?a?o Tiê?n Thi
Theo t???ng thuâ?t cu?a ba?o Vietnamet, t?i h?i ngh? t?ng k?t n?m h?c 2020 – 2021 và tri?n khai nhi?m v? n?m h?c 2021 – 2022, B? tr??ng Gia?o du?c – ?a?o ta?o Nguy?n Kim S?n no?i: "Riêng v?i môn Ng? v?n, c?n ch?m d?t h?c theo v?n m?u, bài m?u, d?n t?i tri?t tiêu s? sáng t?o c?a th?y và trò".
https://vietnamnet.vn/…/bo-truong-nguyen-kim-son-can…
Pha?t biê?u trên cu?a nga?i B? tr??ng Gia?o du?c – ?a?o ta?o ?a? dâ?n ?ê?n nh??ng cuô?c tranh luâ?n trong gia?o gi??i va? v?n gi??i, ng???i ?ô?ng y?, ng???i pha?n ?ô?i. Le? ra, thông th???ng, tr???c khi ??a ra quan ?iê?m, ng???i no?i pha?i gi??i thuyê?t ?ê? "khoanh vu?ng" kha?i niê?m thê? na?o la? "v?n m?u", "bài m?u", thê? na?o la? "h?c theo v?n m?u, bài m?u", thi? viê?c trao ?ô?i, tranh luâ?n dê? da?ng h?n, tra?nh ti?nh tra?ng "ông no?i ga? ba? no?i vi?t" va? nhiê?u ngô? nhâ?n cho vâ?n ?ê?.
?a? co? mô?t ?ô?i t???ng go?i la? "mâ?u" thi? tâ?t co? sa?n phâ?m sinh ra t?? mâ?u. Ta ta?m quy ???c ba?i v?n mâ?u la? "ba?i me?", ba?i sinh ra t?? ba?i v?n mâ?u la? "ba?i con", thi? "ba?i con" se? co? nh??ng ne?t t??ng t?? "ba?i me?", nh?ng không pha?i la? "ba?i me?". Nh? vâ?y, no? kha?c h??n tr???ng h??p ho?c sinh sao che?p (copy), t??c la? nhân ra nhiê?u ba?n cu?ng nô?i dung y hê?t nhau; theo ca?ch na?y dâ?u nhân ra ca? triê?u ba?n thi? vâ?n chi? co? mô?t ba?i (mô?t v?n ba?n), khi ?o? không co? "ba?i me?", cu?ng ch??ng co? "ba?i con". Nh? thê? không thê? go?i la? "ho?c theo v?n mâ?u" theo ?u?ng nghi?a cu?a t?? "ho?c" trong gia?o du?c.
Ông Bô? tr???ng Gia?o du?c – ?a?o ta?o ch??c ch??n không thê? hiê?u sai nghi?a cu?a t?? "ho?c". Cho nên câu no?i cu?a ông "C?n ch?m d?t h?c theo v?n m?u, bài m?u, d?n t?i tri?t tiêu s? sáng t?o c?a th?y và trò" không thê? du?ng theo nghi?a "copy" no?i trên ma? theo nghi?a ?u?ng, nghi?a chân chi?nh cu?a t?? na?y.
Va? nê?u vâ?y thi? ?o? la? mô?t quan ?iê?m sai va? hoa?n toa?n phi th??c tê?.
Viê?c du?ng ba?i v?n mâ?u ?ê? da?y trong phân môn Tâ?p la?m v?n (La?m v?n) la? ph??ng pha?p co? t?? x?a ?ê?n nay, co? thê? no?i ?a? tr?? tha?nh kinh ?iê?n. Quy tri?nh thông th???ng la?:
B???c 1. Du?ng mô?t ho??c mô?t va?i ba?i v?n hay va? tiêu biê?u cho kiê?u v?n ba?n la?m mâ?u m??c (ba?i mâ?u), ?em ra phân ti?ch ?ê? hiê?u ro? vê? chu? ?ê?, ca?m h??ng, gio?ng ?iê?u, nô?i dung, bô? cu?c, ca?ch s?? du?ng t?? ng??, s?? du?ng ca?c phe?p tu t??, v.v. trong ba?i v?n.
B???c 2. T?? kê?t qua? phân ti?ch ?? b???c 1 ru?t ra ca?c ???c tr?ng kiê?u cu?a v?n ba?n (ta? ng???i, con vâ?t, ta? ca?nh thiên nhiên, ta? ca?nh sinh hoa?t, kê? chuyê?n, nghi? luâ?n xa? hô?i, nghi? luâ?n v?n ho?c, thuyê?t minh (khoa ho?c), ha?nh chi?nh – công vu?,…) va? ph??ng pha?p la?m ca?c kiê?u ba?i na?y. Khi nêu ca?c kê?t luâ?n, ?ê? ho?c sinh co? ca?i nhi?n rô?ng h?n vê? mô?t kiê?u v?n ba?n, sa?ch gia?o khoa va? thâ?y cô co?n co? thê? m?? rô?ng thêm b??ng mô?t sô? v?n ba?n (hay tri?ch ?oa?n v?n ba?n) kha?c. V?n ba?n ?ê? cu?ng cô? ly? thuyê?t na?y cu?ng la? mâ?u cho mô?t khi?a ca?nh na?o ?o?.
B???c 3. Vâ?n du?ng va?o ba?i viê?t. Vi? du?, t?? tri?ch ?oa?n Hô?i vâ?t (truyê?n Ông Ca?n Ngu? cu?a Kim Lân), ho?c sinh ta? mô?t hô?i vâ?t ?? quê mi?nh, t?? ba?i v?n Phong ca?nh la?ng ma?c nga?y mu?a (Tô Hoa?i), ho?c sinh ta? ca?nh la?ng quê mi?nh va?o mu?a g??t. T?? ba?i nghi? luâ?n S??c sô?ng cu?a dân Viê?t Nam qua ca dao, cô? ti?ch cu?a Nguyê?n ?i?nh Thi, ho?c sinh viê?t vê? tinh thâ?n la?c quan cu?a nhân dân Viê?t Nam thê? hiê?n trong mô?t ho??c mô?t sô? truyê?n cô? ti?ch theo yêu câ?u cu?a thâ?y cô gia?o. v.v. Cu?ng nh? vâ?y khi ca?c em ta? con cho?, ba?c ha?ng xo?m, do?ng sông, phân ti?ch nhân vâ?t Thu?y Kiê?u,… mô?i em se? co? con cho? nha? em, ba?c ha?ng xo?m cu?a gia ?i?nh em, do?ng sông quê em, na?ng Thu?y Kiê?u cu?a em,…
S? qua nh? thê? cu?ng ?a? thâ?y: viê?c s?? du?ng ba?i v?n mâ?u la? tâ?t yê?u, la? chuyê?n pha?i "co? bô?t m??i gô?t nên hô?". Không co? ba?i v?n mâ?u không thê? da?y ho?c sinh la?m v?n ????c.
Trong cuô?c sô?ng, ta thâ?y râ?t nhiê?u kiê?u ho?c theo mâ?u. Tre? em ho?c tiê?ng me? ?e? b??ng ca?ch mô pho?ng mâ?u ng?? âm, t?? v??ng, cu? pha?p,… ma? ng???i l??n no?i. Ho?c ngoa?i ng?? cu?ng b??t ?â?u t?? ca?c mâ?u nh? vâ?y. Ca?c nha? v?n khi b??t ?â?u viê?t v?n cu?ng th???ng mô pho?ng ca?c nha? v?n ?i tr???c. Nhi?n rô?ng ra, hâ?u nh? bâ?t c?? ai ho?c mô?t công viê?c, mô?t nghê? gi? cu?ng b??t ?â?u t?? la?m theo mâ?u,… Mâ?u ng?? tri? ?? kh??p n?i, sao la?i ba?o không ho?c theo ba?i v?n mâ?u?
Ho?c theo v?n mâ?u co? ha?n chê? sa?ng ta?o không? Không hê?. Tra?i la?i, pha?i biê?t la?m theo mâ?u (ca?i chuâ?n m??c) ?ê?n m??c na?o ?o? thi? sau ?o? m??i co? sa?ng ta?o.
Va? la?i, pha?i hiê?u nh? thê? na?o la? sa?ng ta?o? Sa?ng ta?o i?t nhâ?t co? hai m??c ?ô?: 1. Biê?t vâ?n du?ng ly? thuyê?t (ca?i chung, ca?i chuâ?n m??c) va?o hoa?n ca?nh, ?ô?i t???ng cu? thê?; 2. Biê?t ta?o ra ca?i hoa?n toa?n m??i (v???t qua ca?i chuâ?n m??c).
Theo m??c ?ô? th?? nhâ?t, ho?c sinh biê?t vâ?n du?ng va?o ?ô?i t???ng cu? thê? nh? nêu ?? ca?c vi? du? trên, thê? la? sa?ng ta?o. Co?n theo nghi?a th?? hai, nhi?n chung la? râ?t hiê?m v??i ho?c sinh, nê?u co? ????c la? mô?t s?? may m??n, ch?? trong da?y ho?c cu?ng không yêu câ?u pha?i ?a?t nh? thê?.
Trong môn Ng?? v?n, hiê?n t???ng da?y va? ho?c theo lô?i "mi? ?n liê?n" – ho?c thuô?c lo?ng "ba?i mâ?u" hay co?p nh??t nh??ng ?oa?n "mâ?u" ?ê? ghe?p tha?nh ba?i, phu?c vu? cho kiê?m tra, thi c?? – la? hiê?n t???ng pha?i chô?ng. ?o? không pha?i la? ho?c theo v?n mâ?u. Nh?ng nhâ?m lâ?n t?? hiê?n t???ng sao che?p ?o? sang viê?c s?? du?ng v?n mâ?u (?ê? da?y ca?ch la?m ba?i) ?ê? rô?i t?? ?o? nêu tha?nh mê?nh ?ê? chô?ng ho?c theo mâ?u la? sai lâ?m co?n nghiêm tro?ng h?n, vi? nh? thê? ?i ng???c quy luâ?t da?y ho?c no?i chung va? ?i ng???c quy luâ?t da?y va? ho?c phân môn Tâ?p la?m v?n no?i riêng.
(?TT, 27/8/2021)
A?nh 1: Mô?t sô? sa?ch gia?o khoa môn Tâ?p la?m v?n nh??ng n?m ta?m m??i va? chi?n m??i thê? ky? tr???c
A?nh 2: Mô?t sô? sa?ch gia?o khoa Quô?c v?n cu?a miê?n Nam tr???c 1975
A?nh 3: Mô?t trang trong sa?ch Viê?t luâ?n cu?a nha? gia?o Nghiêm Toa?n (miê?n Nam tr???c 1975)
Ngu?n: FB ?a?o Tiê?n Thi
