CH? ?? PHONG KI?N ? LIN X (K? 4)
Anatoly Tille
Ph?m Nguyn Tr??ng d?ch
Ch??ng 6. H? th?ng ?n b?y
Khi ti?n hnh t?ng k?t v pht tri?n l lu?n c?a Lenin v? c? ch? th?c hi?n chuyn chnh v s?n, Stalin ch? r r?ng l?c l??ng lnh ??o, t?c l ??ng c?ng s?n s? d?ng cc ?n b?y ?? th?c hi?n cng vi?c hng ngy c?a chuyn chnh v s?n ngh?a l lnh ??o qu?n chng. Stalin li?t k h? th?ng ?n b?y ? theo th? t? nh? sau: cng ?on, X vi?t, h?p tc x ?? m?i lo?i, ?on thanh nin . T?t c? cc t? ch?c ny v? m?t hnh th?c, do ?i?u 6 c?a Hi?n php Lin X, ? khng ph?i l cc t? ch?c ??c l?p. Tuy nhin, ?i?u ny c?ng nh? vi?c lo?i b? n sau ny ? khng c nhi?u ngh?a v Khng m?t quy?t ??nh quan tr?ng no c?a cc t? ch?c qu?n chng m khng c s? lnh ??o c?a ??ng , ngoi ra, ??ng cn c? ng??i c?a mnh n?m gi? t?t c? cc ch?c v? lnh ??o trong cc t? ch?c ni trn.
V? m?t hnh th?c, ban lnh ??o t?t c? cc t? ch?c ? ??u ???c b?u, nh?ng trn th?c t?, nh?ng ng??i ??ng ??u cc t? ch?c ny l cc cn b? ???c ??ng ch? ??nh. Th d?, ?ng c? vin vo ch?c ch? t?ch nng trang (v? m?t l thuy?t nng trang l m?t lo?i h?p tc x) ph?i ???c 22 c?p duy?t (!), b?t k c?p no c?ng c quy?n ph? quy?t (t?t nhin ki?n c?a b th? l quy?t ??nh) v ch? sau khi t?t c? cc c?p ny ? ??ng th ?ng vin m?i ???c ??a ra cho nng trang vin b?u, th??ng l khng ph?i trong cc ??i h?i ton th? m l trong h?i ngh? c?t cn. Vi?c th?t c? g?n nh? khng bao gi? x?y ra, d ?i khi c?ng c m?t vi ngo?i l?.
T?i Ta b?o hi?n, ?? kh?ng ??nh tnh h?p php ngh? ??nh c?a Yeltsin v? vi?c c?m ??ng c?ng s?n, nh?ng ng??i ??i di?n cho ng ta ? ch?ng minh r?ng ??ng khng ph?i l t? ch?c x h?i m l m?t c? c?u c?a b? my nh n??c. ?ng nh? th?, nh?ng h? th?ng nh n??c Lin X cn bao g?m t?t c? cc ?n b?y m Stalin ? ni t?i, tr??c h?t l cng ?on, m?t c? c?u ch?a bao gi? l t? ch?c x h?i c?.
T?i phin ta, ng??i ta c?ng ch? ra r?ng ??ng C?ng s?n Lin X l m?t t? ch?c t?i ph?m. C?ng ?ng, nh?ng Ta b?o hi?n khng ph?i l n?i th?o lu?n v?n ?? ?. T?i ch?ng l?i nhn lo?i, t?i di?t ch?ng c?a ??ng c?ng s?n khng h? nh? h?n t?i c?a ??ng x h?i ch? ngh?a qu?c gia (g?i t?t l ??ng Qu?c x, t?c ??ng pht-xt t?i ??c ND) v v v?y n ph?i ???c xt x? t?i Ta n qu?c t? ? Nurember.
L ??ng vin, nh?ng ng??i lnh ??o t?t c? cc ?n b?y ??u ph?i nghe theo b th? ??ng c?p, ??u ph?i ch?p hnh k? lu?t ??ng v v v?y m khng c b?t c? m?t s? ??c l?p no. Ch?a ni ??n vi?c khai tr?, ngay c? hnh th?c k? lu?t nh? ph bnh nghim kh?c c?ng c th? lm ng??i ta m?t vi?c r?i. Cc vin ch?c trong b? my nh n??c nh? lu?t s?, ki?m st vin, cn b? cng ?on ??u nh? th? c?.
Cng ?on
Cng ?on l t? ch?c th?i tha nh?t, gi? d?i nh?t ? Lin X (khng k? KGB, m?t t? ch?c m ai c?ng bi?t), m?c d ch?ng minh r?ng n l t? ch?c nh? th? l vi?c khng d?. Nh?ng khng ph?i v tnh m Stalin ??a cng ?on vo v? tr ??u tin.
Tri v?i cc nguyn t?c t? ch?c cng ?on trn th? gi?i, cng ?on Lin X khng ph?i l t? ch?c kinh t? m l m?t t? ch?c chnh tr?, m?t ph?n c?a h? th?ng chnh tr? c?a nh n??c.
Cng ?on (lin minh nh?ng ng??i cng ngh? nghi?p) ? Lin X l m?t t? ch?c qu?n chng lin k?t t?t c? cng nhn v vin ch?c trn c? s? t? nguy?n Cng ?on Lin X th?c hi?n cng tc c?a mnh d??i s? lnh ??o c?a ??ng C?ng s?n Lin X, gip ??ng ??ng vin qu?n chng trong s? nghi?p xy d?ng ch? ngh?a c?ng s?n .
Tri v?i tn g?i c?a n, cng ?on Lin X khng ph?i l t? ch?c ngh? nghi?p m ???c t? ch?c theo x nghi?p: t?t c? cng nhn vin ch?c c?a c? quan hay x nghi?p ??u l thnh vin c?a m?t t? ch?c cng ?on, d h? c lm ngh? g c?ng v?y, v v?y, v? m?t t? ch?c cc cng ?on Lin X khng th? b?o v? quy?n l?i c?a nh?ng ng??i lm cng m?t ngh? .
V nhi?m v? ch? y?u l ??ng vin qu?n chng th?c hi?n cc nhi?m v? chnh tr? c?a ??ng cho nn cng ?on ch?a bao gi? v c?ng khng bao gi? b?o v? ???c quy?n l?i c?a ng??i lao ??ng. H?n th? n?a, ? tr? thnh truy?n th?ng, nh?ng ??o lu?t c m?c ?ch n d?ch ng??i lao ??ng kinh t?m nh?t bao gi? c?ng ???c thng qua v?i s? ??ng c?a ban lnh ??o cao nh?t c?a t? ch?c cng ?on, th d? ngh? quy?t lin t?ch c?a H?i ??ng dn ?y, Ban ch?p hnh trung ??ng ??ng C?ng s?n Lin X (b), Ban ch?p hnh trung ??ng cc cng ?on Lin X ngy 26 thng 6 n?m 1940 v vi?c kh?i t? hnh s? n?u khng c m?t t?i ch? lm vi?c trong vng 20 pht m khng c l do chnh ?ng! Cng ?on ? ln ti?ng ca ng?i v gip p d?ng ci ??o lu?t tn c ny c?ng nh? ??o lu?t v? trch nhi?m hnh s? n?u t? b? vi?c v nhi?u ??o lu?t khc.
S? ? ti?n c?a t? ch?c ny chnh l th? hi?n trong s? mu thu?n hon ton gi?a b? m?t c?a n v nh?ng nhi?m v? m n cng khai tuyn b? v?i b?n ch?t th?t s? c?a n. T?t c? m?i ph??ng ti?n s?n xu?t: nh my, cng tr??ng, ??t ?ai, ph??ng ti?n giao thng ??u l c?a nh n??c, ngh?a l c?a ??ng. Nh? v?y, nh n??c chnh l ng??i s? d?ng lao ??ng. Nh?ng cng ?on, ngay c? theo l thuy?t c?ng s?n, c?ng ch? l m?t ?n b?y c?a ??ng, ngh?a l m?t ph?n c?a b? my nh n??c v v v?y m n khng th? c m?c ?ch b?o v? ng??i lm thu. T? t??ng c?a Trotsky v? vi?c nh n??c ha t? ch?c cng ?on c?ng nh? nhi?u t? t??ng khc c?a ng ta ? ???c Stalin ?em ra p d?ng. Cng ?on c?a cc n??c x h?i ch? ngh?a khc, do c? c?u kinh t? c?a x h?i, c?ng ???c xy d?ng v ho?t ??ng y h?t cc cng ?on ? Lin X. ??y l khc bi?t quan tr?ng nh?t gi?a ch? ?? phong ki?n hi?n ??i v ch? ?? phong ki?n th?i trung c?, th?i trung c? nh n??c khng khuy?n khch n nng thnh l?p cng ?on. Khi nng c?c trong nh?ng b?a ti?c sang tr?ng ???c t? ch?c b?ng ti?n c?a nh?ng nng n v n l? ?i kht, b? bc l?t ??n tn t? ? n??c ta, cc nh dn ch? ph??ng Ty ch? trng thm vo c? h? m?t gnh n?ng n?a m thi. H? ?ang chc phc v bi?n h? cho s? t?n t?i c?a ci t? ch?c cng-?on-d?i tr. L?y tr?i cho m?t k? no ? trong s? cc chi?n s? ??u tranh cho quy?n l?i ng??i lao ??ng ?y b? ch?t ngh?n v?i nh?ng chi?c bnh m k?p tr?ng c h?i ?en, mn ?n m h? n? gi?ng kh?i tay cc chu b m? ci!
Thng 12 n?m 1989, trong th?i gian t? co nh?ng v? tham nh?ng c?a cc ??ng vin ??ng c?ng s?n ?ng ??c, ng??i ta m?i ???c bi?t r?ng, Tisch, lnh t? cng ?on n??c ny, c nh?ng khu s?n b?n ring, v m?t ta lu ?i m t?ng h?m c?a n ch?a ??y r??u vang v th?c ph?m c?a cc n??c ph??ng Ty. Khi ng ta ?i s?n, gia nhn ph?c v? ln ??n 35 ng??i. C khc g nh?ng cu?c ?i s?n c?a cc b t??c ngy x?a? H?n cc nh lnh ??o T? ch?c lao ??ng th? gi?i (ILO) v lnh ??o cng ?on cc n??c ph??ng Ty ? hi?u ???c m?c s?ng c?a ng??i lao ??ng ?ng ??c trong cc bu?i ti?p tn c?a Tisch. C th? ??n m?t lc no ? chng ta c?ng bi?t ???c m?c s?ng c?a cc lnh t? cng ?on c?a chng ta. Lc ? li?u nh?ng nh lnh ??o ILO, nh?ng ng??i v?n ?ng h? n c x?u h? khng? Ch?a ch?c.
T?t c? nh?ng ??nh thnh l?p cng ?on ??c l?p ??u b? ?n p ngay t? trong tr?ng n??c. Trong cc n??c x h?i ch? ngh?a cu?c ??u tranh c?a cng nhn nh?m c?i thi?n ?i?u ki?n lao ??ng ??u b? coi l ??u tranh chnh tr? nh?m ch?ng l?i ch? ??, d? nhin b?n ch?t c?a n l nh? th?. Chuy?n ? ? di?n ra ? Ba Lan, sau m?t cu?c ??u tranh quy?t li?t, Cng ?on ?on k?t ? ???c t?n t?i song song v?i cng ?on qu?c doanh v sau ? th ginh ???c chnh quy?n. B? my c?a ??ng lun lun coi cng ?on qu?c doanh l c? quan lo?i hai cho nn ng??i ta th??ng c? ??n ? nh?ng cn b? ? b? k? lu?t . Th d? nh? Shelepin, ng??i ? tham gia vo v? ??o chnh Brezhnev b?t thnh, d tr??c ? ? gi? nh?ng ch?c v? quan tr?ng, k? c? ch? t?ch KGB, ???c c? ngay lm ch? t?ch ban ch?p hnh cng ?on ton lin bang. Vi?c b?u cc ch?c v? cng ?on th?p nh?t c?ng ch? mang tnh t??ng tr?ng, th?c ra h? ? ???c b? my ??ng c? cho dn b?u r?i .
M?c d ch? ???c coi l cng vi?c lo?i hai nh?ng lm trong cng ?on l?i r?t c l?i v? kinh t? v t? ch?c ny n?m r?t nhi?u ph??ng ti?n: cc x nghi?p s?n xu?t, nh an d??ng, nh ngh? v c? h?i ?i cc n??c t? b?n ..v.v.. V?a ng?i ch?a ?m ch? trn chi?c gh? ch? t?ch cc cng ?on Lin X l Shilaev ? x?i r?i. Nh?ng ng ta ?n dy qu cho nn ng??i ta bu?c ph?i h? b? m ch?ng c?n cng khai cho ai bi?t. Shilaev ???c c? thay Shibaev. G?n ?y th Shilaev c?ng b? bi v Ianaev ln thay, khng m?t t? bo no, k? c? t? Lao ??ng c?a cng ?on, ??ng ra gi?i thch cho ng??i lao ??ng r l do c?a nh?ng v? thuyn chuy?n ni trn. T?t c? cc c?p, t? ban ch?p hnh trung ??ng cho ??n ch? t?ch cng ?on b? ph?n, ??u l nh?ng k? b?o v? h?t lng quy?n l?i c?a b? my nh n??c v l nh?ng ng??i ??u tin ??ng ln ?n p cng nhn .
Thi ?? c?a cng ?on th? hi?n r nh?t trong ln sng bi cng c?a th? thuy?n nh?ng n?m 1989-1990. ? ?u h? c?ng ch?ng l?i cng nhn. Thng 3 n?m 1990, t?i Moskva ? di?n ra ??i h?i (b?t th??ng) c?a cng ?on ngnh than. Thnh ph?n tham d? g?m c nh?ng ai? Trong s? 570 ??i bi?u c 123 th? m?, 319 cn b? cng ?on, 75 cn b? ??ng v.v K?t qu?, nh? t? Tin T?c ngy 1 thng 4 n?m 1990 vi?t, thnh ra l ??i h?i c?a cc cn b? ??ng v ch? doanh nghi?p, cho nn 70 cng nhn ? l?p t?c b? ??i h?i.
Trong phng s? C?i t? – 1988 c k? l?i cu chuy?n m?t c th? may lm ??n xin cng ?on t?nh tr? c?p ?m ?au. C ? lm vi?c t?i m?t x nghi?p su?t 29 n?m. Nh?ng ??n c?a c, nh? v?n th??ng th?y, l?i ???c g?i v? chnh x nghi?p n?i c cng tc. Ng??i ta ??a c ra ki?m ?i?m v v v?y m b?nh c?a c cng n?ng thm. Ng??i phng vin ni chuy?n v?i ch? t?ch cng ?on v h?i: ? bao gi? cng ?on ??ng ra b?o v? cng nhn ch?a?. Khng, ti khng bi?t ni th? no. Ni chung cng nhn khng ti?p xc v?i chng ti, ng ta ? tr? l?i nh? th? ??y. (Bo Cng nghi?p x h?i ch? ngh?a, ngy 2 thng 9 n?m 1988).
Xin nu m?t trch d?n n?a (chuy?n x?y ra ? Moskva): Cng ?on thnh ph?, sau nhi?u n?m khng ho?t ??ng, sau khi lin k?t v?i chnh quy?n, cng ?on thnh ph? ? qun nhi?m v? chnh c?a mnh l b?o v? quy?n l?i ng??i lao ??ng, h? quan tm ??n nhu c?u c?a lnh ??o h?n l nhu c?u c?a cng nhn (S? th?t Moskva, ngy 22 thng 1 n?m 1987).
?y ch? l m?y th d? trong giai ?o?n g?i l c?i t?.
T?t c? cc c?p cng ?on, t? Ban ch?p hnh cng ?on trung ??ng, m?t t? ch?c ch? c nhi?m v? thng qua cc ??o lu?t ch?ng l?i cng nhn, cho ??n ch? t?ch cng ?on b? ph?n, m trch nhi?m l ??a nh?ng ng??i cng nhn hay phn nn vo b?nh vi?n tm th?n, ch? ph?c v? nh n??c ch? khng ph?i cng nhn.
Nh?ng n?u nh? th? th t?i sao m?i ng??i lao ??ng ??u l ?on vin cng ?on? T?i sao s? l??ng ?on vin cng ?on ? ta l?i b?ng s? l??ng ?on vin cng ?on ? M? v Trung Qu?c c?ng l?i?
T?i ph??ng Ty nhi?u ng ch? khng mu?n c cng ?on trong x nghi?p v khng mu?n cng nhn c?a mnh tham gia cng ?on. V v?y ILO b?o v? quy?n c?a cng nhn l ???c tham gia cng ?on. Cn t?i n??c ta tham gia cng ?on l b?t bu?c! ILO khng ??u tranh ch?ng l?i hi?n t??ng nh? th?! Stalin, ng??i cha thn yu c?a chng ta ? ngh? ra m?t tr lu c: Ngh? quy?t lin t?ch ngy 28 thng 12 n?m 1938 c?a H?i ??ng dn ?y, Ban ch?p hng trung ??ng ??ng c?ng s?n (b) v d? nhin l c? Ban ch?p hnh trung ??ng cc cng ?on n?a, quy ??nh r?ng nh?ng ng??i khng ph?i ?on vin cng ?on ch? ???c l?nh m?t n?a tr? c?p ngh? vi?c t?m th?i! M?t quy ??nh ch?ng d?a trn c? s? kinh t? hay php l no v ph?n ?ng gp t? qu? l??ng cho m?i ng??i lao ??ng c?a t?ng x nghi?p, c? quan, k? c? h?p tc x vo qu? qu?c gia l b?ng nhau v khng ph? thu?c vo vi?c ng??i ?y c l ?on vin cng ?on hay khng.
Hin nay t?i nhi?u n?i ng??i ta ? cho php thnh l?p cc cng ?on t? do, nh?ng ?on vin cc cng ?on ny cn ph?i tham gia c? cng ?on qu?c doanh n?a, cng ?on qu?c doanh v?n hon ton yn tm.
Ti ph?i th nh?n r?ng mnh ? khng hi?u ???c h?u qu? c?a vi?c h?y b? ??o lu?t ban hnh ngy 28 thng 12 n?m 1938. Tr??c ?y ti t?ng tin r?ng sau khi ??o lu?t b? h?y b? th ch? cn cc quan ch?c tham gia cng ?on qu?c doanh m thi. Nh?ng ti ? l?m. Th?c ra, ch?a m?y ng??i hi?u, nh?ng nguyn nhn chnh khng ph?i l ??o lu?t ny. Ti ? c? g?ng trnh by s? ki?n ? trong cc bi gi?ng c?a mnh, nh?ng v ch. Cng ?on c?a chng ta lun lun lm cng vi?c phn ph?i m?t s? quy?n l?i v?t ch?t: nh?ng su?t ?i du l?ch, an d??ng, ti?n th??ng, gi?y khen, huy hi?u Ngay c? khi ??y khng ph?i l ti?n hay hi?n v?t c?a cng ?on th h? v?n l m?t trong nh?ng ng??i tham gia phn ph?i. Ban gim ??c c?ng tham kh?o ki?n cng ?on m?i khi ph?i sa th?i v gi?m bin ch? V v?y cc thnh gi? ? chia s? nh?ng ki?n, th?m ch hon ton ??ng v?i quan ni?m c?a ti v? cng ?on, nh?ng h?… v?n l ?on vin nh? c?.
Khng ph?i v tnh m Stalin ??t cng ?on ? v? tr th? nh?t. Khng ph?i v tnh m sau khi ??ng C?ng s?n Lin X tan r th cng ?on l t? ch?c duy nh?t v?n duy tr ???c m?t cch tr?n v?n v b?t bi?n c? c?u c?.
Cc X vi?t
Nhn dn th?c hi?n quy?n l?c c?a mnh thng qua cc X vi?t, ?i?u 2 c?a hi?n php vi?t nh? th?. Nh?ng quy?n l?c c?a cc X vi?t ? b? bi b? ngay sau cch m?ng x h?i ch? ngh?a . Nh?ng ng??i c?ng s?n khng nh?n ???c ?a s? phi?u trong cu?c b?u c? H?i ??ng l?p php t? do ??u tin (v cu?i cng) v H?i ??ng ny ? b? gi?i tn b?ng v? l?c. ??i di?n cc ??ng phi khc trong cc X vi?t (dn ch? cnh t?, c?ng s?n cnh t?, v chnh ph?) b? phong t?a v l?n l??t b? g?t ra ngoi. Khng ph?i l v tnh m c m?t th?i (th d? trong cu?c n?i d?y ? Kronstadt) kh?u hi?u X vi?t khng c?ng s?n ???c dn chng ?ng h?. C?ng s?n n?m quy?n lnh ??o cc X vi?t v t??c lun quy?n l?c c?a n. N?u Lenin ni r?ng chnh quy?n ??a ph??ng ? cc n??c ph??ng Ty ch? lm m?i m?t vi?c l ?nh bng cc ch?u r?a m?t th cc X vi?t ??a ph??ng c?a ta, nh?ng vi?c nh? th? c?ng khng c ti?n. S? v quy?n c?a cc X vi?t ???c cng nh?n l?n ??u tin vo n?m 1988. T?t c? bo ch Lin X ???c l?nh ??ng thanh ln ti?ng v? v?n ?? ny, h? ??t l?i kh?u hi?u, nh? tr??c cch m?ng n?m 1917: T?t c? chnh quy?n v? tay X vi?t . T?i ??i h?i XXVIII ??ng C?ng s?n Lin X, Gorbachev tuyn b? v? vi?c k?t h?p hai ch?c v? T?ng th?ng v T?ng b th? v X vi?t khng c quy?n hnh g v ng ta c trch nhi?m chuy?n quy?n l?c t? ??ng sang cc X vi?t.
??i bi?u X vi?t c?ng ch?ng c quy?n hnh g. Ng??i ta cng th?y r h?n ?i?u ?y, khi cc ??i bi?u X vi?t T?i cao Lin X th?i h?u c?i t? thng qua lu?t v? ??i bi?u X vi?t; trong ?, c?ng nh? cc ??o lu?t tr??c ?y, cc ??i bi?u ch?ng c m?t quy?n g ngoi quy?n ki?n ngh? (cc ki?n ngh? m khng ai c trch nhi?m ph?i ??a ra bi?u quy?t) v quy?n ch?t v?n cc quan ch?c, nh?ng c?ng khng c ?i?u no quy ??nh r?ng cc quan ch?c b? ch?t v?n bu?c ph?i tr? l?i c?.
Nh? th? c ngh?a l cc X vi?t ch?a bao gi? n?m ???c quy?n l?c nh n??c v v v?y khng c c? s? no ?? coi Lin X l Lin bang cc n??c c?ng ha X VI?T.
Cho ??n mi t?n th?i gian g?n ?y, cc X vi?t ch? ?ng vai tr trang tr, v, th d? X vi?t T?i cao Lin X ch? h?p m?t n?m hai l?n, m?i l?n c?ng ch? m?y ngy, ?? ??ng thanh thng qua cc quy?t ??nh c?a Ch? t?ch ?on ho?c cc quy?t ??nh khc c?a ??ng v chnh ph? m thi. Cc X vi?t ??a ph??ng th??ng h?p ba l?n m?t n?m. Ch? n?i vi?c ? c?ng r l cc c? quan ny ch?ng c m?t cht ?nh h??ng no ??i v?i ??i s?ng c?a ??t n??c, m?c d, t?t c? cc nh lu?t h?c, ngay c? d??i tro Stalin, ??u ni r?ng cc X vi?t l c? quan th? hi?n ch c?a nhn dn.
T?t c? cc h?c gi?, khng tr? m?t ng??i no, ??u vi?t r?ng cc X vi?t ???c thnh l?p b?ng h? th?ng b?u c? dn ch? nh?t th? gi?i. Ngay c? nh?ng cu?c b?u c? ch? c m?t ?ng c? vin c?ng ???c coi l ch?ng c? v? s? th?ng nh?t v? chnh tr? v ??o ??c gi?a ??ng v nhn dn. C? vi?c 98,99% c? tri tham gia b?u c? v ?ng vin nh?n ???c 99,99% s? phi?u b?u c?ng ch?ng t? nh? th? n?t. Cu?c c?i cch chnh tr? c?a Gorbachev c mang l?i thay ??i g khng? Qu?c h?i l??ng vi?n ch?a t?ng c t? tr??c t?i nay v h? th?ng b?u c? v?n b?o ??m s? th?ng tr? c?a b? my ??ng trong cc X vi?t. S? thay ??i l?n nh?t l nhn dn c ?i?u ki?n, tuy r?t h?n ch?, ??a vo vi ?ng vin v l?n ??u tin ng??i ta c ?i?u ki?n b?u th?c s?. K?t qu?? 67,5% ??i bi?u X vi?t T?i cao Lin X, 78,6% ??i bi?u X vi?t T?i cao C?ng ha lin bang Nga l cc cn b? ??ng, cn b? qun ??i v.v, ngh?a l h? th?ng b?u c? v?n ??m b?o cho b? my c?a ??ng ?a s? ngoan ngon tuy?t ??i, m?t ?a s? ?? s?c ch?n h?ng cc di?n gi? ti?n b? v thng qua cc ngh? quy?t c l?i cho b? my c?a ??ng. H?n 80% ??i bi?u X vi?t l ??ng vin, m?t t? l? cn cao h?n c? th?i Stalin.
Trong m?t s? cc n??c x h?i ch? ngh?a, n?i cc cu?c b?u c? th?c s? ???c ti?n hnh, nh?ng ng??i c?ng s?n th??ng th?t b?i, t?t nhin l khng ph?i t?t c? cc n??c ??u nh? th?.
Cc ch?c n?ng qu?n l v s?n xu?t ???c r?t nhi?u t? ch?c hnh php th?c hi?n. C? quan cao nh?t l chnh ph? (chnh ph? lin bang, chnh ph? cc n??c c?ng ha lin bang, cc n??c c?ng ha t? tr?) ???c g?i l H?i ??ng b? tr??ng. V? m?t php l, ?y l ch? h?i h?p c?a cc b? tr??ng, cc ?y ban v c? quan ngang b? khc. Trn th?c t? m?t t? ch?c bao g?m h?n m?t tr?m thnh vin nh? th? khng th? hoat ??ng ???c. V v?y, ngay t? th?i Lenin ? c hai H?i ??ng dn ?y, ???c ghi trong hi?n php, g?i l H?i ??ng dn ?y l?n v H?i ??ng dn ?y nh?. H?i ??ng l?n t khi h?p, H?i ??ng nh? l h?i ngh? c?a cc b? tr??ng quan tr?ng nh?t. Hi?n nay, H?i ??ng b? tr??ng Lin X c?ng ch? h?p ton th? m?i n?m b?n l?n. Th??ng th ??y l cc cu?c h?p c?a Ch? t?ch ?on H?i ??ng b? tr??ng, m?t c? quan t??ng ???ng v?i H?i ??ng nh? trong qu kh?. Nh?ng, c?ng gi?ng nh? Ban ch?p hnh trung ??ng ??ng, t?t c? cc ngh? quy?t ??u do b? my chu?n b? s?n, Ch? t?ch H?i ??ng b? tr??ng v chnh v?n phng ch? lm nhi?m v? k duy?t .
Cc ?y ban ??a ph??ng c?ng ho?t ??ng t??ng t? nh? th?. H?u nh? t?t c? m?i vi?c ??u do ch? t?ch v cc ph ch? t?ch gi?i quy?t theo th?m quy?n c?a mnh. Cc cu?c h?p ?y ban ch? c nhi?m v? thng qua cc quy?t ??nh ? ???c chu?n b? s?n.
Cc b? v t?ng c?c ch? l b? my tr?c thu?c b? tr??ng hay t?ng c?c tr??ng (th d? ch? t?ch KGB), cc quy?t ??nh do b? tr??ng ban hnh. Gip vi?c cho b? tr??ng l c? quan b?.
Ng??i ??ng ??u cc c? quan trn ???c b?u t? cc ?y vin cc ??ng ?y t??ng ?ng (b? tr??ng lin bang l ?y vin ban ch?p hnh trung ??ng, ch? t?ch ?y ban huy?n th l ?y vin ??ng b? huy?n v.v)
Cc c? quan hnh chnh ???c xy d?ng theo nguyn t?c l? thu?c kp: theo chi?u d?c v theo chi?u ngang (th d? phng ti chnh huy?n ch?u s? lnh ??o theo chi?u d?c c?a phng ti chnh t?nh v theo chi?u ngang ch?u s? lnh ??o c?a ?y ban hnh chnh huy?n). Nguyn t?c ny d??ng nh? cho php k?t h?p quy?n l?i c?a trung ??ng (chi?u d?c) v ??a ph??ng (chi?u ngang). Trn th?c t?, ??y l tam ??u ch? v t?t c? cc c? quan hnh chnh ??u ??t d??i quy?n lnh ??o c?a b th? ??ng ?y ??a ph??ng v ?y m?i l ng??i lnh ??o ch? y?u.
Cc c? quan hnh chnh c v? tr v ch?c n?ng khc nhau. Cc b? v c? quan ngang b? c?a lin bang c s? ti s?n l?n ??n n?i h? khng c?n ?? ??n chnh ph? cc n??c c?ng ha ch? ch?a ni t?i cc X vi?t ??a ph??ng. Cc c? quan hnh chnh ??a ph??ng trn th?c t? khng c c? ph??ng ti?n ?? gi?i quy?t nh?ng v?n ?? c?p bch v h? ph?i xin ti?n c?a cc x nghi?p khng n?m d??i quy?n qu?n l c?a mnh. Chnh quy?n ??a ph??ng c?a ta khng c ti?n ?? ?nh bng ngay c? cc ch?u r?a m?t. Kh?u hi?u: Lm cho Moskva tr? thnh thnh ph? c?ng s?n m?u m?c ? b? nhi?u ng??i ch? gi?u. Tr??ng h?c, b?nh vi?n (tr? cc b?nh vi?n ??c bi?t) n?m trong tnh tr?ng kh?ng ho?ng, giao thng trn ???ng ph?, nh?t l khi tr?i m?a, tr? thnh nguy hi?m v c qu nhi?u ? g, ? voi, ?ng d?n n??c u?ng v n??c nng th??ng xuyn b? v?, cc ph??ng ti?n giao thng cng c?ng ch?t c?ng ng??i, nh my x nghi?p th?i ra khng kh hng ngn t?n ch?t th?i v kh ??c m?i ngy, ngay c? hi?n nay, sau th?i k c?i t? X vi?t Moskva c?ng nh? cc X vi?t khu v?c c?ng ch?ng lm ???c g ?? c?i thi?n tnh hnh.
?on thanh nin v cc t? ch?c x h?i khc
?i?u l? ??ng vi?t: ?on thanh nin ho?t ??ng d??i s? lnh ??o c?a ??ng. Cc t? ch?c ?on thanh nin ??a ph??ng ho?t ??ng d??i s? lnh ??o c?a cc t? ch?c ??ng t??ng ?ng ? ??a ph??ng. ?i?u l? ??ng c?ng xc ??nh r?ng ?on v?a l tr? th? ??c l?c v?a l ??i h?u b? c?a ??ng. Khng ph?i v tnh m nhi?u nh lnh ??o KGB xu?t thn t? cc cn b? ?on: Shelepin, Semitrastn?i, Andropov v s?p c?nh st Kriutrkov ??u ?i ln t? phong tro ?on. Gorbachev c?ng xu?t thn t? phong tro ?on, m?c d hnh nh? ng ta ch?a ph?c v? tr?c ti?p trong KGB nh?ng ai c?ng bi?t r?ng ng ta l ng??i c?a Andropov. Nhi?u nh lnh ??o c?a cc n??c x h?i ch? ngh?a c?ng ph?n ??u theo con ???ng ? (th d? nh? E. Honecker v ng??i k? nhi?m ng ta l E. Krenz ? ?ng ??c)
Nh?ng n?m g?n ?y, ?on thanh nin ? ?nh m?t vai tr c?a mnh. Cng ngy cng c nhi?u thanh nin r?i b? hng ng? ?on, m?t vi c? g?ng c?i t? t? ch?c ?on ? ???c ??a ra nh?m b?o t?n vai tr c?a n.
? Lin X c r?t nhi?u t? ch?c x h?i v cc t? ch?c thi?n nguy?n ???c thnh l?p theo ch? th? v v quy?n l?i c?a ??ng. M?t s? t? ch?c ? tham gia th?c hi?n nh?ng nhi?m v? quan tr?ng, th d? t? ch?c g?i l DOSAAP, m?t t? ch?c ?ng h? qun ??i, khng qun v h?i qun, th?c hi?n vi?c gio d?c tinh th?n i qu?c, ngh?a l lm cng tc chu?n b? cho thanh nin tham gia ph?c v? qun ??i.
Cc t? ch?c ny ch? c tnh thi?n nguy?n gi? t?o , m?c d ? ph??ng Ty ng??i ta th?c s? tin nh? th?. T?t c? cc t? ch?c ny ??u l m?t ph?n c?a b? my nh n??c, l cc ?n b?y c?a b? my quy?n l?c, l cc thi ?p lo?i ba c?a t?ng l?p cn b? quan liu .
Cc cn b? tay sai c?a ??ng ?ng vai tr ??i di?n x h?i Lin X trong cc h?i ngh? qu?c t?, cc t? ph M? t? ch?c nh?ng bu?i ti?p tn ?? g?p g? nh?ng ??i di?n c?a x h?i trong nh?ng khch s?n sang tr?ng nh?ng th?c ra ??y v?n ch? l cc quan ch?c nh n??c. V v?y m cc t? ch?c x h?i chnh th?c, cc qu? t? thi?n ch? l m?t ph?n khng th? tch r?i c?a b? my nh n??c v c nhi?m v? th?c hi?n cc nhi?m v? ??i n?i v ??i ngo?i d??i s? lnh ??o c?a ??ng.
Gi?a nh?ng n?m 80, l?n ??u tin sau 70 n?m v?ng bng, ? b?t ??u xu?t hi?n cc t? ch?c v hi?p h?i ??c l?p th?c s?. Quan h? c?a ??ng ??i v?i cc t? ch?c ny lun lun mang tnh hai m?t: m?t m?t, ??ng ?ng h? sng ki?n v dn ch? v v v?y ph?i ch?p nh?n s? xu?t hi?n t? bn d??i c?a cc t? ch?c ?y. Cc t? ch?c ?, th d? nh? cc m?t tr?n nhn dn trong cc n??c c?ng ha (Saiudis ? Litva ch?ng h?n), l?p t?c tr? thnh cc t? ch?c mang tnh qu?n chng, c ?nh h??ng v uy tn r?ng l?n. Nh?ng ng??i ta l?i t?o ra nh?ng c?n tr?, c? b m?t v cng khai, ??i v?i ho?t ??ng c?a cc t? ch?c ?. Ma h n?m 1989, M?t tr?n nhn dn Belarus khng th? t? ch?c h?i ngh? ? trong n??c m ph?i chuy?n ??a ?i?m sang Litva. ??ng th?i, cc m?t tr?n qu?c t? (c t? t??ng n??c l?n) c m?c ?ch tri ng??c v?i cc m?t tr?n nhn dn c?ng ???c khuy?n khch thnh l?p.
? xu?t hi?n ??ng x h?i ch? ngh?a – dn t?c theo ?ng ngh?a c?a t? ny, th d? t? ch?c g?i l Pamiat (Tr nh?), ??ng c?ng s?n chnh th?c tuyn b? khng lin quan ??n t? ch?c ny. Nh?ng s? ?ng h? c?a KGB th khng th? che d?u ???c, th d? ch? c KGB ?ng h? th h? m?i c th? t? ch?c cc cu?c mt tinh t?i H?ng tr??ng m thi. ? xu?t hi?n c? nh?ng t? ch?c pht xt c?ng nh? cc t? ch?c c?a nh?ng ng??i v chnh ph? v b?o hong
T?i cc t?nh, nh?ng t? ch?c t? nguy?n nh? th? th??ng b? ?n p b?ng cc bi?n php nh? ?nh ??p, khm xt, b?t b?, t?ch thu ti s?n, ??a vo nh th??ng ?in v.v T?i cc huy?n th ho?t ??ng t? nguy?n g?n nh? khng th? no th?c hi?n ???c. Cc nh quan st n??c ngoi th??ng d?a vo tnh hnh ? Moskva v cc t? bo c?a trung ?ong ?? ?nh gi c?i t?, nh?ng ? cc vng su, vng xa ng??i dn v?n s?ng nh? c?, ? ? ch?a h? c thay ??i g.
Xin ni s? qua v? cc qu?. C th? chia cc qu? thnh hai lo?i: m?t lo?i do nh n??c thnh l?p v ti tr?. ??y l Qu? ha bnh, Qu? v?n ha (b Gorbachev ho?t ??ng tch c?c trong qu? ny) ki?m ti?n cho ho?t ??ng c?a mnh b?ng cc ?ng gp t? nguy?n – b?t bu?c (th d? cc x nghi?p bu?c nhn vin ?ng gp m?t ngy l??ng). Ho?t ??ng c?a cc qu? ny ch? mang tnh cch trnh di?n, nhn vin c?a cc qu? th ???c h??ng l??ng cao, c nh?ng ti?p xc qu?c t?, ngh?a l ???c ?i n??c ngoi b?ng ti?n c?a nhn dn. Khng c qu? no trong s? ny cng b? ngn sch ho?t ??ng c?a mnh.
Nhm qu? th? hai ???c thnh l?p trn c? s? t? nguy?n (th d? ?? khi ph?c cc nh th?), nh?ng kh? n?ng ?ng gp c?a nhn dn r?t c h?n v h? v?a ngho v?a ph?i ?ng gp cho bi?t bao qu? khc r?i, nh n??c khng bao gi? gip ?? nh?ng lo?i qu? ny.
H?p tc x
Hi?n nay, ng??i ta ??a ra r?t nhi?u trch d?n c?a Lenin v? l?i ch c?a h?p tc x (H?p tc x l con ???ng t?i ch? ngh?a c?ng s?n), m?t t? ch?c b? bp ngh?t ngay khi sinh th?i ng, v?i hi v?ng r?ng c th? dng h?p tc x ?? khi ph?c n?n kinh t? Lin X, ngh?a l tr? v? v?i kinh nghi?m c?a nh?ng n?m 20. Ph?i ni r?ng ng??i ta ? p bu?c dn chng vo h?p tc x b?ng nh?ng p l?c khc nhau. Lc ?, c?a hng nh n??c c?ng tr?ng r?ng nh? by gi?, cn c?a hng h?p tc th ch? bn cho cc x vin c?a n m thi. Th? l, th d? b?n mu?n mua cho mnh m?t ci qu?n, b?n b?t bu?c ph?i ?ng c? ph?n r?i nh?n m?t cu?n s? x vin v sau ? th ?ng ??y ?? h?i ph.
Sau ny, m?c d nhi?u h?p tc x ? b? gi?i tn, nh?ng x vin khng ???c hon tr? s? ti?n v cng s?c ? ?ng gp cho h?p tc x v t?t c? ti s?n do x vin t?o ra ? ???c chuy?n vo tay b? my nh n??c. Th d?, ngh? ??nh lin t?ch Ban ch?p hnh trung ??ng v H?i ??ng dn ?y Lin X ngy 17 thng 10 n?m 1937, d??i ci tn gi? nhn gi? ngh?a l V? vi?c b?o ton qu? nh ? v c?i thi?n cng tc xy d?ng nh ?, sau ph?n ni ??u v?i nh?ng l?i ph bnh di d?ng d?c dnh cho cc h?p tc x, ? quy?t ??nh H?y b? cc h?p tc x v? nh ? .. . Nh?ng ta nh c?a h?p tc x li?n tr? thnh nh c?a nh n??c m x vin khng ???c nh?n m?t kho?n b?i hon no (th d?, n?u ti ? gp ti?n xy d?ng m?t c?n h? 2 bu?ng nh?ng s?ng ??c thn th ng??i ta s? thu l?i m?t bu?ng v cho gia ?nh khc vo ?).
Th? m tr??c cch m?ng, t?i n??c Nga, m?ng l??i cc h?p tc x tiu th? ? pht tri?n r?ng kh?p, c c? cc cng x (??c bi?t l nh?ng ?? ?? c?a Lev Tolstoi), k? c? cc h?p tc x nng nghi?p n?a. Nh?ng ngay sau cch m?ng x h?i ch? ngh?a, nh?ng h?p tc x v cng x ny ? b? gi?i tn, nh?ng ng??i lnh ??o v x vin c?a n th b? ??a vo tr?i c?i t?o hay nh t. Nguyn nhn ch? c m?t: cc h?p tc x v cng x t? nguyn v t? ch? ? khng th? tr? thnh cnh tay c?a ??ng.
Cu chuy?n v? vi?c t?p th? ha b?ng v? l?c h?i nh?ng n?m 1929-1932 ? ???c nhi?u ng??i bi?t. Sau hng lo?t cu?c kh?i ngh?a, Stalin, v?i thi ??o ??c gi? c?a ng ta, ? cho cng b? bi bo Chong vng v thnh cng m t? b?o l?c nh? l s? c? g?ng qu m?c c?a cc chnh quy?n ??a ph??ng. Sau khi bi bo ???c cng b?, ng??i ta cho php nng dn ???c ra h?p tc x v m?t s? ng??i ? t?n d?ng c? h?i ny ?? lm ?n ring l?. H? ???c tr? l?i m?t ph?n ti s?n, nh?ng ch? ???c chia ??t ?ai ? khu ngo?i vi, ra lng. ?y l l?n cu?i cng, sau ? x vin khng cn ???c hon tr? ti s?n khi ra kh?i h?p tc x n?a. Nh?ng sau ? h? l?i b? la vo nng trang ho?c nng tr??ng, khi ra khng nh?ng khng ???c hon tr? b?t c? th? g m cn b? c?t xn c? ??t ph?n tr?m. Hi?n nay v?n nh? th?, nh?ng hi?n nay nh?ng ng??i ch?y kh?i nng thn, ch?y kh?i nng trang khng cn ti?c g, k? c? ngi nh c?a mnh h? c?ng khng ti?c. Theo s? li?u c?a E. Ligatrev, trong m?y n?m ??u c?i t? (1986-1987) ? c h?n m?t tri?u nng dn Nga v Ukraine ch?y kh?i nng thn.
Phong tro h?p tc x hi?n nay v?a r?t khng ?n ??nh v?a ch?a ??y mu thu?n, v ch?u ?? hnh th?c p l?c t? nh n??c cho ??n qu?n chng nhn dn. Cc c? quan nh n??c, trn l?i ni th ?ng h? cc h?p tc x, nh?ng trn th?c t? l?i tm m?i cch c?n tr?, trong khi cn b? nh n??c tm m?i cch ?? ?n h?i l?. Nhi?u ng??i np bng h?p tc x ?? ho?t ??ng kinh t? ng?m v r?a ti?n, h? ch? ch?m b?m cho l?i nhu?n b?ng cch nng gi v ??a ra th? tr??ng cc hng ha km ch?t l??ng m khng ch?u b?t c? trch nhi?m g. Qu?n chng nhn dn ni chung khng ?a cc h?p tc x.
Lu?t l? v? h?p tc x v?a mu thu?n v?a khng r rng v thay ??i th??ng xuyn, cn cn b? ??a ph??ng th ch?ng coi lu?t l? ra g. Cc nng trang ti?p t?c l v?t th nghi?m, th?c ch?t l ng??i ta ?ang chuy?n nng trang t? ch? ?? lao d?ch sang ch? ?? ??a t.
Khng th? d? ?on ???c s? ph?n c?a cc h?p tc x nh?ng r rng l chng khng th? c?u ???c n?n kinh t? Lin X kh?i s? ph s?n, chng c?ng khng th? l nh?ng cnh tay c?a ??ng ???c, cho nn ti c th? ni m khng s? sai r?ng n c?ng khng thot kh?i s? ph?n c?a cc h?p tc x th?i chnh sch kinh t? m?i.
Lu?t v? x nghi?p C?ng ha lin bang Nga n?m 1991 khng ni t?i h?p tc x, vi?c ??ng k ? ch?m d?t. T? Tin t?c ngy 9 thng 12 n?m 1991 ch?y hng tt l?n: V? c??p gi?t ngay trn qu?c l?. K? c??p l nh n??c. N?n nhn l cc h?p tc x xy d?ng.
