Lê Học Lãnh Vân
Một lão, xưa là bạn học nay là bạn rượu vang, đang rong chơi bỗng dưng Ngoái Đầu Nhìn Lại trên những trang bút ký của mình. Lão ấy ngoái lại nhìn những chuyện tới bây giờ mới hé môi giữa những người bạn thiết…
Làm sao không nhìn lại những mối tình? Bạn tôi đã giấu cất thật sâu nơi đáy lòng chuyện tình mấy chục năm xưa. Từ ly rượu vang của lão ấy, bỗng thấy khuôn mặt nhiều lão, khi soi vào đáy ly rượu, hình như cũng giống nhau: “Chuyện xưa hồ đã quên rồi” (Nguyễn Bính). Tưởng đã quên giờ lại nhớ, mà nhớ thắm thiết, nhớ đớn đau…
Tôi từng chứng kiến những mối tình bị cách ngăn. Bởi bức tường dân tộc, bức tường tôn giáo, bức tường ý thức hệ, bức tường đảng phái, bức tường giai tầng xã hội, bức tường lễ giáo, bức tường tập quán… Rồi bức tường tử vi hay bức tường sân hận giữa hai gia đình. Khi những bức tường đó bị sụp đổ hay không còn nguyên vẹn bởi hoàn cảnh, người ta chứng kiến những chuyện tình rung động lâu dài. Nhà văn tài hoa Nguyên Ngọc đã viết về những mối tình như thế trong chiến tranh. Du kích treo võng ngủ giữa rừng, “nào đâu có ngủ được, con trai con gái treo võng nằm lẫn lộn, rì rầm nói chuyện suốt đêm”, và “cô du kích đáng yêu nhất trong đám du kích trẻ măng rì rầm mãi những đêm không ngủ, thỉnh thoảng lại cười ré lên không ai có thể biết vì chuyện gì rồi lại suỵt nhau im lặng”. “Và đã yêu nhau trong khói lửa ấy thì người ta trao cho nhau hết, không giữ lại chút gì”…
Sông dài nước chảy liu riu
Thương anh, anh ngó trời chiều phân vân
Em xin được thử một lần
Không tơ tóc phận cũng chăn gối tình
Chiếc xuồng trên nước rung rinh…
(Lê HL Vân)
Trong xã hội thanh bình yên ổn mà phức tạp, mỗi người có trăm mối bận tâm để phát triển nên không hồn nhiên hết lòng nhau như thế. Ngộ thay, trong đa số các chuyện tình tôi biết, người con gái cương quyết hơn người con trai. Con gái bảo vệ tình cảm mình bằng một bản năng đáng nể phục. Khi tình còn, họ bảo vệ bằng tất cả ý chí cứng cỏi dẻo dai, khi tình mất, họ buông bỏ dứt khoát. Gặp lại những người phụ nữ như thế, trên võng ru con, trong đáy mắt họ vừa ẩn giấu nỗi u buồn khi gặp phải người đàn ông lừng khừng, vừa ánh nét kiêu hãnh đã hết lòng với tình yêu mà phần thưởng là đứa con đang ôm trong tay. Niềm kiêu hãnh của người biết cho, biết bảo vệ và biết hy sinh, cho dù là niềm kiêu hãnh đớn đau.
Đờn ông trong những cuộc tình này có thể họ cũng yêu thắm thiết, nhưng phải chăng còn đàng xa kia những mục tiêu khác cho nên họ ngại, họ sợ, họ chần chừ, hay bản chất đàn ông không mạnh mẽ và kiên quyết bằng đàn bà, ít nhất trong tình yêu?
Đa số những mối tình như thế tôi từng được chứng kiến, chúng xảy ra nơi vùng sông nước. Con sông, bến nước, cầu ao, cây ổi, cây bần, chiếc ghe, chiếc xuồng, nón lá, áo bà ba giữa sông dài trời rộng…
Ngày 12 tháng 5 năm 2021
