?? Quyn
V?i vi nan ?? kinh ?i?n, th??ng l c?c k? kh n?u khng mu?n ni l b?t kh? ?? c quan ni?m chung no ??y trong tranh lu?n. Trnh ?? v nh?t l thi?n ch c?a di?n ?n nhi?u khi quy?t ??nh; ch?a h?n l ?? ti.
V?i th?, cng nan gi?i, v kh vo h?ng nh?t. Nh? tn gio, nh? tnh yu, nh? ?m th?c…
Tr?i ?, lm sao cho b tnh trn cc bn ti?c v?n ha ?y dng cng m?t ??nh ngh?a, ti?n ??, xu?t pht ?i?m v? ci th?c ??n ?ang l ch? th? c?a nan ???!
*
No, th? thm l?n n?a l?m bn v? th?: ? ?y chng ti xin ???c xem th? nh? l m?t s? phi-v?t-ch?t h?n t?t c? cc ??i t??ng t??ng t?.
Cu chuy?n ??ng ch?m t?i th? n?y ra t? ch??ng sch n? c?a thi?n s? Osho, ng??i ???c xem nh? m?t b?c th?y tm linh ???ng ??i. (Dn ngo?i ??o th??ng l?y lm l?, v? thi?n s? ny thch ch?n ?? ti th? v ngh? thu?t lm ???ng d?n xuyn su?t khi thuy?t gi?ng cc gi tr?, ph??ng th?c cu?c ??i…).
ng th?y nu ra quan ni?m n?n t?ng: "Th? ca t?n t?i ? ?u ? bn ngoi v?n ph?m n nhi?u m nh?c h?n, t ngn ng? h?n, n nhi?u c?m tnh v t ngh?. N l?n trnh, v ? l ci ??p c?a n b?n khng th? c? ??nh ???c n. N gi?ng nh? dng sng chuy?n ??ng, n khng nh? ci ao."
Ni g?n, th? l b?t ??nh.
*
C?ng ? th?y ? ?y nh?n ??nh r?ng, c ba s? nghi?p kh thnh t?u nh?t tr?n ??i, ?i h?i ti n?ng b?m sinh; ? l thi ca, ton h?c v tri?t h?c ba lnh v?c ? ?, theo th? t?, tr t??ng t??ng, tr?c gic v tr?u t??ng ho c?a con ng??i ???c th?ng hoa h?t th?y.
Gi?a "tam ??i nan s?" ?y, lm th? khng nh?t thi?t ph?i k? th?a, ?i sau sng t?o c?a nh?ng k? ?i tr??c, nh? lm ton, lm tri?t. Vng, sng tc thi ca l lao ??ng siu ??ng nh?t m loi ng??i ??t t?i. Th?, siu nhn nh?t v t? nhin nh?t.
?? vi?t th?, khng c?n g s?t. Trn tri tim, d??i cy bt hay bn phm. Xong. Kh?i c?n m?t l xch xng nguyn v?t li?u xi m?ng s?t thp nh? ngnh xy d?ng. Kh?i c?n tr??ng v?n tr?n bt s?ng lu lo lng nh? gi?i ph bnh… Th?n ??ng nh?c c ??y, m t ra c?ng ph?i thm cy ?n v gia s? ch? d?n d?m n?t nh?c. Th?n ??ng ton, c?ng khng hi?m, v c?n bi?t t c?ng tr? nhn chia. Th?n ??ng th?, c khi ch? thot n?n m ch?, c?ng xong.
Trong cc lu?n bn b?t t?n v? th?, nh?ng cu "? ?u ph?i l th?!", "Thi ca g v?y h??" d? bng pht h?n COVID-19! Nh?ng m?y ai c th? ph?n bi?n l?i ?i?u ny: xt t?i cng, m?t bi th? ch? c?n c nh?c tnh trn n?n ngn ng? nh?t ??nh. Nh? cch ni c?c ?oan t? gi?i thi s? hi?n ??i, lm th? l lm ch?; b?i ngn ng? c v? v?t ch?t l m thanh v k t?. Th? l s? dao ??ng gi?a m thanh v ngh?a (Paul Valry) m?t cch ??nh ngh?a g?n gng lm dao ??ng thi gi?i mi khng ng?ng!
Nh?ng bi th? hay m?t cch chu?n m?c, ?? ??i th??ng c h?n n?a t ??c tnh. Trong ? tnh nh?c (th?c ch?t c?a tnh ngn ng?) l tin quy?t. Thi ca siu vi?t c?ng l ci kh nh?n chn n ? ch? tnh nh?c khng h? ??c l?p, m ?n n?m trong m?i thu?c tnh cn l?i: tnh c?m xc, tnh m?c ?ch (n?i dung), tnh t? t??ng – nhn v?n – ph? qut (tnh dn t?c, tnh hi?n ??i), tnh chn th?c – gi?n d?, tnh sng t?o – ??c ?o (hnh ?nh, ngn t?), tnh lu di – m ?nh, tnh qu?ng ??i…
L th? thi nhn hi?m khi ch? ??ng ???c (ngo?i tr? thao tc gieo v?n), nh?c tnh d??ng nh? v th?c trong khi thi ph?m ?ang ???c ra ??i.
Cc nh l lu?n ? ni v? m?t s? lo?i nh?c tnh ? th?. ? l nh?c tnh hnh th?c (trong th? truy?n th?ng do t? ng?, th? ?i?u s?n). L nh?c tnh bn trong (Stphane Mallarm kh?i x??ng; bi th? "Nh? r?ng" c?a Th? L?, ti?u thuy?t th? " mai" c?a ??ng ?nh H?ng l cc v d? ??p). V l nh?p ?i?u t? t??ng (nh? v?i th? Nguy?n ?nh Thi, th? Thanh Tm Tuy?n)…
Php snh "trong th? c h?a; trong h?a c th?" cho th?y s? ha h?p hai lo?i hnh t?i cng m?t tc ph?m thi ca, h?i h?a. Cc b?c tranh ??p m?t cch chu?n m?c, ?? ??i c?ng c?n h?n n?a t ??c tnh xoay quanh n?m y?u t? chnh l b? c?c, mu s?c, ???ng nt, nh sng, ?? t??ng ph?n. V ?u l ch?t th? ? b?c tranh? ? l tiu chu?n ???ng nt mang nh?p ?i?u.
*
Th? c g?c r? t? ti?ng ni, ch?a c?n t?i ngn t?. Hnh nh? cc nh bin kh?o v?n tranh ch?p v? vi?c th? lo?i v?n h?c no c?a nhn lo?i ra ??i s?m nh?t: th? hay th?n tho?i? C l?… c? hai!
Th?i ti?n s? ch?a c h? th?ng ch? vi?t, cc hnh thi nguyn th?y c?a thi ca ? ???c sinh ra v l?u truy?n trong ??i s?ng ng??i hang ? b?ng truy?n kh?u.
Nh th? ?? Qu Ton ch?ng t?ng cho ra t?p sch "Tm th? trong ti?ng ni" ? sao? ?n ph?m khng dy, chan ha nh?ng l?i bnh Thm Thy, Thn Tnh. M b?n ch? T kia l?i l c?n b?n trong cc tnh ??p n?t hay n?i dn Vi?t mnh ??y ?!
Th v?n, ti?ng c?a dn t?c no ni ra nh? ht ln; ?ch th? ti?ng ni c?a thi ca. Ti?ng lng. Th v?n, ti?ng Vi?t m?t trong r?t t ngn ng? c?a nhn lo?i mang thi tnh cao. Ti?ng th?.
C cc nghin c?u khi qut r?ng "thi php th? Vi?t l thi php ng? ?i?u", "ph h?p v?i vi?c t?o nh?c tnh, t?o m h??ng ngn vang trong th?" (theo Tr?n Th? Nhn).
Ch?ng l? v th? th? Vi?t m?nh v? ?? v?n ch??ng, nh? ? ch?t v?n h?c; m?c ??i chng cao h?n t?m tinh hoa? Th?a vng, tr?n tr? l?n su?t c? tr?m n?m qua, t? th?i Th? m?i ??n t?n hm nay gi? ny v?n lun l th? Vi?t kh ha nh?p vo dng th? th? gi?i ???ng ??i. Chuy?n d?ch cc thi ph?m ti?ng Vi?t ra nh?ng ngn ng? ph? bi?n c?a nhn lo?i hi?n ??i t?c l chuy?n nh?c tnh, d?ch ng? ?i?u. C g sai sai ? ?y ch?ng?
*
Trong m?i lo?i cng vi?c, t? lao ??ng chn tay ??n ho?t ??ng tr c, t? lm ki?m s?ng ??n lm ch?i, sng tc th? c th? xem nh? m?t d?ng phi-v?t-ch?t nh?t. Th? nn th? kh xc ??nh nh?t.
V?i m?t ci g, ?i?u g phi-v?t-ch?t ??n m?c khng t??ng minh v? hnh hi v tnh ch?t, t?m kch v ??c th, ??nh ngh?a v ??nh danh, m?c ?ch v tc d?ng, v.v. v v.v. th r?t c th? ng??i ???ng th?i hnh dung ?y l n?i t?t ??p ho?c d? x?u nh?t. Nh? r?ng tin. Nh? ma qu?.
Th? th? ??y!
Th? tin sa ging tr?n; th? th?n s?u qu? kh?c.
*
? gi m thi ca v tn gio, tnh yu v ?m th?c l?i c?ng c th? "chn ph??ng" t? nh? th?i ti?t nh?? ?? cc lu?n chi?n ? t?ng s? tr? thnh nh?ng cu chuy?n hoan h? bn tch tr m?n nh v?ng ??u ?ng, hay trong thang my cng s? gi?a tr?a xun g?p ?i vo… toilet. Hi hi…
Vancouver – Xun Nhm D?n (30/3/2022)
