Sau năm 1975, kết thúc một thời kỳ lịch sử kéo dài hơn trăm năm, đất nước cần một cuộc phục hưng dân tộc căn bản, mà nền tảng là phục hưng văn hóa. Tiếc thay công cuộc cần thiết và nghiêm trang ấy đã không diễn ra như mong đợi. Trái lại văn hóa Việt Nam ngày càng suy thoái nghiêm trọng, lộ rõ nguy cơ đánh mất những giá trị nhân bản căn cốt nhất, uy hiếp đến cả sự tồn vong của dân tộc.
Những người viết văn tiếng Việt không thể nói rằng mình hoàn toàn không có phần trách nhiệm về thực trạng đó. Một trong những chức năng quan trọng nhất của văn học là thức tỉnh lương tri và bồi đắp đạo đức xã hội. Trong bước ngoặt lớn này của lịch sử, văn học Việt Nam đã không làm đúng được vai trò của mình.
Văn chương Việt Nam yếu kém có nguyên nhân chủ quan trước tiên thuộc chính người cầm bút là sự thờ ơ đối với trách nhiệm xã hội, vô cảm trước thời cuộc, quan trọng hơn nữa là thiếu độc lập tư duy, từ đó mà tự hạn chế năng lực sáng tạo.
Về mặt khách quan, một xã hội như chúng ta đang có, trong đó các quyền tự do cơ bản của con người thực tế bị vi phạm trầm trọng, đương nhiên đè nặng lên tâm lý sáng tạo của người cầm bút, làm mờ nhạt và tắt lụi các tài năng. Quyền tự do sáng tác và tự do công bố tác phẩm đang là đòi hỏi sống còn của từng nhà văn và của cả nền văn học. Không có những quyền tự do tối thiểu đó thì không thể có một nền văn học đàng hoàng.
Một thể chế tổ chức đời sống văn học nặng tính quan liêu và bao cấp càng làm nặng nề thêm tình hình, đồng thời lại không tạo được mối liên kết lành mạnh giữa những người viết để nâng đỡ và thúc đẩy nhau trong công việc, hỗ trợ nhau trong khó khăn. Trước tình cảnh kéo dài và nay đã trở nên cấp bách đó, chúng tôi, những người cầm bút ký tên dưới đây, quyết định vận động thành lập một tổ chức độc lập của các nhà văn viết bằng tiếng Việt ở trong nước và ngoài nước, lấy tên là Văn đoàn độc lập Việt Nam, với mong muốn góp phần tích cực xây dựng và phát triển một nền văn học Việt Nam đích thực, nhân bản, dân chủ, hiện đại, hội nhập với thế giới, có thể đóng vai trò tiền phong đúng như nó phải có trong sự nghiệp phục hưng văn hóa, phục hưng dân tộc mà lịch sử đang đòi hỏi.
Hoạt động của Văn đoàn độc lập Việt Nam nhằm vào những nhiệm vụ cụ thể sau đây:
Đoàn kết tương trợ giữa những người viết văn tiếng Việt trong và ngoài nước;
Tạo điều kiện nâng cao về nghề nghiệp, thúc đẩy sáng tạo cá nhân, khuyến khích đổi mới trong sáng tác và nghiên cứu phê bình văn học và ngôn ngữ;
Bảo vệ mọi quyền lợi vật chất và tinh thần chính đáng, hợp pháp của hội viên, đặc biệt là quyền tự do sáng tác và công bố tác phẩm, cũng như quyền tự do tiếp cận tác phẩm văn học của mọi người.
Văn đoàn độc lập Việt Nam là một tổ chức của xã hội dân sự, ái hữu nghề nghiệp, hoàn toàn độc lập đối với mọi hệ thống tổ chức và thiết chế trong và ngoài nước.
Điều lệ và Chương trình hành động cụ thể của Văn đoàn sẽ được hình thành và công bố trong quá trình vận động. Mọi liên lạc xin gửi về email: nhavandoclap@gmail.com
Hà Nội ngày 3 tháng 3 năm 2014
TM Ban vận động
Nguyên Ngọc
Danh sách Ban Vận động thành lập Văn đoàn Độc lập Việt Nam
(cập nhật ngày 12/5/2015)
Nguyên Ngọc – nhà văn (Trưởng ban)
Bùi Chát – nhà thơ
Bùi Minh Quốc – nhà thơ
Bùi Ngọc Tấn – nhà văn (đã quá cố)
Chân Phương – nhà thơ, dịch giả (Hoa Kỳ)
Châu Diên – nhà văn, dịch giả
Dư Thị Hoàn – nhà thơ
Dương Thuấn – nhà thơ
Dương Tường – nhà thơ, dịch giả
Đào Tiến Thi – nhà nghiên cứu ngôn ngữ & văn học
Đặng Tiến – nhà nghiên cứu phê bình (Pháp)
Đặng Văn Sinh – nhà văn
Đoàn Thị Tảo – nhà thơ
Đỗ Lai Thúy – nhà nghiên cứu phê bình văn học
Đỗ Trung Quân – nhà thơ
Giáng Vân – nhà thơ
Hà Sĩ Phu – nhà văn
Hiền Phương – nhà văn
Hoàng Dũng – nhà nghiên cứu ngôn ngữ
Hoàng Hưng – nhà thơ, dịch giả
Hoàng Minh Tường – nhà văn
Lê Hoài Nguyên – nhà thơ
Lê Minh Hà – nhà văn (CHLB Đức)
Lê Phú Khải – nhà văn
Lưu Trọng Văn – nhà văn
Mai Thái Lĩnh – nhà nghiên cứu triết học, văn hóa
Nam Dao – nhà văn (Canada)
Ngô Thị Kim Cúc – nhà văn
Nguyễn Bá Chung – nhà thơ (Hoa Kỳ)
Nguyễn Đức Dương – nhà nghiên cứu ngôn ngữ
Nguyễn Huệ Chi – nhà nghiên cứu văn học
Nguyễn Quang Thân – nhà văn
Nguyễn Quốc Thái – nhà thơ
Nguyễn Thanh Giang – nhà thơ
Nguyễn Thị Hoàng Bắc – nhà thơ (Hoa Kỳ)
Nguyễn Thị Thanh Bình – nhà văn (Hoa Kỳ)
Phạm Đình Trọng – nhà văn
Phạm Nguyên Trường – dịch giả
Phạm Vĩnh Cư – nhà nghiên cứu văn học, dịch giả
Phạm Xuân Nguyên – nhà phê bình văn học, dịch giả
Phan Đắc Lữ – nhà thơ
Phan Tấn Hải – nhà văn (Hoa Kỳ)
Thùy Linh – nhà văn
Tiêu Dao Bảo Cự – nhà văn
Trang Hạ – nhà văn, dịch giả
Trần Đồng Minh – nhà nghiên cứu văn học
Trịnh Hoài Giang – nhà thơ
Trương Anh Thụy – nhà văn (Hoa Kỳ)
Võ Thị Hảo – nhà văn
Vũ Biện Điền – nhà văn (Nhật Bản)
Vũ Thế Khôi – nhà nghiên cứu văn học, dịch giả
Vũ Thư Hiên – nhà văn (Pháp)
Ý Nhi – nhà thơ
Vũ Ngọc Tiến – nhà văn
Thế Dũng – nhà thơ (CHLB Đức)
Đoàn Thanh Liêm – nhà nghiên cứu văn hoá (Hoa Kỳ)