Tạp bút Nguyễn Thanh Sơn
Buổi sáng hôm nay có gì mới?
Rất mới hơn những ngày hôm qua, vì bởi, nó bước sang năm 2022, không chỉ một tờ lịch rơi xuống, mà nguyên cả lốc.
Ngày hôm qua của 2021 đã trở thành quá vãng.
Bên ly cà phê buổi sáng, nghe tin tức trên truyền hình, hoặc vào gõ bàn phím. Những câu chuyện thiên hình vạn trạng cứ xoắn xít vào tâm trí, ôn lại ký ức của ngày hôm qua nghe như dài của cả một năm.
Tôi đi qua những buổi sáng hôm qua từ vật chất đến tinh thần, từ hạ tầng cơ sở đến thượng tầng kiến trúc. God is love (Thượng đế là tình yêu), tôn thờ đấng tối cao, hoặc siêng suy nghĩ và chọn lựa cách sống – Chấp nhận và im lặng – Chống đối – Góp tay cải biến.
Cuộc sống như một cuộc hiếp dâm. Nếu chống cự không được thì cứ tận tình chấp nhận.
Những buổi sáng hôm qua biết bao sự kiện dồn dập, nếu kể ra sẽ kết thành xâu chuỗi dài nỗi buồn mà niềm vui dài chỉ một gang. Quả là một năm tang tóc đau buồn do dịch bệnh, cướp đi bao sinh mạng trên cõi trần, để lại bao nỗi đau cho người sống, di chứng còn lại cho cả nhiều năm sau.
Tôi thấy gì buổi sáng hôm nay?
Sự trốn chạy của nắng, gió và cả bóng chim.
Chỉ còn tiếng là ở lại.
Trong thế giới u trầm tịch mịch, nắng của ngày cuối năm hiếm hoi, những đám mây đen cuốn xoắn trên nền trời như trốn chạy cái lạnh ngày đông. Nhưng trong tôi, sự hào phóng của cải tinh thần trào dâng như con chim sâu đang tắm táp trong giọt sương buổi sáng hôm nay.
Tôi thấy gì buổi sáng hôm qua?
Buổi sáng nào cũng như buổi sáng nào, sự lặp lại không ngơi nghỉ. Đàn người như kiến bò trên mọi nẻo đường, đủ màu sắc tím đỏ vàng xanh theo một trật tự nhất định như mỗi buổi sáng. Một đàn kiến bò (hoặc chạy) lổn nhổn trên vạch đã định sẵn, có dải phân cách lề phải lề trái. Có con ngo ngoe đôi càng râm mang kiếng đen, bịt miệng bằng khẩu trang, có con nói huyên thuyên trên mọi ngả đường, có con đi chệch đường bị vặt càng trụi lủi, có con ôm nỗi tức muốn hét to lên cho hả nhưng đành nuốt cục tức vào lòng hoặc gửi vào lá gió cành chim!
Tôi thấy gì buổi sáng hôm qua?
“Diệp lạc hoa khai nhãn tiền sự
Tứ thời tâm kính tựa như như”
(Nguyễn Du)
Tôi chép câu thơ trên của ngày hôm qua, câu thơ này tôi cóp của ngày hôm kia để thấy gì buổi sáng hôm qua?
Những cơn mơ xào xạc len vào giấc ngủ buổi sáng, con mơ giữa ban ngày len vào tâm hồn tôi buổi sáng hôm qua nhiều đau buồn xót xa.
Đó là những con chim phải đánh đổi cái giá của thanh xuân để được hót lên tiếng tự do, tiếng kêu thảng thốt trong lồng sắt, tiếng đập cánh phập phồng vào vách lồng như muốn thoát cảnh tù túng mà bay lên với bầu trời cao rộng.
Có rất nhiều con bướm bay tự hồi đêm, bay mãi vào buổi sáng. Đàn bướm bay vô hồi vô tận của thời gian, nó đã vượt bao quãng đường dài, qua bao biển hồ, qua núi sông biển cả mênh mông, để đến đây vào buổi sáng hôm nay, rồi lại bay…
Để làm gì, đi đâu về đâu…
Ai biết?
Tôi bóc một tờ lịch buổi sáng hôm nay, tờ lịch cuối cùng của một năm.
Hôm nay có gì, scent of a morning (hương thơm cho buổi sáng), tôi níu kéo ngày bằng những câu ca cũ.
Hôm nay, ngày cuối cùng của một năm nhiều niềm vui hay lắm điều phiền não.
“Cuộc đời ai tỉnh ai say
Mà đem non nước làm rầy chiêm bao”
Buổi sáng hôm nay tôi bói gặp câu thơ của cụ Nguyễn Trãi. Câu thơ gieo vào lòng tôi nỗi riết róng về cõi thực và mộng. Tôi ngân nga hoài câu thơ của cụ suốt buổi sáng hôm nay. Câu ca theo tôi suốt buổi, cõi đời vừa mộng vừa thực đan xen nhau bên những công việc vụn vặt hàng ngày: quét nhà, vo gạo nấu cơm, rửa chén bát… ra dạng anh chồng đảm đang.
Tôi ngâm ngợi câu thơ bên những tiếng đệm lanh canh của bát dĩa, bên tiếng nước chảy dội xuống cái thau. Mãi ngâm ngợi nên nước tràn ra chảy lênh láng, chảy trôi theo giấc mộng mênh mang.
Ôi lạ chưa! Giấc mộng vẫn đang hiện hữu quanh đây, những hạt bụi long lanh trong nắng sớm mai dọi vào nhà, nó thôi nhảy múa reo hò khi cái nền nhà vừa đủ sạch.
Rồi buổi sáng hôm sau.
“Đêm qua mộng lại thật gần
Đừng lay tôi nhé hồng trần mỏng manh”
Hay
“Ngỡ chỉ là một cuộc chơi
Ngoái lại sau thấy một trời phù vân”
Câu thơ này của ai tôi không thể nào biết, nó in vào tờ lịch mỗi ngày nhưng không ghi tên tác giả, rồi nó sẽ trôi vào thinh lặng… Nhưng có hề chi, dù gì nó cũng đã rơi vào lòng tôi buổi sáng hôm nay, lòng trĩu đầy cõi mộng bên cái ham muốn đầy rẫy ngoài kia, trên đường phố mới bảnh mắt ra đã đầy bụi bặm, con đường tráng nhựa dễ chừng đã hơn mươi năm, giờ trơ khấc đầy đá dăm xen lẫn ổ gà, ổ voi. Con người bon chen trên đó như đàn kiến đang bò…
Hay như trong sân nhà tôi, mới bảnh mắt ra ông mặt trời chưa thức giấc thì đã nghe tiếng tục tục ở góc sân, bươi nát khóm cây mới trồng chiều hôm qua.
Mỗi buổi sáng khi bóc lịch, tôi đọc những câu thơ, những lời hay ý đẹp của các danh nhân, những người nổi tiếng. Nhớ những thói quen của ba tôi ngày trước.
Nhớ, khi ba tôi còn tại thế, ông có thói quen luôn giữ gìn những tờ lịch cũ. Mỗi ngày trôi qua, ông không xé mà cuốn ngược nó lên rồi lấy dây cao su giằng lại trên tấm lịch cạc-tông có hình ảnh ba ông phúc lộc thọ, hàng chữ An khang thịnh vượng, Phúc lộc khang ninh theo phong thủy của thời đó.
Cuối năm, ông vuốt cuốn lịch cho phẳng phiu để lưu giữ nó. Những năm sau, ông thay tấm lịch cạc-tông bằng tấm gỗ cẩn xà cừ với dòng chữ duy nhất Chúc mừng năm mới, có khắc hình tùng cúc trúc mai. Theo ông, tấm gỗ này giữ lốc lịch tốt hơn.
Mỗi thành viên trong gia đình, theo thói quen của ông không bao giờ xé tờ lịch mỗi ngày. Nhìn những tờ lịch được cuộn tròn lại trông giống từng lớp lá chuối non, hình ảnh có trong câu thơ của Nguyễn Trãi: “Tình thư một bức phong còn kín” vậy.
Ông lý giải công việc này là, cứ gìn giữ mỗi lốc lịch đến 60 năm sau nó sẽ trở lại đúng với những ngày này tháng này không sai biệt, đó là một hoa giáp.
Ba tôi không sống được một hoa giáp, không thể vượt qua ngưỡng sáu mươi năm cuộc đời để nhìn lại những tờ lịch theo vòng quay cũ. Âu cũng là cái hữu hạn của cuộc đời.
Sau này lớn khôn hơn, tôi mới ngộ ra một đôi điều của ba tôi ngày trước.
Ông không tiết kiệm gì những tờ lịch cũ để dùng lại 60 năm sau, mà điều duy nhất là ông muốn nhìn ngắm lại những ngày tháng cũ trên đó, thỉnh thoảng ông ghi lại một vài công việc cần nhớ của ngày hôm đó, ngày hôm kia, hôm kìa hay của “Hoa này năm ngoái còn cười gió đông”.
Cái lớn hơn tôi đã học ở ba tôi là, chớ đánh mất những gì có được của ngày hôm qua.
Tôi bây giờ không có thói quen đó, dù cũng đã qua một hoa giáp nhưng không học được tính tỉ mẩn của người xưa. Có thể do ham cái vui, cái có sẳn trước mắt nên không cần lo xa chăng.
Ngày hôm qua đã là quá vãng.
Nỗi buồn niềm vui đã lùi sâu vào ký ức của mỗi con người, mọi chuyện thế nào rồi cũng đi qua.
Tờ lịch đã sang trang mới.
