Nguy?n Vi?t Long
Bi lin quan:
Cu?n sch v? m?t ?i?p vin khng hon h?o
R?ng St: V? vi?c b? ki?m duy?t ? Vi?t Nam (1)
R?ng St: V? vi?c b? ki?m duy?t ? Vi?t Nam (2)
R?ng St: V? vi?c b? ki?m duy?t ? Vi?t Nam (3)
M?i ?y, trang pro&contra c ??ng m?t b?n d?ch ti?ng Vi?t bi R?ng St: V? vi?c b? ki?m duy?t ? Vi?t Nam c?a GS Thomas Bass, tc gi? cu?n ?i?p vin Z.21, k? th tuy?t v?i c?a n??c M? (tn nguyn tc:The Spy Who Loved Us) vi?t v? qu trnh bin t?p v xin gi?y php xu?t b?n t?i Vi?t Nam.
Ti hi?u ???c n?i ni?m v s? b?c b?i c?a tc gi? khi tc ph?m c?a ng b? c?t xn v ch?nh s?a m?t s? ?o?n. Tuy nhin, bi vi?t c?a ng c th? khi?n cho ng??i ??c hi?u khng ?ng m?t s? s? vi?c lin quan ??n ti, ng??i ???c ng Bass nh?c ??n.
Qua ngi bt sinh ??ng nh?ng c ch? l?p l?ng c?a ng Bass, ng??i ??c ch?a k?p ?nh gi s? quan tm ??n t?ng chi ti?t c?a m?t ng Long no ? ??i di?n cho Nh Nam th ? c c c?m ngay l?p t?c v gi?ng ?i?u gy g? c?a ng ny, cng v?i vi?c khu?y ln nh?ng chi ti?t r?i m, c?t ?? cc h?c gi? ch? xoay quanh ti?u ti?t m qun ?i ?i?m chnh. B?n ??c c c?m t??ng nh? tr?n gip l c t?i hng ro v?n ch??ng m tc gi? m t?, m? ??u b?ng cu ni c?a bin t?p vin Nh Nam: Tc gi? nh?m, ? k?t thc v?i ph?n th?ng chung cu?c c v? nghing v? pha tc gi? qua chi?n d?ch ch?ng minh r?ng: Bin t?p vin nh?m. Ti ch?a k?p c?m ??ng khi th?y ng Bass c?m th?y l??ng tm c?n r?t v s? r?ng ng c th? l nguyn nhn gy nn nh?ng phi?n toi no ? cho bin t?p vin Nh Nam th ? th?y mnh bi?n thnh m?t con chu?t b? k?t gi?a m?t tc gi? kh tnh v cc nh ki?m duy?t kh?t khe (ch?c ng Bass m ch? ?y l hai con mo to!). D??i ngi bt giu t??ng t??ng c?a tc gi?, ti ? thot th? k?t gi?a hai con mo b?ng cch ch?n con mo c quy?n sinh quy?n st v?i ti h?n, ngh?a l s? cho [b?n d?ch cu?n sch c?a Bass] c ??m thi s?n ??u tin, v cng c?t g?t h?u hi?u th [ti] cng ???c cc quan ch?c nh n??c ?nh gi cao(!).
V v?y, ti vi?t bi ny v?i t? cch c nhn (khng thay m?t cho Nh Nam) ?? k? l?i m?t s? gc khu?t trong cng vi?c bin t?p cu?n sch ny m tc gi? khng ni ??n, ph?n lin quan ??n ti, cho t?i khi ti r?i Nh Nam.
GIP L C V? NGN NG?
?ng nh? l?i Thomas Bass ni, d??ng nh? ng ? hi?u sai ch?c n?ng c?a cc bin t?p vin Vi?t Nam, khi ng ? l?n l?n gi?a m?t bn l v?n ?? h?c thu?t v tnh chnh xc c?a d? ki?n l?ch s? v?i bn kia l nh?ng v?n ?? lin quan ??n chnh tr?. H?n ch? l?n c?a Thomas Bass l ng khng bi?t ti?ng Vi?t nn ph?i d?a vo nh?ng ng??i Vi?t h?i ngo?i. Trong qu trnh trao ??i th? t? trng giang ??i h?i b?ng ti?ng Anh khi?n ti r?t m?t th gi? v n?ng l??ng v?i m?t ng??i ngo?i qu?c ch?a hi?u r nh?ng tinh t? c?a ngn ng? ti?ng Vi?t hay c nh?ng nh?m l?n v? l?ch s? v chnh tr? Vi?t Nam, ti ? t?ng ?? ngh? ng cho php ti trao ??i tr?c ti?p b?ng ti?ng Vi?t v?i ng??i ??i di?n no ? c?a ng (d l gi?u tn), nh?ng Thomas Bass ? kh??c t?.
T?t nhin l ??i ng? t? v?n ng??i Vi?t c?a ng ? c cng lao s?a ??i nh?ng l?i chnh t? v? tn ring hay m?t s? t? khng chu?n ho?c khng ?ng trong b?n d?ch. Nh?ng d??ng nh? h? ??i di?n cho m?t th? ti?ng Vi?t ???c dng cch ?y g?n n?a th? k? ? mi?n Nam Vi?t Nam, b? ?ng b?ng k? t? khi r?i ??t n??c ra ?i v mu?n b?o v? cho th? ngn ng? ? h?i l?i m?t ? c?a h?, ??i ngh?ch l?i v?i th? ngn ng? hi?n hnh m h? cho l ngn ng? quan ph??ng (bureaucratic language) c ch? , ??y r?y nh?ng thu?t ng? c?ng s?n. Theo quan ?i?m c?a h? th b?n d?ch tuy thnh th?o v trung thnh v?i b?n g?c (competent and faithful to the text) nh?ng l?i s? d?ng nhi?u t? v l?i ni Hn Vi?t, gy nn nhi?u sai l?c v? nin ??i c?a t? ng? (anachronisms). (Nhn ti?n ?y xin ni thm l b?n d?ch bi vi?t ni trn c?a Thomas Bass ? dng t? thc ng? nin ??i ?? d?ch ch? anachronism m ??n ti c?ng ch?ng r ngh?a l?m. Khng bi?t n?u ban c? v?n c?a ng Bass m ??c ??n ch? ny th h? c ph phn ng??i d?ch khng). Nh? v?y ? c m?t ?? vnh nh?t ??nh gi?a hai phe trong tr?n gip l c ny.
? ?y, c nh?ng v?n ?? hi?u l?m nh?t ??nh m ti cho r?ng xu?t pht t? ??i ng? t? v?n v ki?m duy?t c?a pha Thomas Bass. ??ng t??ng ch? c ki?m duy?t m?t pha nh, s? ki?m duy?t g?t gao b?n d?ch v tr t??ng t??ng c?a ??i ng? tr? th? cho ng Bass khi?n cho m?t s? chi ti?t ??n gi?n b?ng tr? thnh v?n ?? to tt ? c?p chnh ph? ho?c c d?ng chnh tr? no ? trong con m?t c?a ng tc gi? ng??i M?. Ch?ng h?n, chuy?n ghi ch v? n?m sinh c?a Ng ?nh Di?m (thu?n ty h?c thu?t) b? quy l pha Vi?t Nam mu?n h? th?p uy tn c?a Ng ?nh Di?m, khng mu?n ng ta ???c ghi nh?n l quan ??u t?nh tr? tu?i nh?t (khi m?i 25 tu?i). Hay chuy?n Nam ti?n v R?ng St s? ?? c?p d??i ?y.
?? x? l ?? vnh ny, pha bin t?p Vi?t Nam ti?p thu c ch?n l?c, b?i v c nh?ng t? c? n?u s? d?ng th ??c gi? ngy nay khng hi?u (ho?c cho l sch in sai, nh? trong tr??ng h?p di?n binh d??i ?y), do ? ch? nn dng t? c? trong l?i tho?i c?a nhn v?t ch? khng dng ??i tr trong l?i k? c?a tc gi?.
D??ng nh? pha tc gi? c?ng thch sa vo vi?c b?t b?, s?a ch?a nh?ng ti?u ti?t, nh?ng t? ng? m theo ti l ch?ng khc nhau m?y v khng ?nh h??ng ??n n?i dung. Quan ?i?m c?a ti trong nh?ng tr??ng h?p ny l n?u pha tc gi? kin quy?t ?i dng ph??ng n c?a h? v n?u ? khng ph?i l tr??ng h?p dng sai hay ngh?a ng ngh ho?c kh hi?u, gy hi?u l?m cho ng??i ??c th?i nay th ti s?n sng nh??ng b?, c?t cho cng vi?c ti?n tri?n.
Xin nu vi v d? ?i?n hnh:
a) Ti?n s? v? nh?ng cu?c cch m?ng (nguyn v?n: Ph.D. in revolutions) ???c pha tc gi? s?a thnh Ti?n s? chuyn tr cch m?ng, cu?i cng v?n b?n in ra l Ti?n s? chuyn tr? cch m?ng (tr. 17, sch d?ch).
b) Tn hai t? bo New York Herald Tribune (Di?n ?n Thng tin New York) v Christian Science Monitor (Ng??i theo di Khoa h?c Kit gio) ???c pha tc gi? s?a thnh Di?n ?n rao bn tin New York v Ng??i theo st Khoa h?c Kit gio (tr. 16). Ti ? kin quy?t gi? l?i tn c? v ? ???c bo ch Vi?t Nam d?ch nh? v?y quen r?i v ?ng h?n.
c) Tr??ng h?p sau ?y l?i l s? dung ha, ch?p nh?n t? c? ??ng th?i gi?i ngh?a trong ngo?c b?ng t? th?i nay.
B?n d?ch ban ??u: N??c M? ? c? hai tu khu tr?c ??n Vi?t Nam ch? theo kh ti chi?n tranh.
Tc gi? s?a: N??c M? ? c? hai tu khu tr?c ??n Vi?t Nam ch? theoqun c?u (sic) chi?n tranh.
Sch in ra: N??c M? ? c? hai tu khu tr?c ??n Vi?t Nam ch? theoqun c? (kh ti) chi?n tranh. (tr. 81)
d) B?n d?ch ban ??u: John F. Kennedy, ng??i khi ?y ?ang l m?t h? ngh? s? nhi?m k? th? ba c?a bang Massachusetts.
Tc gi? s?a v BTV ??ng : John F. Kennedy, ng??i khi ?y ?ang l m?tdn bi?u nhi?m k? th? ba c?a bang Massachusetts (tr. 84)
e) T? heroin (tr. 118, 119, 120) ???c tc gi? s?a thnh b?ch phi?n. BTV ch?p nh?n.
f) T? di?u binh (tr. 94 v 95, sch d?ch) ???c pha tc gi? kin quy?t s?a thnh di?n binh l t? th?nh hnh th?i b?y gi?, nh?ng by gi? khng ai dng. ?? gi?m b?t nh?ng ?i?m tranh ci, ti ? ??ng thay b?ng t? c? di?n binh v?i ch thch ?y l t? c?, ngh?a l di?u binh. Tuy nhin, nh?ng ng??i bin t?p v xt duy?t sau ny ch?c khng ?? ??n chi ti?t ?, ho?c cho l r??m r khng c?n thi?t nn ? s?a l?i nh? c? v b? ch thch.
g) M?t tr??ng h?p khc (tr. 145): b?n d?ch ban ??u l quyn gp cho thnh th?t c?a [Tr?nh Minh] Th? ???c pha tc gi? thay b?ng ??t vo h?p ph??c s??ng cho thnh th?t c?a Th?, nh?ng cu?i cng bn ti quy?t ??nh ch?n m?t t? ??n gi?n v d? hi?u th?i by gi? l cng ??c, c?ng v ?a s? ng??i ??c by gi? m?y ai hi?u h?p ph??c s??ng l ci g.
h) Cch dng chi?n tranh quy ??c (tr. 13) (conventional war) v chi?n tranh phi quy ??c (unconventional warfare) (tr. 128, 139, 182) c?a pha tc gi? tuy ph? bi?n nh?ng sai ngh?a ti?ng Vi?t nn ti nh?t quy?t s?a l?i thnh chi?n tranh thng th??ng v chi?n tranh khng thng th??ng nh? c?. V? chuy?n ?ng sai c?a t? ny ti c gi?i thch trong m?t ghi chp trn Facebook c?a mnh, khng bn k? ? ?y.
i) Con b??m ?en c?a th?n ch?t, papillon nocturne (b??m ?m), bay vo khung c?a s?. Bnh th??ng chng ch? bay vo ban ?m. (tr. 165, 166)
Nguyn v?n: The black butterfly of death, the papillon nocturne, flew in the window. Normally they fly only at night. (tr. 106, sch nguyn b?n)
Ph??ng n s?a c?a tc gi? khng ???c ch?p nh?n trong sch in ra: Con m?i ?en c?a th?n ch?t, papillon nocturne (con m?i ?m), bay vo khung c?a s?. Bnh th??ng chng ch? bay vo ban ?m.
k) m??i ba chi?c xe b?c thp ch? qun r?ng xanh M-113, (tr. 214)
Ph??ng n s?a c?a tc gi? khng ???c ch?p nh?n trong sch in ra: m??i ba chi?c xe b?c thp ch? qun Thanh Long M-113,
l) m thanh t?ng t?ng t?ng c?a nh?ng kh?u AK-47 (tr. 318)
Ph??ng n s?a c?a tc gi? khng ???c ch?p nh?n trong sch in ra: m thanh t?t t?t t?t c?a nh?ng kh?u AK-47
m) Ring t? Nam ti?n ti ? s?a h?t thnh t? khc mang ngh?a t??ng ???ng (trn pro&contra c m?t danh sch di trong ? c nh?c ??n t? ny) ?? trnh hi?u nh?m v trong ??u ng??i ??c ni chung v gi?i tr? ni ring hi?n nay, t? ? th??ng ???c hi?u l ??ng ngh?a v?i vi?c tham gia b? ??i (V? qu?c ?on) t? mi?n B?c vo mi?n Nam chi?n ??u theo ch? th? c?a chnh ph? Vi?t Nam Dn ch? C?ng ha ngay sau Cch m?ng Thng Tm. Do ?, cu Ph?m Xun ?n, gi?ng nh? cha mnh, ? ph?c v? cng cu?c Nam ti?n ? ???c s?a thnh Ph?m Xun ?n, gi?ng nh? cha mnh, ? ph?c v? cng cu?c ??u tranh ? mi?n Nam (tr. 38, sch d?ch) v hai cha con ng ?n khng tham gia V? qu?c ?on Nam ti?n.Ch?ng c l do chnh tr? chnh em g ??ng sau trong tr??ng h?p ny nh? ng Bass t??ng t??ng ra ki?u nh?: ng [Ph?m Xun ?n] c?ng khng ???c php tham gia nam ti?n.
ng Bass phn nn r?ng Gia ?nh c?a Ph?m Xun ?n khng ???c php di c? t? B?c vo Nam th l? qu, b?i v ? trang 39 sch d?ch c ?o?n di nh? th? ny, tuy c c?t m?t cht ru ria ch? ?nh h??ng g ??n chnh l c di c? t?i mi?n Trung Vi?t Nam, r?i v? pha Nam t?i vng Nam K?:
T? tin c?a Ph?m Xun ?n c g?c gc t? khu v?c mi?n Nam Trung Hoa. ? l n?i chng ti s?ng tr??c khi b? xua ?i, ng ni.Chng ti di c? t?i mi?n Trung Vi?t Nam, khu v?c c?a ng??i Ch?m v ng??i Khmer, tr??c khi chng ti ?i xa h?n v? pha Nam t?i vng Nam K?. T? tin ti c?ng ?i theo l?ch s? chung c?a c? ??t n??c, d?ch chuy?n t? ??ng b?ng chu th? sng H?ng v? pha Nam t?i nh?ng vng ??t th?p.
NH?NG SAI ST C?A TC GI?
Trong cu?n sch nguyn b?n ti?ng Anh c?a Thomas Bass, cc ghi ch ??u ???c ??t ? cu?i sch nh? m?t ph? l?c. Trong b?n d?ch, ngoi cc ghi ch ?, chng ti ph?i thm nhi?u ch thch khc ?? gi?i thch nh?ng ?i?n tch ph??ng Ty, nh?ng cu v c?m t? b?ng ti?ng Php v ti?ng Latin trong nguyn b?n v nh?ng l gi?i khc, ch?ng h?n nu ra nh?ng chi ti?t cn t?n nghi, sai st c?a tc gi? ho?c m?t cch hi?u khc, m?t quan ?i?m khc v? cng m?t v?n ??. Tuy nhin, c v? nh? ng Bass khng thch ?i?u ? (?i?u ??u tin ti nh?n th?y l c qu nhi?u ch thch, trong m?t cu?n sch m ban ??u khng c m?t ch thch no), do ? ? n?y sinh cu?c chi?n ch thch gi?a bin t?p vin (BTV) v tc gi? (TG). ng ??c bi?t kh ch?u m?i khi th?y m?t ch thch ni r?ng: Tc gi? nh?m/sai, nn ? yu c?u nh?ng ch? no tc gi? sai th s? s?a lun vo chnh v?n v b? ch thch, ?i?u ???c ti tun th? kh t?t. Tuy nhin, t?t c? nh?ng sai st c?a tc gi? v?n cn nguyn trong sch g?c ti?ng Anh ? xu?t b?n n?m 2009. ?i?u ??c bi?t l thng tin v? ng L ??c Th? sai t?i ba l?n v? ba kha c?nh khc nhau (khng trng nhau).
Xin ???c m? ??u ?o?n li?t k v? ch thch ny b?ng v d? quan tr?ng nh?t m tc gi? dng lm nhan ?? bi vi?t: R?ng St hay R?ng Sc?
1. Ch thch BTV ?? xu?t sau khi TG kin quy?t gi? ph??ng n R?ng St v?i ngh?a ?i km Khu r?ng c?a nh?ng st th? (tr. 66 v m?t s? trang khc, sch d?ch):
Tn g?i chnh xc h?n hi?n nay l R?ng Sc, v nh? v?y th khng cn ngh?a st th? n?a. Sc l tn chung ch? cc lo?i cy m?c ? vng ng?p m?n, nh? ???c, m?m, b?n, s, v?t.
M?t cu?c tranh ci di dng v quy?t li?t b?ng ti?ng Anh di?n ra qua th? t?. D? nhin l ti khng th? ??a nh?ng ???ng d?n (link) ??n cc trang gi?i thch b?ng ti?ng Vi?t, trong ? c gi?i ?p c?a h?c gi? An Chi. Ti ch? c th? gi?i thch nh? ng Bass ? k? trong bi vi?t, v? vi?c ng??i mi?n Nam khng phn bi?t ???c cc ph? m cu?i t v c trong tr??ng h?p ny, cng m?t s? hnh ?nh c ch? R?ng Sc. Cu?i cng ti ?nh ch?u thua tc gi?, v?i ngh? r?ng xt cho cng, ng??i ta c th? chm ch??c cho m?t ng tc gi? ngo?i qu?c ch?a am t??ng v?n ha, l?ch s?, ngn ng? Vi?t (ngay ng??i Vi?t cn sai ? ch? ?? ny), nh?ng ?i?u ? khng c ngh?a l tc gi? ?ng. K?t qu? l trong sch v?n ?? nguyn tn g?i R?ng St v khng c ch thch no. Th? nh?ng tc gi? ti?p t?c sai l?m khi ?? ra m?t thuy?t m m?u v? vi?c Chnh ph? Vi?t Nam ? ??i tn khu r?ng ?: Ch?c ch?n l, ??ng sau vi?c ??i tn ny, cc quan ch?c c?ng s?n cn t? ra th?n tr?ng v? vi?c ? s? d?ng R?ng St lm bn ??p trong cu?c chi?n tranh ch?ng M?. H? khng mu?n b? ng??i ta nh?m, coi h? c?ng l nh?ng st th? s?ng ? ??m l?y. (!)
Hi?n ti ?ang c trong tay cu?n S? tay ??a danh Vi?t Nam c?a hai tc gi? Nguy?n D??c v Trung H?i, NXB Gio d?c, 2003. ? m?c t? R?ng St (R?ng Sc) c ghi c? hai tn chnh ph? nh? v?y, cc tc gi? l?i kh?ng ??nh R?ng St m?i ?ng, m?c d v? ngh?a th h? c?ng vi?t r?ng g?i l R?ng St, v cc lo?i cy m?c ? ?y ??u th?p, cnh l st m?t ??t. D?n ch?ng ny bc b? vi?c R?ng Sc b? chnh th?c ??i tn.
2. Trong bi, ng Bass c ni v? d?u thanh ?i?u trong tn ring c?a ti?ng Vi?t. Th?c ra chuy?n khng ch? gi g?n trong d?u thanh. S? l trong nguyn b?n ti?ng Anh, c? n?i c?a ng Ph?m Xun ?n ???c ghi l Pham Xuan Ong (tr. 15, sch nguyn b?n). Ti ? g?i th? h?i ng Bass tn chnh xc (g?m c? d?u) c?a c? l g. ?ng ti?c l ??i ng? t? v?n c?a ng (cc h?c gi?, d?ch gi?, m?t c?u nhn vin CIA v m?t nh ngo?i giao M? v?i v? l ng??i Vi?t) ?nh b tay. Cu?i cng ti ph?i nh? chi nhnh pha Nam c?a Nh Nam lin h? v?i nh?ng ng??i quen bi?t gia ?nh ng ?n ?? bi?t h? tn chnh xc c?a c? l Ph?m Xun Hng (tr. 36, sch d?ch).
Ch thch c?a ti: Nguyn v?n: Pham Xuan Ong. Gia ?nh ng Ph?m Xun ?n cho bi?t c? n?i c?a ng ?n l Ph?m Xun Hng, gi? ch?c T? lang (ch?c ???c ban cho th? gi?i th?i ?y).
Tc gi? yu c?u s?a l?i tn trong chnh v?n v b? ch thch, ti ??ng .
3. Cu ni v? qu qun c?a ng Ph?m Xun ?n: C g?c gc ? H ?ng, gi?a trung tm c?a mi?n B?c Vi?t Nam trong vng chu th? sng H?ng ??t ch?t ng??i ?ng, n?m gi?a H N?i v vng ven bi?n, (tr. 36, sch d?ch)
Ch thch: Nguyn v?n: Ha Dong. M?t s? trang m?ng ghi qu g?c c?a ng ? H?i D??ng. Bia m? c?a ng ghi: Nguyn qun: Th?a Thin Hu?.
Tc gi? kin quy?t gi? nguyn cu v?n, b? ch thch, v?i l do ng ?n kh?ng ??nh v?i tc gi? qu ng ? H ?ng v cc ngu?n khc khng ?ng tin c?y.
4. Nguyn v?n: With a new language and literature, Vietnam would become the sole Asian country with a Roman alphabet. (tr.17, sch nguyn b?n)
B?n d?ch: V?i ch? vi?t v m?t n?n v?n h?c m?i, Vi?t Nam tr? thnh qu?c gia chu duy nh?t v?i b? ch? ci Latinh.
Ch thch: Tc gi? vi?t khng ?ng. Nhi?u n??c ?ng Nam c?ng s? d?ng b? ch? ci Latinh nh? Malaysia, Singapore, Brunei, Phillippines, Indonesia.
Tc gi? yu c?u v BTV ??ng b? ch thch v s?a cu v?n thnh: V?i ch? vi?t v m?t n?n v?n h?c m?i, Vi?t Nam tr? thnh m?t trong s? t qu?c gia chu s? d?ng b? ch? ci Latin. (tr. 39, sch d?ch)
5. Nguyn v?n: the Sret (French criminal investigation department) has identified An as an Annamite. (tr.19, sch nguyn b?n)
B?n d?ch: Sret (S? ?i?u tra Hnh s? c?a Php) ? g?i Ph?m Xun ?n l m?t ng??i Annamite.
Ch thch: D?ch theo nguyn b?n. ?ng ra ?y l S? Lim phng hay S? M?t thm Php, t??ng ???ng c? quan an ninh ngy nay.
Tc gi? yu c?u: s?a S? ?i?u tra Hnh s? c?a Php thnh S? M?t thm Php v b? ch thch. BTV ??ng (tr. 42, sch d?ch).
6. Thng tin v? ng L ??c Th? b? sai t?i ba l?n. ??u tin l ?o?n ni r?ng ng L ??c Th? l th? t??ng t??ng lai c?a Vi?t Nam:
Nguyn v?n: An chuckles at the thought of Vietnams future prime minister functioning as a dating service. (tr. 63 , sch nguyn b?n)
B?n d?ch: Ph?m Xun ?n b?t c??i khng kh?c khi ngh? ??n vi?c v? th? t??ng t??ng lai c?a Vi?t Nam l?i ?ng vai tr m?t ng??i mai m?i.
Ch thch: Tc gi? nh?m l?n. ng L ??c Th? sau l ?y vin B? Chnh tr?, B th? Trung ??ng ??ng kim Tr??ng Ban T? ch?c Trung ??ng.
Tc gi? bn yu c?u: s?a v? th? t??ng t??ng lai thnh m?t trong nh?ng ng??i sng l?p ??ng C?ng s?n ?ng D??ng. L?i xu?t hi?n ci sai m?i. Cu?i cng b?n d?ch ch?n ph??ng n nh cch m?ng k? c?u v b? ch thch. (tr. 105, sch d?ch)
7. Nguyn v?n: Le Duc Tho, founder of the Indochina Communist Party (tr. 129, sch nguyn b?n)
B?n d?ch: ng L ??c Th?, m?t trong nh?ng ng??i sng l?p ??ng C?ng s?n ?ng D??ng
Ch thch: Thng tin ny khng ?ng.
Sch in b? ch thch v s?a l?i thng tin sai: ng L ??c Th?, m?t trong nh?ng cn b? c?t cn c?a ??ng C?ng s?n ?ng D??ng (tr. 200)
8. Nguyn v?n: Dinh Duc Thien, the two-star general1 who helped build the Ho Chi Minh Trail, and Le Duc Tho, the four-star general2 and Nobel Peace Prize winner who snookered Henry Kissinger at the Paris Peace Accords. (tr. 235, sch nguyn b?n)
B?n d?ch: ?inh ??c Thi?n, v? trung t??ng ? gip xy d?ng nn ???ng mn H? Ch Minh, v L ??c Th?, v? ??i t??ng t?ng ginh gi?i Nobel Ha bnh v l ng??i ? x? m?i Henry Kissinger t?i Hi?p ??nh Ha bnh Paris. (tr. 350)
Ch thch 1: Nguyn v?n: two-star general. Th?c ra ng l th??ng t??ng.
Ch thch 2: ng L ??c Th? khng h? l ??i t??ng hay c qun hm c?p no c?.
Sch in b? hai ch thch trn v s?a l?i thng tin sai: thay trung t??ng b?ng th??ng t??ng v thay v? ??i t??ng b?ng ng??i, ??ng th?i b? ti?p hai ch? l ng??i ? ?o?n sau.
9. Nguyn v?n: Born in 1901, Jean Baptiste Ngo Dinh Diem was a Catholic mandarin
who had become a provincial governor at the age of twenty-five. (tr. 82, sch nguyn b?n)
B?n d?ch: Sinh n?m 1901, Jean Baptiste Ng ?nh Di?m l m?t vin quan theo Cng gio t?ng tr? thnh quan ??u t?nh ? tu?i hai m??i l?m. (tr. 132, sch d?ch)
Ch thch do BTV thm vo: N?m 27-28 tu?i (1928 ho?c 1929) Ng ?nh Di?m ???c th?ng Tu?n v? (t??ng ???ng t?nh tr??ng) t?nh Bnh Thu?n. C t? li?u cho r?ng tr??c ?, Ng ?nh Di?m ???c th?ng Qu?n ??o Ninh Thu?n n?m 1926. ??y l tnh theo n?m sinh chnh th?c (1901). Cn theo m?t s? t? li?u, Ng ?nh Di?m sinh ngy 27-7-1897, sau khi ln c?m quy?n m?i ??i sang 3-1-1901.
Ch thch do TG ?? xu?t v xu?t hi?n ? sch in ra: N?m 27-28 tu?i (1928 ho?c 1929) Ng ?nh Di?m ???c th?ng tu?n v? (t??ng ???ng t?nh tr??ng) t?nh Bnh Thu?n. Nh?ng t? li?u khc ni r?ng ng ???c th?ng qu?n ??o Ninh Thu?n n?m 1926. ??y l tnh theo n?m sinh chnh th?c (1901). Ngy sinh c?a ng c?ng b? tranh ci, c ngu?n ni ng sinh n?m 1897.
Ch thch mang tnh h?c thu?t thu?n ty ny b? ng Bass suy di?n theo thuy?t m m?u: M?t tnh ti?t m? h? ??i v?i m?t tc gi? ng??i M? ha ra l?i l v?n ?? l?n ??i v?i ng??i Vi?t. N?u gi? ??nh r?ng Ng ?nh Di?m l m?t con r?i c?a M?, m?t con ch ch? ???ng cho nh?ng tn ?? qu?c xm l??c, th vi?c cu?i cng m ng??i ta mu?n l ghi nh?n nh?ng thnh tch c?a ng ta khi ng ta cn tr?. V v?y m ng??i ta ph? nh?n s? ki?n ng l quan ??u t?nh tr? nh?t trong l?ch s? Vi?t Nam, v ph?c t?p ha v?n ?? ??n m?c tc gi? th b? lun l?i kh?ng ??nh ? cn h?n l ti?p t?c tranh ci. (Theo ti, b?n d?ch ch? ny ch?a ??t v? ti?ng Vi?t ? th vi?c cu?i cng m ng??i ta mu?n l, nn d?ch l th ng??i ta ch?ng mu?n cht no vi?c).
10. Nguyn v?n: Dr. Pham Ngoc Thach, who was serving as minister of foreign affairs for the Viet Minh. (tr. 132, sch nguyn b?n)
B?n d?ch: bc s? Ph?m Ng?c Th?ch, ng??i ?ang ??m nhi?m c??ng v? b? tr??ng ngo?i giao cho Vi?t Minh.
Ch thch: Bc s? Ph?m Ng?c Th?ch khng lm B? tr??ng Ngo?i giao m lm B? tr??ng Y t? trong Chnh ph? ??u tin c?a n??c Vi?t Nam Dn ch? C?ng ha, v l ?y vin ?y ban Nhn dn Nam B?.
Sch in: bc s? Ph?m Ng?c Th?ch, ng??i ?ang ph? trch ??i ngo?i trong ?y ban Nhn dn Nam B? c?a Vi?t Minh, ??ng th?i l b? tr??ng Y t? trong chnh ph? Vi?t Minh.
11. Nguyn v?n: the Tay Son warrior Nguyen Hue, who in 1785 defeated the Chinese... (tr. 207, sch nguyn b?n)
B?n d?ch: ng??i anh hng Ty S?n Nguy?n Hu?, ng??i ? ?nh b?i qun Thanh n?m 1785...
Ch thch: Th?c ra l n?m 1789.
Sch in ra s?a l?i n?m v b? ch thch (tr. 314).
12. Nguyn v?n: Thanh Nien, official newspaper of the Ho Chi Minh Communist Youth League. (tr. 231, sch nguyn b?n)
B?n d?ch: bo Thanh Nin, t? bo chnh th?c c?a ?on Thanh nin C?ng s?n H? Ch Minh.
Sch in ra b? ch thch v s?a l?i (tr. 344): bo Thanh Nin, t? bo chnh th?c c?a H?i Lin hi?p Thanh nin Vi?t Nam.
13. Ngoi ra, ? m?t ?o?n khc tc gi? vi?t v? Bi Tn khng chnh xc, khi?n BTV ph?i thm hai ch thch.
Nguyn v?n: Not even military officials as highly placed as Bui Tin, a North Vietnamese colonel and intelligence agent, knew Ans story. Working as deputy editor of the North Vietnamese army newspaper, Tin rode a tank up to the Presidential Palace on April 30. Accidentally finding himself the highest ranking officer on the scene, he accepted the surrender of the South Vietnamese government and then sat down at the presidents desk to file a dispatch for his newspaper. (tr. 222, sch nguyn b?n)
B?n d?ch: Th?m ch c? nh?ng s? quan qun ??i cao c?p nh? Bi Tn, m?t ??i t trong qun ??i B?c Vi?t Nam v c?ng l m?t s? quan tnh bo1, c?ng khng bi?t cu chuy?n v? Ph?m Xun ?n. Trn c??ng v? ph t?ng bin t?p t? bo c?a qun ??i mi?n B?c Vi?t Nam, ng Tn ?i trn m?t chi?c xe t?ng ??n Dinh T?ng th?ng ngy 30 thng 4 n?m 1975.Tnh c? nh?n ra mnh l s? quan c c?p b?c cao nh?t t?i ?, ng ??ng ra ch?p nh?n l?i ??u hng c?a Chnh ph? mi?n Nam Vi?t Nam v sau ? ng?i ? bn T?ng th?ng ?? vi?t bi cho t? bo c?a mnh2.
Ch thch [1]: ?i?u ny khng ???c cc ti li?u ? Vi?t Nam hay b?n thn ???ng s? kh?ng ??nh.
Ch thch 2: Chi ti?t khng chnh xc ny l?p ?i l?p l?i trong m?t s? sch bo xu?t b?n ? n??c ngoi, k? c? trong cu?n ?i?p vin hon h?o c?a Larry Berman. Bi Tn chi?u ngy 30 thng 4 m?i c m?t ? Dinh ??c L?p, sau khi D??ng V?n Minh ? ??c l?i tuyn b? ??u hng trn ?i pht thanh. Sau ny Bi Tn c nh?n r?ng mnh l s? quan cao c?p ??u tin c m?t t?i ?y, nh?ng ?i?u ny mu thu?n v?i cc nhn ch?ng khc v v?i chnh nh?ng bi vi?t tr??c ?y c?a Bi Tn. Lc ? ng ch? l th??ng t, ???c thi?u t??ng Nguy?n Cng Trang, khi ? l ??i t, ti?p ?n ? Dinh ??c L?p. S? quan c c?p b?c cao nh?t ti?p nh?n s? ??u hng c?a n?i cc D??ng V?n Minh l trung t chnh ?y l? ?on xe t?ng 203 Bi V?n Tng (sau ny l ??i t).
Sau khi thm hai ch thch d??i ?y, ti ? ph?i tranh lu?n v cng v?t v? v?i GS Bass. Cu?i cng ng ??ng s?a b?n g?c ?? chng ti d?ch l?i, ??ng th?i b? ch thch. Cu Accidentally finding himself the highest ranking officer on the scene, he accepted the surrender of the South Vietnamese government and then sat down at the presidents desk to file a dispatch for his newspaper ???c thay b?ng After witnessing the surrender of the South Vietnamese government, Tin sat down at the former presidents desk to file a dispatch for his newspaper. Tuy nhin, sau khi ti r?i Nh Nam, ?o?n ny ? b? c?t b? hon ton.
14. M?t ch? khc tc gi? c?ng cung c?p thng tin khng chnh xc:Today the border bristles with troopsVietnam has more than thirty divisions facing China (Ngy nay ???ng bin gi?i v?n cn kn ??c binh s? Vi?t Nam c h?n ba m??i s? ?on h??ng v? pha Trung Qu?c). Ch? ny ti c?ng thm m?t ch thch, sau ? tc gi? ? s?a l?i nguyn b?n, b? con s? 30 s? ?on kia ?i. Tuy nhin, ?o?n ny v? sau c?ng b? c?t b?.
NH?NG CH THCH V?I THNG TIN THM T? NGU?N KHC B? C?T B?
ng Bass c v? k? m?i khi BTV b? sung ch thch c nh?c ??n cc cu?n sch, bi bo ho?c quan ?i?m c?a cc tc gi? khc v ?i b? ?i, th??ng v?i l do ? l cc ngu?n km tin c?y h?n ngu?n c?a chnh ng ho?c thi?u c?n c?. Trong cc v d? d??i ?y, t?t c? cc ch thch do BTV ?? xu?t ??u b? tc gi? g?t b?:
Trang 109: Ph?m Xun ?n ni v?i nh v?n Nguy?n Th? Ng?c H?i. Hai ngh? ny n r?t mu thu?n nhau, nh?ng l?i gi?ng nhau. M?t ??ng l?y ???c tin t?c g phn tch ra, sau ? gi?u ?i nh? mo gi?u c?t l tnh bo. ??ng khc th l?y ???c tin g, phn tch ra sao th ??ng to?c mng heo ln bo, pht thanh ln ?i! ? l lm ngh? bo ch!
Ch thch: Trch t? cu?n Tn ng??i nh? cu?c ??i c?a Nguy?n Th? Ng?c H?i.
Trang 161: Ph?m Xun ?n l ?i?p vin c?ng s?n ??u tin t?i t?ng hnh dinh qun ??i Vi?t Nam, nh?ng khi c m?t s? quan khc ???c tuy?n m? t? b? t?ng tham m?u sang thay, th ? ??n lc ng c th? chuy?n ?i.
Ch thch: Theo lo?t bi Gi?i m Ph?m Xun ?n c?a Hong H?i Vn ??ng trn bo Thanh nin (thng 4-2008) th Ph?m Xun ?n ? thuy?t ph?c ???c trung y Th??ng lm ? B? T?ng tham m?u ch?u thay th? cho ng ?? ng gi?i ng?.
Trang 343: N?m 1997, hnh nh? Chnh ph? Vi?t Nam ? khng cho php Ph?m Xun ?n sang th?m M? tham d? m?t h?i th?o t?i Qu? chu ? New York, m ng ? ???c m?i v?i t? cch khch m?i ??c bi?t,
Ch thch: V? vi?c ny, nh v?n Nguy?n Th? Ng?c H?i cho bi?t ? h?i ng M??i Nho v ???c tr? l?i: Ti lun lun c m?t m?i lo ng?i: Cho ?n ?i n??c ngoi c s? b? m st hay ph?c kch b?t cc ?? bi?t thm nhi?u b m?t tnh bo hay khng d chi?n tranh ? qua ?i Chnh c?u ?y c?ng ni cho ti bi?t: Bn M? m?i qua. Nh?ng ch?a th? n?m ch?c ???c, b?o ??m ???c chuy?n ?i c an ton hay khng. (Bo Php lu?t thnh ph? H? Ch Minh, 2-5-2008).
Trang 393, 394: ?i?u Ph?m Xun ?n khng nh?c ??n trong hng tr?m ti?ng ??ng h? th?o lu?n chi ti?t v?i nhi?u nh v?n vi?t ti?u s? ph??ng Ty l hai t?m Hun ch??ng Chi?n cng H?ng nh?t m ng ginh ???c, ?y l lo?i Hun ch??ng Chi?n cng h?ng cao nh?t, ch? dnh cho nh?ng chi?n cng ??c bi?t mang t?m quan tr?ng qu?c gia. Khng t?m Hun ch??ng no ???c t?ng th??ng cho cng tc phn tch ho?c tnh bo chi?n l??c, v chng kh?ng ??nh r?ng nh?ng ?ng gp l?n nh?t c?a Ph?m Xun ?n cho l t??ng khng ph?i l phn tch ho?c bo co m nh?ng cng tr?ng trn c??ng v? ?i?p vin tnh bo chi?n thu?t, m?t ng??i ? thu th?p ???c nh?ng tin t?c c? th? v? cc chi?n d?ch qun s? s?p di?n ra, v theo l?i ghi trong quy?t ??nh chnh th?c v? vi?c phong t?ng ng danh hi?u Anh hng L?c l??ng V? trang Nhn dn thng 1 n?m 1976, v ? cung c?p k?p th?i nhi?u thng tin ??c bi?t c gi tr?.
Ch thch: Nh bo Lm Tuy?n trong bi G?n n?a th? k? phn tch th?i cu?c trn bo Lao ??ng c vi?t: ???c bi?t, m?t trong nh?ng Hun ch??ng Chi?n cng h?ng Nh?t m ??ng v Nh n??c t?ng th??ng cho ng l v, n?m 1974 ng ? g?i cho c?p trn c?a mnh cu tr? l?i: M? d?t khot khng ??a qun tr? l?i mi?n Nam.
Trang 404, 405: Ph?i mi ??n khi chng ???c tr?ng by bn chi?c quan ti ?? m? c?a Ph?m Xun ?n, ng??i ta m?i bi?t r?ng Ph?m Xun ?n ? nh?n ???c m??i su t?m hun huy ch??ng c?a qun ??i, ch? khng ph?i b?n, nh? nh?ng ng??i vi?t ti?u s? c?a ng ??a ra tr??c ? 1. Trong ? c cc Hun ch??ng Qun cng v Hun ch??ng Chi?n cng2.
Ch thch 1: Tc gi? khng phn bi?t hun ch??ng v huy ch??ng, th?m ch c? huy hi?u trong ti?ng Anh c?ng ghi l medal. Trong bi V?nh bi?t nh tnh bo v? ??i Ph?m Xun ?n c?a Hong H?i Vn ??ng trn Vietnamnet ngy 21-9-2006 th Ph?m Xun ?n ???c t?ng th??ng 14 hun ch??ng, 1 huy ch??ng v 1 huy hi?u. 14 hun ch??ng l: Hun ch??ng ??c L?p h?ng nh; Hun ch??ng Qun cng h?ng ba; Hun ch??ng Chi?n th?ng h?ng ba; Hun ch??ng Khng chi?n ch?ng M? h?ng nh?t; Hun ch??ng Chi?n cng h?ng nh?t; 2 Hun ch??ng Chi?n cng h?ng nh; Hun ch??ng Chi?n cng h?ng ba; Hun ch??ng Chi?n cng gi?i phng h?ng nh?t, nh, ba; Hun ch??ng Chi?n s? v? vang h?ng nh?t, nh, ba. So v?i li?t k c?a tc gi? Bass d??i ?y th c m?t cht khc bi?t v? tn g?i: Hun ch??ng Chi?n s? v? vang thay cho Hun ch??ng Chi?n s? gi?i phng.
Ch thch 2: Hun ch??ng Qun cng ???c x?p th? t? v? h?ng b?c v cao h?n Hun ch??ng Chi?n cng.
Trang 404, 405: Ph?m Xun ?n l?n l??t nh?n ???c thm su t?m hun huy ch??ng khc trong nh?ng n?m sau 1975. S? ny g?m c m?t Hun ch??ng ??c l?p H?ng nh, Huy ch??ng Qun k? Quy?t th?ng; Hun ch??ng Khng chi?n H?ng nh?t, v ba Hun ch??ng Chi?n s? Gi?i phng, ?? c? ba h?ng nh?t, nh, ba.
Ch thch: Hun ch??ng ??c l?p l hun ch??ng cao th? ba trong h? th?ng hun ch??ng (sau Hun ch??ng Sao Vng v Hun ch??ng H? Ch Minh). Hun ch??ng Khng chi?n t?ng cho c nhn v t?p th? c cng lao, thnh tch trong khng chi?n ch?ng Php v ch?ng M? (? thi t?n t?i trong h? th?ng khen th??ng t? n?m 2003 m thay b?ng Hun ch??ng Khng chi?n ch?ng M?). Hun ch??ng Chi?n s? Gi?i phng [ch? s? ? ?y vi?t ?ng nh? trong nguyn b?n ti?ng Anh v dng ch? ghi trn Hun ch??ng] do Chnh ph? Cch m?ng lm th?i C?ng ha mi?n Nam Vi?t Nam ??t ra v ch? t?n t?i ??n n?m 1977, t??ng ???ng Hun ch??ng Chi?n s? v? vang (t? n?m 2003 ??i thnh Huy ch??ng Chi?n s? v? vang). Huy ch??ng Qun k? quy?t th?ng ?? t?ng cho s? quan, qun nhn chuyn nghi?p, cng nhn qu?c phng c th?i gian ph?c v? lin t?c trong Qun ??i nhn dn t? 25 n?m tr? ln.
L?I K?T
? Vi?t Nam, ng??i ta th??ng hay v bin t?p vin nh? b ?? gip cho m?t tc ph?m ra ??i. Vi?t ??n ?y, b?t gic ti l?i ngh? ??n n?i ?au m cc s?n ph? ph?i tr?i qua. ?a s? nh?ng ng??i sinh n? t?i Vi?t Nam hi?n nay ??u tr?i qua ci g?i l th? thu?t c?t/r?ch t?ng sinh mn (episiotomy) do cc y bc s? th?c hi?n v cc l do th?m m? v an ton, nh?m b?o v? s?n ph? v thai nhi, gip ca sinh n? d? dng h?n. Tuy v? l thuy?t ch? dnh cho nh?ng ca ?? kh, nh?ng v?i hi?n tr?ng y t? Vi?t Nam, d? c ??n 80% ca sinh ?? t?i Vi?t Nam p d?ng bi?n php ny. Trong khi ?, t?i cc n??c c n?n y t? tin ti?n nh? M? hay Php, nghe ni t? l? p d?ng th? thu?t trn l r?t th?p. M ?i?p vin Z.21, k? th tuy?t v?i c?a n??c M? qu? th?c l m?t ca ?? kh. N?u ti nh? khng nh?m th c? h?i ra ??i cu?n sch ? ??n ngay d?p 30-4-2010, v ti ? thc gi?c tc gi? mau chng hon thnh xt duy?t, nh?ng ng v?n soi knh lp b?n d?ch, c l? do nh?ng nh?n xt c?a ??i ng? t? v?n khi?n ng t?nh ng?. D?p may qua ?i, c?n r?n ?? ? ko di b?n n?m m?i cho ra ??i tc ph?m m khng c m? t? yu n??c M? nh? ng mong ??i.
Ngu?n: Bi do tc gi? g?i ??n pro&contra, ??ng th?i ??ng trn trang FB c?a tc gi?
