Vào tháng sáu, V?n Vi?t ?ã b?t ??u th?c hi?n cu?c Th?o lu?n mùa hè 2022.
Th?i ?i?m ?ó, c? n??c (và nh?t là Sài Gòn), ?ã l?ng ch?ng nh?ng b??c ?i ??u tiên, c? “bình th??ng tr? l?i” sau nh?ng tháng ngày ki?t qu? vì phong t?a. Nh?ng n?i dung chia s? trong th?o lu?n là t? tr?ng thái ?ó:
”?ang là th?p niên th? ba c?a th? k? 21, và nhân lo?i v?a ra kh?i m?t th?m h?a c?c k? kh?c li?t khi?n m?i ng??i ph?i nhìn l?i mình và tr? l?i câu h?i: N?u ???c s?ng (ti?p) thì s? s?ng th? nào?
Còn các nhà v?n thì h?i: N?u ???c s?ng (ti?p) thì s? vi?t th? nào?
Ph?i ch?ng nhà v?n ?ã “ch?m chân”, ?ã b? “b?-l?i” so v?i s? phát tri?n c?a khoa h?c và công ngh?, nh?ng th? ?ã giúp cho m?t ng??i bình th??ng, ch? v?i bàn phím và m?ng xã h?i, có th? n?i k?t cùng c?ng ??ng và ???c ?ón nh?n m?t cách hi?u qu? h?n so v?i trang vi?t c?a nhà v?n?
Ph?i ch?ng s? thi?u v?ng nh?ng nhà v?n tên tu?i mà t? t??ng ?? s?c gây ?nh h??ng lên toàn nhân lo?i khi?n nh?ng tác ph?m h? c?u gi? tr? nên “nh?-cân-h?n” ngay c? v?i th? lo?i v?n ch??ng phi-h?-c?u?
Và anh/ch? có th? tr? l?i các câu h?i sau ho?c m? r?ng vô gi?i h?n theo ý c?a anh/ch?”.
Xin gi?i thi?u bài c?a nhà v?n V? Th? Hiên.
V?N VI?T
* Có ph?i cu?c s?ng l? thu?c vào công ngh? ?ã khi?n con ng??i b?t quan tâm t?i nh?ng v?n ?? tr??c ?ây là “tr?ng ?i?m” c?a v?n ch??ng? Nh?ng v?n n?n v? tri?t lý s?ng/chi?n tranh-hòa bình/tình yêu nam n?… có ph?i ?ã thay ??i?
– Cu?c s?ng không bao gi? yên ch?. Nó thay ??i xoành xo?ch, nhi?u ng??i theo không k?p bên nh?ng ng??i ch?ng bu?n ch?y theo nó. Cái là v?n n?n hôm tr??c không còn là cái v?n n?n hôm sau. Tri?t lý s?ng c?ng v?y. Ng??i ta s?ng không c?n tri?t lý s?ng. Công ngh? IT có làm cho ng??i ta thay ??i, nh?ng nó không lo?i b? ???c các v?n n?n hi?n h?u.
* Ng??i ??c ?ang trông ch? gì ? các nhà v?n?
– Ng??i ??c không ch? ??i gì ? các nhà v?n. V?n là món ?i?m tâm v?i ng??i này, món tráng mi?ng v?i ng??i kia. Nó không ph?i là th? d?n b?ng trong c?n ?ói. Ng??i ??c th?i hi?n t?i, theo tôi th?y, không còn quan tâm nhi?u ??n các s?n ph?m v?n ch??ng. Ng??i còn quan tâm thì không quan tâm tác ph?m vi?t v? CÁI GÌ, mà chú tr?ng ph?n tác gi? vi?t TH? NÀO, nói cách khác là tác ph?m ?? h? b? th?i gi? ??c HAY ho?c KHÔNG HAY.
* Nhà v?n có th? làm gì ?? “c?p nh?t” mình, ?? không b? “b? l?i”?
– Nhà v?n không c?n “c?p nh?t” mình ?? không ch?y theo th? hi?u hay cái gì khác. Ch?y theo ?? không l?i th?i là s? ph? thu?c vào ng??i tiêu dùng v?n ch??ng, t?a nh? vi?c s?n xu?t hàng hoá c?n ???c bán ch?y. Tác ph?m v?n ch??ng là s? b?c b?ch n?i lòng, là s? gi?i to? nh?ng b?c bách trong tâm h?n. Ch? có th? m?i là tác ph?m mà ng??i ??c ch? ??i. Nói nh? Prishvin: “Tôi ch? là m?t cái lá trong hàng tri?u cái lá c?a cây ??i, và nói v? m?t cái lá thì c?ng là nói v? nh?ng cái lá khác”.
* Li?u nhà v?n Vi?t Nam có ?? tài n?ng và b?n l?nh v?n hóa/ngh? nghi?p ?? “chuy?n t?i/chuy?n hóa” nh?ng th?c t?i nh?c nh?i trong cu?c s?ng hi?n t?i vào tác ph?m?
– Nhà v?n không th? t? túm tóc mình ?? nh?c lên cho mình cao thêm. N?u anh ta s?ng nh? m?i ng??i chung quanh ?ang s?ng, vi?t v? nh?ng ?u t? c?a chính mình thì t?c là anh ta nói ???c nh?ng ?i?u mà m?i ng??i mu?n nói. V?n h?c ph?n ánh th?c t?i. Nó ph?i TH?T, không tô v? cho dù anh ta có mu?n theo cái g?i là “hi?n th?c xã h?i ch? ngh?a” khuyên nhà v?n ph?i miêu t? s? v?t “trong chi?u h??ng ?i lên” c?a nó.
* Anh/ch? có tin r?ng v?n ch??ng ti?ng Vi?t s? kh?i s?c, b?i cu?c s?ng ?ang ??y xáo tr?n c?ng ??ng th?i t?o ra nhi?u g?i ý và c?m h?ng/thách th?c cho nhà v?n?
– Tôi tin v?n ch??ng Vi?t r?i s? kh?i s?c, nhanh hay ch?m ph? thu?c vào nhi?u y?u t?, trong ?ó y?u t? quan tr?ng nh?t là t? do. T? do là không khí ?? con ng??i ???c là chính mình. Trong b?i c?nh hi?n t?i, khi m?t ??ng, t?c là m?t nhóm ng??i, t? chi?m quy?n cai tr? m?t ??t n??c thì không th? có th? sang tr?ng ?ó.
