?ôi l?i cùng anh Cao Quang Nghi?p

Th?y Khu�

C?m ?n anh ?� c� nh� � trao ??i v?i t�i v? m?t v�i chi ti?t trong b�i T? L?c v?n ?o�n V?n h?c v� c�ch m?ng (41): Con ???ng c�ch m?ng, ??ng tr�n V?n Vi?t ng�y 12-10-2021.

M?c ?�ch b�i vi?t c?a anh l� ?? ch?ng minh r?ng Nh?t Linh kh�ng sang T�u cu?i n?m 1940 nh? t�i tr�nh b�y m� �ng sang T�u c�ng v?i Kh�i H?ng th�ng 4 n?m 1941, b?ng nh?ng lu?n ?i?m sau ?�y:

-T�i ?� l?m khi d�ng b�i vi?t c?a Qu?c Nam m� kh�ng d�ng t�i li?u do ch�nh ?inh H�ng vi?t trong cu?n ??t l� h??ng c?.

- Anh t�m ???c s? b�o Giai Ph?m do ??i Nay xu?t b?n n?m 1943, in b�i th? T??ng bi?t d?, c� ghi n?m s�ng t�c l� 1941.

- Anh d�ng b?n tin c?a c�ng an Ph�p v? vi?c b?t Kh�i H?ng ng�y 31-10-1941 v� Kh�i H?ng "th� nh?n" r?ng: �ng ?i Qu?ng ?�ng v� ?�i Loan c�ng Nguy?n T??ng Tam, tr�n m?t chi?c m�y bay qu�n s? c?a Nh?t v�o th�ng 4 v?a qua [4-1941] ?? g?p Tr?n V?n An t?c Shibata (Tr?n Ph??c An)[1], ?? anh x�c nh?n r?ng: Nh?t Linh v� Kh�i H?ng ?i c�ng v?i nhau sang Trung Qu?c th�ng 4-1941.

Anh Nghi?p th�n m?n,

- B�i T??ng bi?t d? ???c in c�ng b?c tranh c?a Kh�i H?ng trong V?n Ho� Ng�y Nay s? 5 (th�ng 7-1958) v� ???c Nh?t Linh vi?t l?i t�a so?n nh? th?, ch?ng t? Nh?t Linh v� Kh�i H?ng ?� x�c ??nh: T??ng bi?t d? ???c l�m trong d?p Kh�i H?ng v� Nh?t Linh chia tay nhau, "Nh?t Linh v� c�ng cu?c ch?ng Ph�p ph?i b? ?i xa".

- T�i ch�p l?i ph?n Qu?c Nam vi?t v? b?i c?nh ra ??i c?a b�i th?, qua l?i ?inh H�ng. B?i v� t�i ch?a t�m th?y m?t t�i li?u n�o kh�c, vi?t v? b?i c?nh n�y.

- B�i th? T??ng bi?t d? khi in tr�n Giai Ph?m ??i Nay 1943, ?? n?m 1941; do anh t�m th?y, ch?a ?? ch?ng t? n� ?� ???c vi?t n?m 1941. L� ng??i c?m b�t, ch?c anh c?ng bi?t vi?c ghi sai n?m, th�ng b�i vi?t c?a m�nh l� th??ng, nh?t l� n?u n� kh�ng ???c in ngay, m� v�i n?m sau m?i in.

- Anh ??a ra m?t c�u c?a t�i: "?inh H�ng kh�ng vi?t g� v? s? ki?n n�y tr�n b�o", ?? tr�ch t�i kh�ng ??c ?inh H�ng, v� theo anh, �ng c� vi?t "v? vi?c n�y" trong cu?n ??t l� h??ng c?.

T�i ?� ??c k? cu?n ??t l� h??ng c? tr??c khi vi?t ch??ng Con ???ng c�ch m?ng, v� kh�ng t�m th?y ch? n�o ?inh H�ng n�i ??n ho�n c?nh s�ng t�c b�i T??ng bi?t d?.

Cu?n ??t l� h??ng c?, do L?a Thi�ng in t?i S�i G�n n?m 1971, sau khi ?inh H�ng m?t, ng�y 24-8-1967. L?a Thi�ng gi?i thi?u: "??t l� h??ng c?, ?inh H�ng ??c tr�n ?�i ph�t thanh hay ??ng tr�n m?t v�i t?p ch�"[2].

V� th? t�i ?� ngh? r?ng: ?inh H�ng kh�ng ?i s�u v�o chi ti?t, b?i v� ?� l� nh?ng b�i vi?t ?? ??c tr�n ?�i ph�t thanh (ra B?c), n?u kh�ng th?n tr?ng c� th? l�m h?i cho Huy?n Ki�u. M� t�i bi?t ?inh H�ng v� Huy?n Ki�u th�n nhau l?m, t�i c�n gi? v?n b?n vi?t tay nh?ng b�i th? ?inh H�ng v� Huy?n Ki�u ch�p t?ng "ch? L� Th? L?u", nh�n ng�y ch? L?u ?i Ph�p (1940).

Ph?n quan tr?ng nh?t c?a ??t l� h??ng c?, d�nh cho Th?ch Lam, g?m nhi?u b�i, ?inh H�ng ch? nh?c ??n Huy?n Ki�u hai l?n:

Trong b�i S�ng r??u H? T�y, �ng vi?t:

"T�i kh�ng bao gi? qu�n ???c b?a r??u h?i ki?n ??u ti�n, b?a ?� c� m?t: Nh?t Linh, Th? L?, anh ch�ng Huy?n Ki�u (t�c gi? b�i th? T??ng bi?t d?), Th?ch Lam v� c? n? k?ch s? "Song Kim" (trang 45).

Sau ?� �ng k? chuy?n Nh?t Linh c?i tr?n nh?y xu?ng H? T�y t?m. Trong b�i n�y, Huy?n Ki�u ch? ???c nh?c ??n nh? t�c gi? b�i th? T??ng bi?t d?, ch?ng t? b�i th? n�y l�c ?�, ? trong Nam, ?� n?i ti?ng. Nh?ng ta v?n kh�ng bi?t g� v? xu?t x? b�i th? n�y.

L?n th? nh� trong b�i C?n say ch?a t?nh, ? trang 43, ?inh H�ng vi?t:

"Nh?t Linh, sau m?t ?�m "hiu h?t tr?ng khuya l?nh b?n b?"[3] h?p m?t l?n cu?i c�ng v?i ch�ng t�i b�n b�n r??u k? g?c li?u, t?ng s�ng b?ng ra ?i bi?t t�ch.

Kh�i H?ng b? b?t ??a ?i V? B?n, Th? L? s? li�n can c?ng l?n tr?n m?t d?ng. Huy?n Ki�u v? ? qu� nh� t?i V�n ?�nh. B?n b� th�n s? kh�ng c�n m?y ai lai v�ng t?i c?n nh� "c?a tr�c c�i ph�n gi�" n?a" (trang 56-57).

?o?n n�y m?nh d?n h?n, vi?t r� h�m h?p m?t l?n cu?i c�ng v� Nh?t Linh "t?ng s�ng b?ng ra ?i bi?t t�ch". Tuy c� tr�ch m?t c�u trong b�i T??ng bi?t d? nh?ng tuy?t nhi�n kh�ng n�i ??n vi?c Huy?n Ki�u s�ng t�c b�i n�y trong d?p ti?n Nh?t Linh.

?inh H�ng c?ng kh�ng n�i: "Kh�i H?ng v� Nh?t Linh c�ng r?i H� N?i v�o th�ng t?.1941 ?? gh� ?�i Loan v� sau ?� ??n Qu?ng ?�ng" nh? anh vi?t. M� �ng n�i: Kh�i H?ng b? b?t ??a ?i V? B?n. V?y sau khi Nh?t Linh "bi?n m?t", th� Kh�i H?ng "b? b?t" ??a ?i V? B?n.

- Vi?c Nh?t Linh ???c ng??i Nh?t ??a sang ?�i Loan r?i sang T�u l� t? ?i?n th? Aki Tanaka[4] g?i cho t�i, c� cho bi?t �ng Komaki Omi (t�n th?t l� Omiya Komaki) c� vi?t h?i k� k? l?i r?ng ch�nh �ng ?� gi�p Nguy?n T??ng Tam sang T�u: ?i qua ?�i Loan (l�c ?� l� thu?c ??a c?a Nh?t) r?i m?i sang T�u. �ng Komaki Omi kh�ng n�i l� �ng ??a c? Kh�i H?ng sang T�u.

N?u c� ??a Kh�i H?ng, th� �ng ?� n�i r?i.

- V? m?y c�u th? c?a Th?ch Lam m� anh tr�ch ? c�c trang 69-70 c?ng v?y: ? ?�y, ?inh H�ng vi?t v? t�i l�m th? c?a Th?ch Lam, v� �ng d?n ra m?y c�u th? trong b�i T??ng bi?t d? ???c Th?ch Lam s?a, ?? t? t�i th? c?a Th?ch Lam, nh?ng nh?ng c�u th? n�y kh�ng ???c ghi l?i trong b�i T??ng bi?t d? ?� ??ng b�o v� trong b?n Nh?t Linh in tr�n V?n Ho� Ng�y Nay.

- Anh d�ng l?i trong b?n tin c?a c�ng an Ph�p vi?t v? vi?c b?t Kh�i H?ng ng�y 31-10-1941 v� Kh�i H?ng ?� "nh?n t?i" c� ?i Qu?ng ?�ng v� ?�i Loan c�ng Nguy?n T??ng Tam, tr�n m?t chi?c m�y bay qu�n s? c?a Nh?t v�o th�ng 4 v?a qua [4-1941] ?? g?p Tr?n V?n An t?c Shibata (Tr?n Ph??c An)[5], ?? x�c nh?n: Nh?t Linh v� Kh�i H?ng sang T�u c�ng v?i nhau v�o th�ng 4-1941.

Th�ng tin n�y c?a c�ng an, t�i c?ng ?� tr�ch d?n, nh?ng t�i ch? d�ng ?? x�c nh?n Kh�i H?ng c?ng ? b�n T�u th�ng 4-1941. V� theo t�i li?u c?a nh?ng ng??i c?u Qu?c D�n ??ng c� m?t b�n T�u l�c ?�, nh? L� Th�i Nh? th� Kh�i H?ng c� ??n th?m tr??ng v� b? Ho�ng Ph?, g?p g? nhi?u l�nh t? qu?c gia v� ?i nhi?u n?i kh�c c�ng v?i Nh?t Linh.

Th�ng tin n�y, kh�ng th? d�ng ?? x�c nh?n Nh?t Linh v� Kh�i H?ng c�ng sang T�u v?i nhau, v�o th�ng 4-1941, b?i v�, Nh?t Linh kh�ng nh? Tr?n V?n An t?c Shibata ??a sang T�u, m� �ng c�n nghi ng? �ng n�y l� m?t v? hai mang, (?� l� chuy?n kh�c) m� �ng nh? �ng Komaki Omi, m?t ng??i l�m trong u? ban v?n ho� Nh?t B?n, v� Nh?t Linh ?i m?t m�nh, theo ch?ng c?a ?inh H�ng v� Komaki Omi ?� n�i ? tr�n.

Anh Cao Quang Nghi?p,

Khi x�c ??nh Nh?t Linh sang T�u cu?i n?m 1940, t�i ?� c?n c? v�o c�c ch?ng sau ?�y:

- Nh?t Linh sang T�u m?t m�nh, do �ng Komaki Omi, gi�p ??.

- Nh?t Linh kh�ng ?i c�ng Kh�i H?ng: Nh?t Linh ?i r?i, Kh�i H?ng m?i b? b?t, theo ?inh H�ng.

- Ho�ng ??o v� Nguy?n Gia Tr� b? b?t ng�y 16 th�ng 9, n?m 1941.

- Kh�i H?ng ph?i ?i tr?n t? ng�y 16-9, trong v�ng m?t th�ng r??i. �ng b? b?t ng�y 31-10-1941.

- V?y cu?i n?m 1941, Kh�i H?ng kh�ng th? ng?i nh� Th?ch Lam b�n H? T�y, u?ng r??u ti?n Nh?t Linh.

- Khi Nh?t Linh tr? v? n??c, �ng t?i H� N?i th�ng 11-1945.

- B�o Vi?t Nam ch�o m?ng l�nh t? sau n?m n?m ho?t ??ng c�ch m?nh ? h?i ngo?i ?� tr? v?. T?c l� Nh?t Linh ?� r?i n??c t? cu?i n?m 1940.

Cu?i c�ng, n?u Kh�i H?ng sang T�u c�ng v?i Nh?t Linh, th�ng t? n?m 1941, th� l�m g� c� b�i T??ng bi?t d??

Ch�ng ta n�n tr�nh cho ??c gi? ph?i m?t th� gi? ??c nh?ng bi?n lu?n kh�ng c?n thi?t v? m?t vi?c kh�ng h? x?y ra.

Th?y Khu�

Ng�y 28-10-2021

thuykhue.free.fr

[1] Note C�ng an s? 23670, H� N?i ng�y 3/11/1941, v? ??i Vi?t D�n Ch�nh "Ho?t ??ng qu?c gia ch?ng Ph�p", CAOM, To� C�ng S? B?c K?; in trong Fran�ois Guillemot, ??i Vi?t, ind�pendance et r�volution au Vi�t-Nam, L’�chec de la troisi�me voie (1938-1955) (??i Vi?t, ??c l?p v� c�ch m?ng ? Vi?t Nam, s? th?t b?i c?a con ???ng th? ba (1938-1955), Nxb Les Indes savantes, 2012, Paris, t. 87.

[2] T�c ph?m n�y vi?t v? nh?ng k? ni?m v?i T?n ?�, Th?ch Lam, V? Tr?ng Ph?ng, Kim H�. Th? v� ??i Nguy?n ?�nh Chi?u, Phan Thanh Gi?n, Nguy?n Du, Phan B?i Ch�u, ?ng B�nh Th�c Gi?, Baudelaire.

[3] Trong b�i th? T??ng Bi?t D? c?a Huy?n Ki�u (Ch� th�ch c?a ?inh H�ng).

[4] Aki Tanaka g?i cho t�i ng�y 7-9-2020.

[5] Note C�ng an s? 23670, H� N?i ng�y 3/11/1941, v? ??i Vi?t D�n Ch�nh "Ho?t ??ng qu?c gia ch?ng Ph�p", CAOM, To� C�ng S? B?c K?; in trong Fran�ois Guillemot, ??i Vi?t, ind�pendance et r�volution au Vi�t-Nam, L’ �chec de la troisi�me voie (1938-1955) (??i Vi?t, ??c l?p v� c�ch m?ng ? Vi?t Nam, s? th?t b?i c?a con ???ng th? ba (1938-1955), Nxb Les Indes savantes, 2012, Paris, t. 87.