Nguy?n Ph Yn
CH??NG XII
PHONG TRO NH?C TR?
Chi?n tranh Vi?t Nam ko di ngy m?i tn kh?c v bi th??ng khi?n m?t b? ph?n thanh nin m?t m?i, chn ch??ng. Th?i ??n l?a t?o cho m?t b? ph?n l?p tr? ? cc ? th? c?m gic nh? ??i s?ng b? t?c v ph?n no h? nhu?m tinh th?n bi quan. D ??i s?ng ? ph?n l?n cc cc thnh th? mi?n Nam c ph?n yn bnh, khng nguy hi?m nh? vng thn qu v r?ng ni xa xi, nh?ng tu?i tr? v?n mong ??c c ???c m?t th? g b?i ??p ?? gi? ???c hy v?ng d mong manh. Nh?c tr? ???c ?a thch, c th? ph?n ?nh m?t ph?n v? tm tr?ng ny.
Cng v?i tc ??ng c?a l?i s?ng hi?n sinh, m?t b? ph?n thanh nin ? th? mu?n thot ly ??i s?ng chi?n tranh. Tm tr?ng ?y d?n m?t s? b?n tr? lao vo s? ch?ng di?n o qu?n, ?n m?c l?p d?, nh?t l khi c s? du nh?p c?a phong tro hippy, ho?c lao vo c? b?c, ma ty ?? lng qun ??i. M?t b? ph?n khc th khao kht tm vo ?am m m nh?c m?i l? so v?i dng m nh?c tr??c ?.
Sau cc bi ht ca ng?i qu h??ng thanh bnh sau ngy chia c?t ??t n??c l cc bi ht v? nh?c lnh khi chi?n tranh lan trn kh?p mi?n Nam. Gi?a lc ny m nh?c hi?n ??i ph??ng Ty du nh?p vo mi?n Nam ? gy ???c ?nh h??ng vo tm h?n h?; h? yu thch lo?i nh?c m?i ny ?? r?i t? thnh l?p nh?ng nhm nh?c ring l?. Ho?t ??ng ? cu?i cng ? hnh thnh Phong tro Nh?c tr?, ???c xem nh? m?t dng ch?y m nh?c ring c?a thanh nin ? th? trong hon c?nh chi?n tranh.
I. CC BAN NH?C TR?
Nh?c tr? bu?i ??u th??ng ???c g?i l nh?c kch ??ng. Phong tro ra ??i v pht tri?n m?nh trong hai th?p nin 1960 -1970, do cc b?n tr? lc ?y yu thch dng nh?c pop rock u M?, ? tm cch th? hi?n s? thch c?a mnh b?ng cch ph? bi?n dng nh?c ?y trong gi?i tr? cng v?i s? h? tr? c?a cng ngh? m thanh, b?ng ??a th?i b?y gi?. Hnh ?nh quen thu?c c?a cc ban nh?c tr? trn sn kh?u l nh?ng chng trai, c gi tr? yu thch lo?i nh?c n??c ngoi v?i tc di, o qu?n ki?u cch theo tro l?u hippies b?y gi? (o b, qu?n patte), ch?i cc nh?c c? ?i?n t? nh? guitar, organ v dn tr?ng. H? v?a ?n, v?a ht nh?ng giai ?i?u v ti?t t?u m?nh m?, gi?m gi?t, kch ??ng; h? l?c l? nhn nh?y c? th? khi bi?u di?n cc ?i?u nh?c pop-rock, twist, bebop, mashed, rock and roll cng v?i ti?ng ??m yeah yeah… ??y ph?n khch v tr? thnh s? thch c?a ph?n l?n b?n tr?.
Ngay t? nh?ng n?m cu?i th?p nin 1950 v ??u th?p nin 1960, v?i s? du nh?p c?a m nh?c u M?, l?p tr? yu thch tro l?u ??t sng m?i (new wave) l nh?ng khuynh h??ng cch tn trong cc l?nh v?c ?i?n ?nh v m nh?c. H? b?t ??u yu thch v say m cc bi ht n??c ngoi v?i cc ca s? c?a Php nh? Johnny Halliday, Sylvie Vartan, Franoise Hardy, Christophe, Dalida, Mathieu Mireille; ca s? v nhm nh?c c?a Anh nh? Cliff Richard, The Shadows, The Beatles, The Rolling Stones; ca s? v nhm nh?c M? nh? Elvis Presley, Bill Haley, Blue Comets, Chubby Checker, The Platters
V?i s? thch ? cc nhm nh?c tr? b?t ??u hnh thnh, s?m nh?t t? cc tr??ng h?c ? Si Gn; m?t s? nhm c?ng b?t ch??c ??t tn ban nh?c b?ng ti?ng n??c ngoi, k? c? cc ca s? c?ng thch m?i l? v?i tn ty nh? Jo Marcel, Billy Shane, Elvis Ph??ng, Paolo, Pat Lm, Carol Kim… Cc ban nh?c s? d?ng cc nh?c c? ?i?n t?, tr??c m?t ?? vui ch?i th?a thch v?i tro l?u m?i; ch?ng h?n Tr??ng Petrus K c ban nh?c Bch Vi?t, Tr??ng Tr?ng V??ng c ban Phoenix, Tr??ng trung h?c Taberd c ban nh?c Le Frre (1964)
Ph?n l?n cc ban nh?c ??u xu?t thn l h?c sinh cc tr??ng Ty nh? J.J Rousseau, Taberd, Marie Curie v h? c trnh ?? ngo?i ng?, d? ti?p c?n ti?ng n??c ngoi t?t h?n. Ch?ng h?n ban Rockin Stars v?i Elvis Ph??ng, ban The Black Caps v?i cc gi?ng ca nh? Cng Thnh, Thanh Lan, Helena, Bch Trm, Paolo (Thanh Tu?n). Ho?c c nh?ng ban nh?c gia ?nh v?i thnh vin l anh ch? em trong nh nh? Peanuts Co., CBC (Bch Lin), The Dreamers (cc con c?a nh?c s? Ph?m Duy), Crazy Dog (cc con c?a c?p ngh? s? Vi?t Hng – Ng?c Nui v?i Ng?c Bch ??u ?n)
Ti?p s?c cho gi?i tr? yu nh?c tr? l cc phim ca nh?c n??c ngoi nh? Rock Around The Clock, Nuits dEuro v?i hnh ?nh c?a nh?ng ca s?, nh?c cng cu?ng say cng v?i ti?ng ?n ?i?n t?, ti?ng tr?ng cht cha ???c trnh chi?u t?i cc r?p ht ? lm say m gi?i tr?.
Cc hng phim trong n??c c?ng gp ph?n thc ??y phong tro nh?c tr?: Alpha Phim tung ra phim Saigon By Night (1964) – cu?n phim ?en tr?ng phng s? v? gi?i tr ban ?m c?a Si Gn, trong ? c ph?n ph? di?n ca nh?c do cc ban nh?c tr? bi?u di?n. N?m 1970, ??o di?n Thi Thc Nha ? ??a vo hnh ?nh ban nh?c CBC ln mn b?c trong phim Ti?ng ht h?c tr; Lin ?nh phim quay ?i?u ru n??c m?t c ??c V??ng cng ban nh?c The New Flinstones; Giao Ch? phim ??a hnh ?nh bu?i sinh ho?t nh?c tr? v?i ph?n trnh di?n c?a Magic Stones – ??c V??ng; phim Ng??i tnh khng chn dung c s? xu?t hi?n c?a n? ca s? Candy Xun ht nh?c soul; phim Ng??i c ??n do Hong Thi Th? ??o di?n c?ng m?i ban nh?c CBC xu?t hi?n; phim Tu?i choai choai v?i s? xu?t hi?n c?a The Dreamers v The Enterprise Cu?i n?m 1971, nhm Jo Marcel cho tung ra cu?n phim 16 ly di 1 gi? 30 pht thu?n ty v? th? gi?i nh?c tr? v?i nh?ng ban nh?c v nh?ng ca s? n?i ti?ng c?a lng nh?c tr? Si Gn.
Bn c?nh ? cn c ch??ng trnh ca nh?c n??c ngoi trn ?i pht thanh Si Gn do H?i Nam ph? trch v?i gi?ng ca c?a ca s? M? nh? Frank Sinatra, RickyNelson, Pat Boone, Frankie Avalon, Bobby Darin, Paul Anka T? ? m?t s? ban nh?c ho?t ??ng v??t ra ngoi khun vin tr??ng h?c; h? k?t h?p v?i nhau ?? sinh ho?t chung v tr? thnh phong tro r?ng kh?p ? Si Gn.
Ngoi Ph??ng Hong n?i ?nh n?i ?m, cc ban nh?c tr? khc c?ng c tn tu?i nh? Shotguns c?a Ng?c Chnh, Black Stone, Blue Jets, Enterprises, The Hammer, Blue Stars (ban nh?c n?), Magic Stone, Les Vampires, The 46, Fanatiques, Spotlights, Ba Con Mo (c Vi Vn, Julie v M? Ha), The Uptight
The Blue Jets v?i Anh T, Khnh H, Thy Anh, The Blue Stars thnh l?p n?m 1964 v?i Minh Trang, Ng?c Ph??ng Bass, T??ng Nga, H?ng Loan l ban nh?c tr? n? xu?t s?c nh?t c?a Si Gn, m?t ban nh?c t?n t?i lu nh?t v ?i ??n tan r vo n?m 1970. M?t s? thnh vin tham gia cng ban nh?c phi n? khc l The Generations ?? thnh l?p ban The Blue Bells v?i H?i Y?n, Nina, Vi?t Nga, T??ng Nga, T??ng Vn. Sau The Blue Stars, n?m 1967 b?n c gi Tr??ng Tr?ng V??ng ? xu?t chiu trong ban The Phoenix, tuy nhin ban nh?c n? n?y ch? bi?u di?n trong cc d? v? gia ?nh v?i tnh cch gi?i tr m thi.
The Hammers v?i Nguy?n Thnh (guitar lead), L Ha (tr?ng), Nguy?n ??c (bass), Ng?c Tm (organ) v Cathy Hu? (ca s?). The Entreprise v?i Trung Ngh?a (lead guitar) v L ???c (bass), sau ny c thm Thanh Tuy?n (guitar lead) kh n?i ti?ng.
Ban CBC chuyn ch?i nh?c psychedelic v?i Bch Linh, Bch Lin, Tng Vn, Bch Loan.
The Rockin Stars thnh l?p n?m 1960 v?i Nguy?n Trung Lang (bass guitar), Nguy?n Trung Ph??ng (rythm guitar), Jules Tampicanou (lead guitar), ??ng H?u Tng (tenor saxophone), L?u V?n Hng (tr?ng) v Elvis Ph??ng (ca s?). N?m 1961 c thm 2 thnh vin m?i l Jean Jacques Cussy v Nicole. Cu?i n?m 1961 c thm ca s? Billy Shane.
The Strawberry Four g?m Tu?n Ng?c (guitar), ??c Huy (guitar), Ti?n Ch?nh (bass, tr??c ? l Billy Shane), Tng Giang (tr?ng). Ring Tu?n Ng?c ht v ?n trong nh?ng ban nh?c The Black Caps (v?i Minh Phc, Ngoc Tng, Billy Hng, Qu?c Huy), Blue Jays, The Revolution, The Strawberry Four. Khi The Strawberry Four tan r, Tu?n Ng?c ?i ht m?t mnh t?i cc phng tr. Nh?ng khi Thanh Tuy?n r v?i ??c Huy ?? theo Trung Ngh?a, Tu?n Ng?c v ??c Huy thnh l?p ban song ca chuyn ht nh?c country c?a M?.
Ban nh?c Bch Vi?t ??u l h?c sinh Tr??ng Petrus K, l ban nh?c tr? ??u tin mu?n khi ph?c m nh?c c? truy?n, s? d?ng nh?ng nh?c c? c? truy?n nh? ?n tranh, t? b, ?n c, ?n km, ?n ?y, tr?ng c?m v?i nh?c kh ph??ng Ty (ch? c m?t cy guitar v tr?ng). Ban nh?c xu?t hi?n trong ??i h?i nh?c tr? n?m 1971 v ch?i ? cc phng tr ?m Mu H?ng, Queen Bee v H?i Qun CyTre.
Ban The Dreamers v?i Duy Quang (ca), Duy Minh (tr?ng), Duy Hng (lead guitar), Duy C??ng (organ), Julie Quang v Vny. Trong ban ny ngoi Duy Quang v Julie th ng??i n?i nh?t l Duy C??ng.
Tuy nhin ban nh?c tr? ???c m?n m? nh?t l Ph??ng Hong, ? ?ng gp r?t l?n cho phong tro nh?c tr? Si Gn t? 1960 ??n 1974 v?i hai tn tu?i L H?u H (1946 – 2003) v Nguy?n Trung Cang (1947-1985). Ban nh?c khi ??i tn xu?t hi?n vo t?i 15-6-1971 t?i phng tr ?m Mu H?ng. Khc v?i cc ban nh?c mang tn M?, ban nh?c ny mang tn Vi?t: Ph??ng Hong ch? ht ton nh?c Vi?t do chnh cc nh?c s? trong ban sng tc nh? Yu Ng??i, Yu ??i, Phin khc Ma ?ng, Ti mu?n, Th??ng nhau ngy m?a, Yu em, Tnh ca h?ng Ti?n thn c?a ban nh?c Ph??ng Hong l ban nh?c H?i u ???c thnh l?p n?m 1963 nhn Ngy Nh?c tr? c?a Tr??ng trung h?c Lasan Taberd, v?i thnh vin ban ??u l L H?u H (solo, ca ph?), Nguy?n Trung Cang (organ, bass, ca ph?), Nguy?n Trung Vinh (tr?ng), Nh? Khim, (bass). Hai ca s? l Hoi Khanh v Mai Hoa. Sau ny c thm gi?ng ca Elvis Ph??ng – tn th?t l Ph?m Ng?c Ph??ng, c?u h?c sinh Jean Jacques Rousseau.
Ring ? V?ng Tu, c hai ban nh?c n?i ti?ng c?a ngy ?y l The Misfits v The Black Bees. The Misfits g?m c Chu Hi?p Clment, Jeannot, Ren v Tr. Sau c s? t?ng c??ng c?a M?nh H t? Si Gn v?, l m?t ca nh?c s? t?ng gp ph?n thnh cng cho The Hardstones. The Black Bees g?m c Minh Ty, Hong Nam, H?i, S??ng, Ngh?a, Nhn.
II. HO?T ??NG BI?U DI?N
Th?t ra ? Si Gn sau ngy chia c?t ??t n??c, ngoi vi?c ph? bi?n nh?c ti?n chi?n c t? tr??c ?, ? manh nha ho?t ??ng m nh?c m?i g?i l kch ??ng nh?c. Theo nh v?n L V?n Ngh?a, t? cu?i n?m 1959 nh hng Ha Bnh ? Si Gn ? xu?t hi?n m?t ban kch ??ng nh?c mang tn Th?i ??i, sau ? t?i phng tr Anh V? xu?t hi?n ban Rock Tigers, r?i ti?p ??n l The Blue Jean Boys.
T? n?m 1961, xu?t hi?n nh?ng ban nh?c mang tn n??c ngoi nh? Les Vampires v?i tay ?n kim ca s? ??c Huy, The Rocking Stars v?i gi?ng ca tr? Elvis Ph??ng. Hai ban The Rocking Stars v Black Caps th??ng bi?u di?n t?i Tr??ng Lamartine. Vo n?m 1963, ban nh?c Les Tridents ra ??i, sau ny ??i tn l Surfing. C?ng n?m 1963, H?i i h?u h?c sinh J.J Rousseau v Marie Curie t? ch?c lin hoan nh?c tr? t?i v? tr??ng ??i Kim ?, Si Gn qui t? nh?ng ban nh?c tr? lc ?y nh? Falcons, Fanatiquesv ???c xem nh? s? kh?i ??u cho nh?ng ??i h?i nh?c tr? sau ny.
M?t s? ban nh?c tr? th??ng bi?u di?n ? nh?ng qun bar, nh?ng d? v? gia ?nh ho?c gp m?t trong cc sinh ho?t c?a cc cu l?c b? M?, cc ??i h?i nh?c tr? ? Si Gn.
Ng??i kh?i x??ng nh?c tr? ??u tin l Tr??ng K?; ng ???c bi?t ??n nh? l ng??i ?i ??u trong ho?t ??ng nh?c tr? th?i b?y gi?. ng khng l ca s?, c?ng khng l nh?c s?, nh?ng tn tu?i ng g?n li?n v?i phong tro nh?c tr? Vi?t Nam. M?t tn tu?i ho?t ??ng kh lu di l L H?u H, khi m?i b??c vo con ???ng m nh?c, ? ??ng ra thnh l?p ban nh?c H?i u. Chnh t? ban nh?c ny ti?ng ht Thanh Lan ? ???c nhi?u b?n tr? bi?t ??n ?? r?i c n?i ti?ng sau ny. Nh?ng ph?i ??i t?i ??u th?p nin 1970, khi ban nh?c H?i u khng cn n?a, th L H?u H cng ph?i h?p v?i m?t s? b?n ?? thnh l?p ban nh?c Ph??ng Hong. Chnh t?i sn ch?i nh?c tr? ny, nhi?u ti n?ng ? c?t cnh bay cao trong vm tr?i m nh?c Vi?t.
??i h?i nh?c tr? ??u tin ???c t? ch?c t?i thnh ???ng Tr??ng Lasan Taberd vo n?m 1964 v?i cc ban nh?c tr? v nh?ng gi?ng ca th?i danh lc ?y. Khn gi? c kho?ng 1.000 ng??i. Ban nh?c n? ??u tin l The Blue Stars, ra m?t vo thng 10-1964 t?i ?ai nh?c h?i Vui S?ng t? ch?c t?i r?p V?n Hoa, ?a Kao cng v?i cc ban nh?c ?n anh nh? Teddy Bears, The Black Caps C?ng vo thng 10-1964, t?i r?p V?n Hoa t? ch?c ??i h?i Kch ??ng nh?c trong n?m ?m li?n. N?m 1964-1965 c Faucons Noirs l ban nh?c n?i b?t nh?t trong cc bu?i trnh di?n v?n ngh? do cc tr??ng trung h?c l?n t? ch?c. Ngoi ra cn c ban nh?c Teddy Bears (v?i Ti?n Ch?nh s? d?ng bass) v Les Fanatiques, Les Vampires, The Rockings Stars.
Vo ngy 28-11-1965, Tr??ng Taberd ??ng ra t? ch?c m?t bu?i ??i h?i nh?c tr? v?i m?c ?ch gip qu? x h?i. C ??n 17 ban nh?c gp m?t trong ch??ng trnh, m?t con s? k? l?c t? tr??c ??n nay; trong ? c cc ban The Black Caps, The Blue Stars, Les Vampires, H?i u
??i h?i nh?c tr? n?m 1966 ???c t? ch?c ?? c?u tr? n?n l?t mi?n Ty, c t?t c? 23 ban tham d? trnh di?n trong 6 gi?. Cc ban n?i ti?ng c The Spotlights (sau ny ??i tn l Strawberry Four v?i Billy Shane, ??c Huy, Tu?n Ng?c v Tng Giang), The Blue Stars v?i Kim Thoa, Kim Loan
??i h?i nh?c tr? c th? xem l c qui m nh?t di?n ra t?i sn v?n ??ng Hoa L? vo n?m 1971, v?i s? gp m?t c?a g?n 20 ban nh?c qu?c t? nh? M?, Philippines v Vi?t Nam do T?ng c?c Chi?n tranh chnh tr? ??ng ra t? ch?c v gip ??. L?n ny s? ng??i tham d? ln ??n 20.000 ng??i. T?t c? l?i nhu?n c?a ??i nh?c h?i ??u ???c g?i t?ng cc th??ng ph? binh v c nhi qu? ph?. ??n n?m 1972, ??i h?i nh?c tr? di?n ra t?i Th?o C?m Vin c?ng ???c t? ch?c qui m v?i m?c ?ch t? thi?n, thu ht hng ngn b?n tr? h?c sinh, sinh vin.
??i h?i nh?c tr? Taberd n?m 1974 l ??i h?i cu?i cng v?i s? c m?t c?a Qu?c D?ng trong ban H?n Hoang, The Dreamers v?i Thanh Lan, Crazy Dogs v?i Ng?c Bch
III. PH? BI?N BI NH?C G?C V PHNG TC L?I CA NH?C TR? PH??NG TY
Bu?i ??u l s? ph? bi?n cc bi ht c?a Php, do cc h?c sinh tr??ng Ty, h?c sinh con nh kh gi?, h? mua cc b?ng v ??a nh?c c?a Php du nh?p vo Vi?t Nam. Sau ?nh h??ng c?a m nh?c Php, b?t ??u xu?t hi?n ngy m?i phong ph nh?ng giai ?i?u v ti?t t?u m?i c?a m nh?c Anh M?. S? chuy?n ti?p ngu?n ?nh h??ng nh?c Php v nh?c Anh M? ? lm phong ph s? thch nghe nh?c c?a l?p tr? ? th?. m nh?c l ngn ng? v??t ra kh?i bin gi?i qu?c gia, n?u b? ra ph?n l?i v khc ngn ng? th ng??i nghe c?ng c th? c?m nh?n ???c ci hay c?a m nh?c ? qua giai ?i?u v ti?t t?u m?i m?. V?i tu?i tr? thnh th?, cc bi ht pop rock c?a u M? nh? l nh?ng ln gi mt, nh?ng xc c?m m?i m? khng cn theo khun php nh? cc b?n nh?c bn c? ?i?n c?a cc nh?c s? th?i k? phi thai dng nh?c lng m?n. Vi?c bi?u di?n l?i cc bi ht u M? do cc b?n tr? s?u t?m trn cc t?p ch n??c ngoi ho?c k m l?i t? b?ng ??a ??ng ra t? ch?c. Nh?ng bi ht Never my love, Rhythm of the rain, The sound of silence, Deborah, Oh Carol, It’s now or never… c?ng ?? lm xao xuy?n tm h?n l?p tr? th?i b?y gi?.
Qui t? trong phong tro l l?p nh?c s? tr? tu?i v?a bi?u di?n v?a sng tc trong cc nhm nh?c hnh thnh trong sinh vin, h?c sinh. ? l cc ca nh?c s? ??u ?n nh? Jo Marcel, Nguy?n Trung Cang, L H?u H, Nam L?c, Tng Giang C th? xem ?y l ho?t ??ng b??c ??u c?a phong tro nh?c tr?. Sau ? trong kho?ng th?i gian t? n?m 1964 ??n 1974, Tr??ng K? ??ng ra t? ch?c ??i h?i nh?c tr? th??ng xuyn t?i tr??ng h?c, ch?ng h?n t?i khun vin Tr??ng Taberd. Nh?ng n?m k? ti?p nh?c tr? m? r?ng ho?t ??ng ? ph?m vi l?n h?n nh? cc ??i h?i ???c t? ch?c ? r?p Th?ng Nh?t v r?p Qu?c Thanh, Si Gn.
Theo th?i gian, ??n nh?ng n?m ??u th?p nin 1970, nh?c tr? b?t ??u Vi?t ha, ngh?a l ht nh?c ngo?i qu?c c l?i Vi?t. Vi?c chuy?n ng?, phng tc l?i ca do cc ngh? s? Ph?m Duy, Tr??ng K?, Nam L?c, K? Pht v V? Xun Hng ??m trch. Ph?n l?n cc bi ht ???c chuy?n ng? ??u vi?t v? tnh yu ?i l?a. V? Xun Hng ? chuy?n so?n l?i Vi?t cho cc ca khc Bp b khng tnh yu (Poupe De Cire, Poupe De Son), G c?a 3 ti?ng (Knock Three Times), Chuy?n Phim Bu?n (Sad Movies), Lng du (LAventura), Anh th khng (Toi Jamais), Nam L?c v?i Tr?ng V??ng Khung C?a Ma Thu (Tell Laura I Love Her). My Lang Thang (The Cowboys Work Is Never Done)
M?t s? bi ???c ph? bi?n r?ng ri nh? Tr?ng V??ng Khung C?a Ma Thu, m?t sng tc c?a hai nh vi?t ca khc Jeff Barry v Ben Raleigh:
Tim em ch?a nghe rung qua m?t l?n
Ln mi em ch?a hn ai cho th?t g?n
Tnh tr?n mong manh nh? l me xanh
Ng? ngc r?i nhanh…
Thu gi?ng heo may cho bng cy l?nh ??y
Ng??i cho em nghe cu nh? th??ng t?ng ngy
Nh?ng ngy ??i ch? ??i ng??i qua c?n m?
Trong m?t ngy th?, trong n?ng vu v?.
Nh? khi bay l?c v?n v??ng
Cho h?i ?m ln mi ng??i
La s??ng kn nh? vy ng?p tr??ng
Ln my yu th??ng v??ng trong h?n em.
(Nam L?c vi?t l?i Vi?t)
Hay bi Ch? Cn L Gi?c M? Qua:
Nh? ln my
Tnh yu thi gi? ?y l?ng l?
Nh? ln gi
Ng??i yu thi gi? ?y h?ng h?
R?i m?t l?n xa cch
L m?t ??i than trch
R?i cu?c tnh bay m?t
V m?t ng??i ?i khu?t
Tnh ch? cn cay ??ng
?? ch? cn xa v?ng
?? ch? cn n?ng v??ng cu?i ???ng.
Th??ng ng??i th??ng
Ngn x?a ?i ngn sau nt c??i
V??ng s?u v??ng
???ng x?a nay gi? ?u bng ng??i
Tnh nhi?m m?u tan v?
Lng ch? cn nhung nh?
Gi? m?t mnh qun lng
L?nh lng theo n?m thng
D m?t l?n em ?
M?m lng nh? chi?c l
(Nam L?c vi?t l?i Vi?t)
Nh?ng ca khc tr? tnh ???c ??t l?i Vi?t nh? H?i ng??i tnh Lara (nh?c phim Dr.Zivago):
Ng??i tnh th??ng nh?
Hy l?ng nghe l?i m?n m
D ma xun ?
Chn vi b?i ln tuy?t kia.
Ng?n ??i tr?ng xa
S? c hoa m?c ??u ma
M?ng ??p nh? c?
n tnh cn v? v?i ta
Ho?c bi nh?c phim Romeo & Juliet:
Giy pht ban ??u ngy ta g?p nhau
M?t yu th?m trao nh?ng cu n tnh
Bi?t bao l u y?m.
Nh?ng m?i duyn ??u th??ng gy kh? ?au
Lng khc th?m v pht chia ly ch?t ??n
Nh? m?a tr?i ngu.
Nhn l vng r?i xao xuy?n h?n ti
No ?u ng??i yu v nh?ng ngy x?a.
Thi ? h?t r?i, tnh yu ??u tin
Gi?ng nh? h?t m?a mt cho tm h?n
Pht giy r?i ch?t ??n
Theo ng my s?u nghn n?m bu?n tri
V nh? ng??i, ng??i h?i ?ang say h?nh phc
Th?u cho tnh ti
(Qu?c B?o vi?t l?i Vi?t)
Bi dn ca i Nh? Lan Gin thin l ? xa:
T?i nghi?p th?ng b
C? nh? th??ng mi qu nh
Gin thin l ? xa, ? r?i xa
??a b l? yu, ? l? yu c em r?i
Tnh ? qun m?i s?m mai l?ng tri.
Ny nng h?i nh? may o cho ng??i
Gin thin l ? xa tt mi kh?i
T?m o c?t ngay, ? c?t trn kh?n l?a l
L chi?c ch?n ??p chung nh?ng ngy qua.
Tm m?t mi?ng ??t cho g si tnh
Gin thin l ? xa mi ngn xanh
Mi?ng ??t ct hoang
Mi?ng ??t ngay bn gio ???ng
Bi?n s? ru ti?ng ht bn trng d??ng.
Gi? ? ??n lc tan nh m?t tr?i
Gin thin l ? xa mi ng??i ?i!
L?p ??t h? ti, l?p v?i ?i tay c nng
Th hy chn, tri tim non bu?n th??ng.
(Ph?m Duy vi?t l?i Vi?t)
Bi Histoire dun amour (L?ch s? m?t chuy?n tnh):
Chuy?n tnh yu ?i ta ngy ?y tuy?t nh? m?
Chuy?n tnh yu ?i ta ngy ?y ??p nh? th?
Mnh lm quen nhau trn ???ng v?ng khuya
Du nhau qua bao nhiu h ph? m?a
Ng?i bn nhau cng vin l?nh gi…
Chuy?n tnh yu ?i ta ngy ?y ??y m?ng m?
Chuy?n tnh yu ?i ta ngy ?y th?t kiu sa
V tr?n gian thnh thang ch? c ta
Mnh cho nhau yu th??ng r?i xt xa
R?i chia ly r?i ??n phi pha…
(Ph?m Duy vi?t l?i Vi?t)
Cc nhm nh?c tr? cn ???c cung c?p thm cc t?p bi ht do nh pht hnh Hi?n ??i in ?n ??u ??n, ghi cc b?n nh?c c l?i ca ti?ng Anh, Php v c l?i Vi?t c?a cc nh?c s? vi?t thm ?? d? ph? bi?n. ? l cc t?p nh?c ??u mang tn Tnh Ca Nh?c Tr? t? t?p 1 ??n t?p 10 (pht hnh thng 9-1973). Nh?c tr? ?n khch chnh l nh? cc bi ht c thm l?i Vi?t d? hi?u gip s? c?m nh?n tr?c ti?p v g?n g?i h?n.
Xin gi?i thi?u m?t s? bi ht c?a phong tro nh?c tr? th??ng s? d?ng t? cc t?p nh?c nu trn: Th yu th??ng, Chuy?n tnh, H?i ng??i tnh Lara, Xin hy c??i m?t l?n cho anh, L xanh ma h, Tnh th?, Nh? l thu vng, D? vng bu?n, Bu?n ch?t ??n, M?t th?i ?? yu, H mu?n, N? hn ??u, ?i?u bu?n, Xin ???c gi?c an vui, Tnh trong thong giy, Th?ng tr?m (Tnh Ca Nh?c Tr? 5); Xin ?? ta yu em, Hm nay ta v?, Bi?t bao nhiu tnh, Nh?ng thng ngy c ??c, Khng c em, ??ng xanh, Yu em, M?t ??i chim bao, ?m sao khng bao gi? ti qun, Cho ng??i yu b nh?, Ging ??i, Tnh thong bay, ?i?u tnh (Tnh Ca Nh?c Tr? 6); Cu?c ??i, Yu em, Chi?u v?, M?t ??i cy c?, ?i khi ta mu?n khc, Bi ht cho nh?ng ng??i tu?i tr?, Hy ng??c m?t nhn ??i, Yu trong c?n say, ??ng cho ti th?y, Xin hy qun ?i, Sau c?n m, Ng??i yu ?i gi bi?t, Ti s? t?i (Tnh Ca Nh?c Tr? 7); V?ng bng ng??i yu, Ht ln ?i, N?i ?au d?u dng, ?m tr?ng, Bi?t ly, Yu em b?ng tri tim anh, C? yn vui, Ng??i tnh b nh?, Bi?t ?u, Tay trong tay, ??ng nh?c tn chng, H 42, G?i ??n ng??i yu, Trong n?ng trong gi (Tnh Ca Nh?c Tr? 8); Em ??p nh?t ?m nay, Ti?n em n?i phi tr??ng,Yu em b?ng c? tri tim, Ti ni ?a, Ngy c??i em, M? ??c r?i ?y, H ? t?i, Dng su?i tnh, D sao, Khi ta hai m??i, ???ng bay em ?i, Ni v?i em, ?m bu?n, Hy ht ln (Tnh Ca Nh?c Tr? 9); Ng??i yu n?u ra ?i, D?u dng bn anh, Xa r?i, Yu nhau ma h khc nhau ma ?ng, M?ng phiu du, M?a, Cu?c tnh tn, Tango xanh, Khi m? m?t ng??i yu, Ti?ng m th?m, Himalaya, Ng??i ??p, H?i ng??i yu, Ch? nh?t tuy?t v?i (Tnh Ca Nh?c Tr? 10).
ng K? Pht – m?t thnh vin trong phong tro nh?c tr?, hi?n l ch? nhi?m bo Tr? Magazine h?i ngo?i – tm s?: Ti t?ng s?ng trong th?i k? m khi ?y thanh nin r?t hoang mang v? chi?n tranh v trong cu?c s?ng. Gi?i tr? khng bi?t s?ng ch?t ngy no. H? say ??m v th? h?n vo dng nh?c kch ??ng ?? v?i ?i nh?ng tm tr?ng, bu?n chn v lo l?ng. Cn ng Nam L?c nh?n xt: ? g?i l gi?i tr? th khi l?n ln, r?t t? nhin, h? thch g th h? lm ?. H? khng b? ?nh h??ng nhi?u bn ngoi, ngh?a l d ??t n??c b? chinh chi?n, c chi?n tranh nh?ng khng ph?i lc no h? c?ng b? c l?p trong ci chinh chi?n ? m h? v?n pht tri?n thch c?a h?.
thch ? chnh l nh?ng bi ht vi?t v? tnh yu c?a nh?c tr? n??c ngoi; chng s? l n?i tr ?n cho nh?ng tm h?n m?t m?i, chn ch??ng, mu?n thot ly khng kh chi?n tranh ko di mi m th? h? h? ph?i ???ng ??u. Nh?ng bi ht trong cc t?p Tnh Ca Nh?c Tr? ? ch?ng minh cho s? l?a ch?n c?a m?t l?p ng??i tr? ? cc ? th? t??ng ??i cn yn bnh ? mi?n Nam.
IV. SNG TC M?I C?A NH?C TR? MI?N NAM
Sau giai ?o?n trnh di?n cc bi ht nh?c tr? c?a n??c ngoi, m?t s? b?n tr? trong phong tro b?ng th?y c nhu c?u c?n di?n ??t tnh c?m v t? t??ng c?a chnh mnh b?ng ngn ng? Vi?t. C? th? l h? mu?n sng tc nh?ng bi ht m?i ?? th? hi?n ti?ng ni c?a ring mnh, c?ng nh? lm phong ph thm cho cc ch??ng trnh bi?u di?n. Sau ny nh th? Du T? L nh?n xt: Ban nh?c Ph??ng Hong c?a L H?u H thnh l?p n?m 1963, v?i ch? tr??ng d?t khot c?a L H?u H l ng??i Vi?t ph?i ch?i nh?c Vi?t nh?m t?o m?t khuynh h??ng khc bi?t v?i hng lo?t cc nhm nh?c tr? lc ?, ph?n l?n ?ang cover l?i cc bi ht ngo?i qu?c, v l?y tn ti?ng n??c ngoi nh? The Enterprise, CBC, The Dreammers, Les Vampires… Nh?c tr? thu?n Vi?t ???c coi nh? khai sinh t? ?. N?u l?ch s? m nh?c Anh qu?c c c?t m?c v? ??i t? cu?c ni chuy?n v tnh trn tu ?i?n gi?a Paul McCartney v John Lennon, th ? Vi?t Nam c?ng c ch??ng l?ch s? m nh?c k? th t? s? k?t n?i gi?a L H?u H v Nguy?n Trung Cang. (1)
Trong s? cc b?n tr? sng tc nh?c v l?i Vi?t ?? ph?c v? phong tro, ph?i k? ??n tc ph?m c?a cc nh?c s? nh? Tng Giang, L H?u H v Nguy?n Trung Cang, ??u l thnh vin trong ban nh?c Ph??ng Hong. N?i dung cc bi ht c?a h? ph?n l?n khng tch r?i khng kh v?n ha thnh th? th?i chi?n. H? c?ng ni v? tnh yu nh?ng khng ph?i m?t th? tnh yu b?t ch?p khng-th?i gian m l tnh yu c?a ng??i thanh nin trong hon c?nh chi?n tranh v?i tm tr?ng ?u t?, gi?ng x gi?a m? ??c v th?c t?i.
H? khng c gi?c m? tuy?t ??p nh? trong trong m?t th? gi?i yn bnh nn ?i khi tnh yu c?a h? c?ng v??ng nhi?u u bu?n, tr?n tr?. Pht giy n?ng nn v?a c ? nh?ng bi?t ?u ti?p n?i l s? ph? phng:
H?i anh yu xin anh ??ng bu?n
C ?i khi em hay gi?n h?n
? cho anh qun ?i ngy di
V?i bao ?m suy t? mi?t mi.
M?t mi ?y xin anh ??ng ch?
Chi?c hn kia mong anh t?ng gi?
Ngn tay kia xin ch? h?ng h?
D?t em ?i v? trong ??i ch?…
Hy cho em mi hn n?ng nn
L? mai sau duyn ta mu?n mng
S? khng ai cho ta v?i vng
M?i yu ?y nay sao ph? phng.
Hy yu nh? ch?a yu l?n no
Hy cho nhau mi hn ng?t ngo
Hy ??a em v? n?i cu?i tr?i
Gi?c m? yu cng anh tr?n ??i.
(L H?u H, Hy yu nh? ch?a yu l?n no)
Tnh c?m yu ???ng c?a ?i l?a c nhi?u cung b?c c?m xc nn m nh?c c?a cc tc gi? tr? c?ng di?n t? ???c cc d?ng th?c c?a c?m xc ?y, khi tha thi?t m?n n?ng, khi bu?n phi?n o no. Trong bi Th??ng nhau ngy m?a, Nguy?n Trung Cang (2) s? d?ng ?i?u slow rock ?? di?n t? dng nh?c nh? nhng v?i tnh c?m v??ng v?n c?a th?i hoa m?ng, t?a nh?ng c?n m?a tun r?i ??u ??n g?i nh? v? d? vng:
Khi m?t tr?i v?ng bng
Khi l?i nguy?n khu?t l?p
Nghe l?c loi ki?p s?ng sao m?i mong.
Nh? gi?t bu?n n??c m?t
M?a ng?i ngng ho h?t
Th??ng ng??i v? bu?t gi trn ???ng xa.
M?a t?ng ngy th??t tha
M?a bng hong xt xa
Cn m?a mi gi?a b? v? n?ng trong m?.
Nh? m?a ngy no th?m ??t vai em
Nh? m?a ngy no khu?t l?p sao ?m
Th??ng em ngy no khc ??t mi m?m.
Th??ng nhau th?t nhi?u bi?t m?y tin yu
Cho nhau tr?n tnh d?u c ?iu linh
Xa nhau tr?n ??i v?n nh? th??ng nhau.
(Nguy?n Trung Cang, Th??ng nhau ngy m?a)
H?u h?t cc nh?c s? tr? ??u vi?t v? tnh yu, h? c nh?ng giai ?i?u nh? nhng, m i:
By gi? l ma thu,
Chi?u v?ng khi s??ng m
Hng cy kh s?u a,
Hiu h?t ??ng trong m?a.
M?a nh? l? tnh x?a,
L? th?m m?y cho v?a
L? th??ng hoa ph??ng r?,
Anh c nghe ma thu.
Thu mang cho tnh yu m?t th?i ? qua
Thu mang cho ng??i yu m?t ??i xt xa
Ma thu ? xa h?t c?n mong ch?
Ma thu s? c?t d?u chn ? th?
M?t ng??i b??c ?i, l? tnh ??t mi.
Hm nay tr?i vo ?ng,
Tnh ? ch?t trong lng
Ni?m c ??n ch?t ??n,
Anh ? qun ma thu.
Anh ? qun ma thu,
Anh ? qun ma thu…
Ma thu!
(Tng Giang & Nam L?c, Anh ? qun ma thu)
Nh?ng ?i khi u?t ngh?n v tnh c?m yu th??ng ? nh?t nha ho?c v?i vng m?t ?i:
Em ?i, anh mu?n ni r?ng,
Sao em cn mi h?ng h?.
Khi anh tr?n lng yu em thi?t tha.
Xin em ??ng lun d?i lng,
Khi tim lm ?i m h?ng.
Cho ta ???c g?n nhau trong gi?c m?ng.
(L H?u H, Yu em)
Pht ??u g?p em, tinh t quay cu?ng
Lng ?ang gi b?ng,
B?ng ng?p trn mun tia n?ng
Nghe bao xt xa,
V?t bay theo cnh chim ngn
D?ng b??c n?i ny, ch? cn em v?i ta…
Ng? ngng nhn em… nh? ? quen r?i
H?i em bi?t ch?ng,
Nh?ng bng hong gi?ng vy kn
Nh? mun tc my
Quy?n v??ng ?i m?t nhung huy?n
M?ng ??c ?y r?i…
Sao ng?i ngng v??ng trong ta…
Bao ?m c ??n,
Min man v?i ni?m th??ng nh?
Suy t? u lo, men thu?c ??ng trn mi
? xt xa nhi?u m sao ni khng nn l?i
?nh xin m tr?n m?i u hoi trong tm t?…
(Tng Giang & Tr??ng K?, Bi?t ??n thu? no)
N??c m?t ?y ? lau kh r?i
?i mi ?y ? quen ti?ng c??i
Cu?c tnh l? ? phai nh?t r?i
Ng??i tnh c? ? xa ta r?i.
Ti?c nu?i m?y c?ng thm th?a
Yu ???ng bi?t ni sao cho v?a
Cu?c tnh ?? ?? em vui ?a
??a ?y ? gi? ? ??n ma …
Trong quan ti bu?n
H?n nghe thm tr?ng v?ng
Tc ch?a xanh m?t l?n
Nh?ng tim nghe ? th??ng thn
Trong c?n g?i h?n ??i nghe xa xi l?m
Gt chn ?i ch?a mn
???ng tnh nay ? l?i d?n…
(Nguy?n Trung Cang, Phin khc ma ?ng)
??n m?t lc no ?, ng??i nh?c s? nh?n ra tnh yu ?em l?i mu?n phi?n v anh ta s? tr? v? v?i n?i c ??n v l?i th? than khi ??i di?n v?i chnh mnh:
?m c ti?ng th? di,
?m c nh?ng ng?m ngi,
Khu ph? yn n?m, ?i bn chn m?i
Trn l?i v? m?a bay.
?m anh ht m?t mnh,
Ru em gi?c m?ng lnh
Xin nh?ng yn bnh cho loi chim nh?
Cao vt tr?i thnh thang.
Anh ru em ng? khng b?ng
Nh?ng l?i bu?n anh ? vi?t
Anh ru em ng? ny l?i ru
Tha thi?t r?n rng
Ai cho ti m?t ngy yn vui
Cho ti qun cu?c ??i bo n?i
?? ti cn yu th??ng loi ng??i.
?m hiu h?t l?nh lng,
Su thm m?t mu?n phi?n
Soi bng ??i mnh bn dng sng c?.
Ti v?i tr?i b? v?.
(Tng Giang, Ti v?i tr?i b? v?)
Gi?a m?t ??t n??c tao lo?n, x h?i ph?c t?p, lng ng??i nhi?u khi thay ??i kh l??ng, ? ? nhi?u ganh ght, h?n th, l?a l?c, d?i tr khi?n nt nh?c c?a cc tc gi? tr? tu?i cn v??ng v?t m?t cht bi quan ho?c l s? th? than tr??c nhn tnh th? thi. Trong tnh c?nh ? ?i khi h? c?ng gi?u ?i dng l?. Nh?ng r?i c?ng ph?i yu th??ng ng??i, yu th??ng ??i:
C??i ln ?i em ?i
D n??c m?t r?t trn vnh mi
Hy ng??c m?t nhn ??i
Nhn tha nhn ta bung ti?ng c??i.
Ta khng c?n cu?c ??i
Ton nh?ng ch bai v ganh ght
Ta khng c?n cu?c ??i
Ton nh?ng khoe khoang v th?p hn.
C??i ln ?i em ?i
C??i ?? gi?u nh?ng dng l? r?i
Hy ng??c m?t nhn ??i
Nhn ??i thay ta vang ti?ng c??i.
Ta khng thm lm ng??i
Th lm chim trn r?ng hoang v?ng
Ta khng thm lm ng??i
Th lm my bay kh?p ph??ng tr?i…
(L H?u H, Hy ng??c m?t nhn ??i)
B?n thn ?i c? g?ng yu th??ng ng??i
D ng??i khng yu ta, hy c? yu th??ng hoi
M?c ng??i ai quen ai, hy cho nhau m?t l?i
D l l?i nghe chua cay,
D l l?i thong qua tai…
B?n thn ?i c? g?ng th??ng yu ??i
D ??i khng yu ta, hy c? th??ng yu hoi
M?c ??i ta khng ai, hy v?ng tin yu ??i
D ??i ch? yu gian d?i,
D ??i cay ??ng nh? vi…
Ngy no b?u tr?i cn my bay
Lng ta v?n th?y yu th??ng ng??i
D ??i cn g?p nhi?u chng gai
Tr?n ??i v?n c? ?i ?i hoi.
B?n thn ?i c? g?ng yu th??ng ??i
D ??i khng yu ta, hy c? yu th??ng hoi
M?c ??i ta khng ai, hy v?ng tin yu ??i
D ??i ch? yu gian d?i,
D ??i cay ??ng nh? vi…
(L H?u H, Yu ??i yu ng??i)
V nh? th? sau khi tr?i qua nhi?u bu?n phi?n, cay ??ng, ng??i nh?c s? c?ng ch? mong ??c gi?n d?:
Ti mu?n mnh tm ??n thin nhin
Ti mu?n s?ng nh? loi hoa hi?n
Ti mu?n lm m?t th? c? cy
Vui trong gi v khng ?u phi?n.
Ti mu?n m?i ng??i bi?t th??ng nhau
Khng on ght khng gy h?n s?u
Ti mu?n ??i h?t ngh?a th??ng ?au
Ti mu?n th?y tnh yu ban ??u…
Em c th?y hoa kia m?i n?
Trong giy pht nh?ng ??p tuy?t v?i
Nh? h?nh phc thong qua m?t r?i
Gi? ?u cn tm ???c nt vui…
Ti mu?n thnh loi th ?i hoang
Ti mu?n s?ng nh? loi chim ngn
Ti mu?n c??i vo nh?ng khoe khoang
Ti mu?n khc th??ng ??i ?iu tn…
(L H?u H, Ti mu?n)
oOo
Chi?n tranh ko di trn ??t n??c, ngy cng mnh li?t, lm tm tr?ng thanh nin thi?u n? mn m?i trong kht khao yn bnh, mu?n v??n ln ?? xy d?ng t??ng lai. D chi?n tranh ch?a lm xo tr?n nhi?u ??i s?ng ? Si Gn c?ng nh? cc thnh th? mi?n Nam v s? nguy hi?m khng th??ng xuyn v tn kh?c nh? ? cc vng thn qu v r?ng ni, nh?ng ng??i tu?i tr? v?n khao kht m?t th? m nh?c ni ln tm tr?ng v kht v?ng c?a chnh mnh ?? b?i ??p tm h?n. Nh?c tr? ???c ?a thch v c th? ph?n ?nh ph?n no tm tr?ng ny c?a m?t l?p th? h? thanh nin b? ?ng khung trong cc ? th? mi?n Nam nh? th?.
_________
CH THCH:
(1) Du T? L, L H?u H: Tin yu gi?a th?m k?ch, thng 4-2016, FB DTL.
(2) Nguy?n Trung Cang cn c hai bi ht ???c nhi?u ng??i bi?t ??n v c? t??ng ? l sng tc tr??c n?m 1975. Bi Bng khung chi?u n?i tr vi?t n?m 1981 v Cn yu em mi l ca khc vi?t vo cu?i ??i. Nguy?n Trung Cang m?t n?m 1985.
(Cn ti?p)