Nhìn l?i âm nh?c mi?n Nam 1954-1975 (k? 10)

 

Nguy?n Ph Yn

CH??NG IX

PHONG TRO DU CA

Trong th?p nin 1960-1970, nhi?u h?i ?on, nhi?u t? ch?c thanh nin, sinh vin, h?c sinh ???c hnh thnh d??i nhi?u danh ngh?a khc nhau. C khi ? l t? ch?c chnh tr?, t? ch?c x h?i, t? ch?c ?o t?o k? n?ng s?ng, h?i ?on tn gio ho?c t? ch?c t? thi?n thu?c c? quan trong n??c hay n??c ngoi. ?a s? thnh vin c?a cc t? ch?c ny ??u l thanh nin, do ? h? ??u c nhu c?u ca ht c?ng ??ng trong sinh ho?t, ho?t ??ng c?a ?on th?. Nhi?u bi ht ? ra ??i ?p ?ng nhu c?u thi?t th?c c?a m?i t? ch?c. C th? k? m?t vi t? ch?c quy t? ?ng ??o thanh nin nh? H??ng ??o sinh, Gia ?nh Ph?t t?, Thanh Sinh Cng, T?ng h?i Sinh vin ho?c H?i ??ng Sinh vin lin khoa ? cc tr??ng ??i h?c, T?ng ?on H?c sinh ? cc tr??ng trung h?c, H?i ??ng t??ng tr? sinh vin, ?on cng tc x h?i, Phong tro thanh nin thi?n ch, Nhm Thanh nin t? l?c, ?on v?n ngh? sinh vin h?c sinh thu?c cc t?ng h?i sinh vin, ?on Ngu?n S?ng, Ch??ng trnh Pht tri?n sinh ho?t h?c ???ng (vi?t t?t l CPS) tr?c thu?c B? Gio d?c v thanh nin ???c s? tr? gip c?a cc t? ch?c thi?n nguy?n qu?c t?, chuyn trch v? ?i?u hnh v xy d?ng cc sinh ho?t thanh nin, sinh vin, h?c sinh h??ng v? ph?ng s? x h?i… N?i b?t trong cc t? ch?c sinh ho?t v?n ngh? v cng tc thi?n nguy?n lu di l Phong tro du ca Vi?t Nam, qui t? ?ng ??o thnh vin trong ? c l?c l??ng sng tc m nh?c kh ?ng ??o. Phong tro c ???c cng chng r?ng ri ? nhi?u thnh ph? c? n??c lc b?y gi?.

I. S? HNH THNH PHONG TRO DU CA

Phong tro Du ca ???c thnh l?p v?i tn ch?: "Dng ti?ng ht chung c?a c?ng ??ng ?? t ?i?m cho n?n v?n ngh? dn t?c m?t mu xanh ??y hy v?ng, ??a m?i ng??i ??n g?n nhau h?n ?? cng lo xy ??p m?t qu h??ng t??i sng". Ma h n?m 1965, Nguy?n ??c Quang v m?t s? b?n ? ? L?t tham gia ch??ng trnh cng tc h ?? r?i sau ? h? thnh l?p m?t ban nh?c sinh vin g?m n?m ng??i l Nguy?n ??c Quang, Hong Kim Chu, Tr?n Tr?ng Th?o, Hong Thi L?nh, Nguy?n Qu?c V?n. Ban nh?c sinh vin ny xu?t hi?n l?n ??u tin t?i gi?ng ???ng Spellman (Vi?n ??i h?c ? L?t) vo thng 12 n?m 1965 cng v?i nh?c s? Ph?m Duy v ca s? Ph??ng Oanh. K? t? ?, Ph??ng Oanh gia nh?p ban nh?c – chnh th?c c tn l Ban Tr?m Ca. Kh?i ??u ban Tr?m Ca chuyn sinh ho?t ca di?n v?n ngh? theo tinh th?n h??ng ??o, thanh nin sinh vin ph?ng s? x h?i. Sau h?n m?t n?m ho?t ??ng, v?i sinh ho?t ngy cng pht tri?n, ban Tr?m Ca quy?t ??nh thnh l?p Phong tro Du ca Vi?t Nam vo ngy 19-12-1966. Phong tro ???c B? Qu?c gia Gio d?c v Thanh nin Vi?t Nam C?ng ha cng nh?n chnh th?c v c?p gi?y php ho?t ??ng trn ton qu?c k? t? ngy 24 -11969, v?i c? ngn ?on vin c m?t kh?p m?i mi?n ??t n??c d??i hnh th?c nh?ng ton du ca… Phong tro du ca Vi?t Nam c ch? t?ch lm th?i ??u tin l ?inh Gia L?p; ??i h?i l?n th? nh?t c?a phong tro ? b?u d??c s? Hong Ng?c Tu? lm ch? t?ch (1967), sau ? l nh bo ?? Ng?c Y?n (1972).

L m?t t? ch?c thanh nin, Phong tro Du ca Vi?t Nam bao g?m nhi?u b? ph?n, trong ? ph?n sng tc m nh?c ???c giao cho x??ng du ca. Nh?c s? Nguy?n ??c Quang l tr??ng x??ng, sau ? nh?c s? Ng M?nh Thu (Tr?n T) thay th? (1972). S? l??ng cc nh?c s? ngy cng ?ng ??o: Nguy?n ?c Quang, Ng M?nh Thu, Nguy?n Quy?t Th?ng, Tr?n nh Qun, Anh Vi?t Thu, Tn Th?t Lan, Tr??ng Xun M?n, Nguy?n H?u Ngh?a, Giang Chu, Nguy?n Thi?n C?, Bi Cng Thu?n, ??ng M?c T?, L V?n Ch??ng, L Quang D?ng, L?u Quang Di?p, Nguy?n V?n Phin, Phan Ni T?n, V Th? Xun ?o Ngoi ra cn c cc huynh tr??ng tham gia h??ng d?n, hu?n luy?n nh? Ph?m Duy, Tr?m T? Thing, H T??ng Ct, Tr?n ??i L?c, Tr?n V?n Ng, Nguy?n Thanh, Nguy?n Kh? L?c, Phan Huy ?t, T?ng Ho?ng, ?? Ph??ng Oanh

Nh?ng tuy?n t?p c?a phong tro ? pht hnh nh?: Tuy?n t?p Du ca 1, Du ca 2, Du ca 3, Nh?ng bi ca khai ph, Ta ?i trn dng l?ch s?, Nh?ng ?i?u trng th?y, Nh?ng khun m?t Du ca, Ht cho nh?ng ng??i s?ng st, Anh hng ca, Sinh ho?t ca

Du ca l m?t ?on th? ho?t ??ng v? v?n ha v v?n ngh? ph?c v? c?ng ??ng. trong ? sinh ho?t ca ht c ??c ?i?m l ng??i nghe l?n ng??i ht ??u c?ng tc v?i nhau, ht chung v?i nhau, m?c ?ch l tc ??ng tinh th?n v c?m ha ng??i nghe ?? t?t c? cng c th?c ph?c v? x h?i, kh?i ??ng lng h?ng hi c?a tu?i tr? tham gia cng tc t? nguy?n xy d?ng qu h??ng. Ngoi cc bi ca sinh ho?t vui t??i, ph?n khch, lnh m?nh, ph?n l?n sng tc c?a anh em phong tro du ca ch?t ch?a tnh t? dn t?c, lng yu qu h??ng, nh?ng suy t? c?a ng??i dn m?t n??c nh??c ti?u mu?n v??n ln ?? thay ??i s? ph?n c?a dn t?c mnh, ni ln ??c v?ng ha bnh khi ??t n??c cn chm ??m trong chi?n tranh. Phong tro Du ca Vi?t Nam ? kh?ng ??nh vai tr v m?c tiu c?a phong tro: Ng??i du ca s?ng gi?a lng dn t?c, m? m?t nhn c?nh s?ng chung quanh, l?ng tai nghe l?i than hay ti?ng reo m?ng c?a ??ng lo?i, c?u mang ?au kh? v m ?p hy v?ng ?? r?i ht l?n b?ng ngn ng? thi ca. H? l nh?ng pht ngn nhn c?a th?i ??i. D s?ng ? b?t c? n?i no, gi?a vng ??t ? kh c?n Trung Vi?t, trn ni ??i heo ht Cao nguyn, d??i ??ng b?ng ph nhiu Nam Vi?t, hay trong lng nh?ng ? th? xa hoa, nh?ng ng??i du ca ??u ni b?ng l?i chn thnh c?a l??ng tm. V v?y, ti?ng ni c?a h? c?ng l ti?ng ni c?a hng ch?c tri?u ng??i Vi?t cng m tri tim ??n ?au ?i chung trn m?t dng l?ch s? (1)

II. T? CH?C PHONG TRO DU CA

Phong tro Du ca ???c t? ch?c thnh cc ??n v? ? m?i t?nh, thnh ph?, lin h? m?t thi?t v?i nhau, th??ng xuyn t? ch?c cc tr?i sinh ho?t c?a m?i m?t ?on du ca c?p t?nh, thnh ph? ho?c nhi?u ?on du ca ? khu v?c, vng mi?n… C th? k? ??n cc ton du ca n?i b?t: Con So Hu?, Du ca o Nu, Du ca Lng M?, Du ca Trng D??ng, Du ca Vm C? Ty, Du ca Vm C? ng, H? G??m, Sng H?u, Du ca V??t Sng, Ca ?on Trng D??ng, Du ca o Xanh, Du ca Giao Ch?, Du ca N?ng, Ban M Thu?t, Ty Ninh, V?nh Long, C?n Th?, An Giang, Nha Trang, Bin Ha, Bnh Thu?n, Du ca Ma Xun, Du ca Ph Sa, ?ng V?ng Ph?n l?n anh em phong tro cn l thnh vin c?a H?i H??ng ??o Vi?t Nam nn phong tro ngy cng pht tri?n do quen t? ch?c sinh ho?t tr?i, sinh ho?t t?p th? v ca ht, thu ht ?ng ??o thanh nin. V v?y phong tro c tc ??ng r r?t v nh?t ??nh vo m?t b? ph?n l?p tr? thnh th? v? m?t nh?n th?c v tm l.

Huy hi?u Du ca mang hnh m?t cy V?n (v?n ha) g?m c b?y r?, n?m cnh v n?m tri.
B?y r?: t??ng tr?ng cho n?n mng du ca ???c ??t trn b?y ?i?m c?n b?n: l t??ng, t? ch?c, lnh ??o, sinh ho?t, k? thu?t, sng t?o, kinh nghi?m. N?m cnh: t??ng tr?ng cho n?m ?i?u lu?t du ca: du ca vin tch c?c v k? lu?t trong nhi?m v?, du ca vin b?n b? v can ??m tr??c m?i kh kh?n, du ca vin kin tm h?c h?i v th?c thi nh?ng ?i?u l?i ch, du ca vin t? tin v gy tin t??ng cho m?i ng??i, du ca vin th??ng yu v s?n sng gip ?? l?n nhau. N?m tri: t??ng tr?ng cho n?m k?t qu? m du ca vin t?o ???c: tinh th?n c?ng ??ng, tinh th?n ngh? thu?t, tinh th?n dn t?c, tinh th?n ti?n b?, tinh th?n nhn i.
Mu s?c: n?n mu tr?ng: tinh khi?t ph?c v?. Cy V?n mu xanh ??m: tr? trung v b?n b?. Tri mu ??: can tr??ng v thnh cng. Ngoi ra, du ca c?ng c qui ??nh ??ng ph?c ring dnh cho nam v n?.

??i h?i Du ca ton qu?c nhm h?p l?n 1 t?i Si Gn quy?t ??nh ch?n bi ht ?on ta ra ?i c?a nh?c s? Nguy?n ??c Quang lm ?on ca c?a Phong tro du ca Vi?t Nam.

V? t? ch?c, phong tro g?m hai kh?i: m?t ch? t?ch ph? trch hnh chnh, php l, t? ch?c ?on vin v y?m tr?; v m?t tr??ng x??ng ph? trch sng tc, ca m?c, hu?n luy?n, t? ch?c sinh ho?t.

?n v? c? b?n c?a phong tro: nh? nh?t l ton du ca t? 5, 7 ??n 15 hay 25 ?on vin. C nhi?u ton th l?p thnh ?on du ca.

 

III. N?I DUNG CA KHC PHONG TRO DU CA

V? n?i dung sng tc, cc tc gi? trong phong tro cng xu?t pht t? cc quan ?i?m t??ng ??ng, do ? cc ca khc th??ng nh?t qun v? t? t??ng. ? l nh?ng bi ht ni v? tm tr?ng c?a l?p tr? trong cc thnh th?: n?i bu?n ?au, n?i xt xa c?a ki?p ng??i trong chi?n tranh, th?c v? thn ph?n kh?n kh?, nh?c nh?n c?a qu h??ng, h??ng v? t??ng lai v?i tinh th?n l?c quan, xy d?ng v ni?m m? ??c ha bnh.

1. Nh?n di?n qu h??ng

Th? h? sinh ra trong chi?n tranh khi l?n ln ? nhn th?y qu h??ng mnh trn ??y khi l?a. Khng ch? trong hi?n t?i m t? tr??c ? qu h??ng c?ng ? tr?i qua bao c?n binh ?ao. Nhn l?i c? m?t qu kh? h? ch?t nh?n ra ??t n??c b nh? ny ch? l thn ph?n nh??c ti?u, b? ??nh ?o?t b?i ng??i ngoi. H? than th? cho ??t n??c ?y:

Ti trt sinh ra lm dn nh??c ti?u,

N?i t?i h?n c?m b?ng trn tay

N?i nh?c nh?n tr?u n?ng ?i vai.

Ti trt sinh ra lm dn nh??c ti?u,

i ?au th??ng xm kn hnh hi

Ni?m ?au th??ng c?a ki?p ??a ?y

Ti trt sinh vo n??c chia c?t,

N?i th h?n cn ??c lng sng

Ti trt sinh vo n??c chia c?t,

Tnh anh em mu ch?y thnh dng

? hay Th??ng ?? c bu?n

Ch?ng gim gim nh?ng linh h?n

Ng??i dn ti nhn t??ng lai

N??c m?t tun trn ngy.

(Nguy?n ??c Quang, th? Nguy?n V?n Hon,

N?i bu?n nh??c ti?u)

R?i trong c?n binh l?a ?y, ng??i dn Vi?t ph?i ch?u ?? bao x??ng mu, ch?u c?nh s?ng c? kh?, l?m than:

Qu h??ng ti vng ??t kh s?i ?

M?y m??i n?m ch? bi?t c l?m than

Ng??i dn ti nh?ng thng ngy c? c?c

V o c?m m?a n?ng rt l?ng tr?n

Qu h??ng ti m?y m??i n?m binh l?a

Cho nh?c nh?n cn mi ko vy quanh.

i Vi?t Nam ngn n?m nh? th? ?

Ngn n?m cn mu ?? th?m qu h??ng

Xin c?u nguy?n cho ??n bom v?ng ti?ng

Cho ng??i v? xy ??p l?i yu th??ng

Cho ??t n??c khng cn trong ti?ng khc

Khng cn ngho c?m g?o

M giu mu giu x??ng.

(Nguy?n Quy?t Th?ng, Qu h??ng ti)

H? nhn r qu h??ng ?? nt, ru?ng ??ng kh khan v nh?ng con ng??i g?c ch?t t? t?i:

Qu h??ng ? bao n?m

Xy trn nh?ng ?? nt

Qu h??ng ? bao n?m

La kh trn ??ng chy

Qu h??ng ? bao l?n

Chm su trong nh?c nh?n

Qu h??ng ? m?i mn

Tm l?i gi? pht ?m m

Qu h??ng ? ch?

L?m than trn ph?n ng??i

Qu h??ng v?i tim h?ng

Cn l?c loi th?m ?i n?i.

(Bi Cng Thu?n, Hi v?ng chnh chng ta)

Ny qu h??ng ? bao n?m su h?n th

Ny mu x??ng ch?t cao ln thnh ni

i qu h??ng yu d?u bom ??n ro t?ng giy

i qu h??ng ?u phi?n

Ngn n?m ch?t mi th??ng ?au

(Bi Cng Thu?n, Ta ?i trn dng l?ch s?)

M?t vng qu xn xao

L tri?u ng??i dn hoang mang

i tim ta r? mu

Ti?ng ht no n??c m?t ngh?n ngo

M?t ngy trn qu h??ng

L m?t ngy thm ?au th??ng

i con dn g?c ch?t

Trong dng g?y o qu?n t? t?i

(Nguy?n Quy?t Th?ng, Nh?n di?n qu h??ng)

Ng??i cn l?i s?ng kh?, s?ng ?au th??ng v c?m th?y l?c loi trn qu h??ng l?a ??n:

Cho ??ng bo ti th? n?t nh?ng h?i tn

Bung thng bn tay thua thi?t tr??c l?m than

?m ?m ?i d?y v may thm

Hay mang xe ?o ki?m c?m ?n

Thn tru ko cy bn l? h??ng nhn.

(Nguy?n ??c Quang, Cho ??ng bo ti)

Ti g?i ti?ng Vi?t Nam

Hai m??i n?m l?a ??n

Th?p sng tr?i khng gian

?? lng dn ng?m h?n.

(Nguy?n Quy?t Th?ng, G?i tn ??t m?)

C?n ?i x?a s?p trn t?i,

Cu?c nhn sinh s? tn phai

Ng??i lo vi?c n??c ?n ??i,

?? v? ch?t b? v? m?t t?i

Nh?c nh?n tr?i m?y ch?c n?m,

Nhn ch?a ra nh sng m?t tr?i

i bi?t m?y mong ch?,

Tr?i im gi cho ta vo b?.

(Nguy?n ??c Quang, X??ng s?ng ta ? o?n xu?ng)

Nh?ng ? l con dn Vi?t, h? ph?i ch?p nh?n thn ph?n nh? nhoi, d ?au th??ng nh?ng khng th? no t? b? mi?n ??t qu h??ng n?i h? ? sinh ra:

??n v?i qu h??ng ti,

Ni v?i qu h??ng ti d h?n c?m cn ??y

??n v?i qu h??ng ti,

Ni v?i qu h??ng ti d cn s?u kh? ?au.

??n v?i qu h??ng ti,

Ni v?i qu h??ng ti d gian nan cn nhi?u

??n v?i qu h??ng ti,

Ni v?i qu h??ng ti mi?t mi khng h? ngui.

(Bi Cng Thu?n, Ni v?i qu h??ng ti)

Xin ch?n n?i ny lm qu h??ng

D?u ?ang chi?n tranh

Xin ch?n n?i ny lm qu h??ng

D?u ch?a thanh bnh

Xin ch?n n?i ny lm qu h??ng

D?u ?ang kh kh?n

Xin ch?n n?i ny lm qu h??ng

D?u ch?a ?m m…

S?ng trong chi?n tranh l s?ng v?i kh? c?c, lo u, hoang mang v cng ?u t? cho v?n n??c:

Xin ch?n n?i ny lm qu h??ng

D?u cho kh th??ng

Ta cng lo ch?y t?ng l?ng

C?m o che thn tn

Khi ma m?a v? cng lem nhem

B??c trn ng tr?n

Khi gi?c lan trn cng lo u

Tr?ng ?i m?t ?en…

Ta cn nh?ng ng??i ng?i quanh ?y

Trn in v?t nh?n

m n?m nghe lng qu?n si ln

Gi?a c?n m?ng lnh

i v thm tnh cng con dn

S?ng trong chi?n tranh

i cng ?au lng cng hoang mang

Gi?a khi kh kh?n.

V th? d h?n th hay ganh ght, d ? ? h?i ?ng vui hay mi?n qu heo ht h? cng th?y c?n ? bn nhau v?i t?t c? lng th??ng yu:

Ta cn nh?ng ng??i cn yu nhau

Bi?t bao thi?t tha

Ch?a g?p bao gi? m ? qu

U?ng mu ?n th?

Giam mnh trong lng thnh ? kia

S?ng n?i ?p qu

Nh?ng tnh cao v?i ?i yu th??ng

Kh?p lun th? gian.

(Nguy?n ??c Quang, Xin nh?n n?i ny lm qu h??ng)

Ai khng c?m th?y n?i bu?n xm chi?m khi trn qu h??ng cn nhi?u ngi tr??ng hoang v?ng, ??ng n??ng tr? tr?i, v?n v?t xc x? v thin tai v chi?n tranh:

Chi?u nay l? l?ng ti ngang Tuy Ha

Ng?i ?y nh?ng th?y nh? cn xa

Tr??ng x?a hoang v?ng, hiu hiu bn ru?ng la

M?t con chim n n ?a ngoi kia

i, b??c di ngao ngn bn n??ng bu?n

Nhn quanh tr? ??ng bao ??ng n??ng

???ng ?i ??a t?i pha Nam nh?ng lng

Tri?n min ray r?t theo mi?n Trung

C?u x?a x? xc sau c?n bo t?

Cn ng??i dn tan tc bn ???ng ng?n ng?

i, b??c bu?n theo mi khng gian bu?n

M?t ?m qua bi?t bao s?u th??ng!

(Nguy?n ??c Quang, Chi?u qua Tuy Ha, 1968)

Khng ch? s?u th??ng, h? cn bi?t kh? ?au, t?i h? khi nhn th?y chung quanh l nh?ng thi?u ph? cht kh?n tang, nh?ng m? gi v em th? ci ct:

Ti v?n th?y nhi?u ng??i,

Nh?ng ng??i trn qu h??ng ti

Ti v?n th?y nhi?u ng??i,

Trn ??u kh?n s t ?y

M?t vng qu xn xao

L tri?u ng??i dn hoang mang

i tim ta r? mu ti?ng ht no

N??c m?t ngh?n ngo

i con dn g?c ch?t

Trong dng g?y o qu?n t? t?i

Cho b? v? em th?,

?au lng m? gi m la.

(Nguy?n Quy?t Th?ng, Nh?n di?n qu h??ng)

D trong kh? ?au h? v?n ??y tnh ng??i v cn yu th??ng tha thi?t qu h??ng mnh:

?y ru?ng bao la ?y ??i n??ng xa

?y gh?nh thc ?

?y m?y dy ni xa xa nh? thnh l?y

Qun ta ng?n v?n qun th.

Ny r?ng qu h??ng ny d?u yu

Th??ng h?n thing sng ni

Qu h??ng l tnh yu th??ng

??i mnh ni bi?c cn xanh.

(Bi Cng Thu?n, Tnh ca qu h??ng)

Anh s? v? em ?i anh s? v?

V? n?i ngi nh vch ??t

V?i hng hoa th?m

N?i con ? gi n?i cy c?u tre

N?i con ???ng ??t d?u chn tru b

(Nguy?n H?u Ngh?a, Anh s? v?)

Ng??i thanh nin Vi?t Nam

Quay v? v?i xm lng

Ti?ng reo vui r?n trong lng

Cng ?i lay Tr??ng S?n,

Cng ?i xoay Honh S?n

Cng ?i bi?n r?ng hoang ra la th?m

(Nguy?n ??c Quang, V? v?i m? cha)

Ni?m t? ho v?n cn vang ln trong tri tim tu?i tr?. D cu?c ??i cn ??n hn nh?ng h? v?n hin ngang, kiu hnh v l?ch s? oai hng c?a dn t?c t? ngn x?a v?n cn ?:

Mu ta t? thnh V?n Lang d?n l?i

X??ng da th?t ny cha ng mi?t mi

T?ng ngy qua c??i ng?o ngh?

Di trong ?au nh?c khng ngui

Chng ta thnh m?t ?on ng??i hin ngang

Trn bn chng ht c??i ?a vang vang

Cn Vi?t Nam tri?u con tim

Ny cn tri?u kh?i kiu hng.

(Nguy?n ??c Quang, Vi?t Nam qu h??ng ng?o ngh?)

2. Tu?i tr? chng ti

Th?p nin 1960 l th?i gian cao tro c?a chi?n tranh Vi?t Nam, nhi?u th? h? thanh nin b? huy ??ng vo gu?ng my chi?n tranh, ?i qun d?ch, b? b?t lnh v t?ng ??ng vin. ? l n?i m ?nh v lo s? l?n nh?t c?a th? h? thanh nin b?y gi?. Nh?ng ca khc c?a phong tro du ca th? hi?n kh r r?t hi?n th?c ?:

Cho b?n b ti m?t ch?i v?i gi?a qun tr??ng

Hun ht r?ng su hay n?m gi?a nh th??ng

Lao ?ao trong cu?c s?ng loi nhoi

Lang thang ch?i ?a su?t ?m vui

Nh? con quay trn quay trong ng?c t?i

(Nguy?n ??c Quang, Cho ??ng bo ti)

D??i m?t ng??i thanh nin th?i b?y gi?, chi?n tranh l x??ng mu, l thy ng??i, l ru?ng ??ng tan hoang, l con ng??i tn ph?:

Mu ? ch?y thnh sng,

X??ng ? ch?ng ch?t ni

Bi?t bao mu ng??i mnh

V ?y th?t x??ng L?c H?ng.

(Giang Chu, Nh?ng ?i?u trng th?y)

Th?a me th?a me con ? v? nh

Ng?i trn xe l?n t?ng vng xt xa

Th?a me th?a me con ? v? g?n

D ch?ng cn ?i chn.

Th?a me th?a me con ? v? th?m

Xin gi?a qu h??ng m?t ch? yn n?m

Xin m?t bng cy xanh ln ph?n m?

M?t l?n l tr?m n?m

Th?a me th?a me con ? v? nh

Gi?a tnh th??ng yu c?a lng xm ta

Th?a me th?a me con ? v? g?n

D ch?ng cn xc thn.

(Tn Th?t Lan, M?t l?n l tr?m n?m)

Trong hon c?nh ? ch? cn bi?t n??ng nhau m s?ng, ? bn nhau m v? v?, gip ??:

Du nhau cho thy ng?ng ??

Du nhau cho bom ng?ng n?

Du nhau b?ng ni?m nhung nh?

B?ng nh?ng cu h?n h

Xin du nhau qua kh? ?au

Xin du nhau trong di lu.

(Ng M?nh Thu, Du nhau)

M?t chi?c kh?n r?ng lau n??c m?t

Hai chi?c kh?n lau ro m? hi

Ba chi?c kh?n lau v?t th??ng tro mu

B?n chi?c kh?n ?? tang cu?c n?i chi?n ny.

(Tr?n ?nh Qun & V? Thanh Vn, Nh?ng chi?c kh?n)

Nh?ng tc gi? du ca t? xem mnh nh? nh?ng n?n nhn c?a cu?c chi?n cho nn v? ln kh trung th?c b? m?t l?p tr? thnh th? b?y gi? c?ng nh? by t? tm tr?ng ?au th??ng, b? t?c, rn r? cho ph?n ng??i. Bi ht sau ?y nh? m?t s? nh?n di?n khun m?t tu?i tr?, s? th?c t?nh c?a m?t th? h? thanh nin sinh ra trong chi?n tranh b? x ??y vo ng?n l?a ??n bom v h?n th:

Tu?i tr? chng ti ? bao nhiu n?m

L?n l??t ?i ln gin l?a thiu

Tu?i tr? chng ti ? bao nhiu n?m

Ki?p s?ng lang thang nh? my chi?u.

Ny v ?u ny v ?u

M x??ng mu ng?t ni ng?t ni

Trn qu h??ng d?y ??y h?n th

Ki?p s?ng no nh? loi c? cy.

Tu?i tr? chng ti ? bao nhiu n?m

Chm ng?p su trong ni?m s?u ?en

Tu?i tr? chng ti ? bao nhiu n?m

Ho h?t ?i trong c?n ?u phi?n

Ny v ?u ny v ?u

M thiu chy ki?p s?ng ki?p s?ng

Trong m man v?i ni?m nh?c nh?n

N??c m?t no dng ngh?n ??y v?i.

(Giang Chu, Tu?i tr? chng ti)

Khi b? ??y vo m?t th?m k?ch ?au xt nh? v?y, ng??i thanh nin ch? cn bi?t ku ?i v c?t l?i ku g?i ??ng ln thay ??i cu?c s?ng c?a chnh mnh:

Sao chng ti khng c quy?n

Ln ti?ng ni

Tm cu?c ??i ??i ?ng s?ng

Tm v? ngu?n ngu?n qu h??ng

Bao nghn n?m anh d?ng.

Sao chng ti ph?i g?c ??u

Ph?i g?c ??u m hi sinh cho ngo?i quy?n

M hi sinh cho ch? ngh?a

Cho danh t? r?ng khng.

Tu?i tr? chng ti ? nghe trong tim

L?i g?i m vang t? nghn x?a

Tu?i tr? chng ti ? nghe trong tim

Ti?ng ro si trong ?m giao ma

No vng ln no vng ln

T?o nn ki?p s?ng m?i s?ng m?i

??a qu h??ng thot vng ng?c t

Thot xch xi?ng gng cm nh?c .

(Giang Chu, Tu?i tr? chng ti, 1972)

Vi?n t??ng m? ra tr??c m?t c?a l?a tu?i h? ch? l b?t an, phi?n mu?n, tm h?n bu?t gi v tn t?:

Bao ma xun trn tay phi?n mu?n

Bao ma h ??t tu?i bnh an

Bao ma thu dung nhan tn t?

Bao ma ?ng bu?t gi tm h?n.

(Tr?n ?nh Qun & V? Thanh Vn, Nh?ng chi?c kh?n)

Con ng??i b? b?a vy trong hon c?nh x h?i nh? th? t?t nhin nh? k? b? d?n vo chn t??ng, c?m th?y hoang mang, nghi ng?, chm vo trong n?i c ??n, bu?n ?au di lu v ph?n n?:

Ti th?t v?ng t?ng c?n hoang mang di

Ti chia thnh tr?m ti

Ti r r?i ng?n ngang trong tm h?n

Ti nghi ng? v c ??n

Ti nhn l?i, ti b?i h?i,

Ki?t s?c gi?a c?n ging

B?m tm ??ng chnh vnh,

M?i ng??i m?t dng sng

Ti m?t nhoi, ti m?t nhoi,

???ng ?i qua qun tr??ng

???ng ?i xa th? gi?i,

???ng c ??c mi mi

Ti nh?t m? trong cu?c c?,

Chm trong ci b? v?

??i chung ? qua mau,

Ch?a vui m bu?n lu.

(Nguy?n ??c Quang, Hong hn c?a m?t l?p ng??i)

Khi Cha cho con hoang tr? v?
Nhn th?y qu h??ng vui trn tr?
L Vi?t Nam ch?u n on

Cho cu?c tranh ?ua.
Bao n??c vy chung quanh ?i n?
B? ?ng ?inh trn cy th?p t?
M?t dn t?c tr? b?ng mu

Hai ch?c n?m qua.
Gi? ln ti?ng, ni cho cng
V l??ng tm chng ta ch?a mn
V v?n lo t??ng lai nguy nn
B?n ??u c? cng thm l?n.
Cu?c phiu l?u ? bao ?u s?u
V ??ng cay th??ng ?au ? nhi?u
T?i khng lm

??n m?t ki?p ch?a v?a hay sao

(Nguy?n ??c Quang, Im l?ng l ??ng la)

V v?y m chnh trong su th?m c?a tm th?c, khi m h? t??ng nh? tu?i tr? c?a mnh b? ?nh c?p th ??ng th?i vang ln l?i ku ?i hy tr? l?i cho h? s?c s?ng, s? yn vui, t? do, ?? h? ???c ph?ng s? T? qu?c:

Tr? l?i ti l tu?i tr? mnh mng
Chng mnh nh? la reo trn ru?ng ??ng
D m?a tun, d bo cu?n
Bng la vng cu?n cu?n gi v??n ln
D bom r?i, d sng t?i
Bng la ng?i v??t l?a khi ln ngi
Tr? l?i ti l tu?i tr? yn vui
D?u r?ng ?ang chi?n tranh hay ha r?i.
Tr? l?i ti l tu?i t? do theo
Chng mnh: hoa h??ng d??ng trn ng?n ?o
L hoa nin tm nh sng
Hoa bi?t ???ng v? m?i ch?n vinh quang
L m?ng non, l thp m?i
Khi ?p l?i th qu? ??t lung lay
L tu?i son ? Ph ?ng v??n vai
Chng mnh khi ??ng ln cao b?ng tr?i
Tr? l?i ti l tu?i tr? hm nay
Chng mnh nh? ?a sen trong bn l?y
Vi?t Nam ?y, ??y r?c r?i
Nh?ng v?n cn nhi?u hnh dng vui t??i
Vi?t Nam ?i! Cn ti?ng ni
Yu gi?ng ni ??t T? qu?c ln vai.
Tr? l?i ti l th?n t??ng ti ?y
Chng mnh xin kh?c su trong d? ny.

(Ph?m Duy, Tr? l?i ti tu?i tr?, 1968)

Bn c?nh nh?ng thao th?c v? thn ph?n tu?i tr?, v? v?n n??c ?iu linh, ng??i du ca cn c nh?ng bi tnh ca. ?i?u ?y d? hi?u b?i cc tc gi? du ca c?ng l l?p thanh nin v?a b??c vo ??i v?n c tnh c?m yu ???ng. Nhi?u bi tnh ca ???c nhi?u ng??i bi?t ??n nh? Bn kia sng (Nguy?n ??c Quang), Ban M v? nh? (Nguy?n Quy?t Th?ng), Chia o ng??i yu xa (Phan Ni T?n), Bu?i tr?a ra ???ng (Nguy?n Quy?t Th?ng, th? ?? Qu Ton) Tuy v?y so v?i hng tr?m ca khc c?a phong tro, nh?ng bi tnh ca khng nhi?u v khng c vai tr quan tr?ng nh? cc ch? ??, n?i dung khc.

3. ?on ta ra ?i

Du ca t? ho l nh?ng con ng??i tr? c l t??ng ph?c v? x h?i, ?i vo c?ng ??ng ?? chia s? nh?ng hon c?nh kh kh?n v ?au kh? c?a ng??i dn. V nh?ng con ng??i ?y lun c?t vang ti?ng ht thanh thot trong ngh?a v? t? nh?n v? mnh:

?on chng ti

B?ng r?ng su su?i xanh n??ng ??i

M?t s?m mai s??ng bnh minh

Hy cn v??ng trn cy

Ra ?i h?ng hi ti?ng chim l?ng ? ?y

?on chng ti ?em tnh th??ng

??n gieo cho mun ng??i

Cng kh?p n?i chn d?ng

Bn kh?p b? non n??c

Quy?t ch ra ?i m?a n?ng khng n? chi!

(Nguy?n ??c Quang, ?on ta ra ?i)

Khi gnh ln mnh m?t s? m?ng t?t ??p, ng??i du ca qu?n t? v? chung m?t mi nh, yu th??ng nhau trong cng cng tc x h?i. H? v? bn nhau ?? k? vai st cnh cng gip ng??i kh?n kh ho?c d?ng nh cho ng??i t?m c?:

Xin hy cng chng ti v? nh?ng n?i t?m tr

Xin ?em t?ng n?m c?m b?c o manh t? t?i

L yu th??ng t th?m trn dng s?ng c?a ng??i

L m?t ngy Vi?t Nam c?m d?a v?a mu?i

Xin hy cng chng ti nhn ni sng r?c sng

Xin hy cng ??ng ln v? ph? tan ch? hoang

D?ng t??ng lai em th? cho m?ch s?ng trn ??y

D?ng l?i nh Vi?t Nam qu h??ng r?ng ng?i.

(Nguy?n Quy?t Th?ng, Hy ??n v?i chng ti)

R?i ngy mai ny nh s? cao

Anh em ?i t nhanh ln no

No ta ph?t nh, no ta trt nh

Lm vi?c xong ta ?i ngh? ng?i.

(Nguy?n ??c Quang, Lm nh)

Chng con xin d?ng thm mi nh

Xin d?ng thm mi nh

Chng con c?t tr??ng tr??ng thm l?p

Xin ???c thm l?p h?c

Chng con xin vui d?y tr? th?

Xin vui d?y tr? th?

Chng con xin gip ???c m?i nh

Xin ???c gip ch nhi?u.

(Nguy?n ??c Quang, Xin lm con xm lng)

H? ku g?i nh?ng thanh nin cng ln ???ng v? t?n xm lng xa xi ?? xoa d?u n?i ?au c?a ng??i g?p ho?n n?n v ?em l?i ni?m vui s?ng cho ng??i dn:

H?i ng??i b?n du ca m sch m ?n

Nh?ng ng??i trong c?ng ??ng mu o nu

V?i bn tay tr?ng v?i bn chn y?u

D?ng qu h??ng ?i qua bao lng thn

? v? trong ti?ng c??i,

? v? trong ti?ng ht

S?ng cho ng??i.

(Nguy?n Quy?t Th?ng, Ni v?i ng??i du ca Ban M)

???ng c?a ta ??a ta v? thanh bnh

???ng an lnh

???ng th?nh th?i nh?ng ngy vui

???ng Vi?t Nam m?i nh?ng b??c chn r?i

St nhau l?i v ???ng v?n cn di.

(Nguy?n ??c Quang, ???ng Vi?t Nam)

Bnh minh v??n ln

Trong n??c m?t bi th??ng cn r?i

Hnh trang trn vai

Ta ti?n t?i ?i gieo ngu?n vui

N?ng thiu nung tim si cn xanh

Gi m?a kh kh?n

Nui tnh m th?m ngy m?i

(Nguy?n H?u Ngh?a, Nguy?n ??c Quang,

Hong Ng?c Tu?, Ht trn ???ng)

H? ku g?i m?i ng??i n?m ch?t bn tay cng hnh ??ng khng cht b?n kho?n:

Khng ph?i l lc

C? ng?i ??t v?n ?? n?a r?i

Ph?i dng bn tay m lm cho t??i m?i

Lm vi?c ?i khng lo khen ch

Lm vi?c ?i hy say v m

C? b?t tay gan l chng ta gi?i quy?t

Mnh ch?m chn ?i sau ng??i ta

Cn ng?i ?y ngh? lo vi?n vng

Th?c m?c ng?i ngng

??n lc nao m?i lm xong.

(Nguy?n ??c Quang, Khng ph?i l lc)

Mi mi bn nhau

N?i ch?t vng tay ta ca sum v?y

Mi mi bn nhau

Kh?c nguy?n t? ?y ta lun c nhau

(Nguy?n ??c Quang, Mi mi bn nhau)

4. M? ??c ha bnh

Ng??i du ca c?ng by t? mnh li?t m? ??c ha bnh. ? l m? ??c chy b?ng c?a nhi?u th? h? thanh nin mu?n thot kh?i ki?p thiu thn trong gu?ng my chi?n tranh kh?c li?t:

M?t ??a c?u m?i s? m?c ln

M?t th? gi?i m?i s? ra ??i

M?t n?n ha bnh v?nh vi?n

Mau ??n cng ng??i

M?t ?on ng??i m?i s? vng ln

Bi ca tranh ??u s? vang r?n

V ng??i v ng??i s? ch? ??ng

Gi? l?y qu h??ng.

(Nguy?n ??c Quang, Cho ??ng bo ti)

Ti ? th?y m?t tr?i ln

Sau ?m di t?m t?i tri?n min

Ti ? th?y ng?n tri?u ln

Xa tan ?i d?u chn trn ct m?m

Ti ? th?y ngn l?i ca

Theo my tr?i lan mi v? xa

Ti ? th?y ???ng n? hoa

i thanh bnh ??p thay m?t c?n m?.

Mong ha bnh s?m v? v?i ng??i

Mong ha bnh s?m v? v?i ng??i

Anh nhn em cha th?y con

Vang ti?ng c??i r?t gin.

(Ng M?nh Thu, T? m?t c?n m?)

Trong gi?c m? ha bnh, m?i ng??i s? v? l?i qu nh, v? n?i chn nhau c?t r?n d c th? thi?u v?ng ng??i thn:

Anh s? v?, em ?i anh s? v?

V? n?i ngi nh,

Vch ??t v?i hng hoa th?m,
N?i con ? gi, n?i cy c?u tre,
N?i con ???ng ??t d?u chn tru b.
Anh s? v?, em ?i anh s? v?
V? trn sng r?ng,

m h?t cnh ??ng xanh lam
Hn em, hn m?, hn bao ng??i thn
S? ni s? c??i s? vui nhi?u h?n.
?a em vo gi, kh? trao cnh hoa
Ra sau v??n nh?, tr?ng l?i cho em
Dy hong lan, h??ng ??m thm.

Anh s? v? em ?i anh s? v?

D ?m khng cng

Hay m?t h?t ng??i thn yu

Cho em khng cn cho chim v? xa

S? g?ng quay v? ch?t n?i ra ??i.

(Nguy?n H?u Ngh?a & Kh Kinh Kha, Anh s? v?)

??c m? ha bnh ch? c th? c ???c n?u m?i ng??i cng c?u nguy?n cho im ti?ng sng:

Xin c?u nguy?n cho ??n bom v?ng ti?ng

Cho ng??i v? xy ??p l?i yu th??ng

Cho ??t n??c khng cn trong ti?ng khc

(Nguy?n Quy?t Th?ng, Qu h??ng ti)

Ru?ng la ? c ng??i cy

???ng n?i ti?p nh?ng ?on ng??i

Ton dn Vi?t ngy Vi?t Nam

Vinh quang ngy t??i m?i

T?ng ti?ng sng ? l?m d?n

Lng xm c? c ng??i v?

Ton dn Vi?t ngy ??p t??i

Hoa g?m ??n n?i r?i.

(??ng M?c T?, Ht cho t??ng lai ha bnh, 1972)

Ha bnh ??ng ngh?a v?i sum h?p, ?on vin, tnh ngh?a, qu h??ng t??i sng, non sng ???c n?i li?n m?t d?i:

nh sng ? lan t?i,

S?c s?ng ? vun x?i

Trn bao n?i vui m?ng

Qu h??ng h?t t?m t?i,

Qu h??ng s? ??i m?i

Qu h??ng s? yn vui.

(Bi Cng Thu?n, ??n v?i qu h??ng ti)

Ta mong cho qu h??ng sng ng?i

Trong tnh yu m?n trn lan kh?p n?i

Ta yu cho qu h??ng

B?n tr?i trong ni?m tin m?i

Vui ngy B?c Nam thi h?t chia ?i.

(Bi Cng Thu?n, Mi mi bn nhau)

Ni?m m? ??c cng tha thi?t khi ha bnh s? cho m?i ng??i ???c v? l?i lng qu thn yu trong ti?ng reo m?ng n?ng ?m:

??m nh?ng b??c chn ?i

Ng?i ngng c bi?t bao l?n

???ng v? lng heo ht

Ai lm ni cch sng ng?n

?m ? s?p a tn

Bnh minh r?i s? huy hong

Vang vang trong gi ngn

M?t ng??i m?t ti?ng reo hoan.

(Nguy?n Quy?t Th?ng, V?t tay ln trn)

Yu anh yu em yu qu h??ng Vi?t Nam

Yu cha yu me yu n??ng du ??ng la

Ngn l?i ni yu th??ng l chn tnh sng ni

Ngn l?i ca yu th??ng l t??ng lai r?c sng

??p xy ??i vui ??i ?m no ngn n?i.

(Bi Cng Thu?n, Tnh ca qu h??ng)

??c m? nh? th? s? cho h? ni?m tin v b?. H? nui hi v?ng trong m?i tri tim v ch? ??i vi?n c?nh t??i ??p s? v?:

Trong ?m t?i ti?ng ca ? d?y ln

Trong u t?i on than ? d?n tan

D?y ?i anh ti ch?, d?y ?i em ti ch?

Nhn qu h??ng th?p sng tri tim con ng??i.

(Nguy?n Quy?t Th?ng, Ti?ng ht vang ln trong ?m t?i)

Hi v?ng ? v??n ln

Trong mn ?m bao ?u phi?n

Hi v?ng ? v??n ln

Trong lo s? ma chinh chi?n

Hi v?ng ? v??n ln

Trong nh?c nh?n trn n??c m?t

Hi v?ng ? v??n d?y

?ang r?c ln trong mn ?m.

Hi v?ng ? v??n ln

Trong nh hoang bn ru?ng c?n

Hi v?ng ? v??n ln

Trn n??ng bu?n dng sng v?ng

Hi v?ng ? v??n ln

Trong lng thuy?n cng xa b?n

Hi v?ng ? v??n d?y nh? tri?u dng

Cho bu?m c?ng xui tr??ng giang.

(Nguy?n ??c Quang, Hi v?ng ? v??n ln)

??m ?m bn gia ?nh yn vui

Mong cho qu h??ng

Yn vui di lu, thanh bnh ?i!

(Nguy?n Quy?t Th?ng, Ni?m ??c thanh bnh)

H? v?n cn ni?m yu th??ng v t? ho v? qu h??ng oai d?ng t? ngn n?m trong l?ch s?:

Xin v??n vai ng nhau cho g?n

?i hin ngang b??c hai chn tr?n

Cng nhau ta gi? th?m

Cho ng??i Vi?t Nam.

Hm qua ta ??n ?au nh?c nh?n

Hm nay ta s? tuyn ngn r?ng

Vi?t Nam ny s? nh?t ??nh v? vang!

(Nguy?n ??c Quang, Anh em ti)

i qu h??ng ?i ??p t??i ??ng trong tr?i ??t

Ta yu qu ta th ?u c bao gi? m?t

Yu gi?ng ni mnh l?m than mi r?i

Yu khi?n lng ch?ng bi?t sao ngui.

(Nguy?n ??c Quang, Chuy?n qu ta)

C chng ti nh?ng ng??i cn kht s?ng

Yu thanh bnh v yu tnh non n??c mnh

C chng ti d?u h?n th v?ng bng

Yu cho ng??i v s?ng ch?t cho qu h??ng.

(Bi Cng Thu?n, C chng ti)

oOo

V?i ton b? tc ph?m c?a mnh cng nh?ng sinh ho?t c?ng ??ng, cng tc x h?i di?n ra trong m?t th?p nin ? mi?n Nam, phong tro du ca ? hon thnh tn ch? c?a m?t t? ch?c thanh nin l dng ti?ng nh?c l?i ca ?? t?o ra mi tr??ng lnh m?nh cho ho?t ??ng c?a tu?i tr?. H? c phong cch bi?u di?n m?i m? v tr? trung: ng??i tham d? khng ch? ?? nghe ht m cn d? ph?n vo sinh ho?t, cng v? tay v cng ht v?i nh?ng du ca vin trong tinh th?n ha ??ng. m nh?c c?a h? th??ng gy ph?n khch cho ng??i nghe v?i cc giai ?i?u r?n rng, g?n g?i, ca t? d? hi?u d? nh?. Nh?ng tc ph?m ? kh?c h?a ???c hnh ?nh v tm tnh c?a m?t th? h? thanh nin, c?a m?t dn t?c b? ??y vo t?n cng n?i ?au chia c?t v chi?n tranh. Nhi?u bi ht v?n bi?u l? s? kin c??ng, ni?m t? ho c?a gi?i tr?, hun ?c ch kh c?a h? ?? cng lo toan cho t??ng lai ??t n??c.

Phong tro Du ca sinh ra trong m?t th?i ly lo?n, minh ch?ng cho m?t l?p thanh nin khng h? thot ly kh?i hon c?nh th?c t? m lun th?c v? nhi?m v? ??i v?i qu?c gia, hnh di?n v dn t?c, th??ng m?n ??ng bo v l?n x? vo ho?t ??ng x h?i. Dng nh?c c?a phong tro ? cho th? h? tr? bi?t nh?n ra thn ph?n c?a m?t dn t?c trong chi?n tranh nh?ng l?i ca c?a h? khng mang mu s?c tiu c?c, khc h?n nh?ng bi ra bu?n b, bi ai ??y r?y trong x h?i ngy ?. Nh?ng bi ht phong tro ? v? ra con ???ng cho thanh nin h??ng t?i v nh?n l?y cng vi?c ?? c?i t?o x h?i, ?? thay ??i hon c?nh, lm ??p h?n cu?c s?ng ch? khng ch? bu?n vui v?i thn ph?n c?a mnh. Phong tro du ca ra ??i ?ng lc ng??i thanh nin ?ang ?i h?i m?t n?n v?n ngh? s?ng ??ng, bi?t th?c t?nh v x?ng ?ng l dng nh?c m?i m? c ?nh h??ng su r?ng trong qu?n chng b?y gi?.

_______

CH THCH:

(1) Ta ?i trn ging l?ch s?, Khai ging, Phong tro Du ca Vi?t Nam, tuy?n t?p 3, 1971, trang 1.

(Cn ti?p)

Comments are closed.