FB Nguyễn Trọng Tạo
Mình nghe nói đến cuốn truyện XỨ MÙ đã lâu nhưng không được đọc vì mình cũng là một người mù… ngoại ngữ. Nay lò dò, biết chú Khoa đã đọc được truyện này đâu tận bên Nga, và nghe chú kể lại vô cùng thích thú và tự hào vì mù:
XỨ MÙ – Nguồn: Trần Đăng Khoa
Hồi còn học ở Nga, tôi [Trần Đăng Khoa] có đọc một cái truyện vừa, có tên là “Xứ mù”. Đây là một loại truyện giả tưởng. Ngay từ những trang đầu, tác giả đã nói thẳng ra là ông ta bịa. Vậy mà đọc rất hồi hộp. Nhiều trang sợ đến vã mồ hôi. Truyện kể về một anh chàng đi trượt tuyết. Anh lao từ đỉnh núi xuống. Thế rồi loạng quạng thế nào, anh ta rơi xuống vực. Mà rồi không phải vực. Anh lạc vào một cái hang đá. Thoạt đầu, anh cứ đinh ninh nó là hang đá. Nhưng rồi không phải. Hoá ra anh đã sa xuống xứ mù.
Đó là một quốc gia có lịch sử khá lâu đời. Những công dân ở đây, không ai có mắt. Tất cả đều mù. Vua mù. Quan mù. Quân đội mù. Dân mù. Viện Hàn lâm khoa học cũng mù. Một quốc gia mù. Họ có luật pháp riêng, hiến pháp riêng. Triết học riêng. Tất cả đều biệt lập với thế giới bên ngoài. Họ quan niệm bầu trời là một tảng đá rộng gác trên các vách hang. Thế giới xung quanh đều là ròi bọ, chưa tiến hoá, chỉ có mỗi họ là thông minh, tài giỏi, dũng cảm, nhân ái và giàu lòng nhân đạo.
Rồi còn bao chuyện khác nữa, toàn những điều kỳ quái, đi ngược lại sự tiến hoá của xã hội thông thường. Chàng trai cứ kêu lên: “Không phải thế đâu, không có chuyện như thế”. Rồi anh giải thích bầu trời thật sự là như thế nào. Con người đã chinh phục được vũ trụ ra sao. Người ta đã chế tạo ra máy bay, tên lửa, vi tính, vô tuyến truyền hình, chỉ ngồi ở một xó nhà, cũng biết được toàn thế giới.
Xứ mù phản đối rầm rầm. Người ta cho là anh chàng điên, do mông muội, chưa tiến hoá nên toàn nói những điều nhảm nhí. Phải đưa anh ta đi giáo dục, cải tạo. Rồi cải tạo mãi cũng không được. Viện Hàn lâm khoa học đem anh ta ra nghiên cứu. Sau một thời gian tìm hiểu, các nhà khoa học mù mới phát hiện ra rằng, sở dĩ anh ta điên khùng, bệnh hoạn vì trên mặt có khuyết tật, đấy là hai cái lỗ nông choèn choèn mà anh ta cứ khăng khăng gọi là đôi mắt. Muốn cứu anh ta, giúp anh ta tiến bộ, chỉ còn có một cách là chọc cho chúng thủng đi.
Thế là hoảng quá, anh chàng bỏ trốn. Cuộc chạy trốn kinh hoàng. Người đọc hồi hộp có lúc tưởng như thót tim. May có một người cứu anh, cưu mang anh. Đó là một cô gái mù. Rồi anh yêu cô. Và sống mãi trong xứ mù, dần dần anh cũng tỉnh ngộ. Anh lại thấy là mình điên thật. Mình đã nói toàn những điều nhảm nhí, mông muội. Và rồi cuối cùng, anh đã tự chọc thủng hai mắt mình để hoà nhập với cộng đồng mù.
[1] Câu chuyện mà nhà thơ Trần Đăng Khoa kể có gốc là truyện ngắn“The country of the blind”, năm 1904 của nhà văn Anh nổi tiếng về truyện giả tưởng H.G. Wells, nhưng trong chuyện gốc, cuối cùng nhân vật chính đã tỉnh ngộ và đưa người yêu thoát khỏi Xứ mù về lại thế giới người sáng mắt: https://en.wikipedia.org/wiki/The_Country_of_the_Blind
Năm 1995, người Nga đã tạo bộ phim hoạt hình dựa trên truyện ngắn này: http://multy.tv/2889-strana-slepyh.html
(Văn Việt)
