Nh?ng ng??i may m?n – S? s?p ?? c?a Sài Gòn và nhi?m v? gi?i c?u c?a chi?n h?m USS Kirk

Jan K. Herman

Ng� Ng?c Loan d?ch

N?m 2009, t�i ho�n t?t quy?n cu?i c�ng trong b? s�ch ba cu?n, vi?t v? s? tham d? c?a Y t? H?i qu�n trong Chi?n tranh Th? gi?i Th? II, Chi?n tranh Tri?u Ti�n, v� Chi?n tranh Vi?t Nam. Quy?n Y t? H?i qu�n trong Chi?n tranh Vi?t Nam [Navy Medicine in Vietnam] k? v? cu?c chi?n thu?c th? h? c?a t�i. Ch??ng cu?i, �V�ng Kh�p K�n,� t?p trung v�o tr?ng tr�ch nh�n ??o m� m?i nh�n vi�n y t? H?i qu�n ph?i th?c hi?n ??i v?i h�ng ng�n ng??i t? n?n ch?y kh?i mi?n Nam Vi?t Nam khi qu?c gia n�y s?p ??.

Nh?ng ng�y cu?i c�ng c?a Th�ng T? n?m 1975, s?c �p chi?n tranh l�n ??n ??nh ?i?m, l?c l??ng ??c nhi?m g?m c�c t�u H?i Qu�n Hoa K? nh? neo r?i c?ng mi?n Nam Vi?t Nam. Nhi?m v? c?a nh?ng t�u n�y l� h? tr? ng??i M?, g?m nh�n vi�n ??i s? qu�n v� c�c tham m?u qu�n ??i s? t�n kh?i S�i G�n. Nh?ng l?c l??ng n�y c?ng nh?n ???c l?nh ph?i ??m b?o an to�n cho nh?ng ng??i mi?n Nam ?� t?ng gi�p M? trong su?t cu?c chi?n, c?ng nh? nh?ng ng??i c� th? b? nguy hi?m t�nh m?ng khi ph�a B?c Vi?t tuy�n b? th?ng cu?c. Nh?ng l�m th? n�o ?? k? l?i c�u chuy?n c?u gi�p nh?ng ng??i m?t n??c m?t c�ch t?t nh?t?

Sau khi x�c ??nh t?t c? t�n c?a nh?ng con t�u bao g?m L?c l??ng ??c nhi?m 76 c?a ?? Th?t H?m ??i, t�i ?� l�m m?t vi?c m� b?t c? ng??i nghi�n c?u n�o th?i nay c?ng l�m: tra c?u tr�n internet. T�i t�m t�n c?a t?ng con t�u ?? xem t�u n�o c� t? ch?c nh?ng bu?i h?p m?t. T? ?� t�i bi?t tr�n c�c trang web c� ?? t�n ng??i li�n l?c v� ??a ch? th? ?i?n t?. B??c k? ti?p, t�i g?i th? cho t?ng t? ch?c, y�u c?u cung c?p th�ng tin v? qu�n y c?a nh?ng con t�u ?�. Trong v�ng m?t gi? ??ng h? sau khi nh?n n�t �G?i,� t�i nh?n ???c cu?c ?i?n tho?i c?a ??i t�, H?m tr??ng Paul Jacobs c?a chi?n h?m USS Kirk. �ng cho t�i bi?t chi?n h?m c?a �ng, m?t t�u h? t?ng khu tr?c, kh�ng ch? l� m?t ph?n c?a l?c l??ng ??c nhi?m ?�, m� Kirk c�n ?�ng vai tr� ch�nh trong vi?c gi?i c?u h?m 30 ng�n thuy?n nh�n Vi?t Nam.

�T�i xin ???c ph?ng v?n c�c nh�n vi�n thu?c Y t? H?i qu�n c?a chi?n h?m Kirk,� t�i n�i, c? g?ng che gi?u s? h�o h?c trong gi?ng n�i c?a m�nh. ��ng c� t�n v� th�ng tin li�n l?c c?a h? kh�ng?� �ng ?y b?t c??i, n�i l?n, �Y t? H?i qu�n! Ch�ng t�i c� hai qu�n y tr�n t�u � m?t b�c s? tr??ng v� m?t h? s? b?c ba.�

Trong nhi?u tu?n sau ?�, �ng Jacobs v� t�i trao ??i th??ng xuy�n v?i nhau. Ch�ng t�i s?p x?p h?n m?t cu?c ph?ng v?n tr?c ti?p t?i v?n ph�ng l�m vi?c c?a �ng ?y. Tr??c ?�, t�i ?� g?i ?i?n tho?i ho?c g?i th? ?i?n t? cho thu? th? ?o�n, trong ?� c� c? �ng Stephen Burwinkel, Tr??ng Qu�n y c?a chi?n h?m Kirk ?� v? h?u. Sau ?�, �ng Jacobs m?i t�i ??n d? bu?i ti?c h?p m?t c?a thu? th? ?o�n, t? ch?c t?i v�ng ngo?i � Northern Virginia v�o Th�ng M??i, n?m 2007.

Khi ?y, �ng Jacobs ng? � v?i t�i r?ng �ng mu?n m?i Y s? tr??ng l�m kh�ch m?i ph�t bi?u trong bu?i h?p m?t. T�i tr? l?i ngay: �H�y g?i th? m?i cho �ng ?y. �ng ?�u ph?i m?t m�t g�?�. Kh�ng l�u sau ?�, Ph� ?� ??c (Vice Admiral) Adam Robinson, ng??i v?a nh?n ch?c Y s? tr??ng H?i qu�n, h?i t�i v? th? m?i d? bu?i h?p m?t c?a chi?n h?m Kirk v� l� do v� sao con t�u n�y l?i ??c bi?t nh? th?. T�i ch? c� th? n�i v?i �ng nh?ng g� t�i bi?t v� s? ki?n ?�, theo t�i, r?t gi� tr?. S? t� m� trong �ng ?y ?� chi?n th?ng v� �ng Robinson ??ng � ??n d?.

Bu?i h?p m?t di?n ra ??y c?m x�c. C�c c?u thu? th?, qu�n nh�n, v� nh?ng ng??i Vi?t l?u vong t�i ng? l?n ??u ti�n k? t? khi chi?n tranh Vi?t Nam ch?m d?t. Khi ???c gi?i thi?u s? l� ng??i c� v�i l?i ng? sau b?a ?n t?i, v? Ph� ?� ??c kh�ng ng?n ng?i qu?ng ?i t? gi?y ghi ch�p s?n nh?ng g� �ng s? n�i. Bu?i chi?u h�m ?�, �ng ?� b? x�c ??ng khi ch?ng ki?n m?t h?i k?ch bi th?m, s�u s?c c?a con ng??i. �ng nh?n ra b�i di?n v?n chu?n b? tr??c kh�ng c�n th�ch h?p. B�i ph�t bi?u c?a Ph� ?� ??c ?� di?n ra m?t c�ch t? nhi�n, t? tr�i tim c?a �ng, v? chi?n h?m Kirk v� v? s? m?nh m� thu? th? ?o�n ?� l�m tr�n ?? c?u r?t nhi?u sinh m?ng 32 n?m v? tr??c. Nh?ng h�nh ??ng t? bi b?t ngu?n t? l�ng tr?c ?n v?n ?� l� truy?n th?ng t?t ??p nh?t trong vi?c tr? gi�p nh�n ??o cho nh?ng ng??i g?p kh� kh?n v� l� m?t v� d? cho nh?ng g� t?t nh?t m� H?i qu�n Hoa K? ?� th?c hi?n.

Sau bu?i h?p m?t, Ph� ?� ??c Robinson ?� m?i H?m tr??ng Jacobs v� t�i d�ng b?a tr?a t?i Tr? s? Y t? v� Ph?u thu?t ? Washington, D.C.

Trong b?a ?n, �ng Robinson quay sang t�i v� b?o, �Jan, �ng l� ng??i l�m phim t�i li?u, �ng n�n l�m m?t phim v? Kirk. M?i ng??i c?n ph?i bi?t v? c�u chuy?n phi th??ng n�y.� T�i nh? g?t ??u, kh�ng bi?t ?i?u Robinson n�i c� ph?i ch? l� m?t ?? t�i vu v? trong l�c d�ng b?a tr?a hay kh�ng. ??n khi d�ng tr�ng mi?ng, t�i h?i v? Ph� ?� ??c li?u �ng c� th?t s? mu?n t�i l�m m?t phim ng?n hay kh�ng. �ng nh�n th?ng v�o t�i, b?ng �nh m?t ch? c� th? t? m?t Ph� ?� ??c ba sao, �ng n�i ki�n quy?t v� d?t kho�t, �Ch?ng l? t�i s? ?? ngh? m?t vi?c m� t�i kh�ng th?t s? mong mu?n?�

V�i gi? sau ?�, sau khi chu?n b? xong t?t c? gi?y t? c?n thi?t, Y s? tr??ng H?i qu�n Hoa K? ?�ng con d?u c� t�n �ng, v� d? �n phim t�i li?u The Lucky Few b?t ??u ti?n h�nh.

H?n hai n?m theo ?u?i, nghi�n c?u cho m?t d? �n ??n t? tr�i tim, t�i ?� d�nh v� s? th?i gian ?? mi?t m�i ??c c�c nh?t k� h�nh tr�nh c?a Kirk c�ng nh?ng t�i li?u kh�c, vi?t v� ghi l?i c�c cu?c ??i tho?i. ??o di?n Tom Webster, nh�n vi�n c?a �ng ? Navy Medicine Support Command, v� t�i ?� ?i kh?p n??c M? ?? ph?ng v?n th�nh vi�n c?a chi?n h?m Kirk, ng??i Vi?t t? n?n, v� ng??i t?ng hi?n di?n trong h�nh ??ng cu?i c�ng n�y c?a cu?c chi?n. Ch�ng t�i thu th?p t?t c? t�i li?u t? c�c bu?i n�i chuy?n ghi h�nh, nh?ng t?m ?nh do th�nh vi�n c?a Kirk g?i ??n, nh?ng th??c phim l?ch s? do National Archives cung c?p, t�i li?u c?a H?i Qu�n, v� ngu?n phim c?a ABCNews. C�ng ?o?n cu?i c�ng l� thu �m n?i dung v� b?t ??u d?ng th�nh cu?n phim t�i li?u.

Trong bu?i h?p m?t c?a Kirk v�o Th�ng B?y n?m 2010 v?i s? hi?n di?n c?a Ph� ?� ??c Robinson, ch�ng t�i ?� gi?i thi?u phim The Lucky Few: The Story of USS Kirk Providing Humanitarian and Medical Care at Sea. Kh�ng l�u sau ?�, ?�i National Public Radio [NPR] ?� ph�t nhi?u phim v? c�u chuy?n nh�n ??o c?a chi?n h?m USS Kirk. B? phim t�i li?u ba ph?n mang v? cho NPR gi?i th??ng qu?c gia. Ng�y L? C?u Qu�n Nh�n, 11 Th�ng M??i M?t, n?m 2010, bu?i chi?u ra m?t phim The Lucky Few di?n ra t?i Th�nh ph�ng Baird c?a Vi?n Smith ? Washington, D.C.

T�i v� nh?ng ai quan t�m ??n Kirk ??u th?y r�, trong m?t gi? ??ng h?, cu?n phim kh� c� th? l?t t? h?t m?t c�u chuy?n ch?a t?ng ???c k? tr??c ?�. T?i sao s? vi?c l?i b? ch�n v�i su?t ng?n ?y n?m? C�u tr? l?i c� th? li�n quan ??n t�m l� c?a Hoa K? n?m 1975. C?n �c m?ng c?a M? v? cu?c chi?n Vi?t Nam ?� k?t th�c v� ??n l�c ph?i b??c t?i. T?t nh?t l� cu?c xung ??t v?n kh�ng ???c l�ng d�n, x� n�t qu?c gia k? t? khi n?i chi?n ch?m d?t, c?n ph?i ???c qu�n l�ng. H?n n?a, nh?ng ng??i c?a chi?n h?m Kirk ng�y n�o v� c? nh?ng t�u tham gia c?u h? kh�c ch?a bao gi? ngh? r?ng h? ?� l�m m?t ?i?u th?t phi th??ng. Chu to�n ph?n ?n cho ng??i t? n?n, thay t� cho tr? s? sinh l� nh?ng ph?n vi?c kh�ng li�n quan ??n nhi?m v? trong chi?n tranh. C�c chi?n binh kh�ng ngh? l� n� c?n ???c k? cho nh?ng ng??i b?n c? ? American Legion ho?c nh?ng h?i tr??ng C?u Chi?n Binh c�c cu?c chi?n tranh ? n??c ngo�i. H? c?ng kh�ng chia s? nh?ng vi?c l�m nh�n ??o n�y v?i gia ?�nh ho?c b?n b�. C?ng kh�ng ng?c nhi�n khi ph?n l?n nh?ng ng??i t? n?n ?� c?t gi? k� ?c cho ri�ng h?. H?n 30 n?m, th?i gian ch?a ?? ?? l�m m?m v?t th??ng m?t n??c v� n?i ?au m?t ng??i th�n.

Trong nh?ng cu?c h?i ng? gi?a thu? th? ?o�n, nh�n vi�n chi?n h?m Kirk v� nh?ng ng??i t? n?n l�m cho k� ?c v� c?m x�c ch�m ??m bao l�u nay ???c th?i b�ng l�n. Joseph Ph?m, m?t thuy?n nh�n ???c Kirk gi?i c?u ng�y tr??c, t? nh?n m�nh l� �m?t trong s? r?t �t nh?ng ng??i may m?n�. Josheph mu?n b�y t? l�ng tri �n s�u s?c c?a anh ??i v?i nh?ng ng??i ?� c?u s?ng anh v� gia ?�nh, mang anh v� gia ?�nh ??n b?n b? t? do. C?ng nh? Joseph, nhi?u ng??i Vi?t Nam nay ?� tr? th�nh ng??i M? g?c Vi?t � c� c? h?i n�i l?i c?m ?n nh?ng ng??i ?� gi�p h? th?c hi?n cu?c h�nh tr�nh ?i t�m t? do.

Nh�n th?y k?t qu? hi?n h?u c?a tr�ch nhi?m trong chi?n tranh, nh?ng ng??i c?a Kirk nay c� th? t? h�o v? s? m?nh m� h? ?� ho�n th�nh. L?ch s? c?a The Lucky Few c�ng v?i s? ghi nh?n c?a ??t n??c khi?n cho c�c c?u thu? th? Kirk c� m?t c�i nh�n kh�c v? s? hi?n di?n c?a h? trong cu?c chi?n Vi?t Nam. Gi? ?�y, h? nh?n ra r?ng h? c?ng trong s? �t nh?ng ng??i may m?n c� m?t trong cu?n thi�n s? thi c?a ??i ng??i.

Donald Cox, c?u phi h�nh gia g?n b� v?i ??i tr?c th?ng c?a Kirk, n�i l�n suy ngh? c?a �ng: �Nh?ng c?m x�c c?a ch�ng t�i v? ng�y th�ng ? Vi?t Nam ?� thay ??i ho�n to�n. Ch�ng t�i ???c ??a ??n Vi?t Nam v?i k? v?ng tham gia chi?n ??u. Ch�ng t�i ???c chu?n b?, hu?n luy?n cho ?i?u ?�, v� ?� l� h�nh ??ng t�m ki?m. Khi ch�ng t�i ??n Vi?t Nam, ch�ng t�i ph�t hi?n ra r?ng chi?n ??u kh�ng ph?i l� ?i?u c?n thi?t. N?i ?� c?n tr�i tim v� ?�i tay n�ng ??. Ngay l�c ??u, ch�ng t�i kh�ng bi?t. Ch�ng t�i ch? l�m tr�n c�ng vi?c c?a m�nh. Ch? sau ?�, khi ch�ng t�i nh?n ra r?ng tr?i nghi?m ? Vi?t Nam ho�n to�n kh�c h?n v?i nh?ng cu?c chi?n m� anh em c?a ch�ng t�i ?� tham gia v�o. Ch�ng t�i nh?n ra ?� s? l� m?t kinh nghi?m t�ch c?c cho cu?c ??i c�n l?i c?a m�nh. Ch�ng t�i c� m?t ? Vi?t Nam ?? g�n gi? cu?c s?ng ch? kh�ng ph?i ph� hu? n�.�

Vi?t m?t cu?n s�ch d?a tr�n phim t�i li?u The Lucky Few mang ??n c? h?i m?i ?? v? c�u chuy?n, c�ng nhi?u c�ng t?t, v� c?ng ?? ph?i h?p l?i nh?ng chi ti?t kh�ng may b? c?t b? trong qu� tr�nh d�n d?ng. Trong h?u h?t nh?ng b? phim c?a Hollywoods, s�ch truy?n lu�n ra ??i tr??c, v� theo sau l� cu?n phim d?a theo ?�. T�i ??o ng??c tr?t t? truy?n th?ng n�y v?i c? h?i ???c th�m nhi?u chi ti?t m?i v�o m?t s? ki?n phi th??ng hi?m c�.

B?t ch?p nh?ng n? l?c can ??m c?a Kirk, vi?c gi?i c?u H?i qu�n Vi?t Nam C?ng Ho� v?n ch? l� m?t chi?n d?ch �??c h�nh�. Kirk gi? vai tr� ch�nh trong vi?c cung c?p th?c ph?m, n??c cho h?n 30 ng�n ng??i t? n?n trong cu?c phi�u l?u v??t bi?n ?�ng c?a h?, v?n l� vi?c qu� t?m so v?i m?t t�u h? t?ng khu tr?c. Nhi?u t�u H?i qu�n kh�c ?� tham gia ti?p ?ng th?c ph?m, n??c, nhi�n li?u, g?o, v?t t? y t?, t?m ?i?u ??ng c�c qu�n y v� m?t B�c s? H?i qu�n cho Kirk, nh? chi?n h?m USS Cook, USS Mobile, USS Vega, USS Tuscaloosa, USS Barbour County, USS Denver, USS Deliver, USS Abnaki, USS Flint, v� USS Lipan. Do ?� m� c�u chuy?n n�y c?a USS Kirk c?ng ch�nh l� c�u chuy?n c?a nh?ng chi?n h?m ?�.

JAN K. HERMAN

Th�ng T�m, n?m 2012