Ảnh: Nhà thơ Đào Anh Kha (phải) và nhà văn Vũ Ngọc Tiến
Có một nhà thơ không đứng trong Hội Nhà Văn, nói đúng hơn là từ thời Nguyễn Đình Thi đến thời Hữu Thỉnh làm TTK vẫn không được xét vào Hội dù hai người giới thiệu là hai cây bút cỡ bự Tố Hữu & Huy Cận; dù ông đã từng nhận giải thưởng lớn năm 1949 với vở kịch thơ “Phạm Hồng Thái” ở chiến khu Đông Nam Bộ; dù ông đã từng rất nổi tiếng với hai tác phẩm dịch thơ “Khuất Nguyên” (1961), “Hamlet” (1963); dù ông đã từng là thư ký riêng cho ông Lê Duẩn thời 9 năm kháng Pháp; dù ông đã từng… đã từng… Nhưng thật lạ, nhiều nơi trên thế giới biết đến ông với tư cách nhà thơ, sau mới biết đến ông là dịch giả, nhà quốc tế ngữ, nhà tư tưởng và còn lạ hơn, ở tuổi 80 trở đi, ông còn là họa sĩ tài ba theo trường phái siêu thực!… Cố thi sĩ Đào Anh Kha (1923- 2013) lặng lẽ sống, cô đơn sáng tạo trong căn gác xép ở phố Tràng Thi – Hà Nội. Thơ ông từ trẻ đến già đều nhuốm sắc hiện sinh, không viết cho ai cả mà hóa ra là cho tha nhân, cho tất thảy. Hơn 20 năm trước, lúc tôi hoạn nạn, tột cùng đau khổ, tột cùng bi phẫn, ông gọi tôi đến nhà uống rượu tẩy trần, lặng im không nói để rồi lúc tiễn khách ra về đọc tặng hai câu thơ: “Đời ơi người nợ hay ta- Nếu ta chủ nợ thì tha cho người…” Chỉ thế thôi, thơ ông đã cho tôi nghị lực, niềm yêu sống tiếp. Ông có thói quen trước làm thơ bằng tiếng Pháp, sau mới tự mình dịch ngược ra tiếng Việt. Tôi chọn 1 bài tuyên ngôn thơ ông làm ở tuổi tráng niên và hai bài thơ tình làm ở tuổi 85, qua trang Văn Việt dành tặng các văn hữu, thi hữu Ban Vận động Văn đoàn Độc lập cùng thưởng lãm, suy ngẫm…
Vũ Ngọc Tiến
Je suis
Je suis L’oiseau Parole sorti du nid Imagination
donnant au silence méditatif ses ailes
Je suis le ver Parole perforant le fruit-coeur endurci
entrouvrant un canal pour le va-et-vient du sang frais
Je suis la vrillette Parole percant le bois Inanimé
dévorant son écorce pour éplucher L’arbre Insensible
Je suis le pastel Parole pour dessiner les dieux Bien et Mal
aux deux côtés du Temple distinguant L’amour de la haine
Je suis la lune Parole éclairant chaque solitude
emportant la berceuse des vents à travers L’océan des douleurs
Je suis la guitare Parole fredonnant tout bas ses chansons
que toi seule les percoive en toute clarté, ô bien-aimée
Anh là
Anh là con chim Lời nở từ trứng Tưởng tượng
chắp cánh bay cho lặng thầm ý tưởng
Anh là con sâu Lời đục trái tim chai sạn
mở lối thông cho máu thắm đi về
Anh là con mọt Lời khoét gỗ đá Vô tri
ăn tróc vỏ bóc trần cây Vô giác
Anh là bột mầu Lời vẽ ông Thiện ông Ác
trên mỗi cửa Đền phân vế ghét và thương
Anh là mảnh trăng Lời soi bóng lẻ cô đơn
đưa tiếng gió ru hời qua bể khổ
Anh là nguyệt cầm Lời không thôi ngân tiếng khẽ
chỉ mình em nghe rõ bạn tình ơi!
Viendra un jour
Viendra un jour où ce soleil se réduira en crématoire
La terre en cadavre et notre monde en un amas de cendres
Cependant ton âme flottera sans jamais s’évanouir
Alors que je revivrai, pour m’emparer du Créateur
Afin d’édifier une planète toute nouvelle
Où L’aube seule règnera limpide sans la turbidité des nuits
Où l’on ne verra que perles et or, non de la boue noire
Et les hommes ressembleront aux anges, sans aucune ombre de démon
L’herbe et l’oiseau se baigneront dans le ruisseau de jouvence
Les jours et les mois chanteront, nos fleuves et monts n’auront qu’ à rire aux éclats
Et notre couple magnigique, ô ma belle
Nous nous contemplerons sans jamais en apaiser la surprise…
*
Mais hélas, comment vouloir que l’amour ne soit jamais éteint
Qui revivra solitaire ne manquera pas de perdre son paradis
Et à la première minute où nous gou^terons de nouveau à la souffrance
Ces ciel et terre refondus redeviendront les mêmes qu’ hier.
Pour pouvoir aimer encore, il nous faudra rentrer dans le feu
Le coeur couchant sur le brasier, la ferveur dans les marais
Agrippé au cycle des mondes, je reviendrai ici-bas
Pour encore chanter mes vers et te dédier mes rêves…
Rồi một ngày
Rồi một ngày vầng dương kia hoá lò hỏa táng
Đất phơi thây và thế giới – đống tro tàn!
Nhưng hồn em sẽ phảng phất không tan
Anh sống lại, và cướp tài Tạo hóa
Dựng xây nên một hành tinh khác lạ
Trong vắt bình minh chẳng đục bóng đêm
Chỉ có ngọc vàng, không thấy bùn đen
Người tựa thiên tiên, vắng loài quỷ ác
Cây cỏ chim muông tắm dòng hoan lạc
Năm tháng ca vang và sông núi reo cười
Hai đứa mình thì lạ lắm, em ơi
Ta đắm nhìn nhau mãi còn kinh ngạc…
*
Nhưng bỗng chốc, chao ôi, tình yêu vụt tắt
Những kẻ bơ vơ sẽ lạc mất Thiên đường
Và phút đầu tiên người trở lại đau thương
Trời đất mới lại hoàn toàn như cũ!
Nếu còn muốn yêu phải về trong lửa
Tim trên lò than, óc giữa bãi lầy
Anh bám luân hồi lại sẽ trở về đây
Để hát lời thơ, tặng em nghìn mơ ước…
À quoi bon la question
À quoi bon la question sur l’â^ge du poète
Certes très vieux il est, car plus d’une viellesse
surpasseraient en vain les années accumulées dans sa tête.
Mais tu t’es étonnée de la fraicheur de ses vers –
Certes très jeune il est, car des adolescences rassemblées
ne sauraient avec lui rivaliser des battements de coeur
Nai^tre dans la nuit des temps
Vivre jusqu’ aux lendemains
Comme le ciel la terre, comme l’Amour
il n’en a point d’a^ge
*
En outre, il reste toujours enfant
tant que son chant suit de près tes mots et ton rire.
Hỏi chi em
Hỏi chi em tuổi tác gã nhà thơ
Hắn già lắm: Đôi lão thành cộng thử
Khó cao hơn tuổi hắn chất trong đầu.
Em khen rằng thơ viết trẻ làm sao –
Hắn trẻ lắm: Dăm thành niên góp lại
Trái tim nồng, khó sánh kịp xôn xao.
Sinh tự ngàn xưa
Sống đến nghìn sau
Như trời đất, tình yêu
Hắn không hề có tuổi
*
Mà hơn nữa, hắn mãi còn thơ dại
Hát ca theo tiếng nói tiếng cười em.
