M?t cu?c ??i tho?i v?i Edmond Jabs[*]
Paul Auster
?on Huy?n d?ch
PAUL AUSTER: ? M? ng ch? y?u ???c bi?t ??n v?i t? cch tc gi? c?a The Book of Questions. Khng m?y ng??i bi?t r?ng ng c?ng vi?t nhi?u t?p th?. ??c gi? ? ?y c khuynh h??ng ngh? v? ng nh? m?t nh v?n Php, nh?ng th?c t? khng ph?i v?y. ng sinh ? Ai C?p, v ph?i t?i Kh?ng ho?ng knh ?o Suez n?m 1956 khi ng ? b?n t? tu?i ng m?i r?i ??n Php. Ti th??ng ngh? r?ng The Book of Questions s? khng bao gi? ???c ra ??i n?u ng v?n c th? ? l?i Ai C?p.
EDMOND JABS: Vng, ti ngh? ?ng ?? nh?c ??n ton b? chuy?n ny. Ti sinh ? Cairo, v tr? vi n?m h?c ? Php, ti lun s?ng ? Ai C?p. Ti l?n ln ? Ai C?p, ti k?t hn ? Ai C?p, v ti sng tc th? ? Ai C?p. N?m 1959, m?y n?m sau khi ti ??n Php, nh Gallimard xu?t b?n m?t t?p th? dy, Je btis ma demeure, cu?n sch t?p h?p t?t c? nh?ng t?p sch m?ng v nh?ng pamphlet ti ? xu?t b?n ? Cairo v Php. Anh ni ? M? ti ???c bi?t ??n ch? nh? cu?n The Book of Questions ? Php, c?ng v?y, ti g?n nh? khng ???c bi?t ??n, v khi cu?n sch dy ny xu?t hi?n n xu?t hi?n nh? th? ci g ? gy s?ng s?t cho h?u kh?p m?i ng??i. Ti lun s?ng ? nh?ng ???ng bin, c th? ni nh? v?y m?c d nh?ng bi th? th?i k? ??u c?a ti r?t g?n v?i Ch? ngh?a Siu th?c v ti c nhi?u b?n b l nh?ng nh Siu th?c, Eluard, ch?ng h?n, r?t mong ngng ti gia nh?p vo nhm, tham gia m?t cch tch c?c trong phong tro ny. Nh?ng ti lun t? ch?i can d? vo b?t c? nhm h?i no. Ngay t? pht ??u ti ? c?m th?y r?ng nh?ng hi?m nguy m m?t nh v?n nh?n l?y ph?i l nh?n l?y m?t mnh. t??ng chia s? nh?ng hi?m nguy ?y khi?n ti phi?n lng. [K?t qu? c?a s? chia s? ny l] ?i?u g ? r?t qu gi b? t??c kh?i ta, v nh? ti th?y, n?u khng cn hi?m nguy, th khng cn s? vi?t.
PA: Nh?ng cc nh Siu th?c, v?i t? cch c nhn, c ?nh h??ng quan tr?ng ??n ng, ? t? cch c nhn nh v?n.
EJ: R?t quan tr?ng. V ti c?m th?y tc ph?m c?a ti r?t g?n v?i h?. Ti ph?i ni, tuy nhin, r?ng ng??i d?n ??o ??u tin c?a ti l Max Jacob. Max Jacob cho ti nh?ng bi h?c v cng l?n v? th? ca. Chng ti g?p g? n?m 1935 v ti?p t?c th? t? qua l?i cho t?i chi?n tranh, cho t?i n?m 1940. Ti th?c s? n? ng ?y nhi?u. Nh?ng nh Siu th?c, nh? anh bi?t ??y, r?t khng cng b?ng v?i Max v nh?ng ??c tin tn gio c?a ng. Nh?ng chng ta hi?n gi? ?ang b?t ??u hi?u ???c t?m quan tr?ng c?a ng, b?t ??u th?y tc ph?m c?a ng c t? cch m?t b??c ngo?t trong th? ca. ng quan tm t?i vi?c tra v?n ngn ng? nhi?u h?n r?t nhi?u so v?i nh?ng ng??i trong gi?i mnh. Apollinaire, ch?ng h?n, l nh th? tr? tnh v? ??i, m?t nh th? c?a ti?ng ca thu?n khi?t, nh?ng Max hon ton khc, v c m?t ??c tnh r?t c?m ??ng trong cch ng tra v?n ngn ng?. M?i ng??i ngh? v? ng nh? m?t tn h?, nh? k? no ??y ?a ngh?ch v?i nh?ng tr ch?i ch?, nh?ng chuy?n ?a c?t, nh?ng th? thu?t ngn ng?, nh?ng khng ph?i v?y. S? th? ch? l th? trn b? m?t thi. Bn trong, Max l m?t ng??i th?ng kh?, ch?u ??ng m?t n?i ??n ?au gh g?m Cn v? nh?ng nh Siu th?c, t?t nhin, h? c m?t ?nh h??ng r?t l?n t?i tc ph?m c?a ti. Nh?ng d v?y, v?n c nh?ng [?nh h??ng] quan tr?ng khc. Lc ny khi ti ngh? v? nh?ng bi th? th?i k? ??u c?a mnh, ti b? ?n t??ng b?i ?i?u m chng d??ng nh? bo tr??c cho The Book of Questions. Trong nh?ng cch ngn, ch?ng h?n, m?c d lc ?y ti khng bi?t Nh?ng, nh? anh ni, ti khng ngh? ti s? vi?t The Books of Questions n?u ti cn ? l?i Ai C?p. N xem s? chia c?t ?y trong cu?c ??i ti l tr?i nghi?m v? Ai C?p, tr?i nghi?m v? sa m?c, ?? b??c vo s? vi?t c?a ti theo cch c?a n. Cu?n sch ra ??i nh? k?t qu? c?a s? chia c?t ?y nh? k?t qu? c?a vi?c ti r?i b? ??t n??c ny v ti l ng??i Do Thi. M?t ngy ti b? ra l?nh, h?t r?i, ng ph?i r?i ?i. ???c thi. ?y l m?t th?m k?ch be b cho ti v gia ?nh mnh. ? t?m m?c ring t? n th?c s? nghim tr?ng, t?t nhin, nh?ng trn ph?m vi nhn lo?i r?ng l?n h?n, v?i t? cch nh? m?t ph?n c?a l?ch s? ?au th??ng Do Thi, n khng l g h?n m?t bi k?ch nho nh?. Nh?ng m ti ? vo tnh th?, khng ph?i ng??i Do Thi ngoan ??o c?ng khng ph?i m?t tn ?? Do Thi gio, nh?ng v?n b? p bu?c ph?i r?i ?i ch? v ti l ng??i Do Thi.
PA: ng ???c nui d??ng trong m?t gia ?nh m? ??o?
EJ: Khng. Gia ?nh ti c ??i s?ng r?t tr??ng gi?. Chng ti lun coi mnh l ng??i Do Thi, nh?ng ch? th? thi. Cha ti khng th?c s? tin vo Cha, v ng khng m?y tun theo nh?ng th?c hnh Do Thi gio. Chng ti ???c nui n?ng trong m?t khng kh hon ton t? do.
PA: V ng khng nh?n ???c b?t c? hnh th?c gio d?c Do Thi no?
EJ: Khng, khng b?t k? hnh th?c no. Nh?ng ci th?c t? ??t nhin s?ng m?t ?i?u ki?n, ?i?u ki?n l ng??i Do Thi, ? thay ??i nhi?u ?i?u v?i ti. Ti ??i m?t v?i nhi?u v?n ?? m?i, v ?i?u ny d?n ??n m?t ki?u ??t cu h?i hon ton m?i v?i ti. ? ngh?a no ? chuy?n ny l ngu?n g?c c?a nh?ng lo?t sch ra ??i sau ?.
PA: M?t th?i gian di tr??c Kh?ng ho?ng knh ?o Suez, t?t nhin, l ??i chi?n Th? gi?i. Tnh tr?ng c?a nh?ng ng??i Do Thi ? Chu u su?t giai ?o?n ? khng c?n phn tch t? chng ta ngy hm nay. Nh?ng tnh tr?ng ? Ai C?p, m?t khc, l?i khng ???c bi?t r l?m.
EJ: N l m?t th?m k?ch, nh? ? m?i n?i khc. Nh?ng s? phn chia no ? v? dn c? Ng??i dn g?c Ai C?p, khng ?ng h? ??ng minh c?ng khng ?ng h? ng??i ??c. Nh?ng lnh ??o qu?c gia thn-??c l do ci ngu?n g?c Th? Nh? K? c?a hong gia. Nh?ng Ai C?p c?ng b? chi?m ?ng b?i ng??i Anh lc ?, v ? m?c ?? no ?, m?c d chng ti bi?t chi?n tranh ?ang di?n ra, nh?ng chng ti khng c?m th?y n. Cu?c chi?n khng tr? thnh s? th?t v?i chng ti cho ??n cu?c ti?n qun c?a t??ng Rommel. Vo th?i ?i?m ? ti thnh ra nh?p cu?c r?t tch c?c v cu?i cng t?i Palestine v?i qun Anh. Ti ? l?i ? chn thng. Ch? sau ? chng ti m?i th?c s? nh?n th?c ???c v? h?t th?y nh?ng th? ?ang lm nguy trong cu?c chi?n. Chng ti hi?u h?u qu? s? l g n?u qun ??c th?ng Nh?ng, chng ti khng b? bu?c ph?i s?ng trong hon c?nh nh? nhi?u ng??i ? chu u bu?c ph?i s?ng. Khng c cu?c chi?m ?ng no c?a ng??i ??c, khng ai b? tr?c xu?t theo ngh?a no ? chng ti ???c b?o v? b?i ng??i Anh. Ngay t? n?m 1935, tuy nhin, chng ti c m?t vi hnh dung v? s? tn c c?a nh?ng tr?i t?p trung t? nh?ng thuy?n t? n?n c?a ng??i Do Thi ??u ? Pord Said; chng ti ? th?y nh?ng ph? n? m cnh tay v c? c?a h? b? b?ng b?i x g v thu?c l, v ng??i ta ni v?i chng ti nhi?u v? chuy?n ?ang x?y ra. Nh? nhi?u ng??i khc, ti ho?t ??ng tch c?c ?? ch?ng l?i s? tr?i d?? c?a ch? ngh?a Pht xt ??c. C nhi?u cu?c di?u hnh v bi?u tnh nh?ng ?i?u ? khng c ngh?a chng ti ch?u ?nh h??ng tr?c ti?p b?i nh?ng g ?ang x?y ra.
PA: ng h?u nh? c th? ni r?ng hon c?nh c?a mnh gi?ng v?i hon c?nh c?a nh?ng ng??i Do Thi Hoa K?. ng bi?t nh?ng g ?ang x?y ra, nh?ng khng tr?c ti?p b? ?e d?a.
EJ: Vng, ?ng r?i. ? l m?t so snh chu?n xc. ? Ai C?p, chuy?n khng b?t ??u t? ?i cho t?i khi chi?n tranh k?t thc. Sau tuyn b? thnh l?p c?a Nh n??c Israel n?m 1948, tnh hnh c?a ng??i Do Thi tr? nn r?t x?u. Nh?ng cu?c t?n cng tuyn truy?n b?t ??u. ??u tin h? ch?ng l?i nh?ng ng??i theo ch? ngh?a ph?c qu?c Do Thi, nh?ng r?t nhanh chng t? nh?ng ng??i theo ch? ngh?a ph?c qu?c Do Thi ???c thay th? b?ng t? Do Thi. Ng??i ta, ng??i Ai C?p, khng th?c s? bi?t nh?ng g ?ang x?y ra. Khi h? ???c ku g?i ?i bi?u tnh ho?c t?n cng v ??t ph nh?ng c?a hi?u c?a ng??i Do Thi, t?t nhin h? s? lm theo, nh?ng ch? b?i v h? s?ng trong c?nh r?t kh?n kh v ? g?n nh? l m?t cch ???c ?ng h? chnh th?c cho h?, ?? trt nh?ng n?i th?t v?ng c?a mnh. Nh?ng th?c ra ti khng th? ni r?ng ng??i ngho c?c k? bi Do Thi. Tr th?c v sinh vin d?n ??u cu?c t?n cng tr?n l?n m?t cch l?n x?n nh?ng t? t??ng c?a ch? ngh?a Marx, Ch? ngh?a Pht xt ??c, v c? mn tr?n salad nh?ng th? khc. Ng??i Do Thi t?t y?u tr? thnh ??i t??ng ??u tin b? t?n cng b?i v Isarel ???c coi l k? th c?a c? Trung ?ng, v t?t c? cc qu?c gia ?-r?p. Cc qu?c gia ?-r?p khng th? ha thu?n v?i nhau, nn Isarel tr? thnh con d t? th?n thu?n ti?n. V d?n d ng??i Do Thi tr? thnh ng??i Irasel trong ngh? c?a h? khng cn phn bi?t n?a. V?i m?i cu?c chi?n, tnh hnh tr? nn t?i t? h?n. Vo kho?ng n?m 1956, tnh th? khng cn nh? c? ???c n?a.
PA: ng c b? li cu?n b?i t??ng v? Irasel khng? Gi?a n?m 1948 v 1956, ch?ng h?n, ng c t?ng ngh? ??n chuy?n chuy?n t?i ??
EJ: Khng, khng bao gi?. Ti khng bao gi? ngh? v? Israsel nh? m?t gi?i php c?a v?n ??. Khng ph?i ti ch?ng Israsel hon ton ng??c l?i. Nh?ng ti ngh? s? sai l?m khi coi n l ?p n duy nh?t C m?t Irasel c?a l?ch s? Do Thi, gi?c m? lu ??i v? Irasel, v m?t Nh n??c Irasel, m?t qu?c gia n?m trong m?i qu?c gia khc trn th? gi?i ngy hm nay. Chng khng ph?i l m?t.
PA: Php, b?i v?y, tr? thnh m?t l?a ch?n khng th? trnh kh?i.
EJ: Khng th? trnh kh?i b?i v ti?ng Php l ngn ng? c?a ti, ngn ng? nh?ng cu?n sch c?a ti. Ti ???c cho ?n n?ng h?u ? Php b?i t?t c? m?i ng??i. Nh?ng ti khng th? ni r?ng Php l ??t n??c c?a ti, l x? s? c?a ti Ti c?m th?y cht th?t l?c khi s?ng ? Paris, m?c d ti c nh?ng ng??i b?n ? quanh v c?m th?y tho?i mi ? ?. N khng ph?i x? s? ti, khng ph?i n?i ch?n c?a ti, n?i ch?n th?c s? c?a ti. Theo m?t ngh?a no ?, ti by gi? s?ng ngoi hon c?nh Do Thi v? m?t l?ch s?. Sch tr? thnh n?i ch?n th?c s? c?a ti g?n nh? n?i ch?n duy nh?t c?a ti. t??ng ny tr? nn r?t quan tr?ng v?i ti, trong ch?ng m?c no ?, th?c s?, r?ng tnh th? l m?t nh v?n d?n d?n tr? nn g?n nh?, v?i ti, gi?ng nh? tnh th? l ng??i Do Thi. Ti c?m th?y r?ng m?i nh v?n theo cch no ??y tr?i nghi?m ?i?u ki?n l ng??i Do Thi, b?i v m?i nh v?n, m?i ng??i sng t?o, s?ng trong m?t tnh th? t??ng t? s? l?u ?y. V ??i v?i chnh b?n thn ng??i Do Thi, ng??i Do Thi s?ng ngoi ?i?u ki?n c?a ng??i Do Thi, sch tr? thnh khng ch? l ch?n duy nh?t n?i anh ta c th? d? dng nh?t tm th?y chnh mnh, m cn l n?i anh ta tm th?y s? th?t c?a mnh. V s? tra v?n sch v?i ng??i Do Thi, nh? anh bi?t, l cu?c tm ki?m s? th?t. V s? th?t ny c?ng l s? th?t c?a nh v?n. Khi nh v?n tra v?n sch, ch? l ?? b??c vo s? th?t c?a cu?n sch, c?ng l s? th?t c?a anh ta.
PA: Nh?ng t??ng ny ? hnh thnh cho ng nh? th? no?
EJ: Th?t ra, n r?t l? lng. Khi ti t?i Php ti c m??i b?n n?m sng tc th? sau l?ng, v khi cu?n sch xu?t b?n ti t?t nhin r?t hi lng v? n. Nh?ng cng lc, ti th?y r?ng m?t ph?n c?a cu?c ??i mnh ? ch?m d?t, r?ng m?t trang m?i ? m? ra. N nh? th? ti ?ang s?ng l?i ci tr?i nghi?m v? sa m?c nh? th? ti ??t nhin ?i t?i m?t trang gi?y tr?ng ? Ai C?p ti t?ng vi?t m?t vi k?ch b?n, v ti t? ngh? r?ng c l? ?y l lo?i sng tc by gi? mnh s? vi?t. Tc ph?m m sau ? ti ??t tn l The Book of Questions ??n v?i ti r?t ch?m ch?p ??u tin trong d?ng th?c m?t v? k?ch m mang ngy cng nhi?u gi tr? bi?u t??ng, v sau ? trong d?ng th?c nh?ng tr?m t??ng khng c hnh th xc ??nh. N hon ton r?t m? h?. Cu?i cng ti nh?n ra r?ng tc ph?m ny ch?ng lin quan g ??n k?ch b?n sn kh?u h?t. Nh?ng n?u n khng ph?i k?ch b?n, th n l ci g? D?n d?n, nh? th? m?c xc ti, ci v?t th? ny b?t ??u n?i ln, cu?n sch ti theo ?u?i trong bng t?i tuy?t ??i b?t ??u hnh thnh b?ng cch th?c ??t cu h?i, b?ng cch th?c c?a m?t cu truy?n bi th?m ti mu?n th? hi?n theo ?ng cch ti c?m th?y n bn trong mnh, m?t cu chuy?n ti mu?n k? m ch?a t?ng th?c s? k? n. Nh? th? l c nh?ng cu chuy?n khng ph?i ???c k? ?? ???c bi?t v ???c hi?u. V ?y l ci g ? hon ton m?i m? theo m?t ngh?a hnh th?c: r?ng khng c m?t cch th?c m anh ph?i theo ?? k? m?t cu chuy?n. Nh?ng t??ng v? m?t cu chuy?n t? thn khng th?a mn ti n th?c s? khng ph?i ci ti theo ?u?i. Nh?ng xung quanh cu chuy?n ti c trong ??u, l s? tra v?n, v ngy cng tr? thnh ci m ?nh ti v? cu?n sch. Nh? th? cu?n sch tr? thnh ci g ? m trong ??y ti c th? cu?i cng tm th?y chnh mnh, trong ??y ti tm th?y v? tr? c?a mnh, nh? th? cu?n sch s? tr? thnh m?t th? huy?n ?o no ? m ? ??y ton b? cu?c phiu l?u s? b?t ??u.
PA: Nh?ng gio s? ? xu?t hi?n vo lc ng ngh? v? ci k?ch b?n hay ch?a?
EJ: Khng, c nh?ng nhn v?t. Nh?ng h? tr? thnh nh?ng gio s? l ?? dnh cho cu?n sch, b?i v, nh? anh bi?t ??y, nh?ng gio s?, l nh?ng nh di?n gi?i, nh?ng nh di?n gi?i xu?t s?c nh?t c?a cu?n sch. V m?t khi nh?ng gio s? c m?t ? ?, ti c?n ton b? ?m ?ng c?a h?. B?n ch?t c?a s? tra v?n yu c?u ?i?u ?. Anh khng th? ni tr?ng v ?en cng m?t lc; anh c?n m?t ng??i ni tr?ng v ng??i khc ni ?en C l? cch t?t nh?t ?? gi?i thch ?i?u ny l l gi?i t? kha c?nh c?u trc t?ng th?.
PA: Vng, m?i ng.
EJ: ? b? ba ??u tin The Book of Questions, The Book of Yukel, v Return to the Book nh?ng m ch? t?i Do Thi gio r?t d? nh?n ra. ? trung tm c?a nh?ng cu?n sch ny c m?t cu chuy?n, cu chuy?n c?a hai ng??i thanh nin hai ng??i yu nhau b? l?u ?y. H? tr? v? t? nh?ng tr?i t?p trung: C pht ?in, v ti?ng ku khc c?a c tr? nn khng th? phn bi?t v?i ti?ng ku khc c?a m?t dn t?c b? hnh h?, m?t dn t?c b? hnh h? qua hng th? k?; trong cu?n th? hai, anh t? st, v m?i chuy?n x?y ra nh? th? sau ci ch?t c?a anh. Nh?ng ci sau-ci ch?t ny c?ng l ci tr??c-ci ch?t gi?ng nh? k ?c, nh? th? lun c ?i?u g ? ? ??ng tr??c. R?i nh?ng gio s? t?i ?? suy ng?m, ?? v?n h?i, vn vn Nh?ng khng th?c s? l nh? v?y. N l m?t ??i tho?i trong th?i gian v ngoi th?i gian. V nh?ng ng??i ?y ? ?, ?i khi b? chia tch b?i nhi?u th? k?, c th? ni chuy?n v?i nhau ch? trong hnh th?c c?a nh?ng cu h?i.
PA: T?i sao l?i th??
EJ: B?i v Blanchot ? l?u ??n ?i?u ny trong m?t bi bo vi?t cho NRF in n?m 1964 b?i v khi hai ng??i ni chuy?n, m?t ng??i ph?i lun gi? im l?ng. Chng ta ?ang ni chuy?n lc ny, ch?ng h?n, v khi ti ?ang ni nh?ng l?i ny anh bu?c ph?i gi? im l?ng. N?u chng ta ni cng lc, khng ai trong chng ta c th? nghe ng??i khc ?ang ni g. By gi?, trong su?t s? im l?ng m anh t? p ??t ln mnh ny, anh lun ??t nh?ng cu h?i v nh?ng cu tr? l?i trong ??u, b?i v anh khng th? lin t?c c?t ngang l?i ti. V khi ti ti?p t?c ni, anh xa nh?ng cu h?i kh?i ??u mnh: , anh ni v?i mnh, ? l ?i?u ng ?y mu?n ni, ???c thi. Nh?ng n?u ti ti?p t?c ni trong th?i gian di v chng ta chia tay tr??c khi anh c c? h?i h?i ?p? Khi chng ta g?p l?i, anh s? khng quay tr? l?i v?i m?t cu tr? l?i, anh s? tr? l?i v?i m?t cu h?i. ?y l cch nh?ng gio s? tr? l?i nhau. M?i ng??i ? lo?i b? nh?ng cu h?i, v b?i v?y anh ta c th? ni: ?y l ci ti ngh?. H? khng ph?i lun ??a ra nh?ng cu h?i, ?i khi, h? ??a ra nh?ng cu tr? l?i. Nh?ng cu tr? l?i ny ngay l?p t?c g?i ln m?t cu h?i t? m?t ng??i khc. Ton b? cu?n sch v?n hnh theo cch ny. H?i tho?i th? nh?t b? ng?t qung, v sau ? h?i tho?i th? hai, r?i th? ba, th? t? v ??t nhin, h?i tho?i th? nh?t, d??ng nh? ? th?t l?c, ???c b?t ??u l?i ? n?m m??i trang sau sau khi hng nghn chuy?n khc ? x?y ra.
PA: ng m?t ba b?n n?m ?? vi?t The Book of Questions.
EJ: ?ng v?y. Ti vi?t n t? n?m 1959 ??n 1962, v n ???c xu?t b?n n?m 1963. Nh?ng, nh? ti ni t? tr??c, ti lm vi?c hon ton trong bng t?i. V khi cu?n sch xu?t hi?n, khng ai th?c s? hi?u b?n ch?t n ?ch th?c l ci g. t??ng v? rcit clat [cu chuy?n b? phn m?nh] ch?a t?ng ???c th?o lu?n ? Php lc ?, v ? [l?i] l cch cu?n sch ?, yu c?u ???c ??c hi?n, yu c?u ???c ??c. C m?t cu chuy?n, nh?ng n ch? ???c ??a ra trong nh?ng ?o?n be b, v c hai nhn v?t, Sarah v Yukel nh?ng Yukel l song ?i. Anh v?a l ng??i tr?n thu?t (ng??i vi?t cu?n sch) v?a l nhn v?t chnh. Nh?ng h? l m?t, h? mang cng m?t ci tn. V, khng c m?t n?i ch?n, cu?n sch khng ng? ? b?t c? ch?n no, b?i v nh?ng nhn v?t ny ??n t? nh?ng th?i ??i khc nhau. Nh?ng gio s? h? l nh?ng gio s? t??ng t??ng, ho?c [nh?ng gio s?] trn m?t ti?n trnh [th?i gian] c c? nh?ng gio s? c? ??i v nh?ng gio s? hi?n ??i. Nh?ng gio s? c? ??i l ng??i ni nh?ng ?i?u gi?n d? nh?t, v nh?ng gio s? g?n chng ta nh?t v? m?t th?i gian ni nh?ng ?i?u ph?c t?p nh?t v c?ng c nh?ng ki?u in khc nhau trong cu?n sch nh?ng ngo?c ??n v in nghing, ch?ng h?n. Trong t?t c? nh?ng cu?n sch c?a ti c m?t cu?n sch n?m trong m?t cu?n sch. C m?t ph?n ? tr??c cu?n sch n n?m trong cu?n sch, nh?ng n c?ng l m?t cu?n sch ch?a t?ng ???c vi?t. ? tr??c cu?n sch l ? trong tr?ng thi ti?m n?ng, l c kh? tnh sinh thnh ra m?t cu?n sch. Nh?ng r?i cu?n sch t? sinh thnh chnh n, ch?ng l?i t?t c? nh?ng cu?n sch khc chng ta mang trong mnh. V m?i chuy?n c? ti?p t?c nh? th?. ? l m?t cng vi?c mang tnh hon l?u. M?i cu h?i d?n t?i m?t cu h?i khc.
PA: Cch trnh by b?n in nh?ng cu?n sch c?a ng l m?t trong nh?ng ?i?u gy ?n t??ng v?i ??c gi? m?t cch ngay l?p t?c nh?t N t?o ra nh?p ?i?u c?a tc ph?m v lm t?ng c?m gic v? s? phn m?nh m ng ? t?o ra trong chnh v?n b?n. Nh?ng thay ??i [v? ki?u in] ???c th?c hi?n theo cch th?c bi?u t??ng, hay chng g?n nh? l v th?c?
EJ: ?i khi n ch? ng?u nhin, nh?ng th??ng xuyn h?n n yu c?u m?t lao ??ng th?c s?. Khng ???c d? tnh t? ??u, nh?ng khi v?n b?n ti?n tri?n, c nh?ng th? t?i t? m?t ch?n ngy cng xa x?m, nh? th? t? cu?n sch khc, ho?c t? m?t cu?n sch n?m trong cu?n sch v ?y l nh?ng ch? ???c in nghing. Nh?ng ?o?n v?n di h?n thu?c v? chnh cu?n sch, cu?n sch ?ang ???c vi?t, v chng ? ? ?? ti?p t?c cu chuy?n, ho?c ?? ti?p t?c s? tra v?n nh?ng nh?ng ch? ???c in nghing c?ng l m?t cu?n sch ???c t?o ra cng lc v?i cu?n sch ?ang ???c sinh thnh. Lun c m?t cu?n sch ?ang c?u mang m?t cu?n sch, [chnh n c?ng] ?ang c?u mang m?t cu?n sch, [cu?n sch ny l?i] ?ang c?u mang m?t cu?n sch V? s? phn b? c?a nh?ng ?o?n v?n ng?n v di ny, th ? l v?n ?? nh?p ?i?u. ?i?u ny r?t quan tr?ng ??i v?i ti. M?t ?o?n tr?n v?n, m?t ?o?n tr? tnh, l ci g ? mang m?t h?i th? khoan khoi, cho php anh ht th? th?t su. Ng??i ta ni r?ng Nietzsche vi?t nh?ng cch ngn l b?i ch?ng ?au ??u d? d?i c?a ng khi?n ng khng th? vi?t m?t m?ch nh?ng ?o?n v?n di. ?i?u ny d c ?ng hay khng, th ti v?n th?c s? tin r?ng m?t nh v?n vi?t v?i ton b? thn th? c?a anh ta. Anh s?ng v?i thn th? mnh, v cu?n sch trn t?t th?y l cu?n sch c?a thn th? anh. Trong tr??ng h?p c?a ti, cch ngn th? m anh c th? g?i l nh?ng ?o?n tr?n tr?i, xu?t pht t? m?t nhu c?u ???c bao quanh nh?ng t? v?i m?t kho?ng tr?ng ?? chng ht th?. Nh? anh bi?t, ti b? hen, v c lc th? l vi?c r?t kh kh?n v?i ti. B?ng vi?c h h?i vo nh?ng ngn t? c?a mnh ti th??ng c c?m gic r?ng ti ?ang t? gip mnh ht th?. Th?t l? lng ci cch ta s?ng cng v?i hnh vi vi?t c?a mnh Ti nh? t?i m?t vi?c x?y ra cch ?y vi n?m. Ti v?a vi?t xong Books of Questions t?p b?y l vo thng T?. Thng N?m lun l lc b?nh hen c?a ti kh ch?u nh?t, nh?ng lc ny Thng N?m ??n v ?i v ti g?n nh? khng th?y cht kh ch?u no. Thng Su t?i, ti v?n c?m th?y kh?e. Bc s? c?a ti, ng??i tnh c? l b?n c?, ? nh ti m?t ngy, v ti ni v?i anh ?y v? ?i?u l? lng l ti c?m th?y r?t kh?e vo th?i ?i?m ny trong n?m. Anh ?y ?p r?ng c l? v ti ? vi?t xong lo?t sch ?y v s? kh? no c?a cng vi?c, t?m th?i ? tan bi?n t lu sau ti kh?i hnh ?i ngh? t?i bi?n, n?i ti lun th?y kh?e kho?n v khi tr? l?i Paris vo thng Chn, lun l m?t thng d? ch?u v?i ti. Vo lc ? nh xu?t b?n g?i cho ti v yu c?u ti vi?t prire dinsrer [l?i gi?i thi?u in ? ba sau cu?n sch – ND]. Lo?i ch gi?i ny lun l m?t vi?c gy b?c mnh, th??ng r?t kh kh?n nh?ng sau hai hay ba ngy ti ? vi?t xong. Cu cu?i c?a n l: V?i cu?n sch ny, t?p th? b?y c?a lo?t sch, The Book of Questions s? k?t thc. ?m ? ti ch?u m?t trong nh?ng c?n hen d? d?i nh?t. V c?m t? k?t thc ? gy ra n. N nm ti vo m?t n?i hoang mang cng c?c. Bc s? ph?i t?i vo ba gi? sng ?? chch thu?c cho ti. Ti g?n nh? l khng th? th? ???c N?u ti ni t?t c? nh?ng ?i?u ny, n ch? th? hi?n r?ng chng ta lm vi?c v?i thn th? c?a mnh, v?i h?i th? c?a mnh, nh?p ?i?u c?a mnh, v r?ng vi?t theo ngh?a no ? di?n l?i t?t c? nh?ng ?i?u ny. Vi?t ho?t ??ng theo hai h??ng. C? tri?n h?n v co rt l?i. ?y l ?i?u ti h?c ???c t? Max Jacob, v n lm ti m?t m?t th?i gian di ?? hi?u. Khi ti cn r?t tr? m??i chn, hai m??i, ti g?i cho ng ?y m?y bi th?, v ng tr? l?i ti r?ng chng qu r?ng, ti nn b h?p l?i. B?i v?y ti b h?p chng l?i, v ng h?i ?p r?ng chng qu ch?t h?p, ti nn m? r?ng chng ra. Ti hon ton b?i r?i. Ti m?t m?t th?i giai di ?? hi?u r?ng c? hai ??u c gi tr?, nh?ng ?i?u ny c ngh?a phong cch t?c l g, ?i?u ny l b?n ch?t c?a vi?t. Anh ph?i vi?t gi?ng cch anh th?.
PA: ng t?ng ni v?i ti r?ng khi ng ?ang vi?t The Book of Questions ng c c?m gic ?ang chp chnh t?.
EJ: Khng hon ton th? nh?ng c?ng g?n nh? v?y. Ph?n l?n c?a cu?n sch, nh? anh bi?t ???c vi?t trn tu ?i?n ng?m lc ti ?i v? n?i lm vi?c, v t?t nhin c nhi?u ng??i ? quanh. N nh? th? l nh? th? ci g ? p ??t cu?n sch ny vo ti. Nh?ng ti khng tin vo th?n kh?i, hay b?t c? g t??ng t?. Cu?n sch l? hi?n t? ?i?u g ? v?n ? n?m su trong ti.
PA: Nh?ng bi th? th?i k? ??u c?a ng c ???c vi?t theo cch ny? Hay c g ? th?c s? khc b?t ??u v?i ng cng cu?n The Book of Questions?
EJ: C ?i?u g ? lun khi?n ti t m lin quan ??n vi?c sng tc th? ?y l ti lun c th? ni m?t bi th? c th? di bao nhiu th?m ch tr??c khi ti vi?t. Ti bi?t li?u n s? di ba trang, ho?c su trang, ho?c n?a trang Cch duy nh?t chuy?n ny c th? gi?i thch, ti ngh?, b?i th?c t? khi anh b?t ??u vi?t m?t bi th? [th] n ? ???c vi?t bn trong anh r?i, d anh khng bi?t v? n. Chuy?n hon ton r?t l? lng x?y ra v?i ti. Ti c th? b?t ??u vi?t m?t bi th?, ch?ng h?n, vi?t m?t hai c?m t?, r?i ?i ra ngoi, ?i xem chi?u bng ch?ng h?n, b?t k? ?u, v bi?t r?ng khi ti v? nh ti s? c th? vi?t ti?p. Khng c m?t pht no b? chia tch kh?i bi th?. Nh? th? n ti?p t?c lm vi?c bn trong ti. Ti nh? c m?t bi th? di m??i trang. M?t t?i ti v? nh v ?i ng?. N?a ?m ti t?nh gi?c. V? ti h?i, chuy?n g th?, anh ?m ? Ti b?o khng, anh s? vi?t. V ti ng?i vo bn v b?t ??u vi?t bi th? ny. Sau m?t lc, ti tr? l?i gi??ng. Ngy hm sau ti l?i ti?p t?c nh? th? ti ch?a t?ng r?i bt. Tr? l?i gi??ng, ti b?o v?i v?: ?y l bi th? s? di m??i trang. V n ha ra m??i trang th?t, chu?n xc. Anh c th? gi?i thch chuy?n ny th? no? N b?t kh? tri. Th? g ?y ? lm vi?c trong chng ta v r?i s? vi?c nh? nh?t no ?y, m?t c?m xc, m?t g?p g? tnh c? kh?i ??ng n ? l l do s? c?n dng ko di trong th? ca ??c bi?t gy ?au ??n, nh?ng khi anh khng th? vi?t g c?. Anh ?ang ti?n tri?n r?t thu?n l?i. Anh vi?t ???c m??i bi th?, hai m??i bi th? ch? trong vi thng, v anh c?m th?y tuy?t di?u. V r?i, ??t nhin, anh khng th? vi?t m?t ci g c?. Anh khng th? th?m ch nh?c bt ln, anh khng th? vi?t m?t dng. Vo nh?ng lc ?y anh trn ??y m?t n?i h? nghi kh?ng khi?p. Anh s? anh c th? khng bao gi? l?i c th? vi?t. ?y l ?i?u g ? l? th??ng, ?i?u g ? m h?u h?t m?i ng??i khng hi?u. B?t c? khi no anh vi?t anh ?ang ??t mnh vo n?i hi?m nguy khng bao gi? vi?t ???c n?a V r?i, ?i khi, m?t bi th? m?i tm ??n, v anh c?m th?y hon ton ???c gi?i thot. Anh ni v?i mnh, cu?i cng n ? tr? l?i. V anh vi?t v vi?t, v cu?i cng anh pht hi?n ra n khng gi?ng nh? b?t k? th? g Vi?t ??n vo th?i ?i?m c?a ring n anh khng bao gi? c th? p bu?c n.
PA: Lin quan ??n y?u t? t? s? trong The Book of Questions b?n ch?t phn m?nh c?a t? s?. N l v?n ?? l?a ch?n, hay ng v l do no ? th?y r?ng k? m?t cu chuy?n theo cch truy?n th?ng l b?t kh??
EJ: N khng ph?i l l?a ch?n c?ng khng ph?i l chuy?n b?t kh?. K? m?t cu chuy?n, theo ti, l ?nh m?t n. N?u ti k? cho anh cu chuy?n ??i ti b?ng chi ti?t, ch?ng h?n, n s? thot ?i trong nh?ng chi ti?t ti ch?n ?? k? l?i. Trong cu?c s?ng anh khng c l?a ch?n. Anh lm sao bi?t ci g l quan tr?ng nh?t? M?t cu chuy?n gi?i h?n cu?c ??i c?a m?t ng??i thnh nh?ng th? ng??i khc c th? k? v? anh ta. Anh ra cao l?n, anh ta nh? con, anh ta th? ny, anh ta th? kia. Th?m ch n?u t?t l nh?ng ?i?u ny l ?ng ?i n?a, v?n cn ci g ? khc n?a. Nh?ng n?u ti ni: anh ta sinh ra ? ?y, anh ta ch?t ? ?y, c? m?t cu?c ??i b?t ??u hnh thnh, m?t cu?c ??i m anh c th? t??ng t??ng ra
PA: V?y, ?i?u m ng ?ang ni, l t? s? truy?n th?ng khng h?p d?n ng?
EJ: The Book of Questions d?a trn t??ng chng ta t?t th?y s?ng v?i nh?ng t? m ?nh mnh. Th?c s? nh?ng t? giu c?m xc nh? ch?t hay tnh yu, ch?ng h?n, khng c nh?ng ngh?a gi?ng nhau ??i v?i m?i ng??i. ??ng sau nh?ng t? ny chng ta th?y nh?ng cu chuy?n c?a mnh v? ci ch?t v tnh yu. V?i cu chuy?n trong cu?n sch, ti ??n gi?n mu?n nh?n m?nh cu?c s?ng v bi k?ch c?a ?i l?a ny. N khng ph?i v?n ?? k? cu chuy?n v? cu?c s?ng c?a h?, b?i v cu?i cng khng ph?i cu?c ??i h? l th? h?p d?n ti ti quan tm nhi?u ??n ci n?i t?i h?n l vi?c miu t? ci bn ngoi. S? tra v?n xung quanh cu chuy?n ?em ??n cho n chi?u kch c?a mnh. Nh?ng cu chuy?n ? ? ch? gi?ng nh? m?t ci c? s? gi?n. ??i v?i ng??i Do Thi, th?t khng may, sau t?t c? nh?ng tr?i t?p trung v t?t c? nh?ng n?i kinh hong, n l cu chuy?n hon ton v v?. Khng c?n thi?t ?? ?i vo chi ti?t. Khi anh ni: h? b? l?u ?y, th? l ?? cho m?t ng??i Do Thi ?? hi?u ton b? cu chuy?n ti t?ng g?p m?t ng??i ?n ng m?t c? gia ?nh trong nh?ng tr?i t?p trung. Ch? ng ?y v con trai tr?n thot. ng ?y ni v?i ti ?i?u ny v sau ? ti?p t?c ni v? nh?ng chuy?n hon ton khc nhau. Ti c?m th?y r?ng ng ? ni v?i ti ton b? cu?c ??i mnh, qu kh?, hi?n t?i, v th?m ch t??ng lai ch? ??n gi?n b?ng vi?c ni v?i ti r?ng: C? nh ti b? tr?c xu?t. Ch? con trai ti v ti tr?n thot. Cu?c tr chuy?n ny gy m?t ?n t??ng ??c bi?t su s?c cho ti b?i v ng??i ?n ng sau ? ti?p t?c k? v?i ti v? con trai ng. Su?t cu?c phong t?a Jerusalem, khi ng??i Syria b?n ph nh?ng xe t?i ti?p t? t?i thnh ph?, con trai ng, ch? m??i n?m hay m??i su lc ?y, xin cha cho php tr? thnh ng??i li m?t trong nh?ng chi?c xe t? th?n ny. Ng??i cha ??ng . V c?u b b? gi?t. V sau chuy?n ? ng??i cha l?y tn con mnh. Tn ng l Ben Zvi, v v ti h?i tn ng nn ng k? ti nghe cu chuy?n. N l chuy?n ti s? khng bao gi? qun V n cho th?y r?ng, ti ngh?, ch? k? ?i?u ? l ?? ?? ti?t l? ton b? th?m k?ch.
PA: ng ni v? nh?ng t? m ?nh. C nhi?u t? v ch? ?? lin t?c ???c nh?c l?i, trn g?n nh? m?i trang c?a tc ph?m: sa m?c, v?ng m?t, im l?ng, Cha, h? v, h? khng, sch, ngn t?, l?u ?y, cu?c s?ng, ci ch?t v n khi?n ti c ?n t??ng r?ng m?i t? trong s? ? theo ngh?a no ?y l m?t t? n?m ? m?t tri c?a l?i, gi?ng nh? m?t gi?i h?n, m?t ci g ? g?n nh? khng th? by t?.
EJ: Chnh xc. Nh?ng ??ng th?i, n?u ?y l nh?ng t? khng th? by t?, chng c?ng l nh?ng t? khng th? b? lm r?ng ngh?a. Chng ta khng th? lo?i b? chng. Ti th?y khng th? thot kh?i t? Do Thi, ch?ng h?n, ho?c t? Cha. ?i?u ny gy nn m?t hi?u l?m l?n lc ??u. T?i sao [l?i l] Cha, ng??i ta h?i, khi ng khng tin vo Cha? C nh?ng ng??i ? Php, anh bi?t ??y, h? t? g?i mnh l nh?ng nh duy v?t, lo s? nh?ng t? nh? Cha. Ti th?y ?i?u ny th?t ng?c ngh?ch. T? Cha trong t? ?i?n, n l m?t t? nh? bao t? khc. Ti khng s? t? Cha, v ti khng s? ng Cha ny ?i?u ti ng? qua [t?] Cha trong tc ph?m c?a ti l ?i?u g ? m chng ta ph?i ??i m?t, m?t v?c th?m, m?t h? khng, ci g ? m chng ta b?t kh? khng. N l m?t kho?ng cch kho?ng cch ny lun n?m gi?a cc s? v?t Chng ta t?i n?i chng ta ?ang ?i t?i, v v?n cn ? ci kho?ng cch ph?i ?i ti?p ny. V ??n m?t th?i kh?c khi anh khng th? ?i ti?p ci kho?ng cch ?y n?a; anh t?i ? v anh ni v?i mnh, hon thnh r?i, khng cn ngn t? n?a. Cha c l? l m?t t? khng c t?. M?t t? khng mang ngh?a. V ?i?u l? th??ng l, trong truy?n th?ng Do Thi gio, Cha l v hnh, v nh? m?t cch nh?n m?nh s? v hnh ny, ng ?y c m?t ci tn khng th? pht m ???c. ?i?u ti c?m th?y th?c s? k? di?u l khi anh g?i th? g ? l v hnh, th anh ?ang ??nh danh n, chuy?n ny c ngh?a l anh g?n nh? ??a ra m?t ??i di?n c?a ci v hnh. Ni cch khc, khi anh ni v hnh, anh ?ang ch? ra ranh gi?i gi?a ci h?u hnh v ci v hnh; c nh?ng t? ng? dnh cho chuy?n ?y. Nh?ng khi anh khng th? ni ra l?i, anh ?ang ??ng tr??c h? v. V v?i ti ?y th?m ch l ?i?u c tc ??ng m?nh h?n b?i v, cu?i cng, c ci h?u hnh n?m trong ci v hnh, gi?ng nh? c ci v hnh n?m trong ci h?u hnh. V ?i?u ny, ?i?u ny xa b? m?i th?.
PA: Theo ngh?a no ?, t?t c? nh?ng t? ny tr? thnh cng m?t t?, v chng r?t cu?c th? tiu nhau.
EJ: Chng th? tiu nhau trong s? tra v?n chnh mnh, trong m?t ti?n trnh ?i v? pha h? khng. ? m?t ?o?n ti vi?t: s? th?t c l? l ci h? khng ny, ngh?a l n [ci h? khng ny] l b?t c? th? g n?m trong gi?i h?n c?a s? th?t. ?y l m?t s? xa b? lin t?c, m?t s? bc tch lin t?c nh?ng l?p v?, s? t??c b? ci tn cho ??n khi ci tn ny tr? thnh m?t ci tn khng th? pht m ???c ?i?u ny ch?ng lin quan g ??n ch? ngh?a h? v, d nh?ng ai ? ? bu?c t?i ti l h? v ch? ngh?a. N chnh l b?n ch?t tc ph?m c?a ti S? tra v?n lin t?c ny v? s? v?t, l ?? ni, cu?i cng, c?n tnh l g? Chng ta l g? Tn l g? Ci tn ny chng ta mang vc theo mnh, n l ci g? Ti khng dm ??a ra b?t c? cu tr? l?i no, ti ??t cu h?i. N?u ti cho cu h?i m?t v? th? ??c bi?t, ? l b?i ti th?y c g ? khng th?a mn v? b?n ch?t c?a cu tr? l?i. N khng bao gi? c th? hon ton ?? khng gian cho chng ta. V, ?i?u ny r?t quan tr?ng, ti c?m th?y r?ng nh?ng cu tr? l?i c trong n m?t d?ng th?c no ? c?a quy?n l?c. Tri l?i cu h?i l m?t hnh th?c c?a phi-quy?n l?c. Nh?ng m?t ki?u phi quy?n l?c c tnh ch?t l?t ??, m?t lo?i m s? ?nh ?? quy?n l?c. Quy?n l?c khng thch nh?ng tranh lu?n. Quy?n l?c kh?ng ??nh, v n ch? c b?n b ho?c k? th. Tri l?i, cu h?i n?m ? gi?a M?t ng??i nghin c?u tr? ?ang vi?t m?t bi lu?n v? nh?ng cu?n sch c?a ti m?t l?n h?i ti li?u c nh?ng bi h?c no ???c rt ra t? tc ph?m c?a ti. Ti ? tr? l?i: khng c b?t c? bi h?c no c?. D??ng nh? v?i ti n?u nh?ng cu?n sch ny ni cho ??c gi? b?t c? ?i?u g, th ?i?u ?y s? l anh ta nn mang l?y gnh n?ng c?a nh?ng ?i?u lm anh b?t an, anh nn ti?p t?c cu?c tra v?n c?a mnh cho ??n t?n cng. ?i?u ? c ngh?a l ??t chnh mnh vo s? tra v?n, c ph?i khng? T?i t?n cng.
PA: ?i?u ny c ngh?a, ni m?t cch khc, khng c m?t k?t c?c.
EJ: ?ng v?y, khng c k?t c?c cho n. C m?t s? ng??i, t?t nhin, cu?i cng tm ???c s? yn bnh no ? Nh?ng ti khng bao gi? tm ???c s? yn bnh ny. D??ng nh? ti l m?t k? b? bu?c ph?i ??t nh?ng cu h?i. V trong nh?ng cu?n sch c?a ti, m?i th? th?c s? quan tr?ng hay c?t y?u v?i ti, ti ngh?, ??u b? tra v?n. Sau b? ba ??u tin c?a The Book of Questions trong ? nh?ng m ch? t?i Do Thi gio l r?t d? nh?n ra hai cu?n sch ti?p theo Yal v Elya ?? c?p ??n m?i quan h? gi?a nh v?n v ngn t? c?a anh ta. N tr? nn ngy cng mang tnh ring t? Lo?t sch ?y, ti?p t?c qua Aly, k?t thc v?i El, m?t d?u ch?m, El, ou le dernier livre [cu?n sch cu?i cng]. D?u ch?m, ho?c m?t n?t ch?m, trn ba cu?n sch v th?c s? l tiu ??. N l vng trn kh? d? nh? b nh?t, vng trn tr? thnh m?t n?t ch?m, hay m?t d?u ch?m h?t, m?t vng trn n?m trong m?t vng trn. Trong Kabbala, vi?t r?ng Cha t? hi?n thn trong m?t d?u ch?m, v b?ng vi?c m ch? ny, ton b? ci tc ph?m v? s? h?y t?o d??ng nh? ? ph?i by m?t ton th?. Nh?ng ci ton th? ny khng bao gi? c th? ???c bi?u hi?n. Ton th? l m?t t??ng v n c th? ch? ???c th? hi?n qua nh?ng phn m?nh Ch?ng h?n, chng ta ng?i trong phng ny v khng th? nhn th?y c? ngi nh. Nh?ng chng ta bi?t r?ng chng ta ? trong ngi nh. ?i?u t??ng t? x?y ra trong cu?n sch. Chng ta bi?t r?ng chng ta ? trong m?t th? g ? r?ng l?n, nh?ng ? m?i th?i kh?c chng ta ch? c th? th?y ci ? tr??c m?t mnh Ton th? l th? g ? chng ta t?o l?p l?i cho chnh mnh thng qua t?t c? nh?ng phn m?nh ny, b?i v nh?ng phn m?nh ny l th? cung ?ng ci h?u hnh. T??ng t? th?, m?t cu?n sch c th? ???c ??c l nh? nh?ng t?. Ngn t? cho php chng ta ??c sch, khng ph?i sch cho php chng ta ??c t?. Cu?n sch, t?t nhin, l n?i trong ?y t? ti?n tri?n, nh?ng khi chng ta ?i t?i, l t?, t?, trong ci h? khng ny, trong kho?ng tr?ng gi?a t? v t? ti?p theo, khi?n s? ??c thnh kh? tnh. S? ??c c?a chng ta di?n ra trong chnh kho?ng tr?ng gi?a cc t?, v kho?ng tr?ng ny g?i chng ta nh? v? kho?ng tr?ng r?ng l?n h?n trong ? t? ti?n tri?n.
PA: Khi ni v? t? [the word], t?t nhin, chng ta s? v?p ph?i chuy?n lin quan ??n v?n ?? d?ch thu?t. Trong ti?ng Php c m?t phn bi?t r?ch ri gi?a parole [l?i ni] v mot [t?], tri l?i trong ti?ng Anh chng ti ch? c word. C s? khc nhau gi?a ni v vi?t.
EJ: ? l l do ti lun dng t? vocable [t? v?ng]. Trong ti?ng Anh th h?i kh m?t cht. Vocable? Nghe h?i n?ng n?. Trong ti?ng Php, c?ng v?y, tuy nhin, n khng ph?i m?t t? thng th??ng M?t trong nh?ng s? khc nhau c?n b?n gi?a ngn t? ???c ni v ngn t? ???c vi?t l t? ???c vi?t c th? ???c nhn th?y. Ni th b? gi?i h?n h?n. Ng??i ta khng th? ni v? ci s? x?y ra, m ch? c th? v? ci ? x?y ra. ? vi?t, tuy nhin, anh c th? th?y mnh ? tr??c s? th? no ? s? b?t ??u. Anh b??c vo m?t th?i gian khc, m?t th? gi?i khc vo th? g ? s? bi?u ??t mnh, m?c d anh khng bi?t n chnh xc l g. ?y l l do cho m?i s? d d?t c?a ti v?i l thuy?t v?n ch??ng. Ti lu?n bn nhi?u v?n ?? l thuy?t trong nh?ng cu?n sch ny, t?t nhin, nh?ng ti khng bao gi? b?t ??u v?i l thuy?t tin nghi?m. V?n ch??ng v?i ti l m?t cu?c phiu l?u th?c s?, v n?u m?i th? ? ???c v? s?n cho anh t? tr??c, th sao c th? l m?t cu?c phiu l?u? Anh lun lun ? th?i ?i?m kh?i s? v m?i cu?n sch c?a ti theo ngh?a no ? l kh?i ??u c?a m?t cu?n sch khc ch?a t?ng ???c vi?t. ? l l do khi cu?n sch th? hai tri?n h?n cu?n th? nh?t, n c?ng xa b? ci ph?n m b?n ? ??c.
PA: Chng xa b?, nh? ci cch nh?ng t? xa b? nhau.
EJ: ?ng v?y. Chng xa b? s? ??c ? ?? b?n c th? c m?t s? ??c khc. V qu trnh ny c? t? l?p l?i, khng d?t Ai ? g?n ?y ?ang ni v? cu?n sch c?a Mallarm nh?ng ti ngh? c m?t khc bi?t l?n gi?a ci ti g?i l sch v sch c?a Mallarm. Mallarm mu?n ??t t?t c? tri th?c vo trong m?t cu?n sch. ng mu?n t?o ra m?t cu?n sch v? ??i, cu?n sch c?a nh?ng cu?n sch. Nh?ng theo ti cu?n sch ny s? r?t ?o?n m?nh. B?i v tri th?c t? thn n ?o?n m?nh. Cu?n sch c c? h?i s?ng st, theo ti, l cu?n sch t? h?y chnh n. Vi?c t? h?y chnh mnh cho cu?n sch khc, s? ko di sinh m?nh n. ?y l tr?ng ?i?m, n?u anh c th? ni th?, v? [quan ?i?m] h?y t?o sch c?a ti.
PA: N ti?p t?c m? r?ng, trong khi sch c?a Mallarm t? khp mnh v c? ?ng kn.
EJ: ?ng th?. M?i chuy?n l do b?n ch?t c?a vi?c ??t cu h?i. Ch? l pht ngn ? m?i th?i ?i?m l khng ??, [nn] ti ph?i ?i xa h?n. ?i?u ny d?n t?i m?t ci khc, ci m ??n l??t b? ??t thnh cu h?i Cu?n sch mang t?t c? nh?ng cu?n sch khc bn trong mnh, v m?i phn m?nh l kh?i ??u c?a m?t cu?n sch, ???c t?o ra bn trong cu?n sch, v n cng lc b? tch r?i. N l?i tn ngay ci lc ???c kh?i sinh gi?ng nh? chng ta b? mnh trong ??a tr? chng ta sinh thnh, b?i ??a tr? ? cu?i cng s? thay th? chng ta Nh? anh th?y, thi ?? ny r?t khc v?i thi ??: chng ta khng t?n t?i, ti xa b? ti ?i, c?m ?n v t?m bi?t. Khng. Ti xa b? mnh ?? cn ?i xa h?n.
PA: ng c vi?t ?u ? r?ng s? vi?t ch?ng lin quan g ??n t??ng t??ng. ?y l m?t pht bi?u h?i khiu khch, v ti b?n kho?n li?u ng c th? gi?i thch v? n.
EJ: Ti khng t??ng t??ng g c?. Ti ???c mang theo b?i chnh t? [vocable], b?i chnh hnh vi tra v?n ngn t?. S? ti?n tri?n c?a m?t cu?n sch l ?i?u cho php ti ti?n v? pha tr??c. N ch?ng lin quan ??n t??ng t??ng, ??n chuy?n cho r?ng ti s? t??ng t??ng ra ci ny ci kia v tra v?n n theo cch [t??ng t??ng] ny. Khng. N t??ng t? chuy?n chng ta ?ang lm by gi?. Chng ta ?ang ni chuy?n, v anh l ng??i ??a cho ti nh?ng cu h?i. Ti khng t??ng t??ng b?t c? ?i?u g c? N lin quan ??n kinh nghi?m, ??n vi?c s?ng ci g ?, h?n l t??ng t??ng. ? Boulder m?t c gi l?i g?n ti v b?o r?ng c ?y b? gy ?n t??ng b?i ci cu, Khi ti m??i hai tu?i, ti ?nh m?t b?u tr?i. Sao khng ph?i m??i tu?i, c ?y h?i, hay m??i n?m, ho?c sao khng ??n gi?n Khi ti l m?t ??a tr?? Sao ph?i l m??i hai. ?y l m?t cu h?i k? khi. M??i hai, nh? n thnh ra th?, l ci tu?i c ngh?a quan tr?ng v?i ti. Khi ti m??i hai tu?i ch? gi ti ch?t trn tay ti v ?y l ?i?u g ? l?u ti v? cu?c s?ng. Anh c th? th?y, b?i v?y, r?ng ??ng sau m?i chuy?n l m?t ci n?n c?a kinh nghi?m, m?t ci g ? ? ???c s?ng trong qu kh? v khi?n ti xc ??ng su s?c.
PA: M?t y?u t? quan tr?ng khc n?a trong tc ph?m c?a ng, ??c bi?t trong nh?ng cu?n g?n ?y h?n ti ?ang ngh? t?i Aly v El l m?t cu?c ch?i g?n nh? khng d?t v?i nh?ng t?, m thanh, ch?, ngh?a T? sol [??t], ch?ng h?n, ???c tch t? solitude [c ??c], m n ??n l??t mnh g?i ra t? solacier [an ?i] nh? th? ton b? nh?ng tnh c?m v t??ng c th? ???c g?i ln trong hnh vi gi?n ??n c?a vi?c ph v? m?t t?.
EJ: Ti c? g?ng ch?t v?n cu?n sch ? m?i ph??ng di?n c?a n Trong El, cu?n g?n ?y nh?t, c nhi?u ci m ti g?i l m?t cu?c ki?m tra b? m?t. T?t c? nh?ng cu?n sch c?a ti l v? s? chia c?t, v? s? tch r?i. T? ch? k?t thc [c?a cu?n sch] cho t?i [s? sinh thnh c?a] m?t cu?n sch khc, cu?n sch b? phn m?nh, c?t nh? lin t?c v trong cu?n cu?i cng ti c?ng mu?n ch? ra [s? phn m?nh] ny ho?t ??ng ? m?c ?? c?a t? nh? th? no. Ti khng ch?ng l?i tr ch?i ngn ng?. M hon ton ng??c l?i. Ti xem n l ?i?u g ? r?t quan tr?ng. Ring v?i ti n khng ch? l tr ch?i. N l m?t cch ?? ?i t? ch?n ny t?i ch?n khc, m?t cch ti?n tri?n b?ng chnh ph??ng ti?n ngn t? ? gi?a cu?n El, ch?ng h?n ? trang 63 c?a cu?n sch 126 trang, ni cch khc, ? chnh gi?a cu?n sch c m?t bi?u ?? v?i nul [khng] ? ??u v lun [m?t] ? cu?i. C? tc ph?m, th?c v?y, di?n ra trong ci m?t ny v cu?i cng b? xa b? tr? thnh ci khng ny. ?i?u ny ph?i by b?n ch?t c?a s? phn m?nh, v theo ngh?a no ? bi?u ?? ny l hi?n thn t?t c? nh?ng cu?n sch c?a ti Cng vi?c phn c?t ny n?m ? chnh trung tm s? vi?t, ? chnh trung tm t? thn s? vi?t. T?i sao? V trong nh?ng t? c nh?ng th? ht v ??y nhau [T?] nh?ng c?ng th?ng [tensions] v [t?] nh?ng m?i quan h? [relationships] n?y sinh t? th?c t? chng c nh?ng ch? ci gi?ng nhau, hay v c ci g ? ??i lo?i nh? s? vang v?ng hay trng m V ci cch ho?t ??ng ny c?a t? v?i t? ch? c th? ???c khm ph b?i chnh s? gip s?c c?a t?, ch? khng b?ng s? gip s?c c?a b?t k? th? g khc ?y l cch m?i s? trong sch c?a ti ho?t ??ng. M?t ?o?n v?n ??c bi?t quan tr?ng v?i ti, nh? anh bi?t, l ?o?n ti ni r?ng ng??i Hebrew cho Moses m?t bi h?c c?t t? v? s? ??c khi h? bu?c ng ph v? cc t?m bia l? lu?t. B?i v h? khng th? ch?p nh?n m?t t? khng c ngu?n g?c, m?t t? c?a Cha. Moses c?n ph?i ph v? cu?n sch ?? cu?n sch tr? thnh con ng??i C? ch? ny ??i v?i ng??i Hebrew l c?n thi?t tr??c khi h? c th? ch?p nh?n cu?n sch. ?y ?ng l nh?ng g chng ta lm. Chng ta ph h?y cu?n sch khi chng ta ??c n ?? bi?n n thnh cu?n sch khc. Cu?n sch lun ???c sinh thnh t? m?t cu?n sch b? ph v?. V t?, c?ng v?y, ???c sinh ra t? m?t t? b? ph v?.
PA: Nh?ng ?i?u ng ?ang ni ? ?y l hnh vi bi?n ha nh?ng t? ny khng lin quan t?i tr ch?i ho?c t?i s? th?n di?u. N chnh xc l m?t hnh vi hon ton c th?c.
EJ: ?ng v?y. N?u c b?t k? ?i?u g c th?c trong vi?c ti lm, th n n?m trong cng vi?c lin quan ??n nh?ng t?.
PA: N l m?t ph??ng php?
EJ: Khng, ti khng ?? xu?t m?t ph??ng php
PA: Ti mu?n ni l m?t ph??ng php c nhn, m?t cch ?? ?i t?i m?t lo?i ph?n nh no ?.
EJ: Vng. Nh?ng ti khng ?? xu?t n cho ng??i khc. N c tc d?ng v?i ti, nh?ng n c th? khng h?p l v?i nh?ng ng??i khc Ti lun lm vi?c theo nguyn t?c ny ? l ?i?u m?t trong nh?ng gio s? trong cu?n sch s?p t?i c?a ti ni: ??ng do d? tra v?n sch, th?m ch l nh?ng cu h?i v? n m d??ng nh? l ng? ng?n v?i nh?ng ng??i khc. B?i v m?i th? c th? gi?u trong mnh m?t s? th?t no ? ?i?u ti c? g?ng th?c hi?n l th? hi?n r?ng ??ng sau m?i t? cc t? khc ?ang ?n mnh. V m?i khi anh thay ??i m?t t? ho?c khi?n m?t t? hi?n ln t? m?t t? khc, anh thay ??i ton b? cu?n sch. Khi ti ni c nhi?u cu?n sch trong m?t cu?n sch, l b?i v c nhi?u t? trong m?t t?. R rng, n?u anh thay ??i t?, n?i dung c?a cu s? thay ??i hon ton. Theo cch ny m?t cu khc ???c sinh ra t? t? ny, v m?t cu?n sch hon ton khc kh?i s? Ti ngh? v? ?i?u ny trong suy ngh? v? bi?n, trong hnh ?nh c?a bi?n khi n v? trn b?. Khng ph?i m?t con sng t?i, m c? bi?n kh?i tr? t?i m?i l?n v r?i c? bi?n kh?i thoi lui. Khng bao gi? ch? l m?t con sng, lun lun l ton th? ??n v ton th? lui. ?y th?c s? l m?t v?n ??ng c?n b?n trong t?t c? nh?ng cu?n sch c?a ti. M?i s? lin k?t ??n m?i s? khc. M?t ch?t v?n mang tnh ton v?n v? ??i d??ng, ? nh?ng chi?u su c?a n, ? nh?ng v?n ??ng c?a n, trong nh?ng b?t sng n b? l?i ??ng sau, trong nh?ng d?i b?t sng n ?? l?i trn b? ? m?i th?i kh?c, trong m?i cu h?i nh? nhoi nh?t, ton b? cu?n sch tr? l?i v ton b? cu?n sch rt lui.
PA: Theo ngh?a no ?, cng cu?c ny l v t?n v? m?t b?n ch?t. M?i cu?n sch sinh thnh m?t cu?n ti?p theo.
EJ: Vng Hay t nh?t, ti khng th? b? r?i n. B?i v cu?n sch ti s? vi?t khng bao gi? l cu?n sch ti mu?n vi?t. N?u ti c th? vi?t cu?n sch ti c?u mang trong mnh, n s? l cu?n cu?i cng. V cu?n sch ny l b?t kh?. N?u ti vi?t, l v lun c cu?n sch ny ti mu?n vi?t l?i.
PA: Ban ny, chng ta ?ang ni v? Beckett, v lc ny ti nh? ??n cu m ng ?y vi?t vo cu?i nh?ng n?m b?n m??i: L ngh? s? l th?t b?i, nh? th? khng ai khc dm th?t b?i.
EJ: ? l m?t cu r?t hay. R?t hay v ?ng v?y, chnh xc l v?y.
PA: V?i ti c v? ng g?n nh? ?ang ni v? chnh ?i?u ?y.
EJ: ?ng r?i. ?ng th?, chnh xc l nh? v?y.
1978
D?ch t? bi vi?t Providence, A Conversation with Edmond Jabs trong The Art of Hunger, Paul Auster, Penguin Books, 1997, p. 144-169.
[*] Nguyn tc b?ng ti?ng Php, tc gi? chuy?n d?ch sang Anh ng?.