N? s? Hoàng H??ng Trang

Nguy?n Ph� Y�n

Th?p ni�n 1950 c� hai nh� th? tr? tu?i xu?t hi?n tr�n v?n ?�n mi?n Nam, ?� l� Huy?n Chi v� Ho�ng H??ng Trang. Ch? Huy?n Chi ra m?t t?p th? C?i m? v�o n?m 1952 khi ch? m?i 18 tu?i; trong t?p th? n�y c� b�i Thuy?n vi?n x? ???c nh?c s? Ph?m Duy ph? nh?c. Ch? Ho�ng H??ng Trang xu?t b?n t?p th? Kh�p ?�i mi nh? v�o n?m 1956 c?ng n?m ch? 18 tu?i. Th?t ra ch? l�m th? t? n?m 12 tu?i; c� l?n nh� th? H? ?�nh Ph??ng ?em th? c?a ch? ??ng b�o ??i M?i, Th?m M? ? S�i G�n khi?n nhi?u ng??i t??ng ch? l� c� g�i tu?i ?�i m??i.
Ch? Ho�ng H??ng Trang, c?u n? sinh ??ng Kh�nh, t?t nghi?p Cao ??ng M? thu?t Hu? (kh�a 1) n?m 1960, S? ph?m M? thu?t S�i G�n n?m 1961, c� h?c b?ng du h?c Nh?t, c?u gi�o s? c�c tr??ng trung h?c Ng� Quy?n (Bi�n H�a), Nguy?n Hu? (Ph� Y�n), Ki?u M?u Th? ??c� v� tr??ng ??i h?c M? thu?t Gia ??nh, S�i G�n. Ch? l� nh� v?n, nh� th?, h?a s?, nh?c s?, ng�m th? hay. H?i vi�n Trung t�m V?n b�t Vi?t Nam. T�c ph?m: Kh�p ?�i mi nh? (1956), Linh h?n c? bi?c (1965), B?n t�m h?n (1966), Th? – ?�ng Ph??ng (1967), H?p t?u (1967), M??i h??ng sao (1970), T�y ca (1972). Ch? ??ng th? tr�n nhi?u t? b�o nh? Ph? Th�ng, B�ch Khoa, V?n, Hoa T�nh Th??ng, Ti?u Thuy?t Tu?n San, Ph? N? M?i, B�t Hoa, Gi� Nam, Qu?t Kh?i� Ch? c� nhi?u b?n b� v� h?c tr�, t?ng g?p g? c? Gi?n Chi, Nguy?n Hi?n L�, NS L� Th??ng, NS Tu?n Khanh v� Ph?m Duy, nh� th? Nguy?n ?�nh Thi� c� t�n trong Thi nh�n Vi?t Nam th? h? 1954-1973 (hai t?p c?a Nguy?n T?n Long, Phan Canh, NXB S?ng M?i, S�i G�n, 1974).

N?m 1972, khi ch? in t?p th? T�y ca, nh� th? V? Ho�ng Ch??ng � t�c gi? t?p Th? say � v?i t?m l�ng li�n t�i ?� l�m b�i th? C?m ?? T�y ca t?ng ch?:

�B�i ca T?n t�y� ?i hoang

Bi?t ?�u Ho�ng l?i g?p Ho�ng chi?u nay

V? n�n ??c d??c m� say

H�a c�ng ch?a d? kh�o b�y ??t h?n

Gi� tr?m c?n b?i ng�n c?n

M?t c?n say ?? s?ch tr?n th? t�nh

Nguy?n tr??ng t�y b?t nguy?n tinh

Say ai? M�nh ch? say m�nh ?� th�i

T�y-ca b� ?� th? r?i

T�y-h??ng x?a h�y c�ng tr�i ng??c v?.

Sau 1975, ch? l� h?i vi�n H?i Nh� v?n Vi?t Nam, in chung tr�n 30 tuy?n t?p th? v?n trong v� ngo�i n??c. Ch? sinh ho?t ? C�u l?c b? V?n ngh? s? Gia ??nh, n?i qui t? nhi?u t�n tu?i c?a S�i G�n nh? c�c nh� th?, nh?c s?, ngh? s? T??ng Linh, T� Ki?u Ng�n, Song Nguy�n, V? H?i, S�ng Tr�, Ch�u K?, Tr?m T? Thi�ng, Tr�c Ph??ng, V? Th�nh An, T? C�ng Ph?ng, Thanh S?n, H�n Ch�u, M?c Th? Nh�n, T�y Hoa, T�y Ph??ng, Ng?c Hu?, Mai Khanh, Mai Tr�m, ?o�n Y�n Linh, Mai Hi�n, Tr?n Thi?t H�ng (em trai c?a V�n S?n � m?t trong ba th�nh vi�n ban AVT, ?� nh?y s�ng t? t? t?i c?u Th? Ngh� sau 1975)�
N?m 1976, ch? ???c gia ?�nh nh� th? V? Ho�ng Ch??ng tin c?y g?i g?m ?? l?u gi? 12 b�i th? cu?i c�ng c?a nh� th?, sau n�y ?� ???c in ? h?i ngo?i. N?m 2006, nh�n ng�y gi? l?n th? 30 c?a nh� th? V? Ho�ng Ch??ng, Ho�ng H??ng Trang l�m b�i th? Chi?u say nh? Ho�ng th??ng ti?c nh� th? t�i danh n�y:

�Bi?t ?�u Ho�ng l?i g?p Ho�ng chi?u nay�

M?i v?a d?m ch�n ?� say

Trong men ch?nh cho�ng nh? ng�y n?m x?a

B�t g??m ch�m l?ch ???ng th?

M?c ?au gi?y ?o, k?ch h? th??ng M�y

Tr? g??m cho gi� nghi�ng vai

Tr? th? cho m?ng, tr? ng�y cho ?�m

Ki?u Thu, h?! ??m g�t sen

M??i hai th�ng s�u tr? men cho t�nh

Tr?i m?t ph??ng, ??t m?t m�nh

C?m th�ng nh�n th? c�i t�nh ph� du

T�i hoa h? l?y sa m�

Ch�n vui, h?! Ch�n bu?n x?a hi?n v?

?i Ho�ng, n?a ch�n si m�

?i Ho�ng, n?a ch�n v?ng v? trao tay

R??u ?�y, h?! Ta c? say

�Bi?t ?�u Ho�ng l?i chi?u nay g?p Ho�ng�.

(S�i G�n, 10-10-2006)

Ch? l� con nu�i c?a k?ch t�c gia Vi Huy?n ??c (1899-1976). C? l� Ph� ch? t?ch Trung t�m V?n b�t Vi?t Nam, ng??i t?ng ???c gi?i th??ng c?a Vi?n H�n l�m Nice, Ph�p n?m 1936 v?i v? Eternels Regrets (Tr??ng h?n) v� gi?i th??ng c?a T? L?c V?n ?o�n n?m 1938 v?i v? Kim Ti?n. Sau n?m 1975 c? tr? v? H� N?i ???c m?t th?i gian th� c? bu?n ch�n, l?ng l? tuy?t th?c v� qua ??i v�o th�ng 8-1976. ?�m tang do nh� v?n Nguy?n Tu�n ??ng ra t? ch?c v� nh� th? Th? L? ??c ?i?u v?n. Tr??c khi v? B?c, c? ?? l?i c?n nh� cho ch? Ho�ng H??ng Trang. Th?i bao c?p kh� kh?n, ch? b�n hai ph?n ba c?n nh�, ph?n c�n l?i ch? ? c� m?t m�nh. Ch? th??ng b?o �ch?i v?n, ?n v?�, b?i ngu?n s?ng c?a ch? l� t? c�c tranh v? b�n ???c trong m?y ch?c n?m ? S�i G�n. Trong b�i th? T�m m??i d? g?i cho La Th?y, ch? nh�n l?i ??i m�nh:

Th? h?n ch?c cu?n, v?n b�i

V?n ngo�i d?m quy?n, ng�n trang

H?a s�u m??i ni�n, d? v�i tr?m b?c

Nh?c ?i?m xuy?t m?y kh�c ca

Ng�m nga g?n b?y ch?c n?m, Tao ?�n n?i ti?ng

H�t h� ch?a ca s?, b?n b� v?n v? tay khen�

B?n b� kh?p n?m ch�u b?n bi?n, t�nh ??n v?n k? th�n quen

H?c tr� trong n??c ngo�i n??c, ??m qu� ng�n, t�nh th�n ch� thi?t

Giao du cu?i ??t c�ng tr?i, t? �u sang ��

(S�i G�n, 2017)

C� l? ch? l� ng??i kh� hi?m hoi t? l?p m? cho m�nh khi c�n s?ng; m? n?m tr�n m?t ng?n ??i ? Hu?, b�n c?nh m? th�n m?u. Tr�n t?m bia ch? ghi s?n: �Bia m? n? s? Ho�ng H??ng Trang, nh? danh Ho�ng Th? Di?m Ph??ng � nh� v?n, nh� th?, h?a s?. N?m sinh 1938, n?m m?t 20… Qu� qu�n V�n Th�, H??ng Th?y, Th?a Thi�n. Bia t? l?p 2011�.

Nh� v?n Th? Phong nh?n x�t v? ch?: �Nh? �ph� b�nh, ph� bi?c lo?n c�o c�o� qua c�c b�i ?i?m s�ch g�y �s?c�, b�t danh Ho�ng H??ng Trang b?ng l�n trong ‘n?ng r?c l?a mi?n Nam�, ?a s? v?n s? y?u b�ng v�a s? �c� n�ng’ khi?p ??m. Nh?ng, ‘?�n b� d? c� m?y tay’ nh? Ho�ng H??ng Trang, nh?t l� ? b�nh di?n v?n ch??ng mi?n Nam th?p ni�n 60, s? hi?n di?n ‘n�ng ba b�a’ th?t c?n thi?t!�.
M?y n?m tr? l?i ?�y ch? ?� r?i S�i G�n v? Long Xuy�n, An Giang s?ng c�ng c� em g�i v� c�c ch�u.
N.P.Y.

Th? Ho�ng H??ng Trang:

Hu? t�nh ??u

Ai xa Hu? m� kh�ng nh? Hu?
Nh? chu�ng ch�a Di?u ??, nh? V?n L�u
Nh? Tr??ng Ti?n da di?t s�u nh?p c?u
Nh? Kim Long, nh? b?n ?� Th?a Ph?.
Nh? d?c Nam Giao, nh? b? s�ng B?n Ng?
Nh? H�ng B�, Th??ng T?, nh? Bao Vinh
Nh? s�ng H??ng chan ch?a thi?t tha t�nh
Nh? th�ng reo ??nh Ng? B�nh gi� m�t.
Nh? T?nh T�m, h? sen b�t ng�t
Nh? ?� C?n, An C?u, Ch? Dinh
Nh? con ???ng V? D? b�ng c�y xanh
Nh? Gia H?i, ?�ng Ba, H�ng Me, ??p ?�.
Nh? Ng? Vi�n, nh? N?i Th�nh, Mang C�…
Hu? c?a ta ?i, bi?t nh? m?y cho v?a!

Ai xa Hu? m� kh�ng th??ng Hu?
Th??ng m? gi� l?n l?i m�a ?�ng
Th??ng em th? ?i h?c m?a d?m
Th??ng ch?, th??ng anh m�a h� ch�y n?ng
Th??ng b?a c?m ngh�o, n?i canh m??p ??ng
Th??ng d?a m?m c�, con c� th? kho kh�…
Hu? c?a ta ?i, th??ng bi?t ch?ng m�!
Ai xa Hu? m� kh�ng m? v? Hu?
D?o b??c tr�n c?u �o tr?ng tung bay
V�nh n�n nghi�ng nghi�ng che m�i t�c m�y
�nh m?t trong veo d�ng H??ng g?n s�ng
?�m tr?ng h� tr?i cao l?ng l?ng
Chi?u thu �m t�m ng�t c? kh�ng gian
Ti?ng h� tr�n s�ng ng? ng?n b�ng ho�ng
H� ? h�… chi?u chi?u tr??c b?n…
M? s?m mai ch�o ?� qua c?n H?n
Tr�i b?p t??i non, n?u ch�n ch� th?m
D?a b�nh b�o t�m ch?y h?ng ??m
??i c?m h?n, b�nh canh, b�nh ??t…
Nh? bi?t m?y, nh?ng m�n qu� qu� h??ng
kh�ng g� thay th? ???c
D?i ??t qu� ngh�o m� m?n n?ng y�u th??ng
Ai ?� t?ng u?ng n??c s�ng H??ng
Ai ?� t?ng h??ng ng?n gi� chi?u ??nh Ng?
Ai ?� t?ng b??c ?i tr�n nh?ng con ???ng t�nh t?
Ai ?� th? h?n tr�n nh?ng chi?c v�ng �m thanh
Ai ?� ??m say t�nh Hu? qu� m�nh
D?u xa x�i m� kh�ng m? v? Hu?
Hu? t�nh ??u th?m ng�t, Hu? y�u ?i!

??c d??c
(T�y ca 10)

Mang nhi?u m?ng ??c v�o ??i
Anh ?em ??c d??c cho t�i ??m s?u
??i t�nh nh? tr?n m?a mau
Tr�i t�nh ?� h�i nh?ng m?u c�n xanh
Nh?ng ng�y v?a m?i y�u anh
Ng? m�nh t?c t??ng, khung tranh ??i ??i
B�y gi? v??n l� thu r?i
Khung tranh ?m m?c, n? c??i m�n r�u
B�y gi? m�y x�m v�y chi?u
L� bay x�o x?c tin y�u m?i m�n
Tr�i s?u l?p th? chon von
B??c ch�n th?n tho?i h�o hon m?t ??i
T�nh y�u l�m ch?t con ng??i
N�ng ly ??c d??c t�i m?i t�i say
Tu?i t�nh ?�y c?c cu?ng quay
T�i gi?t t�i ?? th�ng ng�y ngu�i qu�n
Mai n�y n?m xu?ng ng? y�n
M? xanh ??c d??c, ?u phi?n ?u?i xa!

(S�i G�n, 1971)

U?ng r??u trong m?a

Tay n�ng h?ng gi?t tr?i cao
Ch�n ??y th??ng nh?, xin trao t?i ng??i
U?ng say ch�n l? ??y v?i
R??u hay m?a ??t t�nh ng??i t�nh ta
M?a t? n?m c? m?a sa
R??u t? ng�y c? ch?a l� c? nh�n
M?a cho ??t chi?u ch?n n?m
Say cho qu�n h?t ??ng c?m h?n g�
Trong m?a l?m l?i b??c ?i
Trong men ch?nh cho�ng ta v� nhau say
Mong cho m?a ng?p l?i n�y
Cho ta ng� xu?ng li?m ??y n??c m?a
R??u pha n??c m?t t�nh x?a
Ta say ?� m?i, ng??i ch?a th?y v?
U?ng cho m?t l?nh m�i t�
U?ng cho th�n x�c � ch? ??n ?au
C?n m?a d� r??u v?i s?u
L?i ?ong ch�n n?a say nh?u trong m?a.

V�ng tr?i qu� h??ng

C�nh chim anh nh?ng ng�y say gi� b�o
Bay tr�n v�ng ??t n??c th�n y�u
�m qu� h??ng mi?n Nam ru?ng th?m
D?a xanh t??i b?n n??c ch? chi?u.
B�i c�t ph?ng mi?n Trung bi?n ??ng
B�ng th�y d??ng x�a t�c ?�u hiu
Th�p v??n tay Chi�m n??ng tr?m m?c
Nh?ng ho�ng h�n m�u nhu?m b�i chi?u.
V� nh?ng trai anh h�ng, g�i l?ch vui reo
B??c ti?n b??c, mu�n l�ng nh? m?t.
L?i ca vui m?t ng??i chim h�t
C� anh trai �o xanh t�nh m?t ng?t
S�ng tr?n tr�n tay gi? x�m gi? l�ng
C� anh trai �o ?en s?n b?c
Tr�n ch�i canh h??ng m?t nh�n xa
Nh?ng m? gi� g�nh c?i v? nh�
Nh?ng em g�i em trai s?m chi?u ?i h?c.
V� nh?ng l�a ng� qu� h?n v�ng ng?c
Nu�i con th? H?ng L?c b?n ng�n n?m.

*

D??i c�nh m?ng anh nghe t�nh bi?n m?n
Mu?i Sa Hu?nh, H�n Kh�i tr?ng phau
Th�n x�m b�nh y�n th?ng t?p h�ng cau
D?a r?p Tam Quan, xo�i th?m B�nh ??nh.
D??i c�nh m?ng anh nghe mi?n L?c t?nh
B??i Bi�n H�a v�ng r?c th�ng gi�ng
L�a C� Mau, th?ch ??ng H� Ti�n
B?n n??c Ninh Ki?u t�nh th?m m�a h?.
X? T�y ?� ?�n l�ng trai xa l?
Vi?n kh�ch nghe bu?n v?ng c? Tr� �n
Chi?u Tha La x? tr?ng nh? v??ng h?n
Nh?ng Ch�u ??c, H� Ti�n, S�c Tr?ng, R?ch Gi�.
N?ng th�ng ba thuy?n ??m ??y c�
Ng?t v� c�ng th?t n?t, s?u ri�ng
?�i c�nh anh xu�i ng??c tr?m mi?n
�m ?p nh?ng gi?ng h�, c�u h�t.
S�ng H??ng s??ng thu b�ng b?c
�o tr?ng h?c tr� x? Hu? n�n th?
Chi?u Qu?ng Nam, Qu?ng Ng�i ??i ch?
Gi� bi?n m?n Tuy H�a m�t r??i.
?� L?t chi?u m?, Kontum s??ng mu?i
Nh?ng Dakto, Daksut xa x�i
Nh?ng r?ng thi�ng n�i th?m mu�n ??i
M�i g? qu� th?m h??ng x? m?.
Nh?ng cao nguy�n b?n m�a gi� nh?
Nh?ng ??ng b?ng ru?ng l�a xanh non
Nh?ng ng� khoai, b?p ?? v?n c�n
T�nh m?t ng?t qu� h??ng �m ?p nh�!

*

Anh c�n v??t r?ng, b?ng s�ng, l??t b?
?? t�nh �m tr?n v?n s�ng H?ng
D??i c�nh anh s�ng n�i v?n t�nh chung
Ai chia c?t? Anh c? t�nh h�n g?n.
?�i c�nh m?ng d� s�ng g�o ??n b?n
Nh?ng t�nh y�u ??t m? v?ng v� c�ng
Tr�n m�y cao nh�n xu?ng n�i s�ng chung
?�y V?nh B�nh, Nh?t L?
?�y s�ng Nh?, n�i N�ng
M?i t?c ??t anh thu v? th?ng l?i.
M?i chuy?n bay ng??i y�u anh ch? ??i
Ng�y ti?p ng�y
Anh �m b�ng qu� h??ng
N�i B?c s�ng Nam nguy�n v?n t�nh th??ng
Anh c�n ?i, ?i ho�i
Gi? g�n tr?i b?.
Cho ph� sa ??t m? th?m mu�n n?i
Cho g�i s�ng H??ng trai H� N?i m?m c??i
Cho gi� S�i G�n th?i v? Thanh H�a.
Cho b�t n??c ch� xanh th?m ngon kh�i t?a
Cho cam X� ?o�i ng?t l?m b??i ??ng Nai
Cho g?o th?m hai x? Trong, Ngo�i
Cho m?t em th? Qu?nh L?u hi?n d?u
Cho nh?ng v� sao b?u tr?i kh�ng thi?u
Em hi?u kh�ng
Anh c�n ph?i ?i nhi?u
C�n bay ho�i che tr?i n?ng l?a
?? chuy?n t�u Nam B?c ?i v? m?i b?a
?? c?m th?m m�a c??i thu v?
?? chi?u h� di?u gi?y r?p b? ?�
?? ?�nh ?�m h?i h� th�ng gi�ng th�ng t�m.
?? m? gi� ??ng nh?n v?ng tr�n
?? trai l�ng tr?y h?i g�i Lim xinh
?? tr?u cau mai m?i trao t�nh
Gi� Tam ??o, Ba V�
Gi� H� Ti�n, Ph� Qu?c
Tr?ng B?c b? s??ng m�
Tr?ng Nam ph?n s�ng r?c
D?t th�nh tr?ng x? Hu? m? m�ng
D?t th�nh tr?ng Phan Thi?t m�nh mang
Nh? n?ng S�i G�n ng�n ng?t
Nh? m?a Th�i Nguy�n
M?a Tuy�n Quang bu?n heo h�t
Ph?i ng� khoai, t??i ru?ng l�a an l�nh
N?ng S�i G�n ph?i b?p ?? ngo�i Thanh
M?a H� N?i t??i ru?ng v??n ??ng Th�p.

*

Anh c�n xa
C�n ?i
C�n bay ho�i
D� gi� cu?ng b�o t�p
Nh?t ??nh ch?a v?
Khi ??t n??c ch?a b�nh y�n
C�nh d� m?ng
Nh?ng tim anh nung n?u l?i nguy?n
Quy?t �m ?p gi? g�n
V�ng tr?i x? m?.
V�ng tr?i r?ng bao la
Qu� h??ng m�nh ??p ??
Nh? nh?ng gi�ng th? em vi?t cho anh
Gi�ng th? em mang tr?n m�u xanh
Anh �m ?p ?? th?y v�ng tr?i cao c?
?? th?y r?ng s�u s�ng d�i
S�ng c?n tr?ng x�a
L� c?a anh, c?a em
C?a ng??i Vi?t ch�ng ta
Anh y�u m?n gi? g�n
Kh�ng cho l? gi?c ng�ng cu?ng ph� ph?m
D� gian nguy bay v�o l?a ??n
Anh v?n c??i ng?o ngh? tr�n cao
D??i ch�n anh x??ng m�u tu�n tr�o
L? b�n n??c quy?t ph?i ??n t?i l?i.
??t n??c m�nh m?t mai
H?t u bu?n t?m t?i
Anh s? v? ph? th? th?m em
V�ng tr?i ??t n??c b�nh y�n
B?c Nam chung m?t l?i nguy?n s?t son.