Đoàn Hồng Lê
Năm 2019, khi pitch ý tưởng làm phim tài liệu Đường đến Hòa Bình về quá trình cô Thanh – một nạn nhân trong vụ thảm sát Phong Nhị đi kiện Chính phủ Hàn Quốc vì lính Đại Hàn đã giết 5 người trong gia đình cô hồi năm 1968, có ý kiến của commissioner cho rằng đây là vấn đề nhạy cảm về quan hệ ngoại giao giữa hai quốc gia, tôi có nói đây là một việc chắc chắn sẽ diễn ra, nếu chúng ta không làm phim thì nó vẫn diễn ra, đến một ngày vụ kiện đi tới kết quả cuối cùng, sẽ là một kết quả dậy sóng truyền thông dù thắng hay thua, lúc đó chúng ta sẽ có một bộ phim ghi chép lại quá trình đó.
Hôm qua, ngày đó đã đến. Tại Seoul, tòa sơ thẩm phán quyết: "Chính phủ Hàn phải bồi thường cho các nạn nhân ở làng Phong Nhị".
Một ngày rất vui, cảm thấy biết ơn những người đã cho tôi cơ hội làm phim, những đồng nghiệp đã luôn bên cạnh những lúc khó khăn, và những người bạn ở Quỹ Hòa bình Hàn – Việt đã hỗ trợ rất nhiều về tư liệu và trong quá trình quay tại Hàn Quốc. Phim đã được phát sóng trên VTV8 ba tuần trước khi phiên tòa sơ thẩm diễn ra.
Tác giả Đoàn Hồng Lê (bìa trái) giúp bà Nguyễn Thị Thanh họp báo qua mạng trong dịch COVID-19
Hàng chục cuộc tiếp xúc với luật sư và các tổ chức xã hội Hàn Quốc, những chuyến đi lại giữa Hàn Quốc và Việt Nam chuẩn bị cho vụ kiện đã biến cô Thanh từ một người đàn bà quê mùa yếu đuối rụt rè trở nên một con người mạnh mẽ, tràn đầy niềm tin vào sự thật và công lý. Và kinh phí chi trả cho tất cả những chuyến làm việc ấy được đóng góp từ tiền của những người dân Hàn Quốc bình thường, yêu quý công lý và sự thật. Họ góp tiền để cô Thanh đi kiện chính phủ của mình, bởi vì với họ, chính phủ hay bất cứ đảng phái nào cũng chỉ là một tổ chức quản lý điều hành xã hội, cái họ yêu mến và đấu tranh cho nó chính là những giá trị dân chủ và nhân quyền – những thứ vì con người – đứng ngoài thể chế và ý thức hệ, từ những học sinh đứng cúi đầu bên bia tưởng niệm vụ thảm sát lắng nghe câu chuyện lịch sử bi thảm do quốc gia mình gây ra; những sinh viên cầm tấm bảng đề "Tôi Muốn Sự Thật" trong các cuộc biểu tình trước bộ Quốc phòng, những nhà hoạt động xã hội làm việc quên cả tuổi thanh xuân; những luật sư đeo đuổi vụ việc hàng năm trời miễn phí; những nhà báo – bất chấp sự đe dọa từ các cựu chiến binh Hàn từng tham chiến ở Việt Nam – quyết bảo vệ sự thật đến cùng, đến một hệ thống truyền thông vây quanh cô Thanh trong các cuộc họp báo ở Seoul – để chỉ mong đem tới cho công chúng một điều: sự thật.
Bà Nguyễn Thị Thanh (bìa trái) làm việc với luật sư Jaesung Lim
Một xã hội đẹp vì sự đấu tranh cho lương tri con người, cho phẩm giá của quốc gia họ, và vì thế nó đem lại cho con người niềm tin. Niềm tin đó được khẳng định ngày hôm qua, khi tòa án Seoul phán quyết rằng bị cáo – Chính phủ Hàn Quốc thua kiện! Một xã hội mang tinh thần như vậy chẳng phải là điều đáng mơ ước hay sao?
Bài của mình trên báo Hankyoreh, Hàn quốc về góc nhìn của một người Việt đối với vụ kiện này, còn đây là bản tiếng Việt của bài báo ấy.
Đ.H.L
