Trần Tuấn
Facebook bạn bè loan tin nhà thơ Nguyễn Dương Quang vừa qua đời tại Đà Lạt. Lên mạng tìm đọc về ông, chợt thấy bao điều nao lòng.
“Tôi không có lòng thù hận con người, tôi không thích chiến tranh. Nhưng, tôi đã sống trọn vẹn với chiến tranh, đến 18 giờ chiều 29/4/1975, tại Bãi Sau Vũng Tàu…” (trích bài Nguyễn Dương Quang viết cho Thư Quán Bản Thảo số 62 – Tháng 12/2014). Đến buổi trưa hôm sau ngày 30-4-1975, người sĩ quan Việt Nam Cộng Hòa Nguyễn Dương Quang cùng đồng đội ném hết súng đạn xuống biển, ngậm ngùi chia tay nhau, tìm phương tiện về quê.
“Sống trọn vẹn với chiến tranh” cùng ông, là những tháng năm dài cải tạo sau đó, rồi về lại chốn rừng núi Dran Đà Lạt quê nhà cuốc cày mưa nắng mưu sinh.
Để rồi thật trùng hợp, chiều tối qua, cũng đúng vào khoảng 18 giờ ngày 29/4/2020 của 45 năm sau, người lính-thi sĩ ấy lặng lẽ rời cõi trần gian.
Cái tên Nguyễn Dương Quang không hiểu sao ít được nhắc đến (?), nhưng giờ đây, ngày 30/4 này, lần đầu tiên được đọc những bài thơ viết trong rừng núi chiến tranh của ông, tôi cho rằng đây là những thi phẩm hoàn toàn xứng đáng được nhắc trên trang đầu tiên về thi ca chiến tranh Việt Nam.
Giữa rừng núi, chàng sĩ quan 25 tuổi chập chờn quanh cái chết không biết gieo xuống mình lúc nào:
“sáng nay ta đốt lửa trên đồi
lửa soi ta nhìn ta sống sót
lòng mặc áo sương nên lòng quá lạnh
mắt mở từng đêm nên mắt quá sâu”
(Lửa trên đồi, 1970)
Nhưng thật kỳ lạ, người lính trận ấy lòng vẫn không hận thù
“Hình như cây súng con lạ lắm
sao nó run lên khi đạn lên nòng
tâm hồn nó như tâm hồn con vậy
một kẻ nằm, kẻ đứng, xót xa không?”
(Đêm cuối năm viết cho má, 1969)
“Một kẻ nằm, kẻ đứng xót xa không” – với tôi, đây là câu thơ hay bậc nhất về chiến tranh Việt Nam.
Còn đây là tâm trạng của một/những đứa con Việt nằm phục kích chờ bắn giết nhau:
“Dù đợi người qua trên lối chết
lạ sao ta thấy rất bâng khuâng
có rất nhiều điều thật khó nói
đêm sơ giao sẽ chỉ một lần
Cỏ ơi, có thấy ai trên đồi
vẫn thường vác hận thù đi xuống?
mà sao ta thấy cỏ không vui
cỏ lạnh lùng hơn là sương mỏng
Đồng lúa ơi, sao đồng lúa gầy
lúa buồn không trong mùa gặt muộn?
chim đã ngủ một trời nào khác
và gió rồi cũng chẳng thấy bay
Cỏ biết không, ta không lòng thù hận
lũ chúng ta một thuở thế thôi
ngày mai cỏ sẽ thành đồng lúa
cỏ sẽ thấy người nắm tay người
Lúa có nghĩ rằng ngày mai sẽ khác?
súng sẽ dùng để đúc lưỡi cày
mỗi ba trăng lúa vàng tròn hạt
chim sẽ ca và gió thổi lúa say”
(Đêm kích dưới chân đồi Pá, 1970)
“Bên thắng cuộc” và “bên thua cuộc”, hãy cùng đọc lại những dòng thơ này.
Và này nữa
“Lúc nào ta cũng nghĩ một ngày
Bỏ súng về ôm những gốc cây
Tìm hốt hết thịt xương đồng loại
Ôm thật đầy trên những cánh tay”
(Trong đêm mưa tiền đồn, 1970)
Mời đọc hai bài thơ của Nguyễn Dương Quang
ĐÊM CUỐI NĂM VIẾT CHO MÁ
đêm nay con ngồi một nơi rất xa má
đếm tuổi con bằng nước mắt má đong
trong đêm thoảng giọng hiền má gọi
con vừa nghe, muốn khóc, rất bâng khuâng
ở làng này không ai đốt pháo
đêm thật buồn như bước đông đi
con còn có ít giờ hưu chiến
biết đâu chừng, thôi, nghĩ làm chi
mấy năm nay con không có Tết
hình như năm chỉ có ba mùa
con không buồn xuân chê đời lính
buồn xa má như trời mưa
từ xa má con làm con nhiều mẹ
lúc nào cũng vui lúc nào cũng buồn
có kẻ vui luôn, người buồn mãi
mình con của má cười rưng rưng
con nghe những dòng sông kể chuyện
biển xa năm họp mặt một lần
chuyện những xác cầu xác người chìm nổi
chuyện đồng loại như là phù vân
hình như cây súng con lạ lắm
sao nó run lên khi đạn lên nòng
tâm hồn nó như tâm hồn con vậy
một kẻ nằm, kẻ đứng, xót xa không?
trước mặt con: những ngọn đồi cát máu
đêm thì thầm cùng những nấm xương
ôi, trái tim con mãi tôn thờ má
đã dạy con hai tiếng yêu thương
từ má lòng bàn tay dìu dắt
con bơ vơ giữa cuộc phù sinh
dòng nước nào xa nguồn mà không đục
sợ một mai con lạc dấu chân mình
thôi, má ngủ đêm nay ngon giấc
con ngồi đưa chiếc võng rách quê nhà
đạn vòng cầu đừng đi trong đêm tối
lệ sẽ đầy giấc má nhớ con xa
TÓM TẮT NHỮNG THÁNG TƯ TRONG ĐỜI
Tháng tư, nắng như ngàn núi lửa
hồn ta, chừng cũng đổ mồ hôi
mồ hôi pha máu và nước mắt
trên cánh đồng ký ức một đời.
Tháng tư, sách vở buồn da diết
phượng bắt đầu nghiêng nhuộm sân trường
tháng tư, cắn bút dòng lưu niệm
thương mà đâu dám nói là thương…
Tháng tư, đêm le lưỡi liếm lá
mật khu khô khốc, cạn bidon,
tháng tư, bầy chốt qua sông vắng
chủ nghĩa nào cũng có súng gươm…
Tháng tư, rời rã tên thua trận
quăng súng xuống gành biển, trắng tay
tháng tư ‘cải tạo’, nhìn người thắng
cũng cười thôi! đời ta không may…
Tháng tư, nắng như ngàn núi lửa
lòng ta chừng lặng lẽ tro tàn
ngổn ngang bao cảnh đời khốn khổ
còn ngại ngùng buông một tiếng than!
____
Thơ trích dẫn của nhà thơ Nguyễn Dương Quang (Đêm ôm đàn uống rượu một mình – Thư Ấn Quán, Hoa Kỳ xuất bản, 2006)
Nguyễn Dương Quang (1945-2020)
Nhà thơ Nguyễn Dương Quang – Photo by Nguyễn Hữu
Nguyễn Dương Quang sinh năm 1945 tại Dran, Đồng Nai Thượng. Từ 1968 đến 1975 là sĩ quan Quân Đội Việt Nam Cộng Hòa. Sau 1975 đi cải tạo và trở về sống tại Đà Lạt. Tập thơ duy nhất của ông. ĐÊM ÔM ĐÀN UỐNG RƯỢU MỘT MÌNH, được nhà xuất bản Thư Ấn Quán (Hoa Kỳ) ấn hành năm 2015. Ông qua đời vào ngày 29.4.2020 tại Sài Gòn và được an táng tại nghĩa trang Du Sinh, Đà Lạt.
THƠ NGUYỄN DƯƠNG QUANG
6 BÀI THƠ THỜI CHIẾN TRANH
– Chiều trên rừng trong mật khu Lê Hồng Phong
– Đêm bến lạ
– Đêm cuối năm viết cho má
– Đêm kích dưới chân đồi Pá
– Lửa trên đồi
– Trong đêm mưa tiền đồn
21 BÀI THƠ VIẾT SAU 1975
– Bạn về, chuyện xưa chuyện nay
– Bên đường
– Biển trong ký ức kẻ du cư
– Chiều núi khô
– Chiều qua Tà Dôn nhớ Nguyễn Bắc Sơn
– Chiều tiễn bạn đi xa
– Dran, ngày về
– Đêm ôm đàn uống rượu một mình
– Đêm nhạc thơ nhà Từ Thế Mộng
– Không đề
– Một ngày mùa hè ở Phan Thiết
– Một ngày với bạn bè xa
– Ngày trở lại Phan Rí
– Ngày về
– Ngày về của tráng sỹ
– Phan Thiết, ngày gặp lại
– Sáng chủ nhật trên đèo Prenn
– Sáng nay… Mẹ…
– Tạ ơn
– Tản mạn ta và Đà Lạt
– Tiễn Nguyễn Bắc Sơn với mấy lời với bạn
THƠ TÌNH
– Anh đến thăm em một sáng mùa xuân
– Chiều trên sân ga Huế
– Chuyện tình ở một nơi nguồn sông Sài Gòn
– Đà Lạt, một mình bên hồ nhớ một người đã xa
– Đêm bến lạ
– Đêm đệm đàn cho Hòa hát
– Em, mùa xuân, Đà Lạt
– Ghi nhanh nhân ngày gặp lại ở Nha Trang
– Khi đổi đời
– Một lần với Cần Thơ
– Mười năm
– Ở biển, khi xa người
– Quán bên đường nhớ quán xưa
– Quán vắng chiều mưa
– Về một nơi chốn để nhớ
CÁC BÀI KHÁC
Bi khúc
Chiều mưa vu vơ nhớ chuyện ngày xưa
Chiều trên núi
Em ạ! Chúng ta và nỗi cô đơn
Điều chợt thấy trong một buổi chiều
Hy vọng
Ơi! Em Đà Lạt của ta!
Tản mạn đêm giao thừa
Tóm tắt những tháng tư trong đời
Xuân
TẠP BÚT
Nhớ
Nửa đêm chợt nhớ bài thơ cũ
Nguồn: http://blogphamcaohoangtacgia.blogspot.com/2013/06/nguyen-duong-quang.html
