Nguy?n H?u Lim
Bi d??i ?y c?a Nguy?n H?u Lim d??i hnh th?c di?n ngn tri?t l khng ph?i d? ch?p nh?n ??i v?i nhi?u ??c gi?. Nh?ng suy t? c?a tc gi? v? v?n ?? h? tr?ng ni?m tin c?u ?? m?i cho Vi?t Nam r?t c th? m?i g?i thm nh?ng suy t? khc, c?a nh?ng tc gi? khc.
V?n Vi?t
Cch ?y 46 n?m, ngy 12/12 tu?n ny, Qun ??i Nhn Dn (Q?ND) mi?n B?c, d??i s? ch? huy c?a t??ng Hong C?m, m? mn tr?n ?nh t?nh l? Ph??c Long, ch? cch Si Gn kho?ng 120 cy s? pha Ty B?c. T??ng mi?n Nam l D? Qu?c ??ng ch? huy qun ??i Vi?t Nam C?ng Ha (VNCH) ch?ng tr? trong m?t hon c?nh r?t kh kh?n. H?n ba tu?n sau, ngy 6 thng 1, 1975, Ph??c Long th?t th?.
B? Chnh tr? ??ng C?ng s?n Vi?t Nam (CSVN) mu?n ?nh th? tr?n ny ?? xem ph?n ?ng c?a Hoa K? nh? th? no. Nh? ai c?ng bi?t, M? hon ton khng can thi?p, khng c m?t ??ng thi chnh tr? hay ngo?i giao no ?ng k? nh?m khuy?n co mi?n B?c v? s? vi ph?m Hi?p ??nh Paris khi ch?a ro m?c ch? k. Vi tu?n sau, Q?ND pht ??ng t?ng t?n cng t? Qu?ng Tr? ??n ??ng b?ng C?u Long. Ch? trong vng ba thng sau, ngy 30 thng 4, mi?n Nam ??u hng v ?i?u ki?n. Chi?n tranh ch?m d?t. ??t n??c th?ng nh?t.
??nh m?nh L?ch s?
Tr?n Ph??c Long ny, c?ng nh? nhi?u tr?n khc trong cu?c chi?n Qu?c C?ng v?a qua, cng chia s? m?t m?u s? chung v? b?n s?c v tnh ch?t nhn v?n c?a hai mi?n Nam B?c, gi?a Qun ??i VNCH v Q?ND. M?c d?u hai pha trong chi?n tranh ??u l qun nhn ng??i Vi?t Nam, nh?ng b?n s?c c?a ng??i lnh Q?ND ???c trang b? nhi?u ?u th?, t? v? kh, chi?n thu?t, lnh ??o, chnh tr? v th?i th?. S? ph?n VNCH ? ???c an by khng ph?i nh? l m?t m?c tiu chnh sch m l m?t ??nh m?nh l?ch s?.
B? qua nh?ng y?u t? chnh tr?, lnh ??o, hay qun s?, pha mi?n B?c c c? m?t chi?u di l?ch s? sau l?ng h?. ? l ch ??c l?p, th?ng nh?t ??t n??c. Mi?n B?c ph?i hon t?t thi?t y?u tnh cho m?t b?n s?c s? m?nh m th?i ??i ? giao cho h?.
Cn pha mi?n Nam th b? l?ch s? b? r?i. N ti?p n?i m?t gia s?n chnh tr? v tm l t? vai tr l? thu?c vo ngo?i bang. H? th? ??ng chi?n ??u m khng h? mang m?t ch hay th?c v? s? m?nh chi?n tranh cho mnh. Ng??i dn mi?n Nam, v c? qun ??i VNCH, ? giao hon lng yu n??c cho ??i ph??ng v v th? ?nh m?t lun h?n i qu?c. Chi?n tranh ??i v?i h? ch? l m?t chuy?n c?c ch?ng ?, m?t ph?n ?ng t? v? cho qua chuy?n. V chnh v ?i?m h?i h?t v th? ??ng ?, mi?n Nam ? v tnh mang m?t b?n s?c chnh ngh?a v??t ln ranh Qu?c C?ng.
Tri v?i mi?n B?c d??i s? lnh ??o c?a ??ng CSVN v?n t?p trung hon ton n?ng l?c qu?c gia cho m?c tiu chi?n tranh, VNCH, tri l?i, t? chnh quy?n cho ??n qu?n chng, l hi?n thn c?a m?t ch t? do v nhn b?n trn c? s? c nhn. D trong th?i chi?n, nh?ng v?n ch??ng, m nh?c, thi ca c?a mi?n Nam v?n ch? ni v? tnh yu, v? con ng??i v s? ph?n ch? g?n nh? khng h? ?? c?p ??n m?i hi?m nguy m h? ?ang ph?i ??i ??u. D b? my tm l chi?n VNCH c c? g?ng nh?c nh? v? hi?m h?a ??c ti c?ng s?n, dn mi?n Nam v?n khng thm nghe v h? coi chuy?n ? l m?t th? lo?i tuyn truy?n h? ??ng. Dn mi?n Nam, qua tm ch?t n ha v thng thong, bi?u l? tinh th?n t? do qua tm l chn ng?y v nghi ng? chi?n tranh. V ? l ?i?m y?u sinh t? cho h? khi ph?i ??i ??u v?i m?t ??i ph??ng nh? l ??ng CSVN. Trong khi dn mi?n Nam ch? c m?c tiu l ha bnh, th mi?n B?c l chi?n th?ng.
V?n ha Nam B?c: Tm h?n Hy L?p ??i v?i kh ch?t Do Thi
Hi?p ??nh Genve 1954, chia c?t Vi?t Nam thnh hai pha Nam B?c r r?t trn bnh di?n chnh tr?. Nh?ng chnh tr? ? ?y l s? th? hi?n v k?t thnh t? m?t ??nh m?nh v?n ha. N pht xu?t t? tm ch?t v b?n s?c tm l c?a dn hai mi?n, v?n r?t khc bi?t nhau.
Chi?n tranh Qu?c C?ng, b? ?i y?u t? ngo?i bang, l m?t bi?u l? cho m?t mu thu?n v?n ha v con ng??i Nam B?c m s? m?nh Vi?t Nam ph?i ??n lc c?n ph?i ???c tiu ha v ha gi?i. Tr?n Ph??c Long cu?i n?m 1974 v b?n thng binh l?a sau ? ch? l m?t h?i k?ch cu?i v?n ? ???c vi?t s?n t? trong b?n s?c xung ??t v?n ha B?c Nam. Nh? l m?t tu?ng c?i l??ng ??y bi trng, n ? ??n h?i k?t thc, x? h?i, m ngay c? phe thua tr?n c?ng ? ph?i th? pho nh? nhm.
Ta c th? suy r?ng ra r?ng, trn sn kh?u chi?n tranh B?c Nam th?? ?, phe mi?n Nam mang b?n s?c tm h?n v?n minh Hy L?p c? ??i, v?n mang th?c th?m m?, hi ha, tr?t t?, v h? ch? bi?t s?ng v?i hi?n t?i ko di g?n nh? v t?n. T?c l, chi?n tranh ??i v?i h? khng cho m?t m?c ?ch no c?. H? chi?n ??u ?? duy tr ??i s?ng yn lnh v yn ?n v mong ??c cao nh?t v?n ch? l ch?m d?t chi?n tranh. Dn mi?n Nam hon ton khng mang ch l?ch s? v s? h?n c?a dn t?c ? b? mi?n B?c chi?m h?u. Trong khi mi?n B?c mang linh h?n t?p th?, th mi?n Nam ch? c tm h?n c nhn.
Dn Nam b? mu?n v?nh c?u ha hi?n t?i nh? m?t bc xch l sau khi ki?m ???c cu?c xe, mua x? ??, ??n g?c cy l? ???ng, u?ng say, ng? m?t gi?c an lnh, khng s? tr?m c?p, khng mng chi ngy mai. H? ch? mu?n bi?n ci hi?n t?i thu?n th??ng ngo?n ??n gi?n thnh ra m?t vng trn v?nh c?u b?t t?n cho ??i s?ng t? nhin, v t? c?a mnh. C ngh?a r?ng, h? khng mang ch hay suy ngh? v? t??ng lai d h? ?ang b??c d?n ??n m?t t??ng lai b?i tr?n r?t g?n.
Trong khi ?, ng??i C?ng s?n mi?n B?c l hi?n thn c?a m?t b?n s?c t? v?n minh Do Thi-Thin Cha gio Judeo-Christian khi h? ??t c?u cnh chi?n tranh thnh chn l. Chi?n th?ng l ch? ?ch l?ch s?. Mi?n B?c th?y ? cu?i ???ng binh bi?n l m?t kh? th? v c? h?i c?u r?i khi ??t n??c th?ng nh?t, khi t? qu?c s?ch bng qun th xm l??c, v nhn dn s? s?ng ?m no h?nh phc trong m?t tr?t t? thin ???ng m?i trn tri ??t lnh ??o b?i ??ng c?u th? H? Ch Minh v gio h?i ??ng CSVN. C ngh?a r?ng ??i v?i ng??i CSVN th ch? ngh?a Mc-L l m?t th? lo?i c?u r?i lu?n eschatology v?n ?i?u h??ng tm nhn gian v? m?t bi?n c? l?ch s? mang tnh ch?t ??ng quy cho t?t c? ??c m? v tc hnh c?a nhn lo?i b?ng m?t Phn xt cu?i cng.
th?c h? Marxist, v?n l hnh trang tinh th?n cho ??ng CSVN trong chi?n tranh, l m?t phin b?n ??o ngh?ch v? bi?n ch?ng, nh?ng v?n gi? nguyn c?u cnh lu?n c?a truy?n th?ng Do Thi – Thin Cha gio, v?i t?t c? tnh c?c ?oan tuy?t ??i lu?n trong ??c tin tn gio. Khi con ng??i mang ??c tin gio ?i?u nh? th?, khng c g c th? c?n tr? h?. D?u l Cha c?ng sinh t? ru?t mu. Ta ?? ra ??i sao kh?i nh?ng c?n ?au! nh? Ch? Lan Vin ? vi?t.
Chuy?n ha suy th?c Khng gian ln v?i Th?i gian
Tr??c chi?n tranh, khi ng??i mi?n Nam nhn qua ng??i khc n?i ng lng, h? ch? th?y ? l nh?ng anh ch? hng xm, thn c?n v?i ta. Bn anh em xa, mua lng gi?ng g?n l th?. H? ch? suy ngh? trn bnh di?n khng gian. Trong khi ?, ng??i C?ng s?n mi?n B?c th khc. H? mu?n nng ci nhn khng gian c?a dn Nam ln v?i ph?m tr th?i gian. Anh hng xm khng cn l ng??i bn c?nh nh m nay h?n l v s?n, hay l ??a ch?, hay l ph?n ??ng. T?c l, ng??i C?ng s?n khi ni?m ha ci nhn mang tm ch?t nng dn ln t?m m?c ni?m theo th?i gian. V th?, b?n s?c su xa c?a cu?c chi?n Nam B?c v?a qua l c? m?t tr??ng bi?n ch?ng ??i ngh?ch v ti?n ha gi?a hai ph?m tr khng gian v th?i gian.
Mi?n Nam l khng gian; mi?n B?c l th?i gian. Khi ng??i CS mi?n B?c tin phong ?i tr??c nhn dn mi?n Nam, n?m ???c ch l?ch s? v?i m?t c? ?? khi ni?m m?i qua nghi l? r?a t?i b?ng n??c thnh th?c h?, h? c??ng quy?t ph v? l? l?i suy ngh? thu?n khng gian (b? ci, thn xc) c?a nhn dn. V th?, l?n ranh chia c?t B?c Nam ph?i ???c xa b?. Theo ?, d? n l?ch s? qua chn l chi?n th?ng ph?i ???c hon t?t nh?m th?a mn c?n kht khi ni?m theo th?i gian m?t th? gi?i ??i ??ng, v giai c?p, khng kh? ?au c?a nh?ng cn b? nay ? say men th?c h?.
?i?u ngh?ch ng?u cao ?? ? ?y l ?i?u r?ng, khi ng??i C?ng s?n tn vinh t? ho ch? ngh?a Mc-L l bch chi?n, bch th?ng cng lc ph? nh?n ton tri?t gia ti v gi tr? Thin Cha gio v hnh di?n t? coi mnh ? tiu di?t h?t th?n linh th chnh h? l?i h?ng say hi?n th?c ha b?n s?c c?u r?i lu?n c?a ??o Cha v?n nay ? khng cn hi?u n?ng cho kh?i nhn lo?i tr?i Ty. Thnh cng v chi?n th?ng c?a mi?n B?c v?a qua, t? gc ?? siu hnh, l m?t chi?n th?ng tn gio t? b?n ch?t.
M?t ??c tin c?u r?i m?i
B?n m??i su n?m ?i qua nhanh. Hm nay chng ta cng nhn l?i ?? th?y r?ng, sau 1975, l?ch s? Vi?t Nam h?u chi?n ? theo th?i gian bi?n ha v hon chuy?n vai tr nhn v?n B?c Nam m?t cch ngo?n m?c. Khi ng??i C?ng s?n mi?n B?c chi?n th?ng vo ti?p qu?n mi?n Nam, k? mang ni?m tin th?c h? v chn l chi?n tranh nay ???c trung ha v khai m? b?i ci b?n s?c v chn l, v s? tnh, khng gio ?i?u c?a dn Nam.
Nh? m?t cu chuy?n th?i chi?n k? r?ng, c m?y anh b? ??i xung kch mang sng AK v B40, ??u ??i nn c?i, ?i l?c vo m?t con h?m ? m?t thnh ph? mi?n Nam, m?y b Nam b? bi?t h? l?c ???ng ?nh th??ng h?i ??ng ra ch? ???ng cho h? ?? ??n ?nh c?n c? qun s? VNCH n?i m ch?ng con, anh em c?a cc b ?ang ??n tr. Ci hi?n t?i v c?u, khng c?u cnh c?a ng??i mi?n Nam l l do th?t b?i; nh?ng c?ng v?i ci tm thu?n v t? ?, nay ? tr? thnh m?t th? lo?i n??c thnh m?i nay ???c r?c ln tm h?n dn B?c nh? m?t nguy?n c?u r?i l?i cho nh?ng anh ch? CS kin c??ng v kh?c nghi?t v?n ? chi?n th?ng mi?n Nam b?ng ??c tin c?u r?i.
M?t ngy no ? s? c m?t ch? nh, v d?, g?c Ngh? An, nhn th?y m?t chng ?n tr?m trn mi nh c?a anh ?nh ln ti?ng nghim trang nh?ng n ha khuyn ng??i l? m?t kia hy c?n th?n k?o t b? th??ng v b?c thang cho ng??i ?y leo xu?ng ??t an ton sau khi ? g?i cho cng an ??n x? l. ??c tnh nhn t? mang tnh ch?t Nam b? c?a v? ch? nh s? c?u v?t k? tr?m, bi?u d??ng tinh th?n n ha v tr?ng php, v?i m?t nhn sinh quan ??c ?? ngay c? ??i v?i k? ??i ngh?ch nguy hi?m. ??i v?i ch? nh ny, c?u r?i n?m ngay trong hi?n t?i, n?i nh?ng tc hnh bnh th??ng m khi hnh ??ng, ng ? khng bi?u l? lng hung d?, th h?n, hay mong c?u ?i?u g cho chnh mnh.
C l? r?ng v? lu v? di, ci m?u ng??i v v?n ha mi?n B?c s? l m?t phin b?n c?a tm ch?t ng??i Nam. Qu?c gia ?i v? pha Nam, h??ng ra Bi?n ?ng, ra th? gi?i c?n m?t ni?m tin m?i m?t ??c tin khng tn gio, khng th?c h? chnh tr?, m?t hoi v?ng nhn b?n v? m?t kh? n?ng c?u r?i t? v?n ha cho dn t?c hai mi?n khi m t?t c? nh?ng di s?n ?au th??ng c?a chi?n tranh B?c Nam v?a qua s? ch? cn l m?t k ?c nh? nhng ?i vo qun lng.
NHL
