Hoàng Hưng
Gần đây, FB hơi rầm rộ về vụ “Thư ông chủ tịch Hội Nhà Văn VN (HNV) Hữu Thỉnh (HT) mời nhà văn Phan Nhật Nam (PNN) ở Hoa Kỳ và thư đáp của ông Phan”. Nổi bật là những bài của 2 người bạn tôi: nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo (NTT), nhà báo Lưu Trọng Văn (LTV) rất nhiều người bình. Tôi có tham gia bình trên những stt của hai bạn. Và đọc tất cả lời bình từ trong-ngoài nước.
Nay xin nói rõ ràng, sòng phẳng một lần, rồi thôi, về việc này:
1. Chỉ đọc các lời bình, thấy rõ lòng người Việt hiện còn rất ly tán về những gì liên quan đến cuộc chiến VN. Đó là cái gốc của mọi chuyện. Nhà văn trước hết cũng là người dân VN thôi, chưa nói họ là những người nhạy cảm nhất, và nói lên mạnh mẽ nhất lòng người. Cho nên “Hòa hợp” thật sự còn xa vời. Đó là sự thật rất đau lòng, ko biết bao giờ mới “giải oan cho cuộc bể dâu này” (thơ Tô Thùy Yên – TTY). Còn trách nhiệm là từ ai, ai là chính, xin bàn vào dịp khác.
2. Tuy thế, mọi cố gắng tìm đến “hòa giải, hòa hợp” đều đáng quý, kể cả việc ông HT thư mời PNN và 1 số người khác (như TTY) hay những stt của nhà thơ NTT cho thấy.
3. Nhận hay ko nhận lời mời là do quan điểm cá nhân, chắc chắn xuất phát từ quan điểm về cuộc chiến (tôi biết các nhà văn Việt ở Mỹ có những quan điểm khác nhau v/v này). Nhưng còn quan trọng nữa: từ quan điểm của họ về tính chất, đường lối, vai trò của HNV VN hiện nay (tổ chức mà ông HT đại diện đứng ra mời). Nếu là lời mời của cá nhân hay một nhóm tự do, tự phát (giả dụ NTT, LTV, Bảo Ninh, Tạ Duy Anh, Lê Minh Khuê, Ng Duy, Thanh Thảo,… kể cả 1 số quan chức HNV nhưng nhân danh nhà văn độc lập như Ng Bình Phương, Ng Q Thiều…) thì chắc chắn số người nhận lời về sẽ nhiều hơn đấy.
4. Vậy bây giờ nói về HNV VN. Sòng phẳng nhé: nhiều nhà văn hải ngoại dù thâm tâm muốn về nhưng sẽ rất khó quyết định một khi HNV đưa cái motto to đùng trên đầu báo Văn Nghệ “Vì chủ nghĩa xã hội”, và khăng khăng đòi nhà nước công nhận mình là “tổ chức chính trị”. Tôi ko hiểu 1 số người bình luận trên FB cứ nói: các nhà văn hãy ngồi với nhau vì lý tưởng văn học thuần túy, đừng ghép chuyên chính trị vào, sẽ trả lời thế nào về ý này? Nói thật, tôi nghĩ đến hình ảnh “đà điểu rúc đầu vào cát”.
Đó là chưa nói đến thái độ k
ỳ thị công khai của HNV với nhiều nhà văn tên tuổi ko nhỏ, đã từng đóng góp nhiều cho HNV, nhưng nay muốn đứng ra lập một tổ chức độc lập với chính trị (Ban vận đông Văn đoàn Độc lập VN). Nhiều người đã bình có lý: HNV hãy “hòa hợp, hòa giải” với các nhà văn trong nước cái đã.
5. Thư trả lời của nhà văn PNN quá thẳng thừng, và móc lại các chuyện về cuộc chiến, khiến ko ít bạn trong nước phản ứng. Tôi thấy đó là do tính cách cá nhân của ông ấy, và nói thẳng chưa chắc đã là ko hay, vì qua đó ta hiểu thực chất vấn đề, ko né tránh (như ý 1 của tôi đã nói). Tôi biết nhà thơ TTY cũng nhận 1 lá thư tương tự của ông HT, và đã khéo léo từ chối. Đó cũng là do tính khí của ông ấy, còn quan điểm ông ấy ko nói thì cũng ko biết ra sao, ta ko cần đoán. Anh LTV nói: nhưng nếu PNN ko chịu về nước thăm quê hương, anh em, đồng bào thì là chuyện khác. Ông ấy đã về. Thậm chí chưa về lúc này cũng ko trách đc. Nhà văn Vũ Thư Hiên, nòi cách mạng gộc, còn cho biết chưa tiện về VN lúc này, dù chỉ là thăm gia đình, thì có lý do quá chứ nhỉ?
6. Túm lại: nhà văn trong hay ngoài nước, chẳng bao giờ thù oán nhau (trừ thói xấu ganh ghét tài nhau, nói xấu nhau khi nhậu nhẹt, thì ở đâu cũng có, hihi…), chắc chắn sẽ vui vẻ gặp gỡ chuyện trò về văn chương, nếu ko dính dáng đến 1 tổ chức chính trị của nhà nước CS mà họ phản đối về căn bản. Thế thôi, xin đừng đánh đồng hai chuyện!
H.H.
THAM KHẢO: HAI BÀI THƠ TỪ HẢI NGOẠI GỬI CHO HOÀNG HƯNG
Chúng ta nói về những cơ hội đã mất
Nhân đọc các thư và facebook status của Nguyễn Trọng Tạo, Phan Nhật Nam, Hữu Thỉnh, Hoàng Hưng
Nguyễn Đức Tùng
Chúng ta nói về những cơ hội đã mất
Nhưng chúng chưa bao giờ có thật với người khác
Chúng chỉ có thật trong lòng chúng ta
Chúng ta ngồi xuống, chúng ở đây, chính nơi này
Trong căn phòng chúng ta, nhành hương từng ở lại
Trong chăn gối chúng ta, cây chuối dại tỏa mùi thơm
Bánh mì, cà phê đen, mùi lúa chín
Nụ hôn đầu tiên, buổi học cuối cùng, đám cưới chạy giặc
Chúng ta có cơ hội khác
Mà kẻ khác không có, họ không bao giờ biết
Chúng ta trở về đêm đêm, tiễn đưa một người chết
Ngồi quanh quê hương của mình như ngồi trong nhà bếp
Đây là cái bàn, cái ghế, đây nồi cơm, bát, đũa, muỗng, và chúng ta ngồi xuống
Đây là hòn đá, đây là lá trầu
Không ngớt tranh cãi nhau về cơ hội
Đã mất, lắng nghe cơn mưa bồi hồi tiếng khóc trẻ con
Đất lật vỡ cày bừa, quanh quê hương ấy
Chúng ta tranh cãi, thắng thua, lừa dối, ôm nhau, cười đùa, cầm tay, làm tình, sinh con đẻ cái
Những cơ hội mà chúng ta đã mang đi, đem về lại, rồi lại mang đi
Trong trái tim đau đớn của chúng ta, gầy yếu, nặng nề, nhưng chưa hề ngưng đập
Những kẻ khác thật ra không bao giờ biết.
Nguyễn Đức Tùng
tập nói
Hoàng Xuân Sơn
có chắc gì chúng ta gặp nhau tự do*
mà không có con mắt dòm qua lỗ khóa
những gọng kìm cặp kè
những viên đạn vẫn còn bắn đi
từ lũ đầu óc mã tử
có đứa đã từng bận áo xú uế cho tối thiểu bình quyền
tự do ôi tự do
cứ tin đi, các bạn
những cơn ho lặc lè vẫn còn đó
thổ huyết mùa đông
bầm dập xuân hè
những cái khóc dù không đồng bộ
như cùng xứ sở ủn ỉn
cái khóc nhiều khi đẩy ngược vào bên trong
làm thành nụ cười méo mó
giả lả. và giả trá
có giá nào không phải trả
chúng ta lại bắt đầu tập đọc
đánh vần không phải đơn giản từ a.b.c
mà phải lội ngược dòng
z.y.x . . .
