Nguyễn Thông
Phần 1:
Ban Tuyên giáo và Bộ 4T (Thông tin – truyền thông) vừa công bố đã làm xong bước 1 của cái gọi là quy hoạch báo chí. Theo đó, có gần 2 chục tờ báo in hoặc báo điện tử đang hoạt động dưới danh nghĩa “báo” bị chuyển thành tạp chí. Số bị xử lý đợt này đều thuộc các hội đoàn, tức các hội chuyên ngành, đoàn thể, tổ chức dạng tầm tầm, dễ bị “đưa ra xét xử” mà không ai dám đứng ra bảo vệ. Bản thân cơ quan chủ quản cũng chỉ dạng làng nhàng, đố dám cãi lại mấy anh siêu quyền lực.
Trong cuộc “cải cách báo chí” này, Tuyên giáo và 4T thương ai thì kẻ đó được nhờ, chúng cóc cần quy định, càng không thèm đếm xỉa tới quyền tự do ngôn luận và tự do báo chí như ở những nước văn minh, dân chủ.
Cứ nói nôm na thế này, một tờ báo khi bị chuyển thành tạp chí thì nó phải hoạt động theo cái cùm đang trói buộc nó. Không được thông tin hằng ngày, không được cập nhật thời sự, phải đứng ngoài những vấn đề chính trị xã hội nóng bỏng đang diễn ra… Dù là tạp chí giấy hay điện tử thì cũng cứ phải xuất bản theo thời gian quy định trong giấy phép, có thể 1 tuần, nửa tháng, hoặc 1 tháng, mới ra 1 số. Chỉ được bám vào nội dung liên quan đến ngành, hội đoàn mình, ví dụ tạp chí của hội nuôi ong thì chỉ viết về tổ ong, có bao nhiêu loài ong, con đực thế nào, con cái ra sao, cách làm mật, cách kiếm phấn hoa, cách ong đực ong cái giao phối… Đụng đến thứ khác, lĩnh vực khác, ví dụ truy bắt Tuấn khỉ, nhiễm Covid-19, đồng bằng sông Cửu Long bị hạn, máy bay hết xăng suýt rơi, v.v.. là bị phạt. Trời sập nhưng không phải lĩnh vực mình cũng cứ phải lờ đi.
Như thế, ai cũng rõ, thời đại công nghệ lên ngôi như thế này, mạng xã hội làm bá chủ thế này, sự tồn tại những tờ tạp chí kiểu vậy chắc chỉ có ma đọc. Ai thèm quan tâm, nếu đọc nó, họa có anh nào khùng khùng dở dở ương ương.
Nếu cứ chính thức thực hiện bước 1 của quy hoạch vào đầu tháng 4 tới, tôi dám chắc chả cần lâu lắc gì, nghĩa trang báo chí xứ này sẽ thêm hàng loạt bia mộ mới, trên bia đề tờ này tờ nọ đã bị đẩy vào bước đường cùng và chết lăn ra, tử bất cập… ngáp.
Nhà cai trị thừa hiểu điều ấy nhưng họ vẫn cứ thích chứng tỏ uy quyền, thích quy hoạch nọ kia. Họ căm ghét tự do báo chí, tuy nhiên họ không muốn chịu tiếng ác là đã đẩy báo chí vào cửa tử. Đấy, tao đã cho mày thành tạp chí, còn mày có sống được hay không là tại mày. Giời ạ, nhốt con người ta vào cũi sắt, không cho ăn uống gì, lại còn bảo ráng mà sống nhé. (còn tiếp)
Phần 2:
Chiều 4.3, Bộ 4T và Ban Tuyên giáo tổ chức buổi lễ long trọng trao giấy phép mới cho đại diện của 18 tờ báo bị cưỡng bức thành tạp chí. Tham dự “lễ” có các quan chức của hai cơ quan “đầu não” về thông tin truyền thông, lý luận và tư tưởng này, và tất nhiên không thể thiếu người cầm đầu những hội đoàn chủ quản, các tổng biên tập của những tờ báo vừa bị lột xác đau đớn thành tạp chí.
Cứ như vài tờ báo quốc doanh phản ánh lại thì đám lãnh đạo rất hỉ hả vui mừng. Chả vui sao được khi ra một đòn “quy hoạch” mà diệt một lúc được những 18 tờ. Ông Hoàng Vĩnh Bảo phó của bộ 4T còn nói liều rằng xu thế phát triển của báo chí thế giới bây giờ là tạp chí, chúng ta quy hoạch để đi theo xu thế ấy. Nhưng ông ta cũng không thể giấu được cái mục đích mang tính tiêu diệt của sự quy hoạch, rằng đã là tạp chí thì phải tập trung vào lĩnh vực chuyên môn, chỉ được thông tin những điều nằm trong lĩnh vực hoạt động của hội chủ quản. Còn tay Lê Mạnh Hùng, phó ban tuyên giáo, vốn cán bộ đoàn “tư tưởng Mác Lê đầy mình” thì thè lưỡi tuyên giáo khẳng định một cách rất liều mạng rằng việc chuyển đổi những tờ báo thành tạp chí là dấu mốc để nền báo chí nước nhà đa dạng hơn, phát triển hơn, xây dựng một diện mạo báo chí hiện đại, v.v.. Ối giời, nói như người mộng du, không cần biết thực tế là cái gì, đang diễn ra như thế nào. Đám này còn quản, còn lãnh đạo, nền báo chí xứ ta còn chết, không có đường ra.
Để biết tuyên giáo lẫn 4T có đúng không, cứ hỏi 18 vị tổng biên tập những tờ báo bị ép thành tạp chí, hỏi thêm 18 ông bà cầm đầu cơ quan chủ quản hội đoàn là rõ ngay. Ngày vui nhận giấy phép mà mặt mũi như đưa đám, thiếu điều nước mắt ngắn dài, sụt sịt thở than. Chả khác gì đứa con gái bị ép buộc về nhà chồng khi lòng không một chút tình yêu. Một cuộc hôn nhân đầy uất ức, căm giận, hiềm một nỗi chưa vạch được trời để hét lên cho thỏa oán hờn.
Làm sao lại chả buồn. Họa có là gỗ đá mới không buồn không sốc không oán hờn. Tờ báo đang hoạt động bình thường, tôn trọng pháp luật, tuân thủ luật báo chí, gánh vác nhiệm vụ thông tin đa dạng, đa chiều, thời sự… đem tới mọi người, đang nuôi cả một đội ngũ không dính dáng gì tới ngân sách, vậy mà đùng một cái, bị trói ném vào rọ như con lợn, “đánh đùng một cái/kêu eng éc ngay/bịt mồm bịt miệng/trói chân trói tay/từ đây đến con dao/chẳng còn xa là bao” (Phan Khôi), nó chọc tiết làm lễ tế hiến sinh tới nơi rồi, sao lại chẳng tâm tư, lại chẳng buồn. Nhắc lại, họa có là gỗ đá, là đảng viên mới không buồn. Chứ có đâu như lão Bảo, lão Hùng í ới rằng đó là bước tiến, là niềm vui. Cứ đặt các lão vào hoàn cảnh của tổng biên tập tờ tạp chí bị đeo vòng kim cô đi, xem các lão có còn mở mồm mà nói lấy được như thế không.
Xứ ta có những chuyện ăn xổi ở thì. Khi sản phẩm bị “dội chợ” bởi lý do này khác, chẳng hạn dưa hấu, thanh long, vải, cà chua, hoa tươi, thậm chí cả tôm hùm chuyên dành cho mồm giới nhà giàu thượng lưu, bị ế, xuống giá thì nhà nước lẫn báo chí hô hào giải cứu. Vâng, cứ cứu đi, người trong một nước phải thương nhau cùng, một miếng khi đói bằng gói khi no, trong hoạn nạn mới tỏ lòng nhau, v.v.. Vậy cả một nền báo chí đang bị trấn áp, đe dọa, cùm trói, tiêu diệt; cả một đội ngũ người lao động đang làm báo bị đẩy ra ngoài đường, mất phương sinh kế, không được kiếm sống tử tế, ai sẽ là người giải cứu cho họ đây? Ai? Ai? Ai?
Buồn nhất là lúc này không có câu trả lời, bởi kẻ có thể trả lời được thì lại chính là thủ phạm, còn những người lên tiếng chính xác lại chẳng có quyền hành gì. (còn tiếp)
