Tầm quan trọng của cái lon

Lê Học Lãnh Vân

Khi bà Ninh Thị Thu Hương, Cục trưởng Cục Văn hóa Cơ sở, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, phát biểu về cái Lon, rằng “từ “Lon Việt Nam” có rất nhiều vấn đề vì “hãy giả sử người ta thêm dấu, thêm mũ vào cho từ đó”, thiên hạ xôn xao bàn tán. Một số người tự hỏi: bà nói vậy, dù đúng dù sai, thì có gì khiến các trang mạng phải om sòm bàn tán? Tại sao cháy rừng không buồn, tại sao ký hiệp định Thương Mại Tự Do với châu Âu không mừng, lại lo nói về cái Lon? Đúng là cái Lon theo nghĩa thông thường không có gì phải để ý, nhưng cái Lon trong suy nghĩ của bà Cục trưởng lại mang trong mình nó không ít điều tệ hại ở cấp độ xã hội, đáng được quan tâm. Xin được thảo luận dưới đây về hai điều tệ hại.

Về Mặt Văn Hóa

Chữ Lon hồn nhiên trong trẻo của người Việt tự nhiên bị vẩn đục bởi cái ý nghĩ thêm dấu, thêm mũ của bà Cục trưởng Cục Văn hóa Cơ sở. Có khác chi một người ăn mặc thanh lịch trên đường phố bị kẻ bại hoại xúi đám côn đồ lột trần truồng ra?

Tuy nhiên, nếu ý nghĩ thêm dấu, thêm mũ cho chữ Lon chỉ là việc bàn tán quanh bàn cà-phê hay tiệc rượu lúc ngà ngà say thì cũng có thể tạm thế tất. Chỉ là tiếu lâm để vui cười thôi, chỉ là “văn chương bình dân, mách qué” bên ngoài chiếu làng thôi mà… Nhưng vấn đề là bà đã nâng cái “tiếu lâm mách qué” lên thành quan trọng giữa chiếu trên của các bậc tiên chỉ, đem nó ra trang trọng đặt giữa đình!

Nền văn hóa nào, dù phương Đông hay phương Tây, cũng có hai khía cạnh bình dân và chính thống. Bình dân không phải là thấp hơn chính thống, nhưng là thông dụng hơn, mềm dẻo hơn, phủ rộng trong xã hội hơn, ít bị ràng buộc hơn bởi tập tục, lễ nghi. Thử sống trong lòng các nước Pháp, Canada, Đức hay Hungary… ta thấy điều đó khá rõ. Các Tổng thống Mitterand, Chirac, Macron… phát biểu câu nào minh bạch và nghiêm túc câu đó, còn dân chúng bên ngoài, kể cả sinh viên, công chức thì khi đùa giỡn cũng nói tiếu lâm đen không thua cái “mõm chó” của quê mình!

Câu phát ngôn của bà Ninh Thị Thu Hương cho người ta cảm nhận bà không phân biệt văn chương bình dân với văn chương bác học; không phân biệt giữa lời nói tếu táo vỉa hè với phát ngôn nghiêm túc, chính thống. Người làm văn hóa, lại là Cục trưởng Cục Văn hóa Cơ sở, nếu không phân biệt được hai điều “căn bản” đó, thì nền văn hóa của quốc gia như thế nào?

Về Mặt Quản Lý

Thế là yêu cầu chỉnh sửa cụm từ “Mở lon Việt Nam”; yêu cầu tháo dỡ sản phẩm quảng cáo được Cục Văn hóa Cơ sở ban hành!

Không biết Cục có biết dòng chữ “Mở lon Việt Nam” được tạo ra từ công sức và tiền bạc như thế nào không? Tôi cũng không biết Coca-Cola Việt Nam tốn bao nhiêu, chỉ xin chia sẻ rằng từng có một nhãn hàng nông dược phải bỏ trên 60 ngàn đô la Mỹ tại Việt Nam để tìm ra 6 chữ “Sáng Hạt Lúa, Sáng Tương Lai” (xin đổi câu một chút vì tế nhị). Không phải ngồi văn phòng tưởng tượng ra câu đó, phải đi phỏng vấn hàng ngàn khách hàng trên toàn Việt Nam tìm coi mối quan tâm lớn nhất của họ là gì. Họp chuyên môn công ty ER (tạm hiểu là ngoại giao), Marketing tìm ra các khẩu hiệu khác nhau đáp ứng đúng mối quan tâm đó, hoặc thuê công ty chuyên nghiệp làm ra. Lại phỏng vấn, thăm dò xem khẩu hiệu nào được ưa chuộng… Đều là các hoạt động tiêu tiền!

Sau khi được quyết định chọn, khẩu hiệu được in trên bảng quảng cáo, tờ bướm, tờ rơi, làm chương trình quảng cáo truyền hình, làm clip… Thêm bao nhiêu là công của đổ ra nữa!

Yêu cầu chỉnh sửa cụm từ “Mở lon Việt Nam”, yêu cầu tháo dỡ sản phẩm quảng cáo

có thể gây thiệt hại không ít cho nhà kinh doanh.

Cụm từ trên hẳn phải được duyệt rồi. Người quản lý khi duyệt chương trình cho một công ty phải chịu trách nhiệm quyết định duyệt. Phải nghiên cứu, suy nghĩ kín kẽ trước khi duyệt. Nếu thay đổi quyết định phải đền bù tất các tổn hại do thay đổi gây ra. Tiền, công sức, thời gian, cơ hội… tất cả phải qui ra tiền! Không biết Cục có đền bù không?

Thay đổi quyết định còn gây thiệt hại cho chính cơ quan quản lý nhà nước. Các công ty trong nước nhìn vào còn mấy phần tin tưởng vào các quyết định của công quyền? Công ty nước ngoài khi muốn dời cơ sở kinh doanh tới Đông Nam Á có ngần ngại khi thấy công quyền quốc gia hành xử như vậy không?

Mà sự thay đổi lại dựa trên lập luận “giả sử có người…”! Quản lý đúng đắn thì không thể dựa trên một lập luận hàm hồ, đầy cảm tính và tưởng tượng! Quản lý như vậy có sẽ góp phần làm loạn xã hội không? Nếu cách quản lý như vậy tràn lan trong hệ thống công quyền thì EVFTA có giúp Việt Nam phát triển được không?

Ngày 30 tháng 6 năm 2019

Comments are closed.