Lê Thiếu Nhơn
Tháng 3/1945, Văn Cao (1923-1995) viết bài thơ Chiếc xe xác qua phường Dạ Lạc miêu tả một bối cảnh tang tóc của Hà Nội: “Ngã tư nghiêng nghiêng chia nẻo/ Dặt dìu cung bậc âm dương/ Tàn xuân nhễ nhại mưa cô tịch/ Đầm đìa rả rích phương Đông…/ Ngã tư nghiêng nghiêng xe xác/ Đi vào ngõ khói công yên”.
80 năm trôi đi, bài thơ Chiếc xe xác qua phường Dạ Lạc bỗng dưng lại khiến mình nhói lòng, khi nhìn chiếc xe hòm vào xã Hòa Thịnh. Trận đại hồng thủy, gồm một cơn mưa dài và mấy đợt xả lũ, đã nhấn chìm vùng đất phía đông tỉnh Đắk Lắk trong biển nước.
Thiệt hại về tài sản thì đã quá rõ. Còn thiệt hại về nhân mạng thì sao? Các con số thống kê chính thống vẫn khá cầm chừng, có lẽ chính quyền đang ưu tiên mọi tâm sức cho công tác cứu trợ. Tỉnh Đắk Lắk tạm dừng con số thống kê đến trưa 20/11 với 11 người chết và 4 người mất tích “các trường hợp tử vong do sạt lở đất, lật thuyền và bị lũ cuốn trôi được ghi nhận tại các xã Xuân Phước, Tuy An Bắc, Tuy An Tây, Hòa Xuân, Hòa Mỹ và phường Sông Cầu”.
Nghĩa là chưa có con số thống kê cho xã Hòa Thịnh, một khu vực ngập nặng nhất và ngập lâu nhất ở miền hạ du sông Ba. Giữa muôn trùng vây của lũ lụt, thân phận con người kháng cự làm sao với đói và rét?
Đến chiều 22/11, nước đã rút ở phần lớn địa bàn xã Hòa Thịnh. Và hình ảnh chiếc xe hòm vào xã Hòa Thịnh, đã xuất hiện. Mình rất mong đây là ảnh đểu, nhưng nhiều thông tin khác đã bổ sung cho tính chân thật của nó.
Nhóm thiện nguyện Đom đóm Phú Yên ngày 21/11 chia sẻ: “2h chiều nay, sau cuộc gọi của lãnh đạo xã, anh em Đom đóm và chú Ngọc tránh đủ đường lũ, chia cắt rồi kẹt xe chở ngay 4 quan tài đến để kịp cho bà con bị mất sau lũ có an táng… 4h chiều, cuộc gọi tiếp theo, nghe xong nghẹn ngào, xót xa, tim như bóp nghẹn… Nguyện mong, con số người mất xin hãy dừng lại, tội bà con quá”.
Báo Tuổi Trẻ, với bài “Những hình ảnh nhói lòng, tang thương từ tâm lũ Hòa Thịnh” phản ánh 2 chi tiết, được cập nhật lúc 15h35’ ngày 22/11.
Chi tiết 1: Ông Lâm Sư Thắng ngồi lặng trước hiên nhà chờ quan tài để chôn cha mình là ông Lâm Đạo Sanh. Ông Thắng kể lũ rút, ông về nhà cha mẹ thì phát hiện ông Sanh bị tủ đè, chết chìm dưới nước. “Tôi nghe mẹ nói ngày 20-11 nước rút tới bụng, cha bước xuống thì bị tủ ngã đè. Giờ chờ quan tài mà mãi chẳng thấy. Không biết có quan tài để chôn không, dịch vụ mai táng ở đây họ làm không xuể”, ông Thắng nói.
Chi tiết 2: “Anh Nguyễn Văn Tiến, người làm dịch vụ mai táng ở xã Hòa Thịnh, tất bật tẩm liệm cho cha mẹ ông Thắng. Danh sách những người mất trong trận lũ này, điện thoại nhờ giúp còn dài. Anh Tiến liên tục nghe điện thoại, giọng mệt mỏi: “Gia đình tôi làm dịch vụ mai táng mấy chục năm ở Hòa Thịnh, nhưng chưa khi nào thấy thảm kịch như lần này. Hôm qua làm 13 đám, hôm nay đến giờ này 9 đám. Chẳng biết còn nữa không, mong là dừng, quá khổ”’.
Vậy thì, số người thiệt mạng ở xã Hòa Thịnh không thể là 1 hoặc 2, hoặc “không đúng như tin đồn”. Ôi, chiếc xe hòm vào xã Hòa Thịnh, buốt giá vạn lần Chiếc xe xác qua phường Dạ Lạc về nỗi đau thương “tiếng xe ma chở vội một đêm gầy”.
Xã Hòa Thịnh là một nơi có truyền thống cách mạng đáng tự hào. Bài ca Phú Yên của nhạc sĩ Văn Chừng (1938-2006) một thời là “tỉnh ca” Phú Yên, đã nhắc “Qua bao năm gian lao quân dân chung sức chung lòng/ Bừng lên ánh đuốc thắp sáng những đêm đồng khởi từ Hòa Thịnh”.