Ngày 04/09/2021, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Trường Sơn ký công văn số 7330/BYT-KCB về việc tăng cường quản lý người hành nghề KBCB. KBCB nghĩa là Khám Bệnh Chữa Bệnh. Công văn nhấn mạnh các yêu cầu khen thưởng, yêu cầu kỷ luật, với câu cuối như sau: “xem xét có hình thức kỷ luật hành chánh hoặc tước quyền sử dụng giấy phép hành nghề đối với các trường hợp vi phạm nặng”. Vậy công văn này, dù được ký bởi bộ phận quản lý chung (general management), có ảnh hưởng rất nhiều trên khía cạnh nhân sự. Bài viết này xét công văn đó từ góc độ quản trị nhân sự (Human Resource Management).
Sứ mạng căn bản nhất của quản trị nhân sự là thu hút, phát triển, gìn giữ nhân tài để làm việc cho mục tiêu của cơ quan. Sứ mạng căn bản này là như nhau ở bất kỳ cơ quan nào. Quan điểm nhân lực là nguồn lực quý nhất của một cơ quan hầu như được đồng thuận phổ quát.
Mục tiêu cao nhất của Bộ Y tế một quốc gia là chăm sóc sức khoẻ cho người dân quốc gia đó, bảo vệ tính mạng của họ khỏi dịch, bệnh.
Để thực hiện được Sứ Mạng nói trên, công tác nhân sự cần tiến hành ít nhất các việc sau trong số những trách nhiệm chính của mình:
a) Mô tả trách nhiệm từng vị trí
b) Tổ chức cho nhân viên làm việc
c) Bảo tồn nguồn nhân lực
Chúng ta sẽ xem qua công văn do ông Nguyễn Trường Sơn ký, Bộ Y tế đã làm gì trong ba phần trách nhiệm trên?
Bộ Y tế có hai đối tượng cần phục vụ, đối tượng bên ngoài và đối tượng bên trong. Đối tượng bên trong chính là nhân viên của Bộ, trong đó những người khám chữa bệnh có vai trò quan trọng. Đây là đối tượng nhắm tới của công văn!
Thông thường, một quyết định liên quan tới một mảng rất lớn nhân viên như vậy, trước khi quyết định cần làm rất nhiều việc, trong đó ít nhất phải tiến hành xem xét:
1) Rà soát pháp lý, thủ tục. Những mặt pháp lý cần rà soát là:
1a) Trong mô tả trách nhiệm, có trách nhiệm mà Bộ Y tế yêu cầu trong công văn không?
1b) Nếu có mô tả và nhân viên không hoàn thành trách nhiệm mô tả đó, Bộ, Sở có quyền hạn gì để xử lý?
1c) Bộ, Sở có quyền “tước quyền sử dụng chứng chỉ hành nghề đối với các trường hợp vi phạm” hay không?
2) Rà soát pháp lý, thủ tục là cần, nhưng chưa chắc là quan trọng nhất.
2a) Bộ, Sở cần đặt câu hỏi mình đã làm đầy đủ trách nhiệm “Tổ chức cho nhân viên làm việc” chưa? Có cung cấp đủ phương tiện làm việc? Có cung cấp đủ lương bổng và phụ cấp làm việc quá giờ, phụ cấp làm việc với nguy cơ lây nhiễm, phụ cấp xa gia đình? Có cung cấp đủ nơi ăn, nghỉ để họ có đủ sức khoẻ? Có cung cấp đủ trang thiết bị bảo hộ?…
2b) Bộ và Sở đã tìm hiểu giá trị và nhu cầu (Core Values & Needs) của nhân viên y tế chưa? Nếu có thì đã đáp ứng như thế nào?
3) Khi chưa có câu trả lời thoả đáng cho phần (2) nói trên, nghĩa là Bộ và Sở cũng chưa làm tròn trách nhiệm “Bảo tồn nguồn nhân lực”. Làm tròn trách nhiệm này nghĩa là phải bảo đảm điều kiện vật chất đầy đủ cho nhân viên và phải làm cho nhân viện có tinh thần, thái độ làm việc hăng hái. Nhưng không chỉ vậy, những tác nhân khác đóng góp tích cực vào “Bảo tồn nguồn nhân lực” là:
3a) Các chính sách khác, cách tiến hành khác có liên quan tới chống dịch có được sự đồng tình và ủng hộ của đa số nhân viên Khám bệnh Chữa bệnh không?
3b) Bộ máy cấp cao của Bộ, Sở có gương mẫu khiến nhân viên nể trọng, tin tưởng, quý mến không?
3c) Bản thân công văn này, trong đó sự trừng phạt được nêu một cách đe doạ rõ ràng, sẽ khiến nhân viên y tế yêu mến hay xa lánh Bộ, Sở hơn? Cách quản trị tiến bộ chỉ đưa ra quy luật chung mà mọi nhân viên, không trừ ai, tuân theo. Đe doạ trừng phạt, nhất là đe doạ công khai, không phải là biện pháp khiến nhân viên hăng hái mà có tác dụng ngược lại. Do đó khó thể “bảo tồn nguồn nhân lực”.
4) Phân tích nguy cơ có thể phát sinh từ quyết định này để xem có thể quản lý nguy cơ sự được không. Do đây là Bộ, Sở nên nguy cơ phân tích là những thiệt hại người dân có thể gánh chịu. Thí dụ nếu lực lượng KBCB bỏ việc vì bất mãn, thiệt hại nào người dân phải gánh chịu. Thật sự không chỉ một mà có rất nhiều nguy cơ tạo thành một mạng lưới nguy cơ đan xen nhau, thúc đẩy nhau và một quyết định như thế này chỉ nên ban ra khi đã phân tích nguy cơ.
NHẬN XÉT CHUNG:
Phần nhận xét này không đề cập tới khía cạnh phù hợp pháp lý.
Trong thời đại thế giới phẳng hiện nay trừng phạt hay đe doạ trừng phạt là hạ sách,
cho thấy một triết lý quản trị cũ kỹ và đã phải dùng tới những phương cách cuối cùng. Triết lý quản trị và phương cách đó không phù hợp với triết lý và phong cách quản trị tiến bộ hiện nay. Phương cách đó thiếu sự tôn trọng con người, có thể khiến nhân viên khám chữa bệnh mất thiện cảm và xa lánh bộ máy. Do thiếu tôn trọng con người, phương cách đó có góp phần cản đường quốc gia tiến tới văn minh không?
Ngày 09 tháng 9 năm 2021
