Hong H?ng
Ti xin php ???c chia s? v?i cc nh nghin c?u c m?t trong H?i th?o ny [H?i th?o ma H t? ch?c t?i Warsaw, Ba Lan, hai ngy 13 & 14-7. 2018 V?n Vi?t] m?t s? tr?i nghi?m v vi ?i?u rt ra t? ? c?a m?t ng??i tr?c ti?p tham d? vo vi?c hnh thnh x h?i dn s? ? Vi?t Nam thng qua truy?n thng m?ng trong vng 15 n?m l?i ?y.
C th? coi n?m 2003 l ci m?c kh?i ??u, khi ti tham gia vi?t bi trn m?ng talawas.org c?a nh v?n Ph?m Th? Hoi, sau ? cng khai ??ng tn trong Ban Bin t?p v?i t? cch BTV trong n??c ph? trch m?ng v?n ho v?n ngh?. C th? ni, tuy ra ??i sau diendan.org ? Paris, talawas.org l m?ng h?i ngo?i ??u tin k?t n?i ???c nhi?u cy bt trong n??c, ? l nh? l?i th? c?a m?t Ch? bin c ?i?m xu?t pht ch?a xa t? trong n??c, v do ?, c m?i quan h? su r?ng v quan ?i?m kh ??ng nh?t v?i nh?ng cy bt c?p ti?n trong n??c. H?n n?a, v?i b?n ch?t m?t di?n ?n t? do v? v?n h?c v m? r?ng ra cc v?n ?? h?c thu?t, cc v?n ?? v?n ho x h?i, tr??c khi d?n thn vo cc v?n ?? chnh tr?, talawas.org d? huy ??ng nh?ng ti?ng ni trong n??c lu nay b? vng kim c si?t ch?t v?n cn e d v?i nh?ng c? s? c y?u t? n??c ngoi c?ng c ngh?a l y?u t? r?t d? gy ho? cho h?. ? c c? m?t s? nhn v?t quan ch?c ?ang t?i v? xu?t hi?n trn di?n ?n ny, nh? ng Ch? t?ch H?i Nh v?n, b Ph Tr??ng ban V?n ho c?a Qu?c h?i, ng V? tr??ng V? V?n ngh? Ban T? t??ng V?n ho c?a ??ng C?ng s?n
talawas.org v ci ?ui c?a n l talablog ? hon thnh s? m?nh l?ch s? sau 10 n?m lm ng??i tin khu cho phong tro truy?n thng m?ng trong n??c. Phong tro ny c?ng ? tr?i qua 10 n?m hnh thnh, pht tri?n.
Ti xin php ?i?m l?i b??c ?i c?a phong tro ny qua 3 ph??ng di?n: Cc blog, website; Facebook v h? th?ng bo cng dn; Cc cu?c bi?u tnh trn m?ng.
1/ Cc blog, website c nhn v t?p th?:
Trong 10 n?m qua, t? trong n??c ? xu?t hi?n r?t nhi?u blog, website c nhn, t?p th? h?t s?c ?a d?ng, bao trm m?i l?nh v?c c?a ??i s?ng, thu ht l??ng ng??i theo di v ng??i ??c r?t l?n. T?t nhin cu view nhi?u nh?t v?n l nh?ng lo?i blog ?n ch?i nh?y ma, sex xi?c nh?ng trong ? khng t blog, website c nhn v t?p th? mang tnh ph?n bi?n v? chnh tr? x h?i, ???c quy v? l? tri ho?c l? dn.
Tc ??ng x h?i c?a nhi?u blog, website lo?i ny kh l?n, ??c bi?t l ??n gi?i cn b? ? v? h?u v c? ?ang t?i ch?c lu nay v?n m? ng?, nh?t l khi ch? nhn nh?ng blog ny l nh?ng ng??i t?ng c v? tr trong h? th?ng chnh th?ng. Chnh ?i?u ? lm nn m?i lo th?c s? c?a lnh ??o ??ng C?ng s?n, v nguy c? t? di?n bi?n, t? chuy?n ho ngy cng m?nh trong n?i b? h? th?ng. B?i th?, chnh quy?n ? kin quy?t xo b? nh?ng blog, website tr?c di?n cc v?n ?? th?i s? chnh tr? c l??ng ng??i ??c l?n, t? cch gy p l?c ?? ch? nhn ph?i ng?ng, cho ??n cch c?c ?oan l b?t giam ch? nhn nh? Ph?m Vi?t ?o, Nguy?n Quang L?p, Tr??ng Duy Nh?t, Nguy?n H?u Vinh, Nguy?n Ng?c Gi
Cho ??n nay, cn l?i m?t s? blog, website ch?a b? kh?ng b? ??n m?c ph?i tuy?t tch. Ngoi boxitvn l trang web ra ??i t? ki?n ngh? ph?n ??i v? khai thc bauxite, bi?n thnh m?ng ph?n bi?n c?a tr th?c v? m?i m?t chnh tr? x h?i; trang vietnamthoibao v?i nh?ng phn tch, bnh lu?n bm st nh?ng v?n ?? th?i s? v m?i pht tri?n nghi?p v? ?i?u tra ph?ng v?n khi?n n ?ang d?n d?n tr? thnh m?t t? bo th?c s?; ph?n l?n cn l?i l nh?ng m?ng ch? y?u thu?c l?nh v?c ph? bi?n tri th?c chung, hay ?i su v? v?n ho, ngh? thu?t nh? vanviet.info, lichsuvn.net, luatkhoa.org, v kh nhi?u blog, website c?a gi?i tr? trong cc l?nh v?c gio d?c, v?n ho, x h?i, mi tr??ng, kinh doanh, gi?i tr. Tc d?ng khai dn tr (bao g?m quan tr, ??ng tr) c?a nh?ng trang m?ng ny theo con ???ng Phan Chu Trinh l r?t c?n c?.
Nh?n xt chung v? nh?ng trang m?ng l? dn hi?n hnh c ??i b?n doanh trong n??c l: 1. N?i dung khng lin quan tr?c ti?p ??n chnh tr? ho?c mang tnh ph?n bi?n nh?ng khng ??i ??u ??n m?c gay g?t v?i chnh quy?n. 2. C m?t Ban bin t?p g?m nh?ng tn tu?i quen thu?c trong gi?i tr th?c, nhn s?. 3. C s? c?ng tc vin n??c ngoi ngy cng t?ng. Th d?: Theo th?ng k c?a vanviet, trang ny c kho?ng 150 tc gi? ? n??c ngoi, chi?m m?t n?a s? tc gi? c m?t; vanviet ? h?p tc v?i bo Ng??i Vi?t ? M? ?? xu?t b?n sch 40 n?m Th? Vi?t H?i ngo?i; bauxitevn c Ban ph? trch h?n h?p trong-ngoi n??c ? chnh l s? th? hi?n ho h?p dn t?c m?t cch c? th? v hi?u qu?, khng c?n ??n cc kh?u hi?u sung c?a nh n??c Vi?t Nam, v ? l s? ho h?p c?a nh?ng ng??i Vi?t T? do, khng phn bi?t trong – ngoi n??c 4. M?t s? trang ? tr? thnh hnh th?c ho?t ??ng ch? y?u c?a nh?ng t? ch?c x h?i dn s? m?i ra ??i nh? Ban v?n ??ng V?n ?on ??c l?p Vi?t Nam v?i trang V?n Vi?t v Gi?i th??ng V?n Vi?t; H?i Nh bo ??c l?p v?i trang Vi?t Nam Th?i bo. M?i ra ??i l trang Lo m ch?a an c?a nhm tr th?c cao tu?i cng tn. 5. ? c nh?ng trang m?ng ??ng ??n m ch? bin l ng??i tr?, c trnh ??, c b?n ??c thu?c gi?i tr?. ? l ?i?u r?t ?ng m?ng, b? sung r?t c?n thi?t cho nh?ng trang m?ng gi c?a l? tri c nh?ng h?n ch? r?t r th?m ch l nh?ng y?u t? l?c h?u v? cch nhn, ph??ng php ti?p c?n th?c t? v n?ng l?c cng ngh? thng tin.
2/ H? th?ng bo cng dn:
H?n ch? c?a lo?i hnh blog, website l chngngy cng b? ng?n ch?n tri?t ?? b?i t??ng l?a c?a an ninh Vi?t Nam. T? ch? ch? ng?n ch?n m?t s? trang m?ng tr?c ti?p ph?n bi?n v? chnh tr?, vi n?m g?n ?y v?n l ho? thnh Vi?t Nam ? ch?n t?t c? cc trang khng c gi?y php c?a B? Thng tin truy?n thng, trong ? c c? cc ?i pht thanh n??c ngoi tr??c ?y khng b? ch?n nh? VOA, RFA, RFI, BBC
Nh?ng h? ch?a ch?n ???c Facebook. Theo m?t ??c l??ng n?m 2018, VN c kho?ng 55 tri?u (c ngu?n tin ni t?i 58 tri?u) ng??i c ti kho?n FB, t?c l h?u h?t s? dn ? ?? tu?i tch c?c.
? xu?t hi?n kh nhi?u fanpage mang tnh ch?t nh? m?t t? bo t?p th? thu?c nhi?u l?nh v?c, c hng v?n ng??i tham gia. R?t nhi?u website, blog b? t??ng l?a ? m? ti kho?n trn FB. Trong s? ? c kho?ng m?t tr?m nh ho?t ??ng dn ch?, nhn quy?n ho?c tr th?c c?p ti?n. Theo RFI, nhi?u Facebooker lo?i ny c ??n trn 100.000 follower (ng??i theo di), c facebooker thu ht s? l??ng ng??i theo di t?i trn 400.000. ?ng l?u l c nh?ng nh bo dng FB ?? g?i g?m nh?ng ki?n, nh?ng bi vi?t khng th? ??ng trn t? bo chnh th?ng c?a mnh.
? hnh thnh m?t th? v?n phong Facebook, n?i b?t ? nh?ng chu?t th? ngn like nh? Huy ??c Oshin (San H), Tu?n Khanh, L?u Tr?ng V?n ? h?, ngoi tnh ng?n g?n, t?c th?i, ?o?n ?ao l ??c ?i?m c?n c c?a cc status FB, c s? h?p d?n ho?c c?a thng tin ??c, pht hi?n scoop, ho?c c?a s? phn tch s?c s?o, ho?c c?a c?m xc d? ly lan, ho?c k?t h?p c?a nh?ng ?u ?i?m trn.
Quan tr?ng h?n, Facebook ? tr? thnh m?t h? th?ng bo cng dn r?t phong ph v ??y s?c m?nh. M?i ng??i c ti kho?n FB l m?t nh bo, pht hi?n v ghi nh?n cc th?c t? t? kh?p ng ngch trn ??t n??c, ??a tin c?c nhanh, pht tn r?t r?ng. Nhi?u tr??ng h?p bo FB ? l?n t bo ch chnh th?ng, th?m ch l ngu?n cung c?p tin m bo ch chnh th?ng ph?i d?a vo, l ngu?n b?ng ch?ng khng th? bc b?, t? co k? c, bnh v?c ng??i oan, l?t nho nhi?u k?t lu?n p ??t c?a cc c? quan ch?c n?ng.
Youtube c?ng l m?t ph??ng ti?n truy?n thng h?u hi?u t??ng t?, c vai tr nh? m?t h? th?ng Tivi cng dn, tuy ch?a su r?ng nh? Facebook, nh?ng m?m m?ng ? hnh thnh v?i nh?ng Youtuber thu ht ?ng ng??i xem nh? ca s? Mai Khi, ng??i v?a ?o?t Gi?i Nhn quy?n Vaclav Havel n?m 2018, Knh CHTV (Ch?n H?ng Tivi) ? H N?i. Trong t??ng lai, lo?i hnh Tivi cng dn ch?c ch?n s? ngy cng pht tri?n.
3/ Cc cu?c bi?u tnh trn m?ng:
C th? coi cu?c ??u tin l vo ??u n?m 2008, ? l cu?c ph?n ??i vi?c thu h?i t?p Th? Tr?n D?n. An ninh Vi?t Nam th?c s? b?t ng? v?i hnh th?c thu th?p ch? k qua th? ?i?n t?, khng k?p tr? tay. Ch? trong 3 ngy, ki?n ngh? thu ???c g?n 150 ch? k trong-ngoi n??c, c nh?ng tn tu?i quan tr?ng, v C?c Xu?t b?n l?p t?c ph?i thu h?i l?nh thu h?i.
Ti?p theo, l Th?nh nguy?n th? v? v? gi?i tn, xua ?u?i 400 tu sinh tu vi?n Bt Nh, n?m 2009, nh? m?ng th? ?i?n t? v 3 website talawas, diendan v boxit vn, ? thu ???c trn 400 ch? k trong-ngoi n??c, c tc ??ng ?ng k? vo vi?c ??i x? c?a nh n??c Vi?t Nam v?i cc tu sinh v Tu vi?n Lng Mai sau ?.
B??c ti?n l?n l v? ki?n ngh? ph?n ??i khai thc bauxite Ty Nguyn (2009), thu ???c hng ngn ch? k, tuy khng ng?n c?n ???c nh?ng c?ng khi?n nh c?m quy?n ph?i cn nh?c h?n ch? k? ho?ch khai thc. S? ?ng ??n c?a ki?n ngh? ??n nay ? ???c minh ch?ng.
M?t s? ki?n ngh? khc c tc ??ng ?ng k? v?i nh c?m quy?n nh? ki?n ngh? tr? t? do cho n? sinh vin Ph??ng Uyn, cho nh v?n blogger Nguy?n Quang L?p, Tuyn b? v? v? Formosa
Song, tc ??ng quan tr?ng nh?t c?a nh?ng ki?n ngh?, tuyn b? ny l: gp ph?n l?n vo vi?c ?? t?nh qu?c dn, ph v? nc vm m? ??c quy?n tuyn truy?n nh?i s? c?a nh n??c. T? bu?i ??u ch? c m?t s? nh? tr th?c c ??u c t? do v lng can ??m, ngy cng c ?ng ng??i tham gia k tn, trong s? ? khng t ng??i t?ng suy ngh? v pht bi?u tiu c?c c tc d?ng g ?u, ai thm nghe. T? ch? ch? lan truy?n trong gi?i quen thu?c v?i m?ng, ? lan to? ??n ng??i dn th??ng, ng??i dn qu (nh? Tuyn b? v? v? c??p ??t V?n Giang ? ???c in ra truy?n ??n hng tr?m gia ?nh nng dn k tn trn gi?y). T? bi?u tnh v? nh?ng v?n ?? thi?t th?c, c? th? v?i ng??i dn nh? ??t ?ai, mi tr??ng, ??n bi?u tnh v? cc v?n ?? chnh tr? l?n lao nh? ph?n ??i Gin khoan c?a Tu C?ng, gp s?a ??i Hi?n php (b?n Ki?n ngh? 72 do 72 nhn s? kh?i x??ng ? thu ???c con s? ch? k l?n nh?t t? tr??c ??n nay, kho?ng 15.000). Ni theo ngn ng? C?ng s?n, ? l qu trnh t? t? pht ??n t? gic.
Vi n?m g?n ?y, ta ch?ng ki?n s? s?t gi?m v? con s? k tn cc ki?n ngh?, tuyn b? do cc nhm hay c nhn kh?i x??ng theo ki?u th? cng (t?p h?p ch? k qua email thn h?u, qua cc blog v website). Thay vo ? l cc ki?n ngh? t?p h?p ch? k t? ??ng nh? change.org. Ki?n ngh? g?i T?ng th?ng Obama ?? ngh? can thi?p v?i nh n??c VN v? v? Formosa, thu ???c t?i 100.000 ch? k, Tuyn b? ph?n ??i Lu?t An ninh m?ng m?i ?y tnh c g?n 70.000 ch? k. H?n ch? c?a lo?i hnh ki?n ngh? ny l ch? ng??i bi?t ti?ng Anh c th? thao tc, v t tc ??ng tr?c ti?p t?i chnh quy?n VN do khng lan to? ??n ?ng ??o dn th??ng v khng nu b?t ???c tn tu?i nh?ng ng??i c uy tn x h?i c th? khi?n chnh quy?n e n?.
Vi?c ph? bi?n r?ng kh?p m?ng x h?i ? khi?n cc cu?c bi?u tnh trn m?ng lan r?ng kh?p c?ng ??ng dn chng. S? chia s? cc ki?n ph?n bi?n, nh?t l cc dng c?m xc, ph?n ?ng ng?n g?n trn FB ? tr? thnh m?t ki?u bi?u tnh t?p h?p hng v?n ng??i m?t cch mau l? v hi?u qu?, c l? c?ng b?t ng? v?i cc c? quan ch?c n?ng nh? 10 n?m tr??c h? b?t ng? v?i nh?ng ki?n ngh? l?n ??u truy?n qua email v cc website.
V c th? ni, chnh cc cu?c bi?u tnh trn m?ng ? ??a t?i bi?u tnh trn ???ng. Cu?c bi?u tnh ph?n ??i gin khoan Tu C?ng n?m 2014 c th? coi l cu?c ??u tin kh?i ngu?n t? m?ng x h?i. ??n n?m 2015, Tuyn b? trn m?ng v? T?i c ??u ??c bi?n c?a Formosa ? khi?n chnh quy?n lo s?, ph?i ??a c? hnh ?nh tn tu?i nh?ng ng??i m h? coi l kh?i x??ng ln tivi ?? c?nh co.
Ngo?n m?c nh?t l v? ph?n ??i Lu?t ??c khu v Lu?t An ninh m?ng v?a qua. Su?t m??i ngy tr??c, FB trn ng?p nh?ng bi ph?n bi?n phn tch s?c s?o thuy?t ph?c c?a cc chuyn gia v? hai D? lu?t, nh?ng Tuyn b?, Th? ng?, Ki?n ngh? l?y ???c ch? k c?a hng ngn ng??i theo cch th? cng truy?n th?ng v hng ch?c ngn ng??i trn change.org. L?n ??u tin FB h?u nh? khng cn ch? cho nh?ng status ?n ch?i nh?y ma khoe hng, khoe mo khoe vy V l?n ??u tin, ta nghe ???c ti?ng ni trung th?c, m?nh d?n c?a khng t quan ch?c, tr th?c, v?n ngh? s? lu nay g?n b v?i chnh quy?n, l?n ??u tin c nh?ng h?i ?on chnh th?ng c?t l?i ng??c v?i ch? tr??ng c?a ??ng ta.
Nh?ng thng tin v tri th?c ?ng ??n ?y ? lan truy?n kh?p dn chng, v hi?u ho hon ton m?ng l??i tuyn truy?n l?a b?p dy ??c! FB ? tr? thnh qu?ng tr??ng v? ??i khng th? ng?n ch?n cho cc cu?c bi?u tnh qu?n chng trong th?i ??i 4.0! C?ng c th? ni chnh n l tc nhn ch? y?u d?n ??n cu?c T?ng Bi?u tnh ton qu?c l?n nh?t k? t? sau 1975 trong nh?ng ngy thng 6 n?m 2018.
C th? coi ?y l b??c ngo?t trong nh?n th?c chnh tr? c?a cng dn Vi?t Nam: Sau v? Lu?t ??c khu v An ninh m?ng, trn ??t n??c ny, kh ai cn c th? m? mi?ng ni m?i vi?c ? c ??ng, nh n??c lo, kh ai c th? ng? yn trn gi??ng chi?u h?p v?i gi?c m? con c?a ring mnh.
C?ng chnh v bi?t r ?i?u ?y, ng??i ta c? k?t thng qua Lu?t An Ninh m?ng, v?i nh?ng ?i?u kho?n tr?ng tr?n bp ngh?t t? do thng tin, b?t ch?p m?i nguy s?t gi?m kho?ng 1,5 % t?ng thu nh?p qu?c dn n?u ???c th?c hi?n, b?t ch?p s? t?y chay c?a gi?i ??u t? qu?c t? v nh?ng cam k?t th??ng m?i qu?c t? m Vi?t Nam ? k k?t!
Tnh hnh m?i nh?t ???c gi?i ph?n bi?n trn FB chia s? l ? c tnh tr?ng FB Vi?t nam g? b? m?t s? bi vi?t nh?y c?m theo quan ?i?m nh c?m quy?n, cho th?y nguy c? nh kinh doanh s?n sng tho? hi?p v?i chnh quy?n ?? ??m b?o l?i ch c?a mnh. M?t l?i ku g?i chuy?n m?ng x h?i ?? duy tr hi?u qu? ph?n bi?n ? ???c ??a ra.
*
?? k?t thc, xin php chia s? m?t tr?i nghi?m g?n nh?t v? vai tr c?a truy?n thng m?ng.
Trong chuy?n ?i th?m C? Knh v nng dn x ??ng Tm, huy?n M? ??c, ngo?i thnh H N?i thng 5 v?a qua, nhm tr th?c chng ti ???c ch?ng ki?n cu?c ph?i h?p tc chi?n tuy?t v?i c?a dn ??ng Tm ?? ph v? m?u hn k? b?n nh?m sch nhi?u chng ti, t? ? ng?n ch?n nh?ng ng??i ?ng h? b con ??ng Tm, c l?p ng??i dn ??ng Tm. Gian k? ngu? t?o m?t v? va ch?m giao thng ? b? v hi?u ho ngay t? pht ??u v?i nh?ng clip video quay t?i ch? b?ng ?i?n tho?i thng minh c?a dn ??ng Tm v pht tn ln FB, ln Youtube ngay l?p t?c v?i g?n tr?m ngn ng??i xem! K?t qu? l l?c l??ng Cng An m?t h?n 6 ti?ng loay hoay khng bi?t ??i ph ra sao v?i hng v?n ng??i ph?n ??i trn m?ng v hng tr?m ng??i dn ko ??n tr? s? U? ban X ?i tr? t? do cho chng ti!
T?t nhin, ai c?ng th?y l vai tr v tc ??ng c?a truy?n thng m?ng ??i v?i qu trnh dn ch? ho Vi?t Nam cn r?t khim t?n v ch?m ch?p, khng nh? k? v?ng c?a t?t c? chng ta. Nguyn nhn chnh ai c?ng th?y ???c l s? thi?u t? ch?c, m nguyn nhn c?a nguyn nhn c?ng r?t d? hi?u l quy?t tm s?t ? c?a m?t chnh quy?n ton tr? s?n sng p d?ng m?i bi?n php ?? bp ch?t m?i s? t?p h?p t? trong tr?ng. C?ng xin ch?a ?? c?p ? ?y m?t tri c?a truy?n thng m?ng, trong ? c fake news do c? hai pha ch?ng C?ng c?c ?oan l?n d? lu?n vin AK 47 t?o ra nh?m m?c ?ch khc nhau, nh?ng ??u gy nhi?u, tc ??ng kh tiu c?c ??n s? gic ng? chnh tr? ?ng ??n c?a ??i chng.
T? nh?n l m?t ng??i trong cu?c, nh?ng ti ngh? ch?ng c ng??i Vi?t Nam no l ng??i ngoi cu?c ??i v?i cng cu?c dn ch? ho gian nan c?a ??t n??c, ai c?ng trong cu?c v?i cch hnh x? ph h?p v? th? ??a l v tm l c?a mnh. V cc b?n ? ngoi n??c ?ang r?t d? dng lm ng??i trong cu?c v?i s? lin k?t tr?c ti?p trn m?ng hi?n nay.
T? do c?a truy?n thng m?ng l y?u t? quy?t ??nh s? t?n t?i v pht tri?n c?a x h?i dn s? Vi?t Nam. V nh? th?, v hi?u ho nh?ng qui ??nh b?t mi?ng dn, ch?n chia s? thng tin c?a Lu?t An ninh m?ng v?a ???c Qu?c h?i Vi?t Nam thng qua c l? l cng vi?c l?n tr??c m?t, c?n ??n s? t?p trung tr tu? c?a gi?i khoa h?c cng ngh? ng??i Vi?t ton c?u.
Thng 6/2018
H.H.
