Quần-đảo-tráo-tên (6)

Trường ca thời sự của Đỗ Quyên

CHƯƠNG 10

Tọa độ

ĐỊNH LUẬT QUẦN ĐẢO ĐOẠN TRƯỜNG QUẦN ĐẢO

… Năm rồi

trường đoạn Quần Đảo

mà cũng là đoạn trường sử thi tráng lệ và âu yếm trong bản trường ca lớn suốt nửa thế kỷ của Đất Nước (nhưng hơi tiếc mấy năm đầu nó chỉ thuộc về nửa Đất Nước và đó lại chính là nền tảng của tác phẩm ấy

thôi cho qua chuyện trong nhà

kìa người hàng xóm thụt ra thụt vào

chuyện trong nhà thôi đi nào

kia hàng xóm người thụt vào thụt ra)

đã làm nên đề thi học sinh giỏi Văn cấp chót toàn quốc (có nhẽ na ná thi Hương thi Hội ngày xưa nhể)

cực oách

thì cũng phải

vì là cái để đời của một trường ca gia tầm hạng nhất về mọi phương diện

trẻ đến trường văn chương xuyên chiến trường tới chính trường về cố hương già

(tiện thể hình dung khập khễnh

tỷ như trường-ca-ca ta hạng ba nôm na hạng bét

ưa ăn theo ham nói bảnh chỉ được trò liên văn bản tí tài lanh hi hi nghỉ mệt vô chương hồi cuối lòng thòng nhất nhọc nhằn nhất chém gió phát xả xupap)…

… Mau mắn

nhà báo nọ đã phỏng vấn hai điều

một là thưa ông

thiên hạ đang hóng tác giả lớn chia sẻ quan tâm bự tâm tư to ngoài bản hùng ca lãng mạn khủng sau nửa đời nhòm lại

thưa ông hai là

cớ sao khắp trích đoạn trường ca hai chữ Quần Đảo đã viết hoa lại còn in nghiêng nữa ạ

[Nữ ký giả hẳn là gen Z

lễ phép chỉn chu sắc sảo phết

lăn tăn bao quát tới chi tiết

lão gia quả nầy thích bằng chết

à mà dưới đây đăng trường đoạn

trình bày in nghiêng cả toàn bài

thành ra ngược lại hai chữ oách

chỉ nâng hoa chả được giương nghiêng]

Thi sĩ lớn đầu 3X vốn dòng tứ đại văn đàn ái quốc cố đô nơi giang san quặn thắt chiều ngang chỉ 45 kilômét lưng tựa dãy núi hiểm cao sau lại là quốc gia khác bụng chạm biển cả mù khơi

vuốt râu cả cười

đả thông lý giải khẳng quyết

là ông cố tình hữu ý chủ tâm

nhấn mạnh thật lực đó à nha

nghiêng hoa Quần Đảo thật ra

quẩn quanh 8 chữ quả là tréo ngoe

ghi tạm nhớ lẹ thế nhe

tà tà ta giảng mọi bề sẽ thông

Đọc

Xờ nhẹ lớn xờ nhẹ bé Sờ nặng lớn sờ nặng

Viết

Xx Ss

Nghĩa

Xa xôi Sát sườn

Giảng

các quốc gia sở hữu Quần Đảo rành 4 chữ vàng ấy lắm

Tiếp

Cờ lớn cờ bé Bờ lớn bờ bé

Cc Bb

Chung chung Biện biệt

danh từ chung Quần Đảo phân định dễ dàng lân bang biển tốt xấu bạn thù

Nghe này

sau biết bao nhiêu khảo sát bở hơi tai

những sự kiện quân sự biến động thế giới cực kỳ kỳ khu

các trường hợp địa lý hoàn cảnh chính trị khác nhau tít mù

những quốc gia đại dương lằng nhằng liên đới

(dẫn đến các

hàm số

tham số

đối số

Q Đ X x S s C c B b

đồng loạt cùng khác nhau theo

chưa kể ở đây không vội hiển lộ tọa độ x y z và thời gian t vốn là cặp biến số mà tạo hóa xảy việc gì chúng cũng đòi nhào vô)

ôi ê nhức cái đầu nhưng khoái tỉ con tim

từ đó ông từ tốn khởi xướng rồi từ tâm chỉ đạo để suy ra

điều được gọi là Định luật Quần Đảo nó thế này này cháu ạ

= (Xx + Ss) – h(Cc + Bb)

Đọc chậm và chú ý chính tả tiếng ta

Quờ lớn nhân Đờ lớn bằng mở ngoặc Xờ nhẹ lớn nhân xờ nhẹ cộng Sờ nặng lớn nhân sờ nặng bé đóng ngoặc trừ h mở ngoặc Cờ lớn nhân cờ bé cộng Bờ lớn nhân bờ bé đóng ngoặc

Cậy nhờ ký giả cùng bổn báo (à nhớ rồi tờ báo cháu đang mần hợp đồng vào thời đó nó đã nổi như sóng cồn mỗi khi sinh sự khiến ông phải xuống tay xử lý mà thôi ba cái chuyện cũ mèm bỏ đi tám[285] nào tập trung chuyên môn hè)

ông giảng tới đâu rồi ta

à nhớ nhắc độc giả giùm các đồng tác giả rằng

một chi tiết rắc rối ít thấy ở các định luật toán lý thông thường

đó là

h tuy nhìn qua cứ như hằng số

ấy thế mà trong một số triển khai cụ thể h sẽ rất khác nhau thế mới phiền hà

vấn đề là ở chỗ nó

phụ thuộc vào đối tượng lịch sử

có hiện trạng ra sao

tranh chấp tùm lum hay yên thân một cõi

cụ thể

đấy là Quần Đảo nguyên thủy của chính chủ sở tại nhờ lộc trời phước biển ban trao hay bởi tham tàn xâm lăng bành trướng vô độ mà nên

(thật hên

đó chính là điểm nhấn ở trích đoạn trường ca ta mần nửa thế kỷ vừa qua ha ha)

E hèm

chịu khó cầm phone giữ zalo giùm nha nhà báo trẻ giỏi

cảm ơn trước nữa thật nhiều

chờ chút xíu ta đang tìm chai nước suối

chuốt cái giọng già thêm mượt và nghiêm

nước trắng không dễ nhận ra như bia rượu coca-cola trà tàu trà ta

ồ cái kính lão một bên tròng hổng biết rớt chốn nao khi nào

thây kệ (dùng lại chữ ưa xài khi tán chuyện nước non của lão bạn danh ca vừa đi về cõi vô thường để lại đời những đóa hoa)

Nhà báo trẻ quê nơi nao

giọng như đồng tháp ngọt ngào ngân nga

này dễ hiểu lắm cháu à

Quần Đảo ngấm vào ta

đơn sơ

như Tháp Mười không điểm trang đầy im lặng”[286]

Phải

chí phải

ký giả giỏi théc méc chí phải

tất nhiên tại đây trình làng sơ lược giản đơn

quảng đại bạn đọc bổn báo tiếp nhận dễ hơn

mong quý bạn chớ vội hồ hởi phản biện

muốn chính xác chuyên môn khoa học ư hãy chờ đón đọc

trên một siêu tạp chí liên ngành toán-lý-địa-sử-chính trị-quân sự tùm lum

dĩ nhiên còn phải sau cuộc hội thảo quốc tế cấp khu vực xuyên hai đại dương đang chờ trên duyệt từ lâu ơi là lâu nhưng đây vững tin như đanh đóng cột sẽ chẳng còn bao xa nữa

khắc chờ khắc đến

Định luật biểu diễn quan hệ

nhạy cảm phức tạp triền miên

tương quan lãnh hải chủ quyền

quyền chủ quyền nữa chớ quên

từ thực thể địa lý biển

chẳng giống thẳng băng định nghĩa

Liên hiệp quốc chúa quan liêu[287]

có mà leo tận cung trăng

đề huề chú Cuội cô Hằng

họa may đại đồng thế giới…

… (Tranh thủ ông chém gió

mất gì của bọ[288] nào

cháu biết không thích nhứt

nghiên cứu này là sao

là hai ca đặc biệt

nghiệm cực đúng với công

thức kể trên viết lại

thêm phát nữa cho thông

= (Xx + Ss) – h(Cc + Bb)

ca một chính nước ta

chả còn đâu hơn được

ca hai là quốc gia

cũng cùng trong khu vực

xê xế vùng nam cực

tức cười cái nước í

cả lò chui một Quần

Đảo lớn nhất thế giới

xứ vạn Đảo[289] lẫy lừng

nếu chỉ tính về Đảo

tạm cho qua chuyện Quần

quốc gia Quần Đảo ấy

là muỗi thôi so với

ba xứ băng cực bắc

dẫu thế nhưng mà không

xét ca đặc biệt

với quốc gia vô địch[290]

lão gia càng khách quan

nhà báo nhất trí chăng

vì ta đâu thèm lụy

nâng bi[291] hàn lâm viện

nước chủ giải thưởng bự

ủa mi cười chi dữ

hè hè hổng dzậy sao

mà còn hơn dzậy nữa

phát hiện đây tầm cỡ

hai Nô Beo cộng vào

thôi ngưng chém ngưng giỡn

mần bài vở ngon nào)…

… Hỡi nữ sinh viên năm nhất văn khoa

hồi học phổ thông các môn toán lý thầy cô nào dạy nhỉ

điểm trung bình hẳn không quá tệ

văn hay toán đều mộng tưởng ngang nhau

“Một định luật vật lý cần đẹp về mặt toán học”[292] cháu ơi

có vật lý gia tầm toàn cầu suốt thế kỷ qua phán vậy

nữ ký giả 4.0 liếc thấy đẹp ngay và luôn là thi sĩ kiêm nghiên cứu gia già yên tâm

cái Đúng phải là cái Đẹp

nếu biểu diễn toán học ta vừa nêu chưa đẹp mà lại bị đèm đẹp

thì chưa ổn rồi hỡi ơi hai chữ Quần Đảo trông thế thôi đâu dễ tìm ra quy luật đã thuận thiên lại còn hợp nhân rõ khổ cái thân Đất Nước tôi

Đó

Định luật Quần Đảo

kết quả bao khổ não lão gia mầy mò tuổi hưu lui góc vườn ông cha để lại khi tay mần thơ xuống xề vài chục niên rồi

hên sao Phật độ tổ hộ

tư duy khoa học tự nhiên bỗng nhiên biện chứng thăng hoa

đặng cùng nhóm bạn đồng chí hướng trẻ già

điều chỉnh cái nhìn chuẩn hơn sơn hà thế thái

nan đề Quần Đảo góc hiểm thiên địa nhân quần

Chốt lại ở quyền tác giả

dễ sinh lắm chuyện phiền hà

ráng giành đất đăng cho đủ

kẻo tổn thương các bạn ta

khà khà khà

chưa nói ra độc giả đã rành như 6 câu vọng cổ

rằng công trình ấy

vâng siêu công trình ấy

là óc pha tim (hay tim pha óc tùy mỗi thành viên)

từ một siêu tập thể tác giả quốc tế ba khu vực hai đại dương

lẽ tất nhiên thôi

thời đại 4.0 với Ai sắp chuyển qua 4.5 với siêu Ai

loài người đâu còn những siêu nhân khổng lồ túi càn khôn ẵm gọn

tỷ như vị danh họa chủ nhân ông của một lô xích xông các sĩ sư gia

oh là là[293] họa sĩ điêu khắc gia kiến trúc sư nhạc sĩ bác sĩ kỹ sư giải phẫu gia toán học gia hoá học gia vật lý gia thiên văn gia văn sĩ thi sĩ nhạc công ca sĩ phát minh sáng chế gia triết học gia

chỉ còn thêm Quần Đảo gia là

trọn vẹn thiên tài toàn năng nhất lịch sử chúng sanh

Đức Thích Ca Mâu Ni cũng nên gọi bằng anh

ông đây sức mọn tài hèn

may mà Bụt cho hưởng sái

mấy vần thơ thời trẻ trai

nên duyên công trình phát kiến

được nhóm tác giả trao quyền

chức Chỉ đạo viên đường hướng

kiêm Phát ngôn nhân

cũng oách…

… [Buồn lắm bật tí mí

cháu tạm off[294] máy đi

khi hành nghề ký giả

nhiều điều nhớ chớ ghi

ta mãi bị mê hoặc

giữa bao nhiêu tạo tác

phủ sóng mọi lãnh vực

bởi Siêu nhân hạng một

nụ cười La Joconde[295]

đa số bá tánh thấy

mơ hồ đầy ma lực

bần tăng lại nhận ra

nghệ thuật mà khoa học

y chang nụ cười ấy

người ta yêu tình đầu

chính là em nhân vật

trong trường ca nhiệm màu

vẹn toàn tài sắc trí

tam tòng tứ đức dư

nòi cách mạng con nhà

bỏ vali trời Nga

chiến trường xa tắp lự

“ái hồng trang và cả

ái võ trang[296] nữa cơ”

buổi đầu thu B3[297]

tay lồng tay lòng mở

nhưng nàng yêu khoa học

hơn thơ và hơn ta

cưới thằng bạn đồng nghiệp

toán thần đồng quốc gia

xí giai lại lùn tịt

(c’est de la merde[298]

ôi cuộc tình tay ba

tổ tam tam chiến địa)

họ thành kỹ trị gia

chính trị gia tầm top

hôm nay công trình ra

đề tặng người ôm mộng

bùi ngùi trong xót xa

nàng thơ vô lò đốt[299]

hu hu bá ngọ cái

trò covid kit test

vỡ tim sau song sắt

em qua đời thu trước

“mình đã thảo chung bài ca Quần Đảo

anh nhớ cho mùa thu ấy chết rồi

chúng mình sẽ chả tương phùng được nữa

mộng trùng lai hổng có ở trên đời

hương thời gian hai bãi Đảo bốc hơi

và nhớ nhé Quần Đảo chờ anh đó[300]

mẩu giấy vụn lao tù em gửi lén

đến phút này ta chép lại lời thơ

bao năm tháng từ ấy bao ngày giờ

em chỉ một nụ cười La Joconde

(rất cảm phiền bạn trẻ

đã chịu chờ lặng lẽ

nhà thơ mau nước mắt

đang tìm khăn lau mặt)

thế là nhà báo đã biết

nàng thơ Quần Đảo là ai

chết mang theo sống để bụng

on[301] máy ông cháu tiếp tục]…

Riêng với dân mình Quần Đảo

ngôn từ tâm khảm thiêng liêng

mỗi người tự ghi khắc sẽ

ánh lên vầng tự hào riêng

trình diễn đại chúng quảng trường

khi ấy hai từ cần thiết

vừa nâng hoa vừa giương nghiêng

không chỉ Quần cả Đảo nhé

tách ra chưa vẹn nghĩa riêng

và cứ để người trẻ tự ưu tư cảm nhận

mỗi người dân lứa 4.0 rồi 5.0 sẽ dành một tình yêu Quần Đảo bản thân

Thôi thôi thôi quá say sưa

vô tư cùng lớp trẻ vừa lớn lên

nhạy cảm lắm xì tốp liền

nèo thêm câu chót kẻo phiền cháu ông

(Điệp khúc)

… Bạn đã nghe về hai trận hải chiến xa xưa?

Bạn đã biết ai đã thắng cả hai lần cướp đảo?[302]

Quần Đảo cái mảng miếng địa-chính trị vô cùng nhạy cảm khắp châu thân địa cầu chớ đâu riêng hình hài chữ S đính hai chuỗi quần vàng đảo ngọc khổ chứ nhục lắm vừa đau đớn vừa chua xót nhưng thương lắm”[303]

chữ Quần Đảo trời cao biển rộng

nỗi đoạn trường còn sống còn đau[304]

trường ca gióng tới đời sau

hai miền Đảo mất ngang đầu trắng tang

*

Đây

toàn bài

khúc trường ca

vào khuôn thi chọn quốc gia văn tài

nào cùng ngâm ngợi ngẫm soi

QUẦN ĐẢO

Khi ta lớn lên trên đất liền Quần Đảo đã có rồi

Quần Đảo có trong những cái “ngày xửa ngày xưa” cha đi bể mẹ thường hay kể

Quần Đảo bắt đầu với miếng tép bể bây giờ bà ăn

Quần Đảo lớn lên khi dân mình biết làm ghe thuyền mà đánh hải tặc

tóc mẹ thì bới sau đầu

cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn

cái chèo cái buồm thành tên

con cá phải một sóng hai gió đánh bắt ướp phơi

Quần Đảo có từ ngày đó

Quần là nơi anh đến sa trường

Đảo là nơi em ngóng

Quần Đảo là nơi ta hò hẹn

Quần Đảo là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm

Quần là nơi “con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc”

Đảo là nơi “con cá ngư ông móng nước biển khơi”[305]

Thời gian trùng dương đằng đẵng

Không gian sóng bão mênh mông

Quần Đảo là nơi dân mình bám trụ[306] để Đất Nước đoàn tụ

Quần là nơi Chim về

Đảo là nơi Rồng ở

Lạc Long Quân và Âu Cơ

đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng

100 người con…

[Trữ tình ngoại đề

Chuyện riêng tư tình cảm dẫn đến hình thành quốc gia khởi thủy

hai cụ thủy tổ ăn ở mí nhau lâu mà chả hợp tẹo nào

thời đó đã có tổ hòa giải dân phố đâu

bèn tự nhất trí khỏi cần biểu quyết

chia 50 con theo mẹ lên non

làm gì ra sao trường-ca-ca đang lu bu không đủ thời gian bàn thảo

50 con theo cha xuống bể

gây dựng duy trì bảo vệ cương vực hải đảo đại dương

số con cái này hẳn sức dài vai rộng thông lẹ kiên cường

hậu sinh hòa hợp hòa giải Binh chủng đặc công nước và Lực lượng người nhái cũng chỉ xách phao bơi theo mệt nghỉ

Phật độ lãnh hải cơ ngơi mọi sự khá chuẩn và ổn

suốt mấy ngàn năm ngót trăm triều đại hậu vua Hùng

phỉ phui xui là mới gần đây thôi từ nửa sau thế kỷ trước thiên hạ tranh chấp mấy cái bãi rạn đá chìm phân chim còn thúi hoắc hóa thành mỏ vàng hơi

những giếng dầu trụ vững giữa khơi xa

dầu là máu thắp trên thềm lục địa[307]

chuyện này cũng chả lạ gì

máu tham hễ thấy hơi đồng thì mê[308]

yêu Quần thương Đảo nỗi chi

rách việc hơn cả là sự sinh với cái địa lục khủng mạn bắc xưa xa vốn chửa biết gì về dương với hải về biển với bể[309]

(ngoài một việc phải công nhận là siêu khủng

vạn lý trường thành điểm cuối của đại lục nhô hẳn ra biển[310])

nhắc lại thêm phát uất

thôi trường-ca-ca tiếp

khúc lãng mạn phồn sinh]

những ai đã khuất

những ai đang còn

yêu nhau và sinh con đẻ cái

gánh vác phần người đi trước để lại

dặn dò con cháu chuyện mai sau…

[úi chao úi chao

nhân bảo thần bảo[311]

chả còn chuyện nào

hơn là mất Đảo

ai gọi cứu Đảo

có ngay có ngay[312]

hét vang cả nước

bằng chú thích đây[313]

sếp lớn tuy chưa cực lớn

xác quyết công khai tây ta chứng kiến

giữa diễn đàn chính sự chính tông

báo mạng đăng tải cũng có vóc có tầm

bàn dân thiên hạ nhào vô còm[314] tưng bừng hoa lá

nói ngoa tí y chang hội nghị siêu mini diên hồng

cũng oách]

hằng năm ăn đâu làm đâu

cũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ Đảo

(19 tháng 1

14 tháng 3

dương lịch hai ngày

hai miền Đảo mất)

trong anh và em hôm nay

đều có một phần Quần Đảo

khi hai đứa cầm tay

Quần Đảo trong chúng mình hài hoà nồng thắm

khi chúng ta cầm tay mọi người

Quần Đảo vẹn tròn to lớn

mai này con ta lớn khôn

con sẽ mang Quần Đảo đi xa

đến những tháng ngày mơ mộng

em ơi em Quần Đảo là máu xương của mình

phải biết bảo vệ[315]

không thể san sẻ cho kẻ cướp

phải biết hoá thân cho dáng hình Đất Nước

làm nên Quần Đảo muôn đời[316]...

CHƯƠNG KẾT

Bờ nam cảng biển tập kết

(Điệp khúc)

… Bạn đã nghe về hai trận hải chiến xa xưa?

Bạn đã biết ai đã thua cả hai lần giữ đảo?[317]

… Mỗi dăm chục hải lý đất liền

ta lại nghĩ

ta lại tích

Gần như là thật

không nói cho đẹp

hành hương quê nhà

bao lần ven biển

phút thống khoái nhất

đường trường xe buýt

quán dừng thứ nhất

thị trấn chăm gốc

sóng chồm táp mặt

mão áo cuốn đi

chả dám lao theo

nhập vào biển biếc

này đây thân xác

anh hùng biển rơm

anh hùng rơm biển

mỗi dăm chục hải lý đất liền

tích được mớ nào câu ý sướng hơn điên

(điên kiểu Thi sĩ trung niên[318] bảo sao không sướng)

cho bản trường ca biển đảo Tổ quốc hình chữ S

nhủ

tụng

niệm

tên bài lúc này

hay dở mặc bay

quần-đảo hai chữ

phải lộ thiên ngay

nội dung nội hàm nội lực nội công nội thất nội tạng

như giời ngang bể

ném cho chó đói

chó quẩy đuôi chê

phỉ phui mày cái đồ trường-ca-ca

đừng con nhé

thiếu hụt

cụm từ quần-đảo

niệm

tụng

nhủ

Đây không nói chữ

đấy gần như thật…

*

Phác thảo

đêm mơ tên bài

Quần đảo mất ngủ

Vài bữa kế

sáng thiền dang dở

Quần đảo mất tên

(a cái này hơi nhạy cảm thảy liền)

Bữa nọ đào hào sân hoang vườn nhỏ

Quần đảo tráo tên

nghe ngang tàng

thấy ghét

Hoàng hôn

chờ cơm

chờ cơm

hoàng hôn

cố thử sao nhẹ hơn

cho nó lành

thì đôi lúc thơ trường ca cũng cần ngoan tí

Quần đảo mạo tên

Một điều nhịn chín điều lành

ăn theo tục ngữ

(“một” và “chín” đều những số từ phiếm chỉ ý các cụ khuyên cháu con nhường nhịn nhún nhường chút chút hòng mong kết quả tốt đẹp dài lâu câu răn thể hiện cái tinh sự tế nơi đối nhân xử thế thời xưa[319])

trang lứa 4.0 biết rồi tội lắm nghe mãi[320]

thì cái trường-ca-ca còi đây thi pháp phiếm chỉ đó thôi

dám xin hỗn tổ tông nào phát hiện câu đoạn nao hồi chương nao trực chỉ đích danh người vật địa điểm nơi chốn sự kiện con lãnh phạt cõng ngài vòng vo hồ trả kiếm

Không

nhịn hoài nhịn hủy

ờ đã mấy ngàn năm rồi đấy nhỉ[321]

Chốt tít

QUẦN-ĐẢO-TRÁO-TÊN

gạch nối liền tù tì

được quả vần lưng tiện miệng dân ta

lại lột trần cả cái danh trâng tráo

ắt thuận lòng thiên hạ

*

Nửa thế kỷ

chẵn

75 cột mốc thịt xương

gióng trời cao lãnh hải

tiên phong

Trung tá

Hạm trưởng hộ tống hạm HQ-10[322]

các anh chết làm gì có mộ

làm gì có đất cho máu tụ thành hồn

máu tan loãng thân thể chìm mất dạng

chỉ còn đảo trên nền đất nước giữa trùng dương

điều khốn nạn vẫn cả khi máu đổ

đảo chưa gần chưa thật đảo của chúng ta[323]

thêm nhiều lần Tổ quốc phải sinh ra[324]

Ô hô ai tai

75 liệt sĩ anh hào

đảo xanh máu đỏ sóng gào đòi tên

Trường ca quần đảo

Trường ca quần đảo

Trường ca quần đảo…

Hà Nội & Sài Gòn (Phác thảo 19/1)

Vancouver (Chấp bút 14/3 – Hoàn thành 28/8 – Tu chỉnh 5/10/2024

ĐỖ QUYÊN

 

-Hết-

 


[285] Phương ngữ.

[286] Thơ Thanh Thảo, Tlđd.

[287] Quần đảo là một dãy, chuỗi hoặc một nhóm đảo nằm gần nhau. Điều 46 của Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển định nghĩa: ""Quần đảo" là một tổng thể các đảo, kể cả các bộ phận của các đảo, các vùng nước tiếp liền và các thành phần tự nhiên khác có liên quan với nhau đến mức tạo thành về thực chất một thể thống nhất về địa lý, kinh tế và chính trị, hay được coi như thế về mặt lịch sử." (vi.wikipedia.org 19/1/2024).

[288] Tlđd.

[289]Indonesia”, vi.wikipedia.org.

[290]Thụy Điển nhiều đảo nhất thế giới”, vnexpress.net 23/12/2021.

[291] Thành ngữ hiện đại.

[292] Paul Dirac, nhà vật lý lý thuyết người Anh (1902 – 1984).

[293] Thán từ thể hiện sự ngạc nhiên (Tiếng Pháp).

[294] Tắt.

[295] "Cuộc đời Leonardo da Vinci – 9 sự thật không được dạy ở trường", vanvn.vn 2/8/2024.

[296] Theo “Bất ái hồng trang, ái võ trang” (Thơ Mao Trạch Đông).

[297] Mặt trận Tây Nguyên của Quân đội Nhân dân Việt Nam thời trước 1975 (Khu vực Cao nguyên của Quân khu II Quân lực Việt Nam Cộng hòa).

[298] Rõ là khốn nạn! (Tiếng Pháp).

[299] “Chiến dịch đốt lò”, vi.wikipedia.org, Tlđd.

[300] Theo bài thơ Lời Vĩnh Biệt (L’Adieu của Guillaume Apollinaire; Bùi Giáng dịch).

[301] Bật lên.

[302] Theo “Bạn đã nghe về trận hải chiến xa xưa? / Bạn đã biết ai đã thắng dưới ánh trăng sao đêm ấy?” (W. Whitman, Tlđd).

[303] Theo Nguyễn Huy Thiệp (Truyện ngắn Không Có Vua); và Huy Đức (Mồi Lửa Và Đống Củi; bbc.com 19/52014): “Sáng 1/1/2014, khi nói chuyện với chúng tôi, ông Trần Việt Phương, người giúp việc của nhiều nhà lãnh đạo Hà Nội – từng sống và làm việc bên cạnh Phạm Văn Đồng và Hồ Chí Minh từ 1949-1969 – nói: Trong lịch sử nghìn năm giữ nước, chưa có thời nào Việt Nam mất cảnh giác và chịu lệ thuộc vào Trung Quốc như ‘triều đại’ ngày nay. Sở dĩ có điều đó là vì chúng ta đã nhiều lúc ứng xử với tư thế một ông em ngoan, ngây thơ tin các ông anh cũng vì tinh thần quốc tế vô sản.”

[304] Theo “Chữ tình nghĩa trời cao, đất rộng / Nỗi đoạn trường còn sống, còn đau / Mấy lời tâm sự trước sau / Đôi vầng nhật nguyệt trên đầu chứng cho” (Thơ Ngọc Hân công chúa, bài Ai Tư Vãn).

[305] Câu hò Bình-Trị-Thiên.

[306] “Bám trụ: Bám lại, trụ lại ở một nơi nào đó, thường là nơi khó khăn, nguy hiểm, để thực hiện cho bằng được mục đích hay công việc gì.” (Tự điển tratu.soha.vn).

[307] Thơ Nguyễn Việt Chiến (Bài Tổ Quốc Ở Trường Sa, Tlđd).

[308] Truyện Kiều (Nguyễn Du).

[309]Hải”, “dương” và “biển”; Phạm Tuấn Vũ, baobinhdinh.vn 24/07/2019.

[310]Vì sao Vạn Lý Trường Thành điểm cuối của Trung Quốc kết thúc dưới biển?”, danviet.vn 1/9/2024.

[311] Thành ngữ.

[312] Theo bài thơ Xe Chữa Cháy (Phạm Hổ).

[313] “Hoàng Sa là của Việt Nam. Trung Quốc đã dùng vũ lực để chiếm Hoàng Sa và nhất định chúng ta phải đòi lại. Đời tôi, đời các bạn chưa đòi được thì con cháu chúng ta sẽ tiếp tục đòi lại”. Phó thủ tướng Vũ Đức Đam đã khẳng định như vậy tại cuộc đối thoại với các nhà khoa học Việt Nam vào sáng 17.5.[2016] (“Nhất định phải đòi lại Hoàng Sa”; Thu Hằng, thanhnien.vn 18/5/2014).

[314] Comment (Bình luận).

[315] “Bảo vệ: Chống lại mọi sự huỷ hoại, xâm phạm để giữ cho được nguyên vẹn; bênh vực bằng lý lẽ để giữ vững ý kiến, quan điểm.” (Tự điển tratu.soha.vn).

[316] Theo chương Đất Nước, trường ca Mặt Đường Khát Vọng (Nguyễn Khoa Điềm); “Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm: Hãy để người trẻ tự cảm nhận về Đất Nước” (Nhật Linh, tuoitre.vn 27/6/2024); “Nguyễn Khoa Điềm – Khát vọng lặng lẽ” (VTV youtube.com 13/2/2014); “Rap Bài Thơ Đất Nước (Nguyễn Khoa Điềm) – Mạnh Hakyno” (youtube.com 12/5/202); “Đất Nước – Tác giả Nguyễn Khoa Điềm / Qua bài hát Pop” (youtube.com 1/7/2024).

[317] Theo “Bạn đã nghe về trận hải chiến xa xưa? / Bạn đã biết ai đã thắng dưới ánh trăng sao đêm ấy?” W. Whitman, Tlđd).

[318] Nghệ danh của Bùi Giáng.

[319] Theo google.com 19/1/2024.

[320] Theo “Biết rồi, khổ lắm, nói mãi” (Ngạn ngữ hiện đại).

[321] Theo “Ờ đã chín năm rồi đấy nhỉ! Kháng chiến ba ngàn ngày không nghỉ” (Thơ Tố Hữu, bài Ta Đi Tới).

[322]Hải chiến Hoàng Sa 1974” & “Ngụy Văn Thà” (vi.wikipedia.org 19/1/2024); “50 năm Hải chiến Hoàng Sa: Bài học lớn cho Việt Nam” (Toshi Yoshihara & Mỹ Hằng, bbc.com 16/1/2024).

Trung Quốc hành hung ngư dân Việt Nam”, bbc.com 5/10/2024:

Tuyên bố của Mỹ, Anh, Úc, Canada, Philippines đã đồng loạt lên án (việc phía Trung Quốc đánh bị thương, tịch thu tài sản ngư dân Việt Nam vào ngày 29/9) được đăng tải vào ngày 4/10, hai ngày sau khi Bộ Ngoại giao Việt Nam chỉ đích danh Trung Quốc là thủ phạm. “Tuyên bố của Việt Nam được đánh giá là mạnh mẽ và thẳng thắn hơn những lần trước, gọi cách đối xử của Trung Quốc với các ngư dân là ‘thô bạo’. Sự việc xảy ra vào ngày 29/9, khi lực lượng thực thi pháp luật của Trung Quốc trấn áp, đánh bị thương, tịch thu tài sản của ngư dân Việt Nam thuộc tàu cá QNg 95739 TS (tỉnh Quảng Ngãi) ‘trong khi đang hoạt động tại khu vực quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam’. Đáng chú ý, những ngày gần đây, báo chí nhà nước ở Việt Nam cũng đăng một số bài viết về những hành động nguy hiểm của Hải cảnh Trung Quốc, lên án hành động tấn công ngư dân Quảng Ngãi, gọi đây là hành động "phi pháp". Dự án Đại Sự Ký Biển Đông nói với BBC ngày 2/10 rằng vụ tấn công tàu của thuyền trưởng Nguyễn Thanh Biên nằm trong khu vực Đá Chim Én.

Quần đảo Hoàng Sa được Việt Nam tuyên bố chủ quyền nhưng lại đang nằm dưới sự quản lý của Trung Quốc.Suốt thế kỷ 20 và những thập niên đầu thế kỷ 21, nơi đây là tâm điểm của nhiều xung đột giữa Việt Nam và Trung Quốc. Trong đó, trận Hải chiến Hoàng Sa vào năm 1974 là một dấu mốc quan trọng, khi Trung Quốc hoàn thành việc chiếm hữu trên thực tế đối với quần đảo này sau một trận chiến ngắn ngủi với Việt Nam Cộng hòa. Trận hải chiến cách đây hơn 50 năm đã giúp Trung Quốc tạo lập những “tiền đồn” vững chắc, từ đó đẩy mạnh các yêu sách của họ trên Biển Đông. Cũng từ đó, Biển Đông trở thành một trong những nơi rất dễ phát sinh xung đột.”

[323] Theo bài thơ Gửi Quần Đảo Trường Sa (Đỗ Nam Cao, Tlđd).

[324] Theo bài thơ Tổ Quốc Ở Trường Sa (Nguyễn Việt Chiến, Tlđd).

Comments are closed.