Th? – nh? tôi ngh?

?inh Thanh Huy?n

Trong v?t l� h?c, c� m?t kh�i ni?m g?i l� k? nguy�n Planck, ch? kho?ng th?i gian s?m nh?t c?a l?ch s? v? tr? t? l�c 0 cho ??n 10^-43 gi�y t?c kh?c ngay sau V? N? L?n. ?� l� gi?i h?n cu?i c�ng c?a nh?n th?c con ng??i. B�n ngo�i gi?i h?n ?� l� m?t c�i g� m� ch�ng ta kh�ng bao gi? hi?u n?i. T�i ngh? trong nghi�n c?u v?n h?c c?ng c� m?t �k? nguy�n� nh? th?, m?t �b?c t??ng� v� h�nh d?ng l�n, khi?n cho vi?c truy nguy�n s? s�ng t?o ngh? thu?t l� b?t kh?. N?u v?i ng�nh v? tr? h?c, c�u h?i v? ngu?n g?c c?a v? tr? l� m?t nan ?? v� n� ??y v? tr? t?i gi?i h?n c?a kh�ng-th?i gian th� trong nghi�n c?u ngh? thu?t, c�u h?i v? ngu?n g?c c?a s�ng t?o c?ng l� nan ?? b?i n� ??y ngh? thu?t t?i gi?i h?n c?a t? quy chi?u. Trong b�i vi?t n�y, t�i ??t hai v?n ?? d??i ?i?m nh�n truy nguy�n: qu� tr�nh s�ng t?o ngh? thu?t v� b?n ch?t c?a th?.

Truy nguy�n l� m?t ho?t ??ng t?t y?u, ph? qu�t trong nghi�n c?u. S?n ph?m c?a s�ng t?o ngh? thu?t v?i t�nh ??c ?�o c?a n� k�ch th�ch cao ?? c�i ham mu?n l?n ng??c s?i d�y ?? t�m v? c?i r?. Vi?c truy nguy�n c?ng mang l?i kho�i c?m kh�ng k�m g� s? th??ng th?c. C�ng cu?c truy nguy�n b?t ??u b?ng vi?c t�m hi?u t? ch?t ngh? s?. Ngh? s? l� ai? ?� l� ng??i c� �n?ng l?c ??c bi?t�. C?m t? ?� qu� c�m d?, n� ?�nh ?�ng v�o s? t� m� v� ch�t ganh t? ng?m ng?m b�n trong m?i ng??i. C�c nh� nghi�n c?u kh�m ph� ra m?t t?p h?p c�c y?u t? l�m n�n t? ch?t ngh? s? bao g?m: n?ng l?c quan s�t v� tr� nh?, n?ng l?c th?m m?, t�nh c?m v� tr?c gi�c, n?ng l?c t??ng t??ng v� l� gi?i ??i s?ng, n?ng l?c bi?u hi?n. Tuy nhi�n c�i kh� l� nh�n ra c�c n?ng l?c ?� k?t h?p th? n�o ?? tr? th�nh m?t th?c th? s�ng t?o c� t�n l� ngh? s?. C�c y?u t? ?� v?n h�nh ra sao? Quy lu?t n�o chi ph?i ch�ng? C? ch? t??ng giao d?n ??n h?p nh?t c?a c�c y?u t? l� g�? Kh�ng tr? l?i ???c nh?ng c�u h?i ?�, truy nguy�n � ? ph?m vi n�y � l� b?t kh?.

Trong n? l?c hi?u t??ng t?n qu� tr�nh s�ng t?o ngh? thu?t, gi?i nghi�n c?u h�nh dung ra c�c �c�ng ?o?n� ch? y?u sau: xu?t hi?n rung ??ng ngh? thu?t v� c?m h?ng s�ng t?o, h�nh th�nh c?u t?, vi?t th�nh v?n b?n, s?a ch?a v?n b?n. C� v? ?�y l� m?t quy tr�nh �s?n xu?t� ho�n ch?nh. Nh?ng gi?a c�c kh�u v� b?n th�n m?i kh�u trong quy tr�nh ??u ch?a nh?ng �l? h?ng� trong bi?n gi?i. Giai ?o?n xu?t hi?n rung ??ng ???c h�nh dung v?i hai ?i?u ki?n: s? t�c ??ng c?a th? gi?i b�n ngo�i (kh�ch quan) v� s? nung n?u trong t�m h?n ngh? s? (ch? quan). Ch? khi hai y?u t? kh�ch quan v� ch? quan g?p g?, va ch?m th� rung ??ng ngh? thu?t m?i xu?t hi?n. Nh?ng ?i?u ki?n n�i tr�n l� s? ph�n t�ch t�m l� s�ng t?o. T�m c�ch �s?c� v�o t�m l� nh� v?n xem c�i g� khi?n �ng ta vi?t ra nh? v?y d? nhi�n kh�ng h?i g�, ch?ng qua ch? l� v� l� v� v� �ch. S? v� l� b?t ??u t? c�i nh�n nh? nguy�n �kh�ch quan – ch? quan�, �kh�ch th? – ch? th?�. X�t ??n c�ng, kh�ch th? v� ch? th? th?c ra kh�ng ph�n bi?t. Ta l� th? gi?i, th? gi?i l� ta. Ti?p theo, n?u t?p h?p c�c n?ng l?c kh�ng ?? ?? c?u th�nh t? ch?t ngh? s? th� s? g?p g? c?a hai y?u t? kh�ch quan-ch? quan kh�ng ?? ?i?u ki?n ?? sinh ra rung ??ng ngh? thu?t. S? v� �ch ch? y?u ? ch? s�ng t?o ngh? thu?t l� m?t s? ki?n tr?n v?n m� t�m l� s�ng t?o ch? l� m?t chi ti?t. D�ng chi ti?t ?? l� gi?i ch?nh th? kh�c n�o d�ng m?t b�nh xe ?? gi?i th�ch v? chi?c � t�. R?t ti?c, t? duy logic ?� l�m cho vi?c truy nguy�n tr? th�nh h�nh vi c� t�nh m�y m�c, ho�n to�n kh�ng ph� h?p v?i ??c th� c?a ngh? thu?t.

Khi kh?o s�t giai ?o?n th? hai (h�nh th�nh c?u t?), c�c nh� l� lu?n ch?n ph�n t�ch c?u t? t�c ph?m truy?n, ti�u bi?u l� ti?u thuy?t. C?u t? c?a v?n xu�i d? nh?n bi?t h?n v� t�nh hi?n nhi�n trong � ?? ngh? thu?t c?a n�. Ngo�i ra, c?u t? v?n xu�i lu�n l� m?t �hi?n tr??ng� c?a nh?ng ch?ng l?n, �nh x? v?i t? t??ng ch? ?? v� c?t truy?n. Nh? v?y, nh?n di?n c?u t? v?n xu�i l� kh? thi. V?y c�n c?u t? th?? B�i th? c� c?u t? kh�ng? T?t nhi�n l� c�. C?u t? ?y c� th? mi�u t? ???c kh�ng? Kh�ng th?. Ph?i ch?ng c?u t? th? l� m?t th? kh�ng ??nh d?ng n?i, kh�ng nh?n th?c ???c b?ng c�c k� hi?u. Nh?ng c�i m� l� tr� kh�ng th? nh?n th?c ???c, kh�ng th? di?n gi?i ???c kh�ng c� ngh?a l� k�m quan tr?ng. L?u �, th? l� d?ng th?c ban ??u c?a v?n h?c, khi � th?c con ng??i ho�n to�n ? d?ng nguy�n s?, t? nhi�n, duy t�m. Ti?u thuy?t ch�nh l� th? lo?i con ?? c?a nh?n th?c l� t�nh, c?a t? duy logic. N� sinh ra sau th? r?t l�u, khi m� con ng??i ?� d�ng � th?c x� h?i ?? thay th? ho�n to�n c?m t�nh t? nhi�n. Bakhtin khi nghi�n c?u ti?u thuy?t nh? l� m?t th? lo?i ?� so s�nh n� v?i c�c th? lo?i ?� ho�n b? nh? s? thi, truy?n thuy?t nh?ng kh�ng h? so s�nh v?i th?. (C� l?, �ng kh�ng ch� � ??n th? nh? m?t th? lo?i ??i ?ng quan tr?ng ? ??c t�nh kh�ng ho�n k?t � nh? ti?u thuy?t). V?y th�, m?t th? lo?i m� t? khi nh�n lo?i bi?t ??n n� t?i nay kh�ng ng?ng bi?n ??ng ngh?a l� ch�ng ta kh�ng c� kh? n?ng bi?t ???c ?i?m b?t ??u c?a n�.

Ng�y nay, ti?u thuy?t ???c xem l� th? lo?i ch? ??o c?a v?n h?c. V� sao? V� ti?u thuy?t c� kh? n?ng ?em l?i m?t h�nh dung ?? s? v? cu?c s?ng, c�i m� th? kh�ng th? l�m ???c. Nh?ng ?� l� lo?i h�nh dung g�? Tr??c h?t ?� l� h�nh dung ??y tham v?ng r?ng c� th? mang cu?c s?ng v�o v?n h?c ho?c c� th? b?ng v?n h?c m� l� gi?i cu?c s?ng. Nh?ng d� r?t c? g?ng, hi?n th?c m� ti?u thuy?t di?n ??t v?n ch? l� hi?n th?c ???c ki?n t?o, kh�ng ph?i hi?n th?c t? n�. Th? hai, ti?u thuy?t kh�ng c� c�ch n�o kh�c ?? th?c hi?n ??nh m?nh c?a n� ngo�i vi?c m� t?, gi?i th�ch, ph�n t�ch, b�nh lu?n, b�c b? ho?c kh?ng ??nh. ?� l� c�c thao t�c t? duy thu?c v? tr� tu? c� ?i?u ki?n c?a con ng??i. Ti?u thuy?t kh�ng c� kh? n?ng �??ng h?n� trong th?c t?i m� kh�ng qua trung gian c?a � t??ng. L? t?t y?u, k? c? nh?ng ?i?u huy?n b� nh?t trong ti?u thuy?t v?n thua xa m?c ?? huy?n b� c?a th?. Trong m?t c�u th? th�i, ch?ng h?n �T�i th�m s?ng nh? th�m ch?t� (Thanh T�m Tuy?n) ?� c� th? nh?n ra dung l??ng kh�ng gi?i h?n c?a s? huy?n b�. Th? g?n v?i ch�n l� h?n, m� ch�n l�, m?t khi ?� di?n ??t th�nh l?i l?p t?c b? gi?i h?n, l?p t?c r?t kh�c v?i n�. N?u v?y, ti?u thuy?t, d� ng?n ng?n ng�n t?, th� v?n r?t xa s? th?t. Th? th�, nh?ng ti?u thuy?t n�o c� t�nh th? s? l� ti?u thuy?t v? ??i.

Hai c�ng ?o?n cu?i c?a qu� tr�nh s�ng t?o l� vi?t th�nh v?n b?n v� s?a ch?a. Nh�n v�o quy tr�nh ???c m� t? n�y, t�i th?y kh�ng kh�c g� quy tr�nh n?u ?n, t? kh�u chu?n b?, s? ch? nguy�n li?u ??n ch? bi?n v� ki?m nghi?m th�nh ph?m. M� h�nh h�a s? s�ng t?o nh? v?y, th?t s? ?� l?c xa b?n ch?t c?a n�.

Kh�t v?ng truy nguy�n l� c� th? hi?u ???c. Nh?ng c� nh?ng th? kh�ng th? truy nguy�n b?i nh? v?y s? ph?i t�m ra c�i ??u ti�n, ?i?u ?� l� b?t kh?. Tr? l?i v?i s? h�nh th�nh c?a th?. Nh? ?� tr�nh b�y ? tr�n, t�i cho r?ng kh�ng th? m� h�nh h�a qu� tr�nh s�ng t?o th�nh c�c giai ?o?n. T? �qu� tr�nh�, b?n th�n n� mang nhi?u d?u hi?u c?a l� t�nh: ?� l� h�nh ??ng c� m?c ?�ch, c� k? ho?ch, c� t? ch?c, c� ki?m so�t ho?t ??ng v� hi?u qu?. H�y nh�n v�o nh?ng th? ?�, n� l� c�ch ng??i ta l�m ra m?t v?t d?ng. Th? kh�ng ph?i v?t d?ng. V� v?y, vi?c l� thuy?t h�a qu� tr�nh s�ng t?o th? l� v� v?ng.

B?i nh?ng c? g?ng nh�n v�o t? ch?t ngh? s? v� qu� tr�nh s�ng t?o ?� t? ra k�m thuy?t ph?c n�n vi?c n?m b?t kh�i ni?m, ??c tr?ng th? lo?i kh�ng h?n d? d�ng.

C� qu� nhi?u ??nh ngh?a v? th? ?� ???c n�u ra, ?�y l� ?i?u ?�ng m?ng, v� n� ch?ng t? kh�ng th? ??nh ngh?a th? theo c�ch ?� l�m v?i ti?u thuy?t v� c�c th? lo?i kh�c. M?t khi th? v?n l� c�i ch?a th? ??nh ngh?a th� th? gi?i c?a n� v?n c�n ?n ch?a nhi?u b� m?t. ?? ??nh ngh?a, ta ph?i n?m r� c�c thu?t ng? t?o n�n ??nh ngh?a, v� m?i thu?t ng? ?� l?i c� nh?ng kh�i ni?m ri�ng c?a m�nh. Nh?ng c�u h?i s? d?n ??n nh?ng c�u h?i kh�c v� c? th?, ch�ng l� h?i quy v� t?n. R?t cu?c, trong khi c? g?ng tr? l?i c�u h?i �Th? l� g�?� th� th? c? hi?n nhi�n t?n t?i. Th? c?ng nh? ch�nh s? s?ng, n� kh�ng th? ???c hi?u r� b?ng tr� n?ng c?a con ng??i.

Ti?u thuy?t nh?t ??nh ph?i d�ng ??n m?t nh�n t? ??c bi?t: ng??i k? chuy?n. T�nh ch?t ph?c t?p c?a nh�n t? ng??i k? chuy?n n?m ? ch?, anh ta th??ng c? t�nh l�m m?/l?n/h?n lo?n di?n m?o v� vai tr� c?a m�nh ?? h??ng ng??i ??c ch� t�m v�o s? ki?n ???c k?. ?� l� chi?n l??c t? s? c?a ti?u thuy?t, v?i chi?n l??c ?�, ti?u thuy?t gi?ng nh? chi?c b�nh �ch�n t?ng m�y� m� ng??i th??ng th?c b? k�ch th�ch ph?i b�c t?ng l?p ra m?c d� ho�n to�n c� th? c?n m?t mi?ng ?? c? ch�n t?ng. R?c r?i ti?p theo l� t�nh ?a thanh c?a ti?u thuy?t khi?n ng??i ??c ph?i v??t qua �b�i m�n� c?a nh?ng gi?ng n�i. T�nh ?a tr? l�m n�n di?n ng�n ti?u thuy?t, n� bi?u ??t c�ch nh?n th?c v? th?c t?i trong t�nh ph?c t?p, ?a chi?u k�ch, kh�ng th? hi?u c?n ki?t. Nh?ng ?� c?ng l� s? suy ??i c?a ni?m tin khi ch? th? s�ng t?o khuy?n d? ng??i ??c ch?p nh?n t�nh x�c t�n c?a hi?n th?c b?t kh? t�n. Ni?m tin, b?n th�n n� l� gi? t?o. Ch�n l� kh�ng th? ???c tin, n� ph?i ???c bi?t. Ngay khi ng??i ta tin l� ?� ??t m�nh v�o th? c� th? b? l?a d?i. T�c gi? c?a Th? th� kh�c, anh ta kh�ng ch? l�m m�nh n?i l�n l� ti?ng n�i duy nh?t c� gi� tr? m� c�n x�c quy?t lu�n t�nh thu?n khi?t, trong v?t c?a hi?n th?c m� anh ta bi?u ??t. B?i nh� th? ??ng ngay trong th?c t?i n�n anh ta hi?u c�i th?c t?i ?� kh�ng ph?i b?ng ch?ng ng? m� l� ??c ng?. Ch?ng ng? l� d?n d?n ??n ???c ch�n l�. ??c ng? l� b?t th?n ? trong ch�n l�. Th? l� ??c ng?. T�i kh�ng n�i v? qu� tr�nh t�c gi? l�m n�n b�i th?. T�i mu?n n�i ??n tr?ng th�i s?ng c?a th?. N� nh?y v�o th?c t?i, kh�ng qua qu� tr�nh, kh�ng c?n chu?n b?. ??c b�i th?, ta b? n�m th?ng v�o th?c t?i, m?i r??m r� b? l?t b?, ta th?y m�nh ? trong m?t c�i bi?t ch?a t?ng c�. L�c n�y, ta kh�ng c?n ??n ni?m tin, kh�ng c?n ???c thuy?t ph?c, ta ch�nh l� ni?m tin r?i.

V?y th�, c�i ch�ng ta ?ang nh�n v�o ph?i g?i l� t�nh th? ch? kh�ng ph?i l� th?. T�nh th? l� t�nh ch? quan. N� l� s? kh�c bi?t ho�n to�n v?i t�nh s? ki?n (kh�ch quan). C�i m� th? bi?u ??t l� ch�n l�. ??n nay, ngay c? nh?ng ng??i l?c quan nh?t c?ng kh�ng d�m kh?ng ??nh th?c t?i ta ?ang s?ng l� s? th?t. Nh?ng c�u h?i v? hi?n th?c gi? t?m ?ang treo l? l?ng tr�n kh�ng gian t? t??ng nh�n lo?i th? k? XXI. Ti?u thuy?t, v?i n?ng l?c ph�n t�ch, l� gi?i v� ??i c?a m�nh ?ang l�ng t�ng khi nh?n ra m?i th? n� n�i v?n lu�n l� di?n ng�n, kh�ng ph?i ch�n l�. Trong t�nh th? ?�, m?t s? ng??i quay l?i v?i m?t m?nh ?? v?n kh�ng c?n b�n c�i: th? l� c?m x�c c?a con ng??i tr??c th?c t?i (kh�ng ph?i s? ki?n). N�i v?y, c� th? ch�ng ta ?� b? qua quy?n n?ng th?c s? c?a th?: m? c�nh c?a v�o th?c t?i. C�i m� th? n�i v?, c� th? ch�nh l� c�i m� ch�ng ta ?ang c? g?ng l?n m� t�m ki?m b?ng khoa h?c, b?ng tri?t, b?ng ch�nh th? lo?i ???c xem l� quan tr?ng nh?t c?a v?n h?c: ti?u thuy?t� Th? m? ra th? gi?i ?�, nh?ng s? th?t hay b? b? qua b?i n� qu� hi?n nhi�n. T?t nhi�n, kh�ng ph?i to�n b? th? ??u c� n?ng l?c tr�n. C� nh?ng th? th? m�i m�i d?ng ? hi?n th?c gi? t?m. ?� l� nh?ng b�i th? ???c vi?t t? l� tr� nh?ng m??n m�u c?a c?m x�c m� tr�nh di?n m?t ni?m tin. Chi?u ng??c l?i, c�i m� th? di?n t? kh�ng d?ng ? c?m x�c. N� l� nh?n th?c v? ch�n l� t?i th??ng c?a hi?n h?u. Nh? v?y, t�nh th? l� t�nh trong v?t s�u th?m c?a th?c t?i ?i qua th?.

Con ng??i ?� ?i m?t ch?ng ???ng th?t d�i ?? nh?n ra r?ng h�nh nh? n� ?ang quay v? xu?t ph�t ?i?m. C�ng ?i xa bao nhi�u th� kh�t v?ng h??ng t�m c?a n� c�ng m?nh m? b?y nhi�u. Nh?ng nh?ng di?n ng�n t? n� t?o n�n ?� tr? th�nh l?p tr?m t�ch r?n ??c, h�nh tr�nh tr? l?i ch�n l� c�n kh� kh?n h?n l�c ra ?i. Th? th�ch l?n nh?t m� con ng??i ph?i v??t qua l� c?i b? tri th?c. R?t nhi?u ?i?u t??ng hi?n nhi�n ?ang ???c nh�n l?i, ph�t hi?n l?i, v� ng? ng�ng nh?n ra n� c� th? mang � ngh?a kh�c. ??n c? c�u chuy?n v? t?i t? t�ng ???c tuy�n trong Kinh Th�nh. Adam v� Eva do ?n tr?m tr�i c�y tri th?c n�n ?� ?�nh m?t s? th�nh thi?n v� c�ng ch�nh nguy�n th?y. Do t?i l?i ?� m� h?u du? � lo�i ng??i ch�ng ta � b? suy y?u, th??ng t?t, sa ng� ngay trong b?n t�nh t? nhi�n h�ng m?nh c?a m�nh. C� l? ?�y l� m?t ?n d? cho s? nguy hi?m c?a s? h?u tri th?c khi m� con ng??i ch?a ?? s?c ?? kh�ng b? tri th?c b?t m?t. H?u qu?, l? ra con ng??i ???ng nhi�n ???c h??ng tr??ng th�ng tin to�n th? v? ??i, th� n� ph?i l?n m� t?ng ch�t, l?c ???ng, tr? gi� ?au ??n, cu?i c�ng t? t? ch?p nh?n s? th?t l� n� ?� kh�ng ? trong s? th?t qu� l�u. Th?, v?i v? th? m? nh?t b�n c?nh nh?ng di?n ng�n ??y s?c m?nh h�a ra l?i l� c�nh c?a m? s?n d?n v�o ch�n l�, b?i l? n� kh�ng ph?i l� tri th?c.

Ch�n l� kh�ng ph?i l� l� thuy?t. C�i g?i l� kh�m ph� ch�n l� th?c ch?t l� t?o di?n ng�n. Ch�n l� bao gi? c?ng l� kinh nghi?m. Kinh nghi?m th� kh�ng do ph�n t�ch m� c�. N� l� tr?i nghi?m th?c s?. Th? kh�ng ph�n t�ch, l� gi?i, ch?ng minh. Th? l� th?c t?i ???c tr?i nghi?m, tr??c h?t b?i nh� th?, sau ?� l� ng??i ??c. Th? bao gi? c?ng ch? th?ng v�o th?c t?i. T�nh ch? quan c?a th? l� ?i?m quy?t ??nh vi?c n� kh�ng c?n trung gian ?? bi?u ??t ch�n l�. Ti?p ??n, s? ti?p nh?n c?a ng??i ??c c?ng l� tr?c ti?p. To�n b? th? ph�p th? ch�nh l� th?c t?i, to�n b? � ngh?a th? l� th?c t?i. ??ng ngay trong th?, ng??i ??c ch? ph?i l�m m?t vi?c l� ?? th? tr�n v�o m�nh, l?p ??y nh?ng khoang r?ng ??i ch?. (S? t?nh l?ng l� ??c tr?ng quan tr?ng c?a th?c t?i, kh�ng l?n v?i nh?ng c?m x�c x�n xao c?a ng??i vi?t/??c. Khi c�i x�n xao qua ?i, ng??i vi?t/??c ??u ??m m�nh trong s? t?nh l?ng m�nh m�ng m� ?�i khi h? kh�ng bi?t ?� ch�nh l� th?c t?i).

Do t�nh tr?i nghi?m n�n th?c t?i c?a ng??i ??c n�y kh�ng th? l� c?a ng??i ??c kia, ch�ng ta kh�ng th? chia s? tr?i nghi?m c?a m�nh, kh�ng trao truy?n, kh�ng th?a k?, kh�ng chuy?n giao ???c cho ng??i kh�c. Th?m ch�, di?n ??t tr?i nghi?m th? c?a m�nh c?ng l� thi�n nan v?n nan. D� c? g?ng ??n m?y, ta ch? c� th? n�i ???c m?t ph?n qu� nh? c�i ta th?y. V� sai s? c?a di?n ??t c� khi ??y ta b?t kh?i ch�nh c�i ta ngh? v?. Ng??c l?i, ??c tr?i nghi?m c?a ng??i kh�c, ch�ng ta kh�ng thu nh?n ???c g�. M?t ng??i ??c c� th? t�m c�ch gi?i th�ch c�ch anh ta nh?n l?y th?c t?i nh?ng kh�ng th? n�i ???c n� l� c�i g�. Cu?c ti?p nh?n n�y l� ??n ??c tuy?t ??i. M?i ng??i ??c ph?i ?i b?ng c�ch ri�ng c?a m�nh, b?ng b?n th? m�nh. Ch? c� nh? v?y, th?c t?i m?i hi?n ra. ??c b?ng tr?i nghi?m l� c�ch ??c r?t g?n v?i t�n gi�o. C�c nh� nghi�n c?u t�n gi�o r?t uy�n th�m nh?ng s? uy�n th�m ch? gi�p h? hi?u t�n gi�o m� kh�ng khi?n h? tr? th�nh ng??i th?c h�nh-t�n gi�o. T??ng t?, ??c th? l� ph?i bi?n m�nh tr? th�nh k? th?c h�nh t�nh th?. T�i cho r?ng c� hai ki?u ??c th?. Ki?u th? nh?t, ??c gi? c? hi?u b�i th? nh? t�c gi? vi?t. Vi?c hi?u ?�ng � nh� th? khi?n ng??i ??c th?y m�nh ngang h�ng v?i t�c gi?. Trong tr??ng h?p n�y, ??c gi? l� ng??i ??ng h�nh v?i thi ca. Ki?u th? hai, ng??i ??c t�m ra th?c t?i ri�ng c?a m�nh trong th?. T? ??ng c?m, ??ng h�nh, ng??i ??c t�ch m�nh kh?i hi?n th?c c?a t�c gi?, b?t ??u nh�n th?u su?t ch�nh m�nh. ?�y l� ch? m� ng??i ??c v� nh� th? r?i xa nhau. Kho?nh kh?c m� ng??i ??c r?i kh?i b�i th? ?? b??c v�o th? gi?i b?n ng� c?a h?, l� kho?nh kh?c k� di?u. Kho?nh kh?c ng??i ??c r?i kh?i b?n ng� ?? ??n ???c c�i to�n th?, l� �??t ??o�. R�t t?t c? th?c t?i to�n v?n trong tr?o nguy�n th?y v�o ng�n t?, ta c� th?./.

H� N?i, ng�y 5/7/2020