V? Th? Hin
Tranh chn dung nh v?n V? Th? Hin
T? lu ti ? c ghi l?i chuy?n nh mnh. G?i Chuy?n Nh l g?i cho g?n, ch? nh mnh ?u ph?i m?t ?c ??o, ni v? nh mnh c?ng l ni v? nh?ng nh khc v?i t?t c? nh?ng dy m? r? m ch?ng ch?t c?a chng g?p l?i trong m?t ci to ?ng g?i l x h?i.
M? ti b?o: ?ng ?? vi?t, con ?. Nh?ng g x?y ra cho m?i ng??i m?i nh trong cng m?t th? h? ??u na n nhau. N l bng dng cu?c s?ng m?t th?i ? qua. Ng??i khng ? trong lng cu?c s?ng ?y s? tm th?y ? ??y nhi?u ?i?u ?? suy ng?m.
Chuy?n nh th nhi?u, l?i linh tinh lang tang, ngoi l?i th?y hoa m?t, ch?ng bi?t nn ch?n ci no b? ci no. Vi?t v? n khng kh, nh?ng xem ra c?ng ch?ng h? d?. S? l?a ch?n ch? c m?t: n s? l d?ng v?n v?a c chuy?n v?a khng c chuy?n m v?n gia Nguy?n Tun ??t tn l tu? bt. C ngh?a l ngh? c? tho?i mi tun ra ??u ngi bt, khng cu n?, khng l?a ch?n. Vi?t d?ng v?n ny ch? trng c?y ? tr nh?, n s? mch b?o ci g ?ng ghi ci g khng. Kh?n n?i tr nh? l?i l th? ch?ng ?ng tin c?y bao nhiu. Cng m?t chuy?n, ng??i trong cu?c v?i ng??i ch?ng ki?n cn nh? theo hai cch khc nhau n?a l. May ci l ng??i gi hay qun chuy?n hi?n t?i, chuy?n tr??c m?t, ch? chuy?n qu kh? th l?i nh? dai ra ph?t.
Ci kh? ? ti l tnh c?u ton. Ti thch ci g c?ng ph?i ?u ra ?, ph?i ??t t?i m?c hon h?o. M ? ??i c ci g l hon h?o c? ch?? Thnh th? khi ??ng t?i chuy?n mnh nh? khng ch?c l ti ph?i ?n ?o ch?y ch? ny ch? kia, h?i ng??i ny ng??i khc, so snh nh?ng d? b?n xem ci no ?ng tin h?n ci no. L?i cn ci ny n?a: k ?c l m?t vng t?i, nay mnh li nh?ng s? ki?n trong vng t?i ?y ra nh sng hi?n t?i th ?i?u ch?c ch?n l khng th? c ???c tr?m ph?n tr?m y h?t hnh ?nh c?.
Th? ??y, vi?c ghi ra gi?y nh?ng chuy?n ? qua cho th?t ?ng, nh? mnh mu?n, ch?ng d? g. ?nh t?c l??i: thi th nh? ???c ci g ghi l?i ci n?y, khng ??n ?o, khng l?a ch?n, c? ghi ??i nh?ng g th?y l?i ???c sau khi ? qun ?i t?t c?.
Ti vng l?i m?, nh?ng r?i l?n ch?n n?m ny sang n?m khc, khng vi?t. C?ng c l?n b?t ??u ???c vi trang, ??c l?i khng hi lng l?i x b?.
Vi?c c? th? mi khng thnh.
Vi?c khng vi?t k?p ?? m? ti ??c l n?i n h?n trong ??i ti.
M? ti l m?t nh th? t?ng ???c in trn t? Ph? N? Th?i ?m v?i bt danh Nh? Khu khi cn l thi?u n?. B ? b? th? ?? ?i v?i cch m?ng. Trong s? b?n th? ngy x?a c?a b ch? cn l?i ng V? ?nh Lin, tc gi? bi ng ?? n?i ti?ng. Th?nh tho?ng, ng l?i gh qua nh ti, th?m b?n c?.
ng ??n, b? ci ?eo vai, qu?n ?ng th?p ?ng cao, khng b?m chung, m ro: C T? ?i! R?i khi m? ti h?p t?p ra m? c?a th ng c??i toc, tho?n tho?t b??c vo nh.
M? ti qu bc Lin l?m. G?p lc b ?ang b?n nh?t rau lm c?m th hai ng??i c th? ng?i x?m trong b?p m tr chuy?n. Ti hay hng chuy?n ng??i l?n, th?y bc Lin ??n l s vo ng?i gh m?t bn. Chuy?n c?a hai ng??i b?n m?t th?i nh?y t? ?? ti ny qua ?? ti khc, nhi?u nh?t l nh?ng giai tho?i v? nh?ng nh v?n nh th? khu?t bng. H?a ho?n bc Lin m?i ??ng ??n chuy?n th?i s? chnh tr?, th? chuy?n ch? c th? th? l? v?i ng??i r?t tin c?y. Th?i ?y th? – ai ai c?ng thu?c ch? s?. Bi?t s? ???c coi l bi?t s?ng.
Bc Lin l m?t nhn v?t th v?. ng l ng??i khng tu?i, ng gi m?t l?n r?i thi, khng thm gi thm. ng h?n nhin coi nh?ng ??a con b?n nh? b?ng vai ph?i l?a, s?n sng tr? l?i b?t c? cu h?i ng? ng?n no chng ti ??t ra. ng c?ng ch?ng ng?n ng?i h?i l?i ti ?i?u ng khng hi?u. Ti yu ng khng nh? cch ng??i ta hm m? m?t nh th?. Ngoi bi ng ?? ti khng bi?t m?t bi no khc c?a ng. Ti cho r?ng trong m?t ??i sng tc, nh th? ch? c?n m?t bi th?, m?t kh? th?, th?m ch vi cu th? s?ng lu trong lng ng??i ??c l t?t r?i. Nh th? V? ?nh Lin r rng s?ng lu trong lng ng??i ??c h?n kh?i nh th? cng th?i.
Khng cn lm th?, nh?ng bc Lin ch?m ??c. Trong ci b? ci b?t ly thn c?a bc bao gi? c?ng c vi cu?n sch. Ti dm th?y, nh?ng khng dm h?i bc ??c g. M?y ci truy?n ng?n lc ?c c?a ti th? m c?ng ???c bc ?? m?t ??n. Khi m? ti h?i nh?n xt c?a bc th bc ni ci h?i v?n xui c?a ti c?ng ???ng ???c.
Ti v bc c nhi?u chuy?n ?? bn, v? v?n ch??ng l chnh. Chng ti kh ?n trong chuy?n vi?t v?n: vi?t ci g khng bao gi? l quan tr?ng. C? ra ng?i l qun ch chn m nghe, c m ?i chuy?n. Ci g khng ph?i l ngh? thu?t, ni nh? ?i, n ch?a ph?i l ngh? thu?t. Ci g ?y khi ???c th? hi?n cch th? no m?i l ngh? thu?t. Trong cch th? hi?n ci g nh? th? no c cao c th?p, m?i c v?n hay v v?n khng hay. Cng vi?c c?a nh v?n l ph?i ?nh v?t v?i mnh ?? c ???c ci t?t nh?t. V ph?i ?ng d?u ci ti c?a mnh trong ?. Khng c ci ti th v?n b?t thnh.
Khc v?i m? ti, cha ti ch?ng h? quan tm ti lm g, kh?i ni t?i chuy?n ti vi?t th? no, hay hay khng hay. ng m?c cho con ci l?n ln trong t? do. Ch?ng bao gi? ng ng t?i ci ti vi?t. Duy nh?t m?t hm ??n th?m ng H? Ch Minh b? ?m tr? v? ng b?o: ng ?y ni th?ng Hin n vi?t ci g m ti ??c hai l?n khng hi?u. Th ra ci m ng H? khng hi?u l truy?n ng?n ?m M?t Ng? ???c in trong t? V?n Ngh? m?i ra. Ti c??i, th?a: M?i ngh? c ci ring c?a n m b?. ng ?y l nh chnh tr?, ??c v?n ng ?y c khng hi?u l chuy?n bnh th??ng. Cha ti nghim m?t ng khng b?ng lng cu tr? l?i c?a ti. ng lun d?y cc con ph?i khim t?n tr??c nh?n xt c?a ng??i khc. Lt sau ti m?i dm r?t r h?i ng: ng H? c?ng ??c c? bo V?n Ngh? h? b?? Cha ti im l?ng, mi r?i m?i th?ng th?ng: Tnh ng ?y n th?, thch ra ci ?i?u khng g l?t qua ???c m?t mnh, c?p d??i ??a no ?a hn n?i hn chm ng ?y c?ng bi?t.
Nh? nh?n xt c?a ng H? m l?n ??u tin cha ti ??c truy?n ng?n c?a ti. ??c xong, cha ti b?o: ng ?y ni v?y thi ch? khng c qu? trch, con ??ng ?? b?ng. Ci t?t c?a ng??i lm cng tc v?n ??ng qu?n chng l th?, ci g ???c ??ngbo c?ng ph?i r rng – vi?t cho ai, nh?m ci g, vi?t th? li?u ng??i ??c c hi?u hay khng? Khng ph?i ng ?y khng hi?u bi?t. Thin l?ch th c. ng ?y nghing v? v?n tuyn truy?n.
Khng nh? ng H?, nh th? T? H?u ??c truy?n ng?n ?y theo cch khc. ng ny cho r?ng ti vi?t c ?n ch?ng l?i ci tr?t t? x h?i t?t ??p, ch?ng l?i tinh th?n c?nh gic cch m?ng. M?i phang cho ti m?t tr?n b?ng bi Gi??ng cao ng?n c? tnh ??ng, ch?ng ch? ngh?a xt l?i hi?n ??i trong v?n ngh?. Trong bi ny c hai ng??i c?ng b? ng phang l hai nh v?n ? thnh danh – Nguyn Ng?c v Ng Ng?c B?i. T? H?u ?nh truy?n ng?n M?ch N??c Ng?m, cho r?ng Nguyn Ng?c bng gi ni lng dn nh? m?ch n??c n?m im lm d??i lng ??t nh?ng b?t th?n c th? lm s?p ngi nh l?n bn trn. Cn Ch? C? Phy c?a Ng Ng?c B?i th b? k?t n l qu?ng b h?c thuy?t ph?n ??ng c?a Freud. H?i ?y ti no c bi?t freudism l ci chi chi, nh?ng ng??i khc trnh ?? nh? ti ch?c c?ng v?y. Ni v? m?t h?c thuy?t m m?i ng??i m t?t, ti ?? r?ng ng??i c?m cn n?y m?c ngnh v?n ngh? mu?n ph s? hi?u nhi?u bi?t r?ng c?a mnh, th? thi. T? H?u ?i l?c sang l?nh v?c ph bnh v?n khng ph?i c?a mnh cho nn ng tr? nn gi?ng h?t cc nh ph bnh th?o ngh? b?i lng tm v?t. Ci v?t d? th?y nh?t l bt php l?. ? l? ?t ph?i c ?n d?. M ?n d? l g n?u khng ph?i l s? x? xin chm ch?c.
Bi bo c?a T? H?u l?p t?c ???c t?t c? cc bo nh?t t? ??ng l?i. N khng ph?i m?t bi ph bnh bnh th??ng. N l hu?n l?nh c?a v? th?ng ch? v?n ngh? tr??c gi? n? sng.
Nh v?n Kim Ln g?p ti, ci nhn i ng?i:
– V? ny c mi nguy hi?m l?m ??y. Ci cu: V? Th? Hin l? r tm tr?ng b?t mn v?i ch? ?? hi?n hnh l ?n ch t?, khng coi th??ng ???c ?u. ng c? l ph?i h?t s?c c?n th?n.
Ti c?ng s?. Cn c?n th?n th? no l ?? th ti khng bi?t.
Sau tr?n ?n h?i ch? khng bo no cn dm ??ng truy?n c?a ti n?a.
Nh?ng s? ti cn may. N?m 1961 n?n chuyn chnh v s?n cn t??ng ??i hi?n, ti ch? nh? tn ?? Thin Cha gio b? rt php thng cng ch? khng h?n. N?u v? ?y x?y ra vo nh?ng n?m sau, khi c ci g?i l cu?c ??u tranh gi?a hai ???ng l?i xt l?i v?i gio ?i?u, th li thi to. Trong n?m t ??u tin c?a ti, cc cn b? ch?p php h?ng mu v?t cn ch?a m?i m?t v?i nh?ng cu?c h?i cung lin tu b?t t?n c?ng ch? nh?c qua v? T? H?u ?nh ?m M?t Ng? bn c?nh nh?ng t?i khc to h?n m h? k?p ngh? ra.
Xt cho cng, ln gn l?p tr??ng th?i ?y l m?t ci m?t. C d?p di?n l?p tr??ng th khng ng??i no c th? b? qua ?? khng ph mnh l mc-xt thu?n thnh. L mc-xt thu?n thnh th v?a trnh ???c nguy hi?m, l?i v?a c l?i trong m?i ??t xt nng c?p, ln l??ng. Trong c??ng v? lnh t? v?n ngh?, khng c?n nng c?p, khng c?n ln l??ng, bi bo n? c?a T? H?u ch? l s? ln gn c?n thi?t lu lu ph?i c, khng c khng ???c, ch? khng h?n.
V? T? H?u c nhi?u ci nhn khc nhau. Do ??a v? ?n trn ng?i tr?c c? lng v?n ngh? nn T? H?u b? nhi?u ng??i ght, mu?n s? to?t c? th? l?n ng??i. Ch? d g th T? H?u c?ng v?n l m?t nh th? khng xong h?n nhi?u nh th? cng th?i. V? ?nh anh em ??ng nghi?p nhm "Nhn v?n – Giai ph?m" ng??i ta c xu h??ng ?? tu?t m?i t?i ln ??u T? H?u.
Ti khng bi?t ??u cua tai nheo v? ny. Nghe m?i ng??i k?, ti thin v? nh?n xt c?a V?n Cao. V?n Cao b?o: Mnh c?ng ght ci th?ng b?ng nh?ng ?y l?m. Ni g th ni, trong lng T? H?u v?n cn m?t cht g c?a nh th? ch?. B? ngoi th th? ??y – T? H?u ch? huy cu?c ?nh t? ??u ch cu?i. V? Nhn v?n – Giai ph?m n? ra l b?i bo Nhn v?n ??ng m?y bi ph bnh th? T? H?u, T? H?u t?c, T? H?u ?nh. Nh?m. Longue Marche (Tr??ng Chinh) m?i l th?ng ??u tr ?nh Nhn v?n – Giai ph?m. T?i sao? ?? l?p li?m t?i C?i cch ru?ng ??t. ?? t?o ra ci h? rc m trt m?i sai l?m t?i l?i c?a ly vo ??y.
Nhn ti?n, V?n Cao k? chuy?n l?n ??u ng g?p T? H?u th? no. Tr??c n?m 1945, ng ???c nh xu?t b?n Hi?u sch Ngo?n ? ph? C?u G? in nh?ng nh?c ph?m ??u tin, nh? ? m ng nn duyn v?i v? ng sau ny l b Nghim Thy B?ng, con gi yu c?a ng Hi?u sch Ngo?n. Trn ci gc nh? ? C?u G?. m?t bu?i t?i ng ?ang vui chuy?n v?i hai ?n anh Nguy?n Xun Khot, D??ng Thi?u T??c v b?n b th c m?t thanh nin r?t r b??c ln, gh ?t ng?i xu?ng t?m ph?n. V?n Cao h?i: C?u l ai ??y?, th anh thanh nin n? th? th?t: D?, em l T? H?u. Ti r?t nh? hai ch? gh ?t r?t ?n t??ng.
V?n Cao l ng??i cng b?ng. Ti th?y nh?n ??nh c?a ng c l. Trong nh?ng cu?c g?p g? hi?m hoi ngay sau s? vi?c trn, T? H?u t? ra kh d? th??ng, th?m ch v?i k? b? ng ph phn n?ng n? l ti ng v?n tr chuy?n thn m?t nh? th??ng. Hnh nh? th?i ?y m?i ng??i, ngoi ci m?t cha sinh m? ??, ai c?ng s?m cho mnh m?t ho?c vi ci m?t khc, c khi l m?t n?, c khi l m?t th?t th? hai ho?c th? ba, mnh khng th? bi?t ?ang nhn th?y ci no.
??c xong, cha ti khng ch truy?n c?a ti c ngh?a l ng th?y n c?ng ???c, khng c g ?ng ch trch. Ch? ng khng khen. ng ch?a bao gi? khen ti.
Trong ng c m?t ni?m tin kh lay chuy?n: Dng h? mnh ch? kh ? con th?, con ?, ng ni th?. Kh?n n?n, ti l?i l con tr??ng.
C nh?ng chuy?n kh hi?u trong m?t dng h?. Nh? m?y chi trong h? ti, nh no c?ng c m?t b c khng ch?ng. M khng ph?i v di?n m?o x?u x, v tnh n?t kh ?a, hay v c t?t nguy?n m ?. Khng ch?ng l khng ch?ng, th? thi. Khng sao gi?i thch ???c hi?n t??ng ny.
V? hng con th? cha ti khng ph?i khng c l, xem ra qu? c th? th?t. ? m?i nh thu?c chi no c?ng v?y, ch? con th? l danh gi h?n ng??i. Khng bi?t r?i ra cc em ti c kh khng, v kh theo ngh?a no. Vo nh?ng n?m ?y khi ni?m kh r?t khng ??ng nh?t. Ng??i ???c c?p trn ho?c ?m ?ng xu th?i khen kh th l?i b? ng??i bnh th??ng ch ?ng ch eo.
? ??n lc ph?i th?c hi?n ?i?u mnh mu?n, th?i gian c?a ti ch?ng cn bao nhiu, ? tu?i ti m khng vi?t th khng cn lc no n?a. Thi th c? coi nh? mnh lai rai chp s? ??i, ? khng c lm v?n th c? m?c cho ngi bt v?y vng, b?t ch?p l?p lang, chnh ph? Khi anh vi?t khng ph?i ?? in, ?? khoe m?, th anh ch?ng ph?i chi?u lng ai – khng nh xu?t b?n, khng ??c gi?. Anh hon ton t? do.
Ti ghi l?i ? ?y ?? m?i th? l?n x?n, v? nh?ng ng??i, nh?ng vi?c ? chm vo qun lng. Con chu ti n?u ??c s? ???c bi?t thm nhi?u chuy?n trong gia ?nh l?n c?a chng, trong dng h? c?a chng. M bi?t ?u ??y, nh? m? ti ni, chuy?n v? th?i ? qua s? th v? khng ch? cho con chu, m c? cho nh?ng ng??i khc n?a. ?i?u ti mu?n nh?n m?nh l nh?ng ghi chp ny hon ton thu?c v? c nhn, t?t nh?t l ?? cho n n?m ? n?i n thu?c v? – vng tr?i k? ni?m r?t ring c?a m?i ng??i.
Chuy?n m ti mu?n vi?t l chuy?n nh?ng s? ph?n ng??i trong m?t th?i ??y ??c v?ng lng m?n bn c?nh r?t nhi?u gi?ng x bi k?ch.
Chuy?n trong nh ch? l m?t xch kh?i ??u cho nh?ng m?t xch theo sau n.
Ti mu?n vi?t cn v c r?t nhi?u ?i?u nh?ng th? h? sau, ngay trong nh mnh, khng hi?u, ho?c hi?u khng ?ng v? nh?ng con ng??i t?ng t?n t?i trong h? quy chi?u khng-th?i gian khc.
Ti k?, tr??c h?t cho ng??i mu?n nghe, sau l cho ng??i v tnh b?t g?p. Hon ton khng ph?i cho nh?ng ng??i mang thin ki?n s?ng v?i nh?ng chn l ?inh ninh. Nh?ng ng??i nh? th? ti th??ng trnh xa.
Tr chuy?n v?i h? ch? t? m?t th?i gi?.
Paris 2016
V.T.H