Truyện Nguyễn Viện
Minh họa Bảo Huân
4. CHUYỆN CỦA DÒNG SÔNG
Một ngày kia
khi dòng sông chảy ra tới biển
dòng nước ngọt của sông bỗng thấy xốn xang
vị mặn của nước biển làm cho dòng sông thấy mình lạt lẽo
cái mênh mông của biển làm cho dòng sông thấy mình nhỏ bé
dòng sông cố nâng mình lên bằng những đợt thủy triều
tuy sông có đầy hơn nhưng nó vẫn không thể lớn rộng hơn
dòng sông cố uống những cuộn sóng của biển nhưng nước của dòng sông cũng chỉ có vị lợ
dòng sông buồn bã muốn quay về núi
nhưng nước đã xa nguồn
dòng sông không thể quay về nơi nó đã sinh ra
từ đó dòng sông chỉ lờ lững buông trôi cuộc đời mình trên đồng bằng
nhưng nó không hề biết những người làm nông
những người đánh cá trên sông biết ơn nguồn nước của nó
nó cũng không biết có biết bao nhiêu lời hẹn hò say đắm của những kẻ yêu nhau gởi gắm vào sự nông sâu của nó.
5. ƯỚC MƠ CỦA GÃ CHĂN BÒ
Ngày xửa ngày xưa
có một gã chăn bò mơ mộng và lười biếng
hắn thầm ước đất đai mọc toàn cỏ
bò có thể ăn thỏa thích
hắn sẽ không phải vất vả dắt bò lang thang kiếm ăn xa
thượng đế ở trên trời
người biết được tất cả mọi thầm kín
hiện ra dưới dạng một ông lão và nói với gã chăn bò
nếu ta giúp mi có một đồng cỏ bao la mà bò ăn không bao giờ hết thì ngươi sẽ đền ơn ta bằng cách nào
gã chăn bò vốn lười biếng trả lời
thưa cụ
nếu cụ có thể giúp con nuôi đàn bò này béo tốt
một phần mười đàn bò này sẽ là của cụ
thượng đế dưới dạng một ông lão bảo
ta không phải ăn vẫn sống
nên không cần bò của mi
gã chăn bò bất ngờ như tìm thấy chân lý nói
thế cụ có thể giúp con không phải làm gì mà cũng có ăn không
thượng đế dưới dạng một ông lão trả lời
con người được thượng đế sinh ra
có cái miệng để ăn và nói
có cái hậu môn để xả bỏ chất thải tuần hoàn tiêu hóa
có tay chân để làm việc
có đầu óc để suy nghĩ
và có tất cả mọi thứ xung quanh như khí trời
mưa nắng
đất đai và cây cỏ
muông thú
nếu mi không làm gì mà cũng có ăn thì thượng đế cho mi tay chân và đầu óc làm gì
gã chăn bò lúc ấy mới tỏ ra mình cũng là người hiểu biết nói
các bậc thánh nhân đã dạy bảo con người hãy sống hồn nhiên như cây cỏ mây trời
thượng đế dưới dạng một ông lão cười nói
đấy là các ông thánh nói
không phải ta
mi đừng quên
các ông thánh cũng phải ăn
gã chăn bò không buồn che giấu sự thất vọng nói
thế thì các ông thánh ấy cũng vô tích sự như cụ mà thôi
thượng đế dưới dạng một ông lão bảo
điều gì cần làm cho mặt đất cũng như con người thì thượng đế đã làm cả rồi
gã chăn bò hỏi lại
có nghĩa là cụ cũng không tin có phép lạ phải không
thượng đế dưới dạng một ông lão bảo
không phải ta không tin
nhưng ta bảo thật
làm gì có phép lạ khi ngươi không muốn làm gì
nói xong
chúa trời dưới dạng một ông lão lắc đầu bỏ đi
gã chăn bò nhìn theo
cũng lắc đầu và nghĩ
chẳng có ai giúp được ta
dưới cái nắng chang chang
mặt đất khô cháy nứt nẻ
gã chăn bò ngao ngán lùa đàn bò đi tìm đồng cỏ và hắn lại thầm mơ ước
có một đồng cỏ xanh tốt vô tận
giữa lúc ấy trong đầu gã mở ra một cảnh tượng tuyệt vời đến nỗi gã phải thốt lên
“cỏ non xanh rợn chân trời
cành lê trắng điểm một vài bông hoa” (Nguyễn Du)
gã chăn bò cảm thấy điều ấy thật thú vị
như lần đầu gã nhìn thấy đồng cỏ
Lặp đi lặp lại câu thơ ấy không dưới mười lần
gã phát hiện ra
ngôn từ cũng đẹp và quyến rũ không khác gì cảnh tượng được nhìn thấy
từ đó
loài người có thêm một loại được gọi là nhà thơ.
6. CHIM CỦA CÁC LOẠI CHIM
Ngày xưa ở xứ mê man
có một ông vua rất thích chim
trong ngự uyển mênh mông của ngài có đủ các loại chim được nuôi
chúng thi nhau hót suốt ngày đêm
đức vua rất vui vì sự rộn rã líu lo đủ kiểu đủ giọng của chúng
một ngày kia
có một khách lạ từ phương xa đến
hắn xin được yết kiến đức vua vì muốn tiến dâng ngài một báu vật
đức vua cho hắn vào
khi nhìn thấy hắn không mang theo thứ gì
ngài tức giận nhưng vẫn độ lượng hỏi
ngươi có gì để đến đây
người lạ bình tĩnh đáp
thưa thánh thượng
hạ thần là một loại chim có thể thay thế tất cả cái loại chim khác của ngài
nghi ngờ sự gian trá của người lạ
đức vua nghĩ sẽ phải trừng trị xứng đáng kẻ khi quân này
ngài bảo hãy chứng tỏ cho ta xem
người lạ thưa
thánh thượng có thể cho phép hạ thần được tường tận mắt thấy tai nghe tất cả các con chim hiện có của ngài không ạ
nghe xong
đức vua lại càng tức giận vì sự vô lễ của hắn
nhưng ngài vẫn đồng ý
ngài tin rằng trên đời không còn có thể tìm thấy thêm một loại chim nào khác nữa
và người lạ này sẽ phải chết
gã được các thị vệ dẫn đi khắp ngự uyển và nghe từng con chim hót
trở lại gặp đức vua
người lạ thưa
đây là báu vật của hạ thần xin dâng tiến ngài
nói xong hắn bắt đầu chu mỏ hót
từ tiếng gù gù của chim bồ câu đến tiếng líu lo của sơn ca
họa mi
đều được hắn lặp lại
không thiếu tiếng của một giống chim nào
đức vua rất hài lòng
ngài hỏi
ngươi muốn được ta ban thưởng điều gì
người lạ nói
thưa thánh thượng
hạ thần chỉ ao ước được ở bên ngài sớm tối
để được góp phần cùng trăm họ ca tụng tôn vinh ngài
đức vua anh minh nhận ra ngay gã khách lạ này cũng chỉ là một kẻ nịnh hót
dù vậy
ngài vẫn vui hỏi lại
tại sao ngươi lại muốn làm cái điều giả dối ấy
người lạ nói
thưa thánh thượng
so với các loại chim
thì lời tụng ca của muôn dân với đấng tối cao của họ mới là tiếng hót hay nhất
mà hạ thần không thể nào có được
đức vua cũng nhận ra ngay gã khách lạ này tham lam
gian xảo cực độ
ngài hỏi
phải chăng ngươi muốn chia sẻ cái vinh quang độc tôn của ta
người lạ vội vàng bào chữa
thưa thánh thượng
hạ thần không dám phạm thượng
sự tồn tại của hạ thần chỉ có ý nghĩa khi trở thành một tụng ca với thánh thượng
đức vua xiêu lòng phán
nếu ta đồng ý thì ngươi sẽ đền đáp ta thế nào
người lạ nói
thưa thánh thượng
không có lời tụng ca nào thiêng liêng và lớn lao cho bằng chính lời nói của thánh thượng được muôn dân lặp lại
học tập
theo gương
như một loại chim chưa hề có trong trời đất
hạ thần sẽ biến điều ấy thành hiện thực
đức vua thầm nghĩ
cha mẹ sinh ra ta
nhưng người này mới hiểu ta
ngài thử thách lòng trung thành của gã
ta chấp nhận cho ngươi được hầu cận ta suốt ngày đêm
nhưng với một điều kiện
ngươi phải bị thiến để bảo vệ sự trong sáng uy quyền tối thượng của ta trong cung đình này
người lạ dập đầu tạ ơn
từ đó người lạ trở thành một phần của đức vua
và trong khắp cõi dân gian luôn vang lên một giọng điệu duy nhất
giọng điệu nhái lời đức vua như những tiếng chim hót
lặp đi lặp lại
không thay đổi.
(Còn tiếp)