Trn m??t ??t chu?ng ta huy hoa?ng trong ch?c la?t, cu?n ti?u thuy?t ra m??t hm nay cho th?y nha? v?n ?oa?t gia?i [gi?i Th? T. Eliot 2017 V.V.] th?m do? nh??ng hi?nh th??c m??i va? vi?t v? chu? ?? quen thu?c.
Anderson Teppe, Vanity Fair, 4 tha?ng Sa?u, 2019
Hi?u Tn di?ch
Ocean V??ng ? New York. Anh c?a CELESTE SLOMAN/THE NEW ?YORK TIMES/REDUX.
Trn m??t ??t chu?ng ta huy hoa?ng trong ch?c la?t (On Earth Were Briefly Gorgeous), cu?n sa?ch m??i
ra m??t cu?a Ocean Vuong (V??ng ?a?i d??ng) nha? th? My? g?c Vi?t 30 tu?i m?? ra trong nh??ng a?nh ch??p lo?e cu?a ngn t??
va? ki? ??c. L?y ca?m h??ng t?? chi?nh cu?c s?ng cu?a anh, cu?n ti?u
thuy?t theo chn nhn v?t Cu?n (Little Dog), ??n My? n?m 1990 khi co?n la? m?t ???a tre? va? by gi?? ch??ng 20 tu?i, v??i nh??ng m?i quan h? ch??ng chi?t trong qua? kh?? v??i
ng???i me? khng bi?t ch?? cu?a c?u ?ang s?ng t??n ti?n trong m?t ti?m
neo (nail); ??t n???c c?u mang c?u, v??i di sa?n cu?c chi?n Vi?t Nam
cu?a no?; va? m?t ga? choai choai b?t tri? tn la? Trevor, ma? m?t mu?a he?
na?o ?o? c?u ?a? ?u?ng ?? khi co?n la?m trong m?t trang tra?i tr?ng thu?c
la? ?? Hardford, Connecticut. Ti no?i chuy?n v??i V??ng qua ?i?n thoa?i v?
kha?m pha? ba?n s??c My? va? ti?nh ?a?n ng t?? nh??ng ?i?m nhi?n m??i.
Vanity Fair: Trong l??i ca?m ?n, anh ?a? nh??c
chuy?n anh b??t ??u vi?t cu?n sa?ch trong m?t vu? m?t ?i?n ?? Italy va?
chuy?n ?y cho m?t ca?m gia?c th?n di?u. Ta?i sao anh
quy?t ?i?nh c?u tru?c quy?n sa?ch xung quanh b??c th? khng g??i cho me?
cu?a Cu?n?
Ocean V??ng: Ti mu?n vi?t m?t cu?n
sa?ch co? nh??ng khu?c ngo??t va? nh??ng ?oa?n ch?ch h???ng, nh?ng trong m?t
h?i tha?o v? sa?ng ta?c ng???i ta khuyn nn co? m?t c?t truy?n ma?nh va?
nh??ng xung ??t. Vi? ti ?ang da?y ?? Umass (?a?i ho?c Massachusetts) ti la?m
m?t chuy?n ha?nh h??ng ??n ngi nha? cu?a Herman Menville, ca?ch ?y khng
xa, va? ?o?c la?i Moby Dick. Ti cho r??ng no? v?n co?n la? m?t ki?t ta?c
cu?a My?, b??i ?? ?y m?t nha? v?n ?a? quy?t ?i?nh khng tho?a hi?p gi? h?t.
No? la? m?t ti?u thuy?t xu?c ??ng va? h?p d?n, m?t kha?o sa?t th?n ho?c
va? m?t suy t???ng v? ca?c chi?nh sa?ch v? ng???i da tr??ng trong quan h? v??i cu?c s?ng r?ng l??n
va? dn da tr??ng ?? My?.
Ti nghi?, ?i?u gi? se? xa?y
ra khi m?t nha? v?n My? g?c A? quy?t ?i?nh khng tho?a hi?p? Do ?o? b??c
th? la? ph??ng ti?n tuy?t v??i b??i vi? c?t truy?n chi?nh la? b??c th?. Khi
ti ki?m ????c m?t ch? ng?i ?? vi?t ?? Italy, ti mang laptop ra va? s??n sa?ng ?? b??t ??u. Th? r?i b?n
nga?y li?n m?t ?i?n. Ti nghi? ch??ng hi vo?ng co? ai se? s??m ??n giu?p
mi?nh, t?t nh?t la? c?? b??t tay va?o vi?c. Ti l?y s? tay ra va? b??t
??u vi?t b??ng tay. Va? m?t ?i?u ki? di?u ?a? xa?y ra: khi ta vi?t b??ng
tay, ta pha?i ng?i im l??ng lu h?n khi vi?t b??ng ma?y ti?nh, do ?o? ti th?y
mi?nh nhi?n ro? h?n ca?i th? gi??i ma? ti ?ang vi?t v?.
Anh bi?t anh mu?n t?p trung va?o m?i quan h? ph??c ta?p, ?i khi gay
g??t gi??a Cu?n va? me? c?u ?y?
Vng ?i?u na?y ????c da?y
nhi?u b??i Roland Barthes m?t nha? ly? thuy?t v?n ho?c ki? qua?i va?
nh??ng trang vi?t v? me? cu?a ng, v? ti?nh yu ????c da?n x?p va? s?? xa
ca?ch cu?a ng v??i ng???i me?. ?y cu?ng la? ?i?u quan tro?ng ??i v??i ti,
co? m?t quy?n ti?u thuy?t trong ?o? m?t ng???i da va?ng no?i v??i m?t
ng???i da va?ng, khi?n cho b?t c?? ai ?o?c no? ??u pha?i nghe tr?m cu
chuy?n trung tm.
Ca? me? va? ba? cu?a Cu?n ??u bi? a?m a?nh b??i nh??ng tra?i nghi?m trong
th??i gian chi?n tranh Vi?t Nam. Nh?ng nh??ng ng???i ?a?n ng trong sa?ch
d???ng nh? th?m chi? co?n ????c ?i?nh hi?nh ro? h?n b??i ba?o l??c.
Ti mu?n vi?t m?t cu?n
sa?ch xoay quanh nh??ng ng???i phu? n?? na?y, va? qua ?o? la?m n?i b?t nh??ng
ng???i ?a?n ng ?a? gy ra va? tham d?? cu?c chi?n tranh. Th???ng thi? chi?nh
nh??ng ng???i phu? n?? la? ng???i g?t r??a, ca? v? tm li?, ca?m xu?c va?
th? xa?c. ???c bi?t trong b?i ca?nh
My?, co? nh??ng quy t??c nh?t ?i?nh cho ?a?n ng, va? m?t ti?nh ?a?n ng la?
m?t ca?m gia?c v? ba?n nga?. Theo m?t ca?ch na?o ?o?, chu?ng ta ?a?t ??n
nam ti?nh ??c ?i?a khi qua? nhi?u nam ti?nh se? t???c m?t nhn ti?nh kho?i
nh??ng ng???i ?a?n ng con trai l??n ln trn ??t n???c na?y.
Trong khi ?o? Trevor, m??c du? hu?ng h?, c?n thi?nh n? My? bi? khu?t
phu?c la?i r?t di?u da?ng v??i Cu?n g?n nh? t?? bi trong m?t khung ca?nh
??y uy quy?n.
Ti nghi? khoa?nh kh??c na?y
gi??a ho? kha? then ch?t v??i ti b??i vi? khi ti b??t tay va?o vi?t cu?n
ti?u thuy?t na?y, ti ?a? khng mu?n co? m?t na?n nhn hay m?t tn kh?n ki?p na?o. Va? ca?i ma? ng th?y ??
Trevor la? m?t c?u trai m???i l?m tu?i ???ng gi??a nga? ba ????ng, ta?i ?o?
c?u ta pha?i quy?t ?i?nh ti?n ln nh? th? na?o trong ca?i thn xa?c ?y,
va? li?u c?u co? th? bi?n ca?i ?i?a vi? ???c quy?n ???c l??i cu?a mi?nh tha?nh
m?t ?i?a vi? ??y n c?n chu ?a?o hay khng. Va? c?u ta ?a? la?m ????c.
Ca? Trevor l?n Cu?n ??u ??n t?? khu v??c nghe?o cu?a Hardford, va?
d???ng nh? ho? ?a? cu?ng nhau co? m??t ?? kh??p ngang cu?ng ngo? he?m cu?a
tha?nh ph? na?y.
Vng, v??i ti ?o? la? m?t
ca?ch ?? to? lo?ng tn ki?nh v??i n?i ?a? cho ti tri? t???ng t???ng. ?? no?i
r??ng ?? ?y co? t?ng l??p nhn dn lao ??ng, va? ho? r?t kha?c nhau. Co?
m?t do?ng gi?ng lu da?i nh??ng ng???i nh?p c? ??
Connecticut, va? ti nghi? Connecticut th?t s?? la? m?t vu? tru? thu nho?
cu?a ??t n???c no?i chung. Ti mu?n ta?i ta?o m?t m?u nho? ba?n s??c cu?a
giai c?p cng nhn New England.
??i v??i ba? cu?a Cu?n, k? chuy?n la? m?t ca?ch tr?n cha?y kho?i
nh??ng ki? ??c ?au bu?n cu?a ba?. Nh?ng Cu?n thi? khng ch??c ch??n v? s??c
ma?nh cu?a nh??ng gi? c?u ta vi?t ra, ma? c?u bi?t r??ng me? c?u se? khng
bao gi?? co? th? ?o?c ????c.
Vng, theo nhi?u ca?ch ?y
la? m?t cu?n ti?u thuy?t v? th?t ba?i th?t ba?i cu?a giao ti?p, th?t
ba?i cu?a ngn ng??, th?t ba?i cu?a gi?c m? My?, th?t ba?i cu?a m?t li?
t???ng v? ti?nh ?a?n ng. Va? no? th?t s?? ho?i Li?u no? co? ?a?ng khng?
Ti ?a? vi?t ph?n l??n cu?n ti?u thuy?t na?y trong chi?n di?ch b?u c??
?a? d?n ??n s?? ??ng quang cu?a Trump. Ti la? m?t th?y gia?o va? ti c?n
pha?i no?i v??i sinh vin cu?a ti Th? ca thi? ?a?ng . Va? ti khng bi?t
li?u no? co? pha?i la? ba?n thn ti khng.
Tr?? la?i v??i nh??ng l??i ca?m ?n cu?a anh, anh g??i l??i ca?m ?n ??n nh??ng
nha? v?n ma? anh no?i anh ?a? ho?c ????c ?? ho? Maxine Hong Kingston, James Baldwin,
Nguy?n Thanh Vi?t, va? nhi?u ng???i kha?c. Anh co? ca?m th?y co? m?i lin
h? ???c bi?t v??i nh??ng nha? v?n na?y, nh??ng ng???i cu?ng ?ang kha?m pha?
nh??ng v?n ?? cu?a li?ch s?? va? ba?n s??c My? theo nh??ng ca?ch m??i va? ca?
nhn?
Nh?t ?i?nh r?i, nh?t ?i?nh
r?i! Tr?? v? ??n t?n Melville, Salinger, Hemingway, Annie Dillard t?t ca? ca?c vi? na?y ?a? ho?i, ba?n s??c My? la?
th? na?o? Chu?ng ta ?a? va? ?ang nhi?n My? nh? m?t b??c t???ng trong g?n 250 n?m, va? chu?ng ta ?a? co? m?t go?c nhi?n. Nay
chu?ng ta co? nh??ng gio?ng kha?c h?n b? sung va?o da?n ??ng ca ?y. Ti
th?t s?? t?? ha?o ????c la? m?t b? ph?n cu?a no?.
Va? anh ca?m th?y ti?u thuy?t ch?? khng pha?i th? la? ca?ch t?t nh?t
?? ti?p c?n nh??ng cu ho?i ?y?
V??i th? anh co? th? vi?t
m?t ba?n nha?p r?i c?t va?o ng?n ke?o va? anh k? no? ??y. Ti ?a? khng mu?n
k? no? n??a khi ho?i v? ba?n s??c My? trong m?i quan h? v??i ba?o l??c. Va?
ng th?y ??y, ti ?a? ????c nhi?u h?n ti ho?i xin! Cu?n sa?ch na?y th?t
s?? a?m a?nh ti. Du? ti la?m gi? trong nga?y r??a che?n ?i?a, t??m cho con
cho? cu?a ti thi? cu?n sa?ch v?n ?? ngay ?y, ti co? th? ca?m th?y h?i
th?? cu?a no? trn ma? ti. No?i th?t
n?u ti bi?t no? ki?ch thi?ch ??n m??c na?y, ch??c ti ?a? khng th? la?m
no?.
Co? le? ?o? la? li? do vi? sao
ti vi?t r?t nhi?u v? ?m. ?o? cu?ng la? m?t bi?u t???ng: Ta b??t ??u
trong ?m t?i va? ta ??n v??i a?nh sa?ng cu?a nga?y m??i. Khng pha?i la?
nh??ng ng???i My? trong khoa?nh kh??c na?y pha?i chi?u s? ph?n. ?u?ng h?n chu?ng ta co? th? nhi?n va?o
nh??ng ngu?n g?c ba?o l??c cu?a chu?ng ta va? no?i, Ta?i sao chu?ng ta la?m
th? va? no? co? nghi?a gi?? Va? chu?ng ta la?m gi? v??i no? trong t??ng lai?
Do ?o? vi?c ti?nh ??n ba?o l??c v?n ?a? la?m nn ba?n s??c cu?a chu?ng ta
chi?nh la? m?t ph??ng ti?n ?? t?? hi?u mi?nh. Va? ti nghi? cu ho?i khi
?o? se? la?: La?m sao chu?ng ta co? th? ti?m th?y ni?m vui m??c du? co?
chuy?n ?o?? La?m sao chu?ng ta co? th? ti?m th?y ni?m vui v??i chuy?n ?o??
