Chuy?n nhà

V? Th? Hi�n

Tranh ch�n dung nh� v?n V? Th? Hi�n

T? l�u t�i ?� c� � ghi l?i chuy?n nh� m�nh. G?i Chuy?n Nh� l� g?i cho g?n, ch? nh� m�nh ?�u ph?i m?t ?c ??o, n�i v? nh� m�nh c?ng l� n�i v? nh?ng nh� kh�c v?i t?t c? nh?ng d�y m? r? m� ch?ng ch?t c?a ch�ng g?p l?i trong m?t c�i to ?�ng g?i l� x� h?i.

M? t�i b?o: �?�ng ?? vi?t, con ?. Nh?ng g� x?y ra cho m?i ng??i m?i nh� trong c�ng m?t th? h? ??u na n� nhau. N� l� b�ng d�ng cu?c s?ng m?t th?i ?� qua. Ng??i kh�ng ? trong l�ng cu?c s?ng ?y s? t�m th?y ? ??y nhi?u ?i?u ?? suy ng?m�.

Chuy?n nh� th� nhi?u, l?i linh tinh lang tang, ngo�i l?i th?y hoa m?t, ch?ng bi?t n�n ch?n c�i n�o b? c�i n�o. Vi?t v? n� kh�ng kh�, nh?ng xem ra c?ng ch?ng h? d?. S? l?a ch?n ch? c� m?t: n� s? l� d?ng v?n v?a c� chuy?n v?a kh�ng c� chuy?n m� v?n gia Nguy?n Tu�n ??t t�n l� tu? b�t. C� ngh?a l� � ngh? c? tho?i m�i tu�n ra ??u ng�i b�t, kh�ng c�u n?, kh�ng l?a ch?n. Vi?t d?ng v?n n�y ch? tr�ng c?y ? tr� nh?, n� s? m�ch b?o c�i g� ?�ng ghi c�i g� kh�ng. Kh?n n?i tr� nh? l?i l� th? ch?ng ?�ng tin c?y bao nhi�u. C�ng m?t chuy?n, ng??i trong cu?c v?i ng??i ch?ng ki?n c�n nh? theo hai c�ch kh�c nhau n?a l�. May c�i l� ng??i gi� hay qu�n chuy?n hi?n t?i, chuy?n tr??c m?t, ch? chuy?n qu� kh? th� l?i nh? dai ra ph?t.

C�i kh? ? t�i l� t�nh c?u to�n. T�i th�ch c�i g� c?ng ph?i ?�u ra ?�, ph?i ??t t?i m?c ho�n h?o. M� ? ??i c� c�i g� l� ho�n h?o c? ch?? Th�nh th? khi ??ng t?i chuy?n m�nh nh? kh�ng ch?c l� t�i ph?i ?�n ?�o ch?y ch? n�y ch? kia, h?i ng??i n�y ng??i kh�c, so s�nh nh?ng d? b?n xem c�i n�o ?�ng tin h?n c�i n�o. L?i c�n c�i n�y n?a: k� ?c l� m?t v�ng t?i, nay m�nh l�i nh?ng s? ki?n trong v�ng t?i ?y ra �nh s�ng hi?n t?i th� ?i?u ch?c ch?n l� kh�ng th? c� ???c tr?m ph?n tr?m y h?t h�nh ?nh c?.

Th? ??y, vi?c ghi ra gi?y nh?ng chuy?n ?� qua cho th?t ?�ng, nh? m�nh mu?n, ch?ng d? g�. ?�nh t?c l??i: th�i th� nh? ???c c�i g� ghi l?i c�i n?y, kh�ng ??n ?o, kh�ng l?a ch?n, c? ghi ??i nh?ng g� th?y l?i ???c sau khi ?� qu�n ?i t?t c?.

T�i v�ng l?i m?, nh?ng r?i l?n ch?n n?m n�y sang n?m kh�c, kh�ng vi?t. C?ng c� l?n b?t ??u ???c v�i trang, ??c l?i kh�ng h�i l�ng l?i x� b?.

Vi?c c? th? m�i kh�ng th�nh.

Vi?c kh�ng vi?t k?p ?? m? t�i ??c l� n?i �n h?n trong ??i t�i.

M? t�i l� m?t nh� th? t?ng ???c in tr�n t? Ph? N? Th?i ?�m v?i b�t danh Nh? Khu� khi c�n l� thi?u n?. B� ?� b? th? ?? ?i v?i c�ch m?ng. Trong s? b?n th? ng�y x?a c?a b� ch? c�n l?i �ng V? ?�nh Li�n, t�c gi? b�i �ng ?? n?i ti?ng. Th?nh tho?ng, �ng l?i gh� qua nh� t�i, th?m b?n c?.

�ng ??n, b? c�i ?eo vai, qu?n ?ng th?p ?ng cao, kh�ng b?m chu�ng, m� r�o: �C� T? ?i�! R?i khi m? t�i h?p t?p ra m? c?a th� �ng c??i to�c, tho?n tho?t b??c v�o nh�.

M? t�i qu� b�c Li�n l?m. G?p l�c b� ?ang b?n nh?t rau l�m c?m th� hai ng??i c� th? ng?i x?m trong b?p m� tr� chuy?n. T�i hay h�ng chuy?n ng??i l?n, th?y b�c Li�n ??n l� s� v�o ng?i gh� m?t b�n. Chuy?n c?a hai ng??i b?n m?t th?i nh?y t? ?? t�i n�y qua ?? t�i kh�c, nhi?u nh?t l� nh?ng giai tho?i v? nh?ng nh� v?n nh� th? khu?t b�ng. H?a ho?n b�c Li�n m?i ??ng ??n chuy?n th?i s? ch�nh tr?, th? chuy?n ch? c� th? th? l? v?i ng??i r?t tin c?y. Th?i ?y th? – ai ai c?ng thu?c ch? �s?�. Bi?t s? ???c coi l� bi?t s?ng.

B�c Li�n l� m?t nh�n v?t th� v?. �ng l� ng??i kh�ng tu?i, �ng gi� m?t l?n r?i th�i, kh�ng th�m gi� th�m. �ng h?n nhi�n coi nh?ng ??a con b?n nh? b?ng vai ph?i l?a, s?n s�ng tr? l?i b?t c? c�u h?i ng? ng?n n�o ch�ng t�i ??t ra. �ng c?ng ch?ng ng?n ng?i h?i l?i t�i ?i?u �ng kh�ng hi?u. T�i y�u �ng kh�ng nh? c�ch ng??i ta h�m m? m?t nh� th?. Ngo�i b�i �ng ?? t�i kh�ng bi?t m?t b�i n�o kh�c c?a �ng. T�i cho r?ng trong m?t ??i s�ng t�c, nh� th? ch? c?n m?t b�i th?, m?t kh? th?, th?m ch� v�i c�u th? s?ng l�u trong l�ng ng??i ??c l� t?t r?i. Nh� th? V? ?�nh Li�n r� r�ng s?ng l�u trong l�ng ng??i ??c h?n kh?i nh� th? c�ng th?i.

Kh�ng c�n l�m th?, nh?ng b�c Li�n ch?m ??c. Trong c�i b? c�i b?t ly th�n c?a b�c bao gi? c?ng c� v�i cu?n s�ch. T�i d�m th?y, nh?ng kh�ng d�m h?i b�c ??c g�. M?y c�i truy?n ng?n l�c ?�c c?a t�i th? m� c?ng ???c b�c ?? m?t ??n. Khi m? t�i h?i nh?n x�t c?a b�c th� b�c n�i c�i h?i v?n xu�i c?a t�i �c?ng ???ng ???c�.

T�i v� b�c c� nhi?u chuy?n ?? b�n, v? v?n ch??ng l� ch�nh. Ch�ng t�i kh� ?n � trong chuy?n vi?t v?n: vi?t �c�i g� kh�ng bao gi? l� quan tr?ng. C? ra ng?i l� qu�n ch� ch�n m� nghe, c� m� ?i chuy?n. �C�i g� kh�ng ph?i l� ngh? thu?t, n�i nh? ?i, n� ch?a ph?i l� ngh? thu?t. �C�i g� ?y khi ???c th? hi?n c�ch �th? n�o� m?i l� ngh? thu?t. Trong c�ch th? hi?n �c�i g� nh? �th? n�o� c� cao c� th?p, m?i c� v?n hay v� v?n kh�ng hay. C�ng vi?c c?a nh� v?n l� ph?i ?�nh v?t v?i m�nh ?? c� ???c c�i t?t nh?t. V� ph?i ?�ng d?u �c�i t�i� c?a m�nh trong ?�. Kh�ng c� �c�i t�i� th� v?n b?t th�nh.

Kh�c v?i m? t�i, cha t�i ch?ng h? quan t�m t�i l�m g�, kh?i n�i t?i chuy?n t�i vi?t th? n�o, hay hay kh�ng hay. �ng m?c cho con c�i l?n l�n trong t? do. Ch?ng bao gi? �ng ng� t?i c�i t�i vi?t. Duy nh?t m?t h�m ??n th?m �ng H? Ch� Minh b? ?m tr? v? �ng b?o: ��ng ?y n�i th?ng Hi�n n� vi?t c�i g� m� t�i ??c hai l?n kh�ng hi?u�. Th� ra c�i m� �ng H? kh�ng hi?u l� truy?n ng?n ?�m M?t Ng? ???c in trong t? V?n Ngh? m?i ra. T�i c??i, th?a: �M?i ngh? c� c�i ri�ng c?a n� m� b?. �ng ?y l� nh� ch�nh tr?, ??c v?n �ng ?y c� kh�ng hi?u l� chuy?n b�nh th??ng�. Cha t�i nghi�m m?t � �ng kh�ng b?ng l�ng c�u tr? l?i c?a t�i. �ng lu�n d?y c�c con ph?i khi�m t?n tr??c nh?n x�t c?a ng??i kh�c. L�t sau t�i m?i d�m r?t r� h?i �ng: ��ng H? c?ng ??c c? b�o V?n Ngh? h? b??� Cha t�i im l?ng, m�i r?i m?i th?ng th?ng: �T�nh �ng ?y n� th?, th�ch ra c�i ?i?u kh�ng g� l?t qua ???c m?t m�nh, c?p d??i ??a n�o ?a h�n n?i h�n ch�m �ng ?y c?ng bi?t�.

Nh? nh?n x�t c?a �ng H? m� l?n ??u ti�n cha t�i ??c truy?n ng?n c?a t�i. ??c xong, cha t�i b?o: ��ng ?y n�i v?y th�i ch? kh�ng c� � qu? tr�ch, con ??ng ?? b?ng. C�i t?t c?a ng??i l�m c�ng t�c v?n ??ng qu?n ch�ng l� th?, c�i g� ???c ??ngb�o c?ng ph?i r� r�ng – vi?t cho ai, nh?m c�i g�, vi?t th? li?u ng??i ??c c� hi?u hay kh�ng? Kh�ng ph?i �ng ?y kh�ng hi?u bi?t. Thi�n l?ch th� c�. �ng ?y nghi�ng v? v?n tuy�n truy?n�.

Kh�ng nh? �ng H?, nh� th? T? H?u ??c truy?n ng?n ?y theo c�ch kh�c. �ng n�y cho r?ng t�i vi?t c� ?n � ch?ng l?i c�i tr?t t? x� h?i t?t ??p, ch?ng l?i tinh th?n c?nh gi�c c�ch m?ng. M?i phang cho t�i m?t tr?n b?ng b�i �Gi??ng cao ng?n c? t�nh ??ng, ch?ng ch? ngh?a x�t l?i hi?n ??i trong v?n ngh?�. Trong b�i n�y c� hai ng??i c?ng b? �ng phang l� hai nh� v?n ?� th�nh danh – Nguy�n Ng?c v� Ng� Ng?c B?i. T? H?u ?�nh truy?n ng?n M?ch N??c Ng?m, cho r?ng Nguy�n Ng?c b�ng gi� n�i l�ng d�n nh? m?ch n??c n?m im l�m d??i l�ng ??t nh?ng b?t th?n c� th? l�m s?p ng�i nh� l?n b�n tr�n. C�n Ch? C? Ph�y c?a Ng� Ng?c B?i th� b? k?t �n l� qu?ng b� h?c thuy?t ph?n ??ng c?a Freud. H?i ?y t�i n�o c� bi?t freudism l� c�i chi chi, nh?ng ng??i kh�c tr�nh ?? nh? t�i ch?c c?ng v?y. N�i v? m?t h?c thuy?t m� m?i ng??i m� t?t, t�i ?? r?ng ng??i c?m c�n n?y m?c ng�nh v?n ngh? mu?n ph� s? hi?u nhi?u bi?t r?ng c?a m�nh, th? th�i. T? H?u ?i l?c sang l?nh v?c ph� b�nh v?n kh�ng ph?i c?a m�nh cho n�n �ng tr? n�n gi?ng h?t c�c nh� ph� b�nh th?o ngh? b?i l�ng t�m v?t. C�i v?t d? th?y nh?t l� b�t ph�p l?. ?� l? ?t ph?i c� ?n d?. M� ?n d? l� g� n?u kh�ng ph?i l� s? x? xi�n ch�m ch?c.

B�i b�o c?a T? H?u l?p t?c ???c t?t c? c�c b�o nh?t t? ??ng l?i. N� kh�ng ph?i m?t b�i ph� b�nh b�nh th??ng. N� l� hu?n l?nh c?a v? th?ng ch? v?n ngh? tr??c gi? n? s�ng.

Nh� v?n Kim L�n g?p t�i, c�i nh�n �i ng?i:

– V? n�y c� m�i nguy hi?m l?m ??y. C�i c�u: �V? Th? Hi�n l? r� t�m tr?ng b?t m�n v?i ch? ?? hi?n h�nh� l� ?�n ch� t?, kh�ng coi th??ng ???c ?�u. �ng c? l� ph?i h?t s?c c?n th?n.

T�i c?ng s?. C�n c?n th?n th? n�o l� ?? th� t�i kh�ng bi?t.

Sau tr?n ?�n h?i ch? kh�ng b�o n�o c�n d�m ??ng truy?n c?a t�i n?a.

Nh?ng s? t�i c�n may. N?m 1961 n?n chuy�n ch�nh v� s?n c�n t??ng ??i hi?n, t�i ch? nh? t�n ?? Thi�n Ch�a gi�o b? r�t ph�p th�ng c�ng ch? kh�ng h?n. N?u v? ?y x?y ra v�o nh?ng n?m sau, khi c� c�i g?i l� cu?c ??u tranh gi?a hai ???ng l?i x�t l?i v?i gi�o ?i?u, th� l�i th�i to. Trong n?m t� ??u ti�n c?a t�i, c�c c�n b? ch?p ph�p h?ng m�u v?t c�n ch?a m?i m?t v?i nh?ng cu?c h?i cung li�n tu b?t t?n c?ng ch? nh?c qua v? T? H?u ?�nh ?�m M?t Ng? b�n c?nh nh?ng t?i kh�c to h?n m� h? k?p ngh? ra.

X�t cho c�ng, �l�n g�n l?p tr??ng� th?i ?y l� m?t c�i m?t. C� d?p di?n l?p tr??ng th� kh�ng ng??i n�o c� th? b? qua ?? kh�ng ph� m�nh l� m�c-x�t thu?n th�nh. L� m�c-x�t thu?n th�nh th� v?a tr�nh ???c nguy hi?m, l?i v?a c� l?i trong m?i ??t x�t n�ng c?p, l�n l??ng. Trong c??ng v? l�nh t? v?n ngh?, kh�ng c?n n�ng c?p, kh�ng c?n l�n l??ng, b�i b�o n? c?a T? H?u ch? l� s? l�n g�n c?n thi?t l�u l�u ph?i c�, kh�ng c� kh�ng ???c, ch? kh�ng h?n.

V? T? H?u c� nhi?u c�i nh�n kh�c nhau. Do ??a v? ?n tr�n ng?i tr?c c? l�ng v?n ngh? n�n T? H?u b? nhi?u ng??i gh�t, mu?n s? to?t c? th? l?n ng??i. Ch? d� g� th� T? H?u c?ng v?n l� m?t nh� th? kh�ng xo�ng h?n nhi?u nh� th? c�ng th?i. V? ?�nh anh em ??ng nghi?p nh�m "Nh�n v?n – Giai ph?m" ng??i ta c� xu h??ng ?? tu?t m?i t?i l�n ??u T? H?u.

T�i kh�ng bi?t ??u cua tai nheo v? n�y. Nghe m?i ng??i k?, t�i thi�n v? nh?n x�t c?a V?n Cao. V?n Cao b?o: �M�nh c?ng gh�t c�i th?ng b?ng nh?ng ?y l?m. N�i g� th� n�i, trong l�ng T? H?u v?n c�n m?t ch�t g� c?a nh� th? ch?. B? ngo�i th� th? ??y – T? H?u ch? huy cu?c ?�nh t? ??u ch� cu?i. V? �Nh�n v?n – Giai ph?m� n? ra l� b?i b�o Nh�n v?n ??ng m?y b�i ph� b�nh th? T? H?u, T? H?u t?c, T? H?u ?�nh. Nh?m. Longue Marche (Tr??ng Chinh) m?i l� th?ng ??u tr� ?�nh �Nh�n v?n – Giai ph?m�. T?i sao? ?? l?p li?m t?i C?i c�ch ru?ng ??t. ?? t?o ra c�i h? r�c m� tr�t m?i sai l?m t?i l?i c?a �l�y� v�o ??y�.

Nh�n ti?n, V?n Cao k? chuy?n l?n ??u �ng g?p T? H?u th? n�o. Tr??c n?m 1945, �ng ???c nh� xu?t b?n Hi?u s�ch Ngo?n ? ph? C?u G? in nh?ng nh?c ph?m ??u ti�n, nh? ?� m� �ng n�n duy�n v?i v? �ng sau n�y l� b� Nghi�m Th�y B?ng, con g�i y�u c?a �ng Hi?u s�ch Ngo?n. Tr�n c�i g�c nh? ? C?u G?. m?t bu?i t?i �ng ?ang vui chuy?n v?i hai ?�n anh Nguy?n Xu�n Kho�t, D??ng Thi?u T??c� v� b?n b� th� c� m?t thanh ni�n r?t r� b??c l�n, gh� ?�t ng?i xu?ng t?m ph?n. V?n Cao h?i: �C?u l� ai ??y?�, th� anh thanh ni�n n? th? th?t: �D?, em l� T? H?u�. T�i r?t nh? hai ch? �gh� ?�t� r?t ?n t??ng.

V?n Cao l� ng??i c�ng b?ng. T�i th?y nh?n ??nh c?a �ng c� l�. Trong nh?ng cu?c g?p g? hi?m hoi ngay sau s? vi?c tr�n, T? H?u t? ra kh� d? th??ng, th?m ch� v?i k? b? �ng ph� ph�n n?ng n? l� t�i �ng v?n tr� chuy?n th�n m?t nh? th??ng. H�nh nh? th?i ?y m?i ng??i, ngo�i c�i m?t cha sinh m? ??, ai c?ng s?m cho m�nh m?t ho?c v�i c�i m?t kh�c, c� khi l� m?t n?, c� khi l� m?t th?t th? hai ho?c th? ba, m�nh kh�ng th? bi?t ?ang nh�n th?y c�i n�o.

??c xong, cha t�i kh�ng ch� truy?n c?a t�i c� ngh?a l� �ng th?y n� c?ng ???c, kh�ng c� g� ?�ng ch� tr�ch. Ch? �ng kh�ng khen. �ng ch?a bao gi? khen t�i.

Trong �ng c� m?t ni?m tin kh� lay chuy?n: �D�ng h? m�nh ch? kh� ? con th?, con ?�, �ng n�i th?. Kh?n n?n, t�i l?i l� con tr??ng.

C� nh?ng chuy?n kh� hi?u trong m?t d�ng h?. Nh? m?y chi trong h? t�i, nh� n�o c?ng c� m?t b� c� kh�ng ch?ng. M� kh�ng ph?i v� di?n m?o x?u x�, v� t�nh n?t kh� ?a, hay v� c� t?t nguy?n m� ?. Kh�ng ch?ng l� kh�ng ch?ng, th? th�i. Kh�ng sao gi?i th�ch ???c hi?n t??ng n�y.

V? h�ng con th? cha t�i kh�ng ph?i kh�ng c� l�, xem ra qu? c� th? th?t. ? m?i nh� thu?c chi n�o c?ng v?y, ch? con th? l� danh gi� h?n ng??i. Kh�ng bi?t r?i ra c�c em t�i c� kh� kh�ng, v� kh� theo ngh?a n�o. V�o nh?ng n?m ?y kh�i ni?m kh� r?t kh�ng ??ng nh?t. Ng??i ???c c?p tr�n ho?c ?�m ?�ng xu th?i khen kh� th� l?i b? ng??i b�nh th??ng ch� ?ng ch� eo.

?� ??n l�c ph?i th?c hi?n ?i?u m�nh mu?n, th?i gian c?a t�i ch?ng c�n bao nhi�u, ? tu?i t�i m� kh�ng vi?t th� kh�ng c�n l�c n�o n?a. Th�i th� c? coi nh? m�nh lai rai ch�p s? ??i, ?� kh�ng c� � l�m v?n th� c? m?c cho ng�i b�t v?y v�ng, b?t ch?p l?p lang, ch�nh ph?� Khi anh vi?t kh�ng ph?i ?? in, ?? khoe m?, th� anh ch?ng ph?i chi?u l�ng ai – kh�ng nh� xu?t b?n, kh�ng ??c gi?. Anh ho�n to�n t? do.

T�i ghi l?i ? ?�y ?? m?i th? l?n x?n, v? nh?ng ng??i, nh?ng vi?c ?� ch�m v�o qu�n l�ng. Con ch�u t�i n?u ??c s? ???c bi?t th�m nhi?u chuy?n trong gia ?�nh l?n c?a ch�ng, trong d�ng h? c?a ch�ng. M� bi?t ?�u ??y, nh? m? t�i n�i, chuy?n v? th?i ?� qua s? th� v? kh�ng ch? cho con ch�u, m� c? cho nh?ng ng??i kh�c n?a. ?i?u t�i mu?n nh?n m?nh l� nh?ng ghi ch�p n�y ho�n to�n thu?c v? c� nh�n, t?t nh?t l� ?? cho n� n?m ? n?i n� thu?c v? – v�ng tr?i k? ni?m r?t ri�ng c?a m?i ng??i.

Chuy?n m� t�i mu?n vi?t l� chuy?n nh?ng s? ph?n ng??i trong m?t th?i ??y ??c v?ng l�ng m?n b�n c?nh r?t nhi?u gi?ng x� bi k?ch.

Chuy?n trong nh� ch? l� m?t x�ch kh?i ??u cho nh?ng m?t x�ch theo sau n�.

T�i mu?n vi?t c�n v� c� r?t nhi?u ?i?u nh?ng th? h? sau, ngay trong nh� m�nh, kh�ng hi?u, ho?c hi?u kh�ng ?�ng v? nh?ng con ng??i t?ng t?n t?i trong h? quy chi?u kh�ng-th?i gian kh�c.

T�i k?, tr??c h?t cho ng??i mu?n nghe, sau l� cho ng??i v� t�nh b?t g?p. Ho�n to�n kh�ng ph?i cho nh?ng ng??i mang thi�n ki?n s?ng v?i nh?ng ch�n l� ?inh ninh. Nh?ng ng??i nh? th? t�i th??ng tr�nh xa.

Tr� chuy?n v?i h? ch? t? m?t th?i gi?.

Paris 2016

V.T.H