Thiên h?u

M?t cu?c ??i tho?i v?i Edmond Jab�s^[*]

Paul Auster

?o�n Huy?n d?ch

PAUL AUSTER: ? M? �ng ch? y?u ???c bi?t ??n v?i t? c�ch t�c gi? c?a The Book of Questions. Kh�ng m?y ng??i bi?t r?ng �ng c?ng vi?t nhi?u t?p th?. ??c gi? ? ?�y c� khuynh h??ng ngh? v? �ng nh? m?t nh� v?n Ph�p, nh?ng th?c t? kh�ng ph?i v?y. �ng sinh ? Ai C?p, v� ph?i t?i Kh?ng ho?ng k�nh ?�o Suez n?m 1956 � khi �ng ?� b?n t? tu?i � �ng m?i r?i ??n Ph�p. T�i th??ng ngh? r?ng The Book of Questions s? kh�ng bao gi? ???c ra ??i n?u �ng v?n c� th? ? l?i Ai C?p.

EDMOND JAB�S: V�ng, t�i ngh? ?�ng ?? nh?c ??n to�n b? chuy?n n�y. T�i sinh ? Cairo, v� tr? v�i n?m h?c ? Ph�p, t�i lu�n s?ng ? Ai C?p. T�i l?n l�n ? Ai C?p, t�i k?t h�n ? Ai C?p, v� t�i s�ng t�c th? ? Ai C?p. N?m 1959, m?y n?m sau khi t�i ??n Ph�p, nh� Gallimard xu?t b?n m?t t?p th? d�y, Je b�tis ma demeure, cu?n s�ch t?p h?p t?t c? nh?ng t?p s�ch m?ng v� nh?ng pamphlet t�i ?� xu?t b?n ? Cairo v� Ph�p. Anh n�i ? M? t�i ???c bi?t ??n ch? nh? cu?n The Book of Questions� ? Ph�p, c?ng v?y, t�i g?n nh? kh�ng ???c bi?t ??n, v� khi cu?n s�ch d�y n�y xu?t hi?n n� xu?t hi?n nh? th? c�i g� ?� g�y s?ng s?t cho h?u kh?p m?i ng??i. T�i lu�n s?ng ? nh?ng ???ng bi�n, c� th? n�i nh? v?y� m?c d� nh?ng b�i th? th?i k? ??u c?a t�i r?t g?n v?i Ch? ngh?a Si�u th?c v� t�i c� nhi?u b?n b� l� nh?ng nh� Si�u th?c, Eluard, ch?ng h?n, r?t mong ng�ng t�i gia nh?p v�o nh�m, tham gia m?t c�ch t�ch c?c trong phong tr�o n�y. Nh?ng t�i lu�n t? ch?i can d? v�o b?t c? nh�m h?i n�o. Ngay t? ph�t ??u t�i ?� c?m th?y r?ng nh?ng hi?m nguy m� m?t nh� v?n nh?n l?y ph?i l� nh?n l?y m?t m�nh. � t??ng chia s? nh?ng hi?m nguy ?y khi?n t�i phi?n l�ng. [K?t qu? c?a s? chia s? n�y l�] ?i?u g� ?� r?t qu� gi� b? t??c kh?i ta, v� nh? t�i th?y, n?u kh�ng c�n hi?m nguy, th� kh�ng c�n s? vi?t.

PA: Nh?ng c�c nh� Si�u th?c, v?i t? c�ch c� nh�n, c� ?nh h??ng quan tr?ng ??n �ng, ? t? c�ch c� nh�n nh� v?n.

EJ: R?t quan tr?ng. V� t�i c?m th?y t�c ph?m c?a t�i r?t g?n v?i h?. T�i ph?i n�i, tuy nhi�n, r?ng ng??i d?n ??o ??u ti�n c?a t�i l� Max Jacob. Max Jacob cho t�i nh?ng b�i h?c v� c�ng l?n v? th? ca. Ch�ng t�i g?p g? n?m 1935 v� ti?p t?c th? t? qua l?i cho t?i chi?n tranh, cho t?i n?m 1940. T�i th?c s? n? �ng ?y nhi?u. Nh?ng nh� Si�u th?c, nh? anh bi?t ??y, r?t kh�ng c�ng b?ng v?i Max v� nh?ng ??c tin t�n gi�o c?a �ng. Nh?ng ch�ng ta hi?n gi? ?ang b?t ??u hi?u ???c t?m quan tr?ng c?a �ng, b?t ??u th?y t�c ph?m c?a �ng c� t? c�ch m?t b??c ngo?t trong th? ca. �ng quan t�m t?i vi?c tra v?n ng�n ng? nhi?u h?n r?t nhi?u so v?i nh?ng ng??i trong gi?i m�nh. Apollinaire, ch?ng h?n, l� nh� th? tr? t�nh v? ??i, m?t nh� th? c?a ti?ng ca thu?n khi?t, nh?ng Max ho�n to�n kh�c, v� c� m?t ??c t�nh r?t c?m ??ng trong c�ch �ng tra v?n ng�n ng?. M?i ng??i ngh? v? �ng nh? m?t t�n h?, nh? k? n�o ??y ?�a ngh?ch v?i nh?ng tr� ch?i ch?, nh?ng chuy?n ?�a c?t, nh?ng th? thu?t ng�n ng?, nh?ng kh�ng ph?i v?y. S? th? ch? l� th? tr�n b? m?t th�i. B�n trong, Max l� m?t ng??i th?ng kh?, ch?u ??ng m?t n?i ??n ?au gh� g?m� C�n v? nh?ng nh� Si�u th?c, t?t nhi�n, h? c� m?t ?nh h??ng r?t l?n t?i t�c ph?m c?a t�i. Nh?ng d� v?y, v?n c� nh?ng [?nh h??ng] quan tr?ng kh�c. L�c n�y khi t�i ngh? v? nh?ng b�i th? th?i k? ??u c?a m�nh, t�i b? ?n t??ng b?i ?i?u m� ch�ng d??ng nh? b�o tr??c cho The Book of Questions. Trong nh?ng c�ch ng�n, ch?ng h?n, m?c d� l�c ?y t�i kh�ng bi?t� Nh?ng, nh? anh n�i, t�i kh�ng ngh? t�i s? vi?t The Books of Questions n?u t�i c�n ? l?i Ai C?p. N� xem s? chia c?t ?y trong cu?c ??i t�i l� tr?i nghi?m v? Ai C?p, tr?i nghi?m v? sa m?c, ?? b??c v�o s? vi?t c?a t�i theo c�ch c?a n�. Cu?n s�ch ra ??i nh? k?t qu? c?a s? chia c?t ?y� nh? k?t qu? c?a vi?c t�i r?i b? ??t n??c n�y v� t�i l� ng??i Do Th�i. M?t ng�y t�i b? ra l?nh, h?t r?i, �ng ph?i r?i ?i. ???c th�i. ?�y l� m?t th?m k?ch be b� cho t�i v� gia ?�nh m�nh. ? t?m m?c ri�ng t? n� th?c s? nghi�m tr?ng, t?t nhi�n, nh?ng tr�n ph?m vi nh�n lo?i r?ng l?n h?n, v?i t? c�ch nh? m?t ph?n c?a l?ch s? ?au th??ng Do Th�i, n� kh�ng l� g� h?n m?t bi k?ch nho nh?. Nh?ng m� t�i ? v�o t�nh th?, kh�ng ph?i ng??i Do Th�i ngoan ??o c?ng kh�ng ph?i m?t t�n ?? Do Th�i gi�o, nh?ng v?n b? �p bu?c ph?i r?i ?i ch? v� t�i l� ng??i Do Th�i.

PA: �ng ???c nu�i d??ng trong m?t gia ?�nh m? ??o?

EJ: Kh�ng. Gia ?�nh t�i c� ??i s?ng r?t tr??ng gi?. Ch�ng t�i lu�n coi m�nh l� ng??i Do Th�i, nh?ng ch? th? th�i. Cha t�i kh�ng th?c s? tin v�o Ch�a, v� �ng kh�ng m?y tu�n theo nh?ng th?c h�nh Do Th�i gi�o. Ch�ng t�i ???c nu�i n?ng trong m?t kh�ng kh� ho�n to�n t? do.

PA: V� �ng kh�ng nh?n ???c b?t c? h�nh th?c gi�o d?c Do Th�i n�o?

EJ: Kh�ng, kh�ng b?t k? h�nh th?c n�o. Nh?ng c�i th?c t? ??t nhi�n s?ng m?t ?i?u ki?n, ?i?u ki?n l� ng??i Do Th�i, ?� thay ??i nhi?u ?i?u v?i t�i. T�i ??i m?t v?i nhi?u v?n ?? m?i, v� ?i?u n�y d?n ??n m?t ki?u ??t c�u h?i ho�n to�n m?i v?i t�i. ? ngh?a n�o ?� chuy?n n�y l� ngu?n g?c c?a nh?ng lo?t s�ch ra ??i sau ?�.

PA: M?t th?i gian d�i tr??c Kh?ng ho?ng k�nh ?�o Suez, t?t nhi�n, l� ??i chi?n Th? gi?i. T�nh tr?ng c?a nh?ng ng??i Do Th�i ? Ch�u �u su?t giai ?o?n ?� kh�ng c?n ph�n t�ch t? ch�ng ta ng�y h�m nay. Nh?ng t�nh tr?ng ? Ai C?p, m?t kh�c, l?i kh�ng ???c bi?t r� l?m.

EJ: N� l� m?t th?m k?ch, nh? ? m?i n?i kh�c. Nh?ng s? ph�n chia n�o ?� v? d�n c?� Ng??i d�n g?c Ai C?p, kh�ng ?ng h? ??ng minh c?ng kh�ng ?ng h? ng??i ??c. Nh?ng l�nh ??o qu?c gia th�n-??c l� do c�i ngu?n g?c Th? Nh? K? c?a ho�ng gia. Nh?ng Ai C?p c?ng b? chi?m ?�ng b?i ng??i Anh l�c ?�, v� ? m?c ?? n�o ?�, m?c d� ch�ng t�i bi?t chi?n tranh ?ang di?n ra, nh?ng ch�ng t�i kh�ng c?m th?y n�. Cu?c chi?n kh�ng tr? th�nh s? th?t v?i ch�ng t�i cho ??n cu?c ti?n qu�n c?a t??ng Rommel. V�o th?i ?i?m ?� t�i th�nh ra nh?p cu?c r?t t�ch c?c� v� cu?i c�ng t?i Palestine v?i qu�n Anh. T�i ? l?i ?� ch�n th�ng. Ch? sau ?� ch�ng t�i m?i th?c s? nh?n th?c ???c v? h?t th?y nh?ng th? ?ang l�m nguy trong cu?c chi?n. Ch�ng t�i hi?u h?u qu? s? l� g� n?u qu�n ??c th?ng� Nh?ng, ch�ng t�i kh�ng b? bu?c ph?i s?ng trong ho�n c?nh nh? nhi?u ng??i ? ch�u �u bu?c ph?i s?ng. Kh�ng c� cu?c chi?m ?�ng n�o c?a ng??i ??c, kh�ng ai b? tr?c xu?t� theo ngh?a n�o ?� ch�ng t�i ???c b?o v? b?i ng??i Anh. Ngay t? n?m 1935, tuy nhi�n, ch�ng t�i c� m?t v�i h�nh dung v? s? t�n �c c?a nh?ng tr?i t?p trung t? nh?ng thuy?n t? n?n c?a ng??i Do Th�i ??u ? Pord Said; ch�ng t�i ?� th?y nh?ng ph? n? m� c�nh tay v� c? c?a h? b? b?ng b?i x� g� v� thu?c l�, v� ng??i ta n�i v?i ch�ng t�i nhi?u v? chuy?n ?ang x?y ra. Nh? nhi?u ng??i kh�c, t�i ho?t ??ng t�ch c?c ?? ch?ng l?i s? tr?i d?? c?a ch? ngh?a Ph�t x�t ??c. C� nhi?u cu?c di?u h�nh v� bi?u t�nh� nh?ng ?i?u ?� kh�ng c� ngh?a ch�ng t�i ch?u ?nh h??ng tr?c ti?p b?i nh?ng g� ?ang x?y ra.

PA: �ng h?u nh? c� th? n�i r?ng ho�n c?nh c?a m�nh gi?ng v?i ho�n c?nh c?a nh?ng ng??i Do Th�i Hoa K?. �ng bi?t nh?ng g� ?ang x?y ra, nh?ng kh�ng tr?c ti?p b? ?e d?a.

EJ: V�ng, ?�ng r?i. ?� l� m?t so s�nh chu?n x�c. ? Ai C?p, chuy?n kh�ng b?t ??u t? ?i cho t?i khi chi?n tranh k?t th�c. Sau tuy�n b? th�nh l?p c?a Nh� n??c Israel n?m 1948, t�nh h�nh c?a ng??i Do Th�i tr? n�n r?t x?u. Nh?ng cu?c t?n c�ng tuy�n truy?n b?t ??u. ??u ti�n h? ch?ng l?i �nh?ng ng??i theo ch? ngh?a ph?c qu?c Do Th�i,� nh?ng r?t nhanh ch�ng t? �nh?ng ng??i theo ch? ngh?a ph?c qu?c Do Th�i� ???c thay th? b?ng t? �Do Th�i.� Ng??i ta, ng??i Ai C?p, kh�ng th?c s? bi?t nh?ng g� ?ang x?y ra. Khi h? ???c k�u g?i ?i bi?u t�nh ho?c t?n c�ng v� ??t ph� nh?ng c?a hi?u c?a ng??i Do Th�i, t?t nhi�n h? s? l�m theo, nh?ng ch? b?i v� h? s?ng trong c?nh r?t kh?n kh� v� ?� g?n nh? l� m?t c�ch ???c ?ng h? ch�nh th?c cho h?, ?? tr�t nh?ng n?i th?t v?ng c?a m�nh. Nh?ng th?c ra t�i kh�ng th? n�i r?ng ng??i ngh�o c?c k? b�i Do Th�i. Tr� th?c v� sinh vi�n d?n ??u cu?c t?n c�ng� tr?n l?n m?t c�ch l?n x?n nh?ng t? t??ng c?a ch? ngh?a Marx, Ch? ngh?a Ph�t x�t ??c, v� c? m�n tr?n salad nh?ng th? kh�c. Ng??i Do Th�i t?t y?u tr? th�nh ??i t??ng ??u ti�n b? t?n c�ng b?i v� Isarel ???c coi l� k? th� c?a c? Trung ?�ng, v� t?t c? c�c qu?c gia ?-r?p. C�c qu?c gia ?-r?p kh�ng th? h�a thu?n v?i nhau, n�n Isarel tr? th�nh con d� t? th?n thu?n ti?n. V� d?n d� ng??i Do Th�i tr? th�nh ng??i Irasel trong � ngh? c?a h?� kh�ng c�n ph�n bi?t n?a. V?i m?i cu?c chi?n, t�nh h�nh tr? n�n t?i t? h?n. V�o kho?ng n?m 1956, t�nh th? kh�ng c�n nh? c? ???c n?a.

PA: �ng c� b? l�i cu?n b?i � t??ng v? Irasel kh�ng? Gi?a n?m 1948 v� 1956, ch?ng h?n, �ng c� t?ng ngh? ??n chuy?n chuy?n t?i ?�?

EJ: Kh�ng, kh�ng bao gi?. T�i kh�ng bao gi? ngh? v? Israsel nh? m?t gi?i ph�p c?a v?n ??. Kh�ng ph?i t�i ch?ng Israsel� ho�n to�n ng??c l?i. Nh?ng t�i ngh? s? sai l?m khi coi n� l� ?�p �n duy nh?t� C� m?t Irasel c?a l?ch s? Do Th�i, gi?c m? l�u ??i v? Irasel, v� m?t Nh� n??c Irasel, m?t qu?c gia n?m trong m?i qu?c gia kh�c tr�n th? gi?i ng�y h�m nay. Ch�ng kh�ng ph?i l� m?t.

PA: Ph�p, b?i v?y, tr? th�nh m?t l?a ch?n kh�ng th? tr�nh kh?i.

EJ: Kh�ng th? tr�nh kh?i b?i v� ti?ng Ph�p l� ng�n ng? c?a t�i, ng�n ng? nh?ng cu?n s�ch c?a t�i. T�i ???c ch�o ?�n n?ng h?u ? Ph�p b?i t?t c? m?i ng??i. Nh?ng t�i kh�ng th? n�i r?ng Ph�p l� ??t n??c c?a t�i, l� x? s? c?a t�i� T�i c?m th?y ch�t th?t l?c khi s?ng ? Paris, m?c d� t�i c� nh?ng ng??i b?n ? quanh v� c?m th?y tho?i m�i ? ?�. N� kh�ng ph?i x? s? t�i, kh�ng ph?i n?i ch?n c?a t�i, n?i ch?n th?c s? c?a t�i. Theo m?t ngh?a n�o ?�, t�i b�y gi? s?ng ngo�i ho�n c?nh Do Th�i v? m?t l?ch s?. S�ch tr? th�nh n?i ch?n th?c s? c?a t�i� g?n nh? n?i ch?n duy nh?t c?a t�i. � t??ng n�y tr? n�n r?t quan tr?ng v?i t�i, trong ch?ng m?c n�o ?�, th?c s?, r?ng t�nh th? l� m?t nh� v?n d?n d?n tr? n�n g?n nh?, v?i t�i, gi?ng nh? t�nh th? l� ng??i Do Th�i. T�i c?m th?y r?ng m?i nh� v?n theo c�ch n�o ??y tr?i nghi?m ?i?u ki?n l� ng??i Do Th�i, b?i v� m?i nh� v?n, m?i ng??i s�ng t?o, s?ng trong m?t t�nh th? t??ng t? s? l?u ?�y. V� ??i v?i ch�nh b?n th�n ng??i Do Th�i, ng??i Do Th�i s?ng ngo�i ?i?u ki?n c?a ng??i Do Th�i, s�ch tr? th�nh kh�ng ch? l� ch?n duy nh?t n?i anh ta c� th? d? d�ng nh?t t�m th?y ch�nh m�nh, m� c�n l� n?i anh ta t�m th?y s? th?t c?a m�nh. V� s? tra v?n s�ch v?i ng??i Do Th�i, nh? anh bi?t, l� cu?c t�m ki?m s? th?t. V� s? th?t n�y c?ng l� s? th?t c?a nh� v?n. Khi nh� v?n tra v?n s�ch, ch? l� ?? b??c v�o s? th?t c?a cu?n s�ch, c?ng l� s? th?t c?a anh ta.

PA: Nh?ng � t??ng n�y ?� h�nh th�nh cho �ng nh? th? n�o?

EJ: Th?t ra, n� r?t l? l�ng. Khi t�i t?i Ph�p t�i c� m??i b?n n?m s�ng t�c th? sau l?ng, v� khi cu?n s�ch xu?t b?n t�i t?t nhi�n r?t h�i l�ng v? n�. Nh?ng c�ng l�c, t�i th?y r?ng m?t ph?n c?a cu?c ??i m�nh ?� ch?m d?t, r?ng m?t trang m?i ?� m? ra. N� nh? th? t�i ?ang s?ng l?i c�i tr?i nghi?m v? sa m?c� nh? th? t�i ??t nhi�n ?i t?i m?t trang gi?y tr?ng� ? Ai C?p t�i t?ng vi?t m?t v�i k?ch b?n, v� t�i t? ngh? r?ng c� l? ?�y l� lo?i s�ng t�c b�y gi? m�nh s? vi?t. T�c ph?m m� sau ?� t�i ??t t�n l� The Book of Questions ??n v?i t�i r?t ch?m ch?p� ??u ti�n trong d?ng th?c m?t v? k?ch m� mang ng�y c�ng nhi?u gi� tr? bi?u t??ng, v� sau ?� trong d?ng th?c nh?ng tr?m t??ng kh�ng c� h�nh th� x�c ??nh. N� ho�n to�n r?t m? h?. Cu?i c�ng t�i nh?n ra r?ng t�c ph?m n�y ch?ng li�n quan g� ??n k?ch b?n s�n kh?u h?t. Nh?ng n?u n� kh�ng ph?i k?ch b?n, th� n� l� c�i g�? D?n d?n, nh? th? m?c x�c t�i, c�i v?t th? n�y b?t ??u n?i l�n, cu?n s�ch t�i theo ?u?i trong b�ng t?i tuy?t ??i b?t ??u h�nh th�nh� b?ng c�ch th?c ??t c�u h?i, b?ng c�ch th?c c?a m?t c�u truy?n bi th?m t�i mu?n th? hi?n theo ?�ng c�ch t�i c?m th?y n� b�n trong m�nh, m?t c�u chuy?n t�i mu?n k? m� ch?a t?ng th?c s? k? n�. Nh? th? l� c� nh?ng c�u chuy?n kh�ng ph?i ???c k? ?? ???c bi?t v� ???c hi?u. V� ?�y l� c�i g� ?� ho�n to�n m?i m? theo m?t ngh?a h�nh th?c: r?ng kh�ng c� m?t c�ch th?c m� anh ph?i theo ?? k? m?t c�u chuy?n. Nh?ng � t??ng v? m?t c�u chuy?n t? th�n kh�ng th?a m�n t�i� n� th?c s? kh�ng ph?i c�i t�i theo ?u?i. Nh?ng xung quanh c�u chuy?n t�i c� trong ??u, l� s? tra v?n, v� ng�y c�ng tr? th�nh c�i �m ?nh t�i v? cu?n s�ch. Nh? th? cu?n s�ch tr? th�nh c�i g� ?� m� trong ??y t�i c� th? cu?i c�ng t�m th?y ch�nh m�nh, trong ??y t�i t�m th?y v? tr? c?a m�nh, nh? th? cu?n s�ch s? tr? th�nh m?t th? huy?n ?o n�o ?� m� ? ??y to�n b? cu?c phi�u l?u s? b?t ??u.

PA: Nh?ng gi�o s? ?� xu?t hi?n v�o l�c �ng ngh? v? c�i k?ch b?n hay ch?a?

EJ: Kh�ng, c� nh?ng nh�n v?t. Nh?ng h? tr? th�nh nh?ng gi�o s? l� ?? d�nh cho cu?n s�ch, b?i v�, nh? anh bi?t ??y, nh?ng gi�o s?, l� nh?ng nh� di?n gi?i, nh?ng nh� di?n gi?i xu?t s?c nh?t c?a cu?n s�ch. V� m?t khi nh?ng gi�o s? c� m?t ? ?�, t�i c?n to�n b? ?�m ?�ng c?a h?. B?n ch?t c?a s? tra v?n y�u c?u ?i?u ?�. Anh kh�ng th? n�i tr?ng v� ?en c�ng m?t l�c; anh c?n m?t ng??i n�i tr?ng v� ng??i kh�c n�i ?en� C� l? c�ch t?t nh?t ?? gi?i th�ch ?i?u n�y l� l� gi?i t? kh�a c?nh c?u tr�c t?ng th?.

PA: V�ng, m?i �ng.

EJ: ? b? ba ??u ti�n � The Book of Questions, The Book of Yukel, v� Return to the Book � nh?ng �m ch? t?i Do Th�i gi�o r?t d? nh?n ra. ? trung t�m c?a nh?ng cu?n s�ch n�y c� m?t c�u chuy?n, c�u chuy?n c?a hai ng??i thanh ni�n� hai ng??i y�u nhau b? l?u ?�y. H? tr? v? t? nh?ng tr?i t?p trung: C� ph�t ?i�n, v� ti?ng k�u kh�c c?a c� tr? n�n kh�ng th? ph�n bi?t v?i ti?ng k�u kh�c c?a m?t d�n t?c b? h�nh h?, m?t d�n t?c b? h�nh h? qua h�ng th? k?; trong cu?n th? hai, anh t? s�t, v� m?i chuy?n x?y ra nh? th? sau c�i ch?t c?a anh. Nh?ng c�i sau-c�i ch?t n�y c?ng l� c�i tr??c-c�i ch?t� gi?ng nh? k� ?c, nh? th? lu�n c� ?i?u g� ?� ? ??ng tr??c. R?i nh?ng gi�o s? t?i� ?? suy ng?m, ?? v?n h?i, v�n v�n� Nh?ng kh�ng th?c s? l� nh? v?y. N� l� m?t ??i tho?i trong th?i gian v� ngo�i th?i gian. V� nh?ng ng??i ?y ? ?�, ?�i khi b? chia t�ch b?i nhi?u th? k?, c� th? n�i chuy?n v?i nhau ch? trong h�nh th?c c?a nh?ng c�u h?i.

PA: T?i sao l?i th??

EJ: B?i v� � Blanchot ?� l?u � ??n ?i?u n�y� trong m?t b�i b�o vi?t cho NRF in n?m 1964 � b?i v� khi hai ng??i n�i chuy?n, m?t ng??i ph?i lu�n gi? im l?ng. Ch�ng ta ?ang n�i chuy?n l�c n�y, ch?ng h?n, v� khi t�i ?ang n�i nh?ng l?i n�y anh bu?c ph?i gi? im l?ng. N?u ch�ng ta n�i c�ng l�c, kh�ng ai trong ch�ng ta c� th? nghe ng??i kh�c ?ang n�i g�. B�y gi?, trong su?t s? im l?ng m� anh t? �p ??t l�n m�nh n�y, anh lu�n ??t nh?ng c�u h?i v� nh?ng c�u tr? l?i trong ??u, b?i v� anh kh�ng th? li�n t?c c?t ngang l?i t�i. V� khi t�i ti?p t?c n�i, anh x�a nh?ng c�u h?i kh?i ??u m�nh: �, anh n�i v?i m�nh, ?� l� ?i?u �ng ?y mu?n n�i, ???c th�i. Nh?ng n?u t�i ti?p t?c n�i trong th?i gian d�i v� ch�ng ta chia tay tr??c khi anh c� c? h?i h?i ?�p? Khi ch�ng ta g?p l?i, anh s? kh�ng quay tr? l?i v?i m?t c�u tr? l?i, anh s? tr? l?i v?i m?t c�u h?i. ?�y l� c�ch nh?ng gi�o s? tr? l?i nhau. M?i ng??i ?� lo?i b? nh?ng c�u h?i, v� b?i v?y anh ta c� th? n�i: ?�y l� c�i t�i ngh?. H? kh�ng ph?i lu�n ??a ra nh?ng c�u h?i, ?�i khi, h? ??a ra nh?ng c�u tr? l?i. Nh?ng c�u tr? l?i n�y ngay l?p t?c g?i l�n m?t c�u h?i t? m?t ng??i kh�c. To�n b? cu?n s�ch v?n h�nh theo c�ch n�y. H?i tho?i th? nh?t b? ng?t qu�ng, v� sau ?� h?i tho?i th? hai, r?i th? ba, th? t?� v� ??t nhi�n, h?i tho?i th? nh?t, d??ng nh? ?� th?t l?c, ???c b?t ??u l?i ? n?m m??i trang sau sau khi h�ng ngh�n chuy?n kh�c ?� x?y ra.

PA: �ng m?t ba b?n n?m ?? vi?t The Book of Questions.

EJ: ?�ng v?y. T�i vi?t n� t? n?m 1959 ??n 1962, v� n� ???c xu?t b?n n?m 1963. Nh?ng, nh? t�i n�i t? tr??c, t�i l�m vi?c ho�n to�n trong b�ng t?i. V� khi cu?n s�ch xu?t hi?n, kh�ng ai th?c s? hi?u b?n ch?t n� ?�ch th?c l� c�i g�. � t??ng v? r�cit �clat� [c�u chuy?n b? ph�n m?nh] ch?a t?ng ???c th?o lu?n ? Ph�p l�c ?�, v� ?� [l?i] l� c�ch cu?n s�ch ?�, y�u c?u ???c ??c� hi?n, y�u c?u ???c ??c. C� m?t c�u chuy?n, nh?ng n� ch? ???c ??a ra trong nh?ng ?o?n be b�, v� c� hai nh�n v?t, Sarah v� Yukel � nh?ng Yukel l� song ?�i. Anh v?a l� ng??i tr?n thu?t (ng??i vi?t cu?n s�ch) v?a l� nh�n v?t ch�nh. Nh?ng h? l� m?t, h? mang c�ng m?t c�i t�n. V�, kh�ng c� m?t n?i ch?n, cu?n s�ch kh�ng ng? ? b?t c? ch?n n�o, b?i v� nh?ng nh�n v?t n�y ??n t? nh?ng th?i ??i kh�c nhau. Nh?ng gi�o s? � h? l� nh?ng gi�o s? t??ng t??ng, ho?c [nh?ng gi�o s?] tr�n m?t ti?n tr�nh [th?i gian]� c� c? nh?ng gi�o s? c? ??i v� nh?ng gi�o s? hi?n ??i. Nh?ng gi�o s? c? ??i l� ng??i n�i nh?ng ?i?u gi?n d? nh?t, v� nh?ng gi�o s? g?n ch�ng ta nh?t v? m?t th?i gian n�i nh?ng ?i?u ph?c t?p nh?t� v� c?ng c� nh?ng ki?u in kh�c nhau trong cu?n s�ch� nh?ng ngo?c ??n v� in nghi�ng, ch?ng h?n. Trong t?t c? nh?ng cu?n s�ch c?a t�i c� m?t cu?n s�ch n?m trong m?t cu?n s�ch. C� m?t ph?n ? tr??c cu?n s�ch� n� n?m trong cu?n s�ch, nh?ng n� c?ng l� m?t cu?n s�ch ch?a t?ng ???c vi?t. ? tr??c cu?n s�ch l� ? trong tr?ng th�i ti?m n?ng, l� c� kh? t�nh sinh th�nh ra m?t cu?n s�ch. Nh?ng r?i cu?n s�ch t? sinh th�nh ch�nh n�, ch?ng l?i t?t c? nh?ng cu?n s�ch kh�c ch�ng ta mang trong m�nh. V� m?i chuy?n c? ti?p t?c nh? th?. ?� l� m?t c�ng vi?c mang t�nh ho�n l?u. M?i c�u h?i d?n t?i m?t c�u h?i kh�c.

PA: C�ch tr�nh b�y b?n in nh?ng cu?n s�ch c?a �ng l� m?t trong nh?ng ?i?u g�y ?n t??ng v?i ??c gi? m?t c�ch ngay l?p t?c nh?t� N� t?o ra nh?p ?i?u c?a t�c ph?m v� l�m t?ng c?m gi�c v? s? ph�n m?nh m� �ng ?� t?o ra trong ch�nh v?n b?n. Nh?ng thay ??i [v? ki?u in] ???c th?c hi?n theo c�ch th?c bi?u t??ng, hay ch�ng g?n nh? l� v� th?c?

EJ: ?�i khi n� ch? ng?u nhi�n, nh?ng th??ng xuy�n h?n n� y�u c?u m?t lao ??ng th?c s?. Kh�ng ???c d? t�nh t? ??u, nh?ng khi v?n b?n ti?n tri?n, c� nh?ng th? t?i t? m?t ch?n ng�y c�ng xa x?m, nh? th? t? cu?n s�ch kh�c, ho?c t? m?t cu?n s�ch n?m trong cu?n s�ch� v� ?�y l� nh?ng ch? ???c in nghi�ng. Nh?ng ?o?n v?n d�i h?n thu?c v? ch�nh cu?n s�ch, cu?n s�ch ?ang ???c vi?t, v� ch�ng ? ?� ?? ti?p t?c c�u chuy?n, ho?c ?? ti?p t?c s? tra v?n� nh?ng nh?ng ch? ???c in nghi�ng c?ng l� m?t cu?n s�ch ???c t?o ra c�ng l�c v?i cu?n s�ch ?ang ???c sinh th�nh. Lu�n c� m?t cu?n s�ch ?ang c?u mang m?t cu?n s�ch, [ch�nh n� c?ng] ?ang c?u mang m?t cu?n s�ch, [cu?n s�ch n�y l?i] ?ang c?u mang m?t cu?n s�ch� V? s? ph�n b? c?a nh?ng ?o?n v?n ng?n v� d�i n�y, th� ?� l� v?n ?? nh?p ?i?u. ?i?u n�y r?t quan tr?ng ??i v?i t�i. M?t ?o?n tr?n v?n, m?t ?o?n tr? t�nh, l� c�i g� ?� mang m?t h?i th? khoan kho�i, cho ph�p anh h�t th? th?t s�u. Ng??i ta n�i r?ng Nietzsche vi?t nh?ng c�ch ng�n l� b?i ch?ng ?au ??u d? d?i c?a �ng khi?n �ng kh�ng th? vi?t m?t m?ch nh?ng ?o?n v?n d�i. ?i?u n�y d� c� ?�ng hay kh�ng, th� t�i v?n th?c s? tin r?ng m?t nh� v?n vi?t v?i to�n b? th�n th? c?a anh ta. Anh s?ng v?i th�n th? m�nh, v� cu?n s�ch tr�n t?t th?y l� cu?n s�ch c?a th�n th? anh. Trong tr??ng h?p c?a t�i, c�ch ng�n � th? m� anh c� th? g?i l� nh?ng ?o?n tr?n tr?i, xu?t ph�t t? m?t nhu c?u ???c bao quanh nh?ng t? v?i m?t kho?ng tr?ng ?? ch�ng h�t th?. Nh? anh bi?t, t�i b? hen, v� c� l�c th? l� vi?c r?t kh� kh?n v?i t�i. B?ng vi?c h� h?i v�o nh?ng ng�n t? c?a m�nh t�i th??ng c� c?m gi�c r?ng t�i ?ang t? gi�p m�nh h�t th?. Th?t l? l�ng c�i c�ch ta s?ng c�ng v?i h�nh vi vi?t c?a m�nh� T�i nh? t?i m?t vi?c x?y ra c�ch ?�y v�i n?m. T�i v?a vi?t xong Books of Questions t?p b?y� l� v�o th�ng T?. Th�ng N?m lu�n l� l�c b?nh hen c?a t�i kh� ch?u nh?t, nh?ng l�c n�y Th�ng N?m ??n v� ?i v� t�i g?n nh? kh�ng th?y ch�t kh� ch?u n�o. Th�ng S�u t?i, t�i v?n c?m th?y kh?e. B�c s? c?a t�i, ng??i t�nh c? l� b?n c?, ? nh� t�i m?t ng�y, v� t�i n�i v?i anh ?y v? ?i?u l? l�ng l� t�i c?m th?y r?t kh?e v�o th?i ?i?m n�y trong n?m. Anh ?y ?�p r?ng c� l? v� t�i ?� vi?t xong lo?t s�ch ?y v� s? kh? n�o c?a c�ng vi?c, t?m th?i ?� tan bi?n� �t l�u sau t�i kh?i h�nh ?i ngh? � t?i bi?n, n?i t�i lu�n th?y kh?e kho?n � v� khi tr? l?i Paris v�o th�ng Ch�n, lu�n l� m?t th�ng d? ch?u v?i t�i. V�o l�c ?� nh� xu?t b?n g?i cho t�i v� y�u c?u t�i vi?t pri�re d�ins�rer [l?i gi?i thi?u in ? b�a sau cu?n s�ch – ND]. Lo?i ch� gi?i n�y lu�n l� m?t vi?c g�y b?c m�nh, th??ng r?t kh� kh?n� nh?ng sau hai hay ba ng�y t�i ?� vi?t xong. C�u cu?i c?a n� l�: �V?i cu?n s�ch n�y, t?p th? b?y c?a lo?t s�ch, The Book of Questions s? k?t th�c.� ?�m ?� t�i ch?u m?t trong nh?ng c?n hen d? d?i nh?t. V� c?m t? �k?t th�c� ?� g�y ra n�. N� n�m t�i v�o m?t n?i hoang mang c�ng c?c. B�c s? ph?i t?i v�o ba gi? s�ng ?? ch�ch thu?c cho t�i. T�i g?n nh? l� kh�ng th? th? ???c� N?u t�i n�i t?t c? nh?ng ?i?u n�y, n� ch? th? hi?n r?ng ch�ng ta l�m vi?c v?i th�n th? c?a m�nh, v?i h?i th? c?a m�nh, nh?p ?i?u c?a m�nh, v� r?ng vi?t theo ngh?a n�o ?� di?n l?i t?t c? nh?ng ?i?u n�y. Vi?t ho?t ??ng theo hai h??ng. C? tri?n h?n v� co r�t l?i. ?�y l� ?i?u t�i h?c ???c t? Max Jacob, v� n� l�m t�i m?t m?t th?i gian d�i ?? hi?u. Khi t�i c�n r?t tr? m??i ch�n, hai m??i, t�i g?i cho �ng ?y m?y b�i th?, v� �ng tr? l?i t�i r?ng ch�ng qu� r?ng, t�i n�n b� h?p l?i. B?i v?y t�i b� h?p ch�ng l?i, v� �ng h?i ?�p r?ng ch�ng qu� ch?t h?p, t�i n�n m? r?ng ch�ng ra. T�i ho�n to�n b?i r?i. T�i m?t m?t th?i giai d�i ?? hi?u r?ng c? hai ??u c� gi� tr?, nh?ng ?i?u n�y c� ngh?a phong c�ch t?c l� g�, ?i?u n�y l� b?n ch?t c?a vi?t. Anh ph?i vi?t gi?ng c�ch anh th?.

PA: �ng t?ng n�i v?i t�i r?ng khi �ng ?ang vi?t The Book of Questions �ng c� c?m gi�c ?ang ch�p ch�nh t?.

EJ: Kh�ng ho�n to�n th?� nh?ng c?ng g?n nh? v?y. Ph?n l?n c?a cu?n s�ch, nh? anh bi?t ???c vi?t tr�n t�u ?i?n ng?m l�c t�i ?i v? n?i l�m vi?c, v� t?t nhi�n c� nhi?u ng??i ? quanh. N� nh? th? l�� nh? th? c�i g� ?� �p ??t cu?n s�ch n�y v�o t�i. Nh?ng t�i kh�ng tin v�o th?n kh?i, hay b?t c? g� t??ng t?. Cu?n s�ch l? hi?n t? ?i?u g� ?� v?n ?� n?m s�u trong t�i.

PA: Nh?ng b�i th? th?i k? ??u c?a �ng c� ???c vi?t theo c�ch n�y? Hay c� g� ?� th?c s? kh�c b?t ??u v?i �ng c�ng cu?n The Book of Questions?

EJ: C� ?i?u g� ?� lu�n khi?n t�i t� m� li�n quan ??n vi?c s�ng t�c th?� ?y l� t�i lu�n c� th? n�i m?t b�i th? c� th? d�i bao nhi�u th?m ch� tr??c khi t�i vi?t. T�i bi?t li?u n� s? d�i ba trang, ho?c s�u trang, ho?c n?a trang� C�ch duy nh?t chuy?n n�y c� th? gi?i th�ch, t�i ngh?, b?i th?c t? khi anh b?t ??u vi?t m?t b�i th? [th�] n� ?� ???c vi?t b�n trong anh r?i, d� anh kh�ng bi?t v? n�. Chuy?n ho�n to�n r?t l? l�ng x?y ra v?i t�i. T�i c� th? b?t ??u vi?t m?t b�i th?, ch?ng h?n, vi?t m?t hai c?m t?, r?i ?i ra ngo�i, ?i xem chi?u b�ng ch?ng h?n, b?t k? ?�u, v� bi?t r?ng khi t�i v? nh� t�i s? c� th? vi?t ti?p. Kh�ng c� m?t ph�t n�o b? chia t�ch kh?i b�i th?. Nh? th? n� ti?p t?c l�m vi?c b�n trong t�i. T�i nh? c� m?t b�i th? d�i m??i trang. M?t t?i t�i v? nh� v� ?i ng?. N?a ?�m t�i t?nh gi?c. V? t�i h?i, chuy?n g� th?, anh ?m �? T�i b?o kh�ng, anh s? vi?t. V� t�i ng?i v�o b�n v� b?t ??u vi?t b�i th? n�y. Sau m?t l�c, t�i tr? l?i gi??ng. Ng�y h�m sau t�i l?i ti?p t?c nh? th? t�i ch?a t?ng r?i b�t. Tr? l?i gi??ng, t�i b?o v?i v?: ?�y l� b�i th? s? d�i m??i trang. V� n� h�a ra m??i trang th?t, chu?n x�c. Anh c� th? gi?i th�ch chuy?n n�y th? n�o? N� b?t kh? tri. Th? g� ?y ?� l�m vi?c trong ch�ng ta v� r?i s? vi?c nh? nh?t n�o ?y, m?t c?m x�c, m?t g?p g? t�nh c? kh?i ??ng n� ?� l� l� do s? c?n d�ng k�o d�i trong th? ca ??c bi?t g�y ?au ??n, nh?ng khi anh kh�ng th? vi?t g� c?. Anh ?ang ti?n tri?n r?t thu?n l?i. Anh vi?t ???c m??i b�i th?, hai m??i b�i th? ch? trong v�i th�ng, v� anh c?m th?y tuy?t di?u. V� r?i, ??t nhi�n, anh kh�ng th? vi?t m?t c�i g� c?. Anh kh�ng th? th?m ch� nh?c b�t l�n, anh kh�ng th? vi?t m?t d�ng. V�o nh?ng l�c ?y anh tr�n ??y m?t n?i h? nghi kh?ng khi?p. Anh s? anh c� th? kh�ng bao gi? l?i c� th? vi?t. ?�y l� ?i?u g� ?� l? th??ng, ?i?u g� ?� m� h?u h?t m?i ng??i kh�ng hi?u. B?t c? khi n�o anh vi?t anh ?ang ??t m�nh v�o n?i hi?m nguy kh�ng bao gi? vi?t ???c n?a� V� r?i, ?�i khi, m?t b�i th? m?i t�m ??n, v� anh c?m th?y ho�n to�n ???c gi?i tho�t. Anh n�i v?i m�nh, cu?i c�ng n� ?� tr? l?i. V� anh vi?t v� vi?t, v� cu?i c�ng anh ph�t hi?n ra n� kh�ng gi?ng nh? b?t k? th? g� Vi?t ??n v�o th?i ?i?m c?a ri�ng n� anh kh�ng bao gi? c� th? �p bu?c n�.

PA: Li�n quan ??n y?u t? t? s? trong The Book of Questions� b?n ch?t ph�n m?nh c?a t? s?. N� l� v?n ?? l?a ch?n, hay �ng v� l� do n�o ?� th?y r?ng k? m?t c�u chuy?n theo c�ch truy?n th?ng l� b?t kh??

EJ: N� kh�ng ph?i l� l?a ch?n c?ng kh�ng ph?i l� chuy?n b?t kh?. K? m?t c�u chuy?n, theo � t�i, l� ?�nh m?t n�. N?u t�i k? cho anh c�u chuy?n ??i t�i b?ng chi ti?t, ch?ng h?n, n� s? tho�t ?i trong nh?ng chi ti?t t�i ch?n ?? k? l?i. Trong cu?c s?ng anh kh�ng c� l?a ch?n. Anh l�m sao bi?t c�i g� l� quan tr?ng nh?t? M?t c�u chuy?n gi?i h?n cu?c ??i c?a m?t ng??i th�nh nh?ng th? ng??i kh�c c� th? k? v? anh ta. Anh ra cao l?n, anh ta nh? con, anh ta th? n�y, anh ta th? kia. Th?m ch� n?u t?t l� nh?ng ?i?u n�y l� ?�ng ?i n?a, v?n c�n c�i g� ?� kh�c n?a. Nh?ng n?u t�i n�i: anh ta sinh ra ? ?�y, anh ta ch?t ? ?�y, c? m?t cu?c ??i b?t ??u h�nh th�nh, m?t cu?c ??i m� anh c� th? t??ng t??ng ra�

PA: V?y, ?i?u m� �ng ?ang n�i, l� t? s? truy?n th?ng kh�ng h?p d?n �ng?

EJ:� The Book of Questions d?a tr�n � t??ng ch�ng ta t?t th?y s?ng v?i nh?ng t? �m ?nh m�nh. Th?c s? nh?ng t? gi�u c?m x�c nh? �ch?t� hay �t�nh y�u,� ch?ng h?n, kh�ng c� nh?ng � ngh?a gi?ng nhau ??i v?i m?i ng??i. ??ng sau nh?ng t? n�y ch�ng ta th?y nh?ng c�u chuy?n c?a m�nh v? c�i ch?t v� t�nh y�u. V?i c�u chuy?n trong cu?n s�ch, t�i ??n gi?n mu?n nh?n m?nh cu?c s?ng v� bi k?ch c?a ?�i l?a n�y. N� kh�ng ph?i v?n ?? k? c�u chuy?n v? cu?c s?ng c?a h?, b?i v� cu?i c�ng kh�ng ph?i cu?c ??i h? l� th? h?p d?n t�i� t�i quan t�m nhi?u ??n c�i n?i t?i h?n l� vi?c mi�u t? c�i b�n ngo�i. S? tra v?n xung quanh c�u chuy?n ?em ??n cho n� chi?u k�ch c?a m�nh. Nh?ng c�u chuy?n ? ?� ch? gi?ng nh? m?t c�i c? s? gi?n. ??i v?i ng??i Do Th�i, th?t kh�ng may, sau t?t c? nh?ng tr?i t?p trung v� t?t c? nh?ng n?i kinh ho�ng, n� l� c�u chuy?n ho�n to�n v� v?. Kh�ng c?n thi?t ?? ?i v�o chi ti?t. Khi anh n�i: h? b? l?u ?�y, th? l� ?? cho m?t ng??i Do Th�i ?? hi?u to�n b? c�u chuy?n� t�i t?ng g?p m?t ng??i ?�n �ng m?t c? gia ?�nh trong nh?ng tr?i t?p trung. Ch? �ng ?y v� con trai tr?n tho�t. �ng ?y n�i v?i t�i ?i?u n�y v� sau ?� ti?p t?c n�i v? nh?ng chuy?n ho�n to�n kh�c nhau. T�i c?m th?y r?ng �ng ?� n�i v?i t�i to�n b? cu?c ??i m�nh, qu� kh?, hi?n t?i, v� th?m ch� t??ng lai ch? ??n gi?n b?ng vi?c n�i v?i t�i r?ng: �C? nh� t�i b? tr?c xu?t. Ch? con trai t�i v� t�i tr?n tho�t.� Cu?c tr� chuy?n n�y g�y m?t ?n t??ng ??c bi?t s�u s?c cho t�i b?i v� ng??i ?�n �ng sau ?� ti?p t?c k? v?i t�i v? con trai �ng. Su?t cu?c phong t?a Jerusalem, khi ng??i Syria b?n ph� nh?ng xe t?i ti?p t? t?i th�nh ph?, con trai �ng, ch? m??i n?m hay m??i s�u l�c ?y, xin cha cho ph�p tr? th�nh ng??i l�i m?t trong nh?ng chi?c xe t? th?n n�y. Ng??i cha ??ng �. V� c?u b� b? gi?t. V� sau chuy?n ?� ng??i cha l?y t�n con m�nh. T�n �ng l� Ben Zvi, v� v� t�i h?i t�n �ng n�n �ng k? t�i nghe c�u chuy?n. N� l� chuy?n t�i s? kh�ng bao gi? qu�n� V� n� cho th?y r?ng, t�i ngh?, ch? k? ?i?u ?� l� ?? ?? ti?t l? to�n b? th?m k?ch.

PA: �ng n�i v? nh?ng t? �m ?nh. C� nhi?u t? v� ch? ?? li�n t?c ???c nh?c l?i, tr�n g?n nh? m?i trang c?a t�c ph?m: sa m?c, v?ng m?t, im l?ng, Ch�a, h? v�, h? kh�ng, s�ch, ng�n t?, l?u ?�y, cu?c s?ng, c�i ch?t� v� n� khi?n t�i c� ?n t??ng r?ng m?i t? trong s? ?� theo ngh?a n�o ?y l� m?t t? n?m ? m?t tr�i c?a l?i, gi?ng nh? m?t gi?i h?n, m?t c�i g� ?� g?n nh? kh�ng th? b�y t?.

EJ: Ch�nh x�c. Nh?ng ??ng th?i, n?u ?�y l� nh?ng t? kh�ng th? b�y t?, ch�ng c?ng l� nh?ng t? kh�ng th? b? l�m r?ng ngh?a. Ch�ng ta kh�ng th? lo?i b? ch�ng. T�i th?y kh�ng th? tho�t kh?i t? �Do Th�i�, ch?ng h?n, ho?c t? �Ch�a.� ?i?u n�y g�y n�n m?t hi?u l?m l?n l�c ??u. T?i sao [l?i l�] Ch�a, ng??i ta h?i, khi �ng kh�ng tin v�o Ch�a? C� nh?ng ng??i ? Ph�p, anh bi?t ??y, h? t? g?i m�nh l� nh?ng nh� duy v?t, lo s? nh?ng t? nh? �Ch�a�. T�i th?y ?i?u n�y th?t ng?c ngh?ch. T? �Ch�a� trong t? ?i?n, n� l� m?t t? nh? bao t? kh�c. T�i kh�ng s? t? �Ch�a�, v� t�i kh�ng s? �ng Ch�a n�y� ?i?u t�i ng? � qua [t?] Ch�a trong t�c ph?m c?a t�i l� ?i?u g� ?� m� ch�ng ta ph?i ??i m?t, m?t v?c th?m, m?t h? kh�ng, c�i g� ?� m� ch�ng ta b?t kh? kh�ng. N� l� m?t kho?ng c�ch� kho?ng c�ch n�y lu�n n?m gi?a c�c s? v?t� Ch�ng ta t?i n?i ch�ng ta ?ang ?i t?i, v� v?n c�n ?� c�i kho?ng c�ch ph?i ?i ti?p n�y. V� ??n m?t th?i kh?c khi anh kh�ng th? ?i ti?p c�i kho?ng c�ch ?y n?a; anh t?i ?� v� anh n�i v?i m�nh, ho�n th�nh r?i, kh�ng c�n ng�n t? n?a. Ch�a c� l? l� m?t t? kh�ng c� t?. M?t t? kh�ng mang ngh?a. V� ?i?u l? th??ng l�, trong truy?n th?ng Do Th�i gi�o, Ch�a l� v� h�nh, v� nh? m?t c�ch nh?n m?nh s? v� h�nh n�y, �ng ?y c� m?t c�i t�n kh�ng th? ph�t �m ???c. ?i?u t�i c?m th?y th?c s? k? di?u l� khi anh g?i th? g� ?� l� �v� h�nh,� th� anh ?ang ??nh danh n�, chuy?n n�y c� ngh?a l� anh g?n nh? ??a ra m?t ??i di?n c?a c�i v� h�nh. N�i c�ch kh�c, khi anh n�i �v� h�nh,� anh ?ang ch? ra ranh gi?i gi?a c�i h?u h�nh v� c�i v� h�nh; c� nh?ng t? ng? d�nh cho chuy?n ?y. Nh?ng khi anh kh�ng th? n�i ra l?i, anh ?ang ??ng tr??c h? v�. V� v?i t�i ?�y th?m ch� l� ?i?u c� t�c ??ng m?nh h?n b?i v�, cu?i c�ng, c� c�i h?u h�nh n?m trong c�i v� h�nh, gi?ng nh? c� c�i v� h�nh n?m trong c�i h?u h�nh. V� ?i?u n�y, ?i?u n�y x�a b? m?i th?.

PA: Theo ngh?a n�o ?�, t?t c? nh?ng t? n�y tr? th�nh c�ng m?t t?, v� ch�ng r?t cu?c th? ti�u nhau.

EJ: Ch�ng th? ti�u nhau trong s? tra v?n ch�nh m�nh, trong m?t ti?n tr�nh ?i v? ph�a h? kh�ng. ? m?t ?o?n t�i vi?t: �s? th?t c� l? l� c�i h? kh�ng n�y,� ngh?a l� n� [c�i h? kh�ng n�y] l� b?t c? th? g� n?m trong gi?i h?n c?a s? th?t. ?�y l� m?t s? x�a b? li�n t?c, m?t s? b�c t�ch li�n t?c nh?ng l?p v?, s? t??c b? c�i t�n cho ??n khi c�i t�n n�y tr? th�nh m?t c�i t�n kh�ng th? ph�t �m ???c� ?i?u n�y ch?ng li�n quan g� ??n ch? ngh?a h? v�, d� nh?ng ai ?� ?� bu?c t?i t�i l� h? v� ch? ngh?a. N� ch�nh l� b?n ch?t t�c ph?m c?a t�i� S? tra v?n li�n t?c n�y v? s? v?t, l� ?? n�i, cu?i c�ng, c?n t�nh l� g�? Ch�ng ta l� g�? T�n l� g�? C�i t�n n�y ch�ng ta mang v�c theo m�nh, n� l� c�i g�?� T�i kh�ng d�m ??a ra b?t c? c�u tr? l?i n�o, t�i ??t c�u h?i. N?u t�i cho c�u h?i m?t v? th? ??c bi?t, ?� l� b?i t�i th?y c� g� ?� kh�ng th?a m�n v? b?n ch?t c?a c�u tr? l?i. N� kh�ng bao gi? c� th? ho�n to�n ?? kh�ng gian cho ch�ng ta. V�, ?i?u n�y r?t quan tr?ng, t�i c?m th?y r?ng nh?ng c�u tr? l?i c� trong n� m?t d?ng th?c n�o ?� c?a quy?n l?c. Tr�i l?i c�u h?i l� m?t h�nh th?c c?a phi-quy?n l?c. Nh?ng m?t ki?u phi quy?n l?c c� t�nh ch?t l?t ??, m?t lo?i� m� s? ?�nh ?? quy?n l?c. Quy?n l?c kh�ng th�ch nh?ng tranh lu?n. Quy?n l?c kh?ng ??nh, v� n� ch? c� b?n b� ho?c k? th�. Tr�i l?i, c�u h?i n?m ? gi?a� M?t ng??i nghi�n c?u tr? ?ang vi?t m?t b�i lu?n v? nh?ng cu?n s�ch c?a t�i m?t l?n h?i t�i li?u c� nh?ng b�i h?c n�o ???c r�t ra t? t�c ph?m c?a t�i. T�i ?� tr? l?i: kh�ng c� b?t c? b�i h?c n�o c?. D??ng nh? v?i t�i n?u nh?ng cu?n s�ch n�y n�i cho ??c gi? b?t c? ?i?u g�, th� ?i?u ?y s? l� anh ta n�n mang l?y g�nh n?ng c?a nh?ng ?i?u l�m anh b?t an, anh n�n ti?p t?c cu?c tra v?n c?a m�nh cho ??n t?n c�ng. ?i?u ?� c� ngh?a l� ??t ch�nh m�nh v�o s? tra v?n, c� ph?i kh�ng? T?i t?n c�ng.

PA: ?i?u n�y c� ngh?a, n�i m?t c�ch kh�c, kh�ng c� m?t k?t c?c.

EJ: ?�ng v?y, kh�ng c� k?t c?c cho n�. C� m?t s? ng??i, t?t nhi�n, cu?i c�ng t�m ???c s? y�n b�nh n�o ?� Nh?ng t�i kh�ng bao gi? t�m ???c s? y�n b�nh n�y. D??ng nh? t�i l� m?t k? b? bu?c ph?i ??t nh?ng c�u h?i. V� trong nh?ng cu?n s�ch c?a t�i, m?i th? th?c s? quan tr?ng hay c?t y?u v?i t�i, t�i ngh?, ??u b? tra v?n. Sau b? ba ??u ti�n c?a The Book of Questions � trong ?� nh?ng �m ch? t?i Do Th�i gi�o l� r?t d? nh?n ra � hai cu?n s�ch ti?p theo Ya�l v� Elya ?? c?p ??n m?i quan h? gi?a nh� v?n v� ng�n t? c?a anh ta. N� tr? n�n ng�y c�ng mang t�nh ri�ng t?� Lo?t s�ch ?y, ti?p t?c qua A�ly, k?t th�c v?i El, m?t d?u ch?m, El, ou le dernier livre [cu?n s�ch cu?i c�ng]. D?u ch?m, ho?c m?t n?t ch?m, tr�n b�a cu?n s�ch v� th?c s? l� ti�u ??. N� l� v�ng tr�n kh? d? nh? b� nh?t, v�ng tr�n tr? th�nh m?t n?t ch?m, hay m?t d?u ch?m h?t, m?t v�ng tr�n n?m trong m?t v�ng tr�n. Trong Kabbala, vi?t r?ng �Ch�a t? hi?n th�n trong m?t d?u ch?m,� v� b?ng vi?c �m ch? n�y, to�n b? c�i t�c ph?m v? s? h?y t?o d??ng nh? ?� ph?i b�y m?t to�n th?. Nh?ng c�i to�n th? n�y kh�ng bao gi? c� th? ???c bi?u hi?n. To�n th? l� m?t � t??ng� v� n� c� th? ch? ???c th? hi?n qua nh?ng ph�n m?nh� Ch?ng h?n, ch�ng ta ng?i trong ph�ng n�y v� kh�ng th? nh�n th?y c? ng�i nh�. Nh?ng ch�ng ta bi?t r?ng ch�ng ta ? trong ng�i nh�. ?i?u t??ng t? x?y ra trong cu?n s�ch. Ch�ng ta bi?t r?ng ch�ng ta ? trong m?t th? g� ?� r?ng l?n, nh?ng ? m?i th?i kh?c ch�ng ta ch? c� th? th?y c�i ? tr??c m?t m�nh� To�n th? l� th? g� ?� ch�ng ta t?o l?p l?i cho ch�nh m�nh th�ng qua t?t c? nh?ng ph�n m?nh n�y, b?i v� nh?ng ph�n m?nh n�y l� th? cung ?ng c�i h?u h�nh. T??ng t? th?, m?t cu?n s�ch c� th? ???c ??c l� nh? nh?ng t?. Ng�n t? cho ph�p ch�ng ta ??c s�ch, kh�ng ph?i s�ch cho ph�p ch�ng ta ??c t?. Cu?n s�ch, t?t nhi�n, l� n?i trong ?y t? ti?n tri?n, nh?ng khi ch�ng ta ?i t?i, l� t?, t?, trong c�i h? kh�ng n�y, trong kho?ng tr?ng gi?a t? v� t? ti?p theo, khi?n s? ??c th�nh kh? t�nh. S? ??c c?a ch�ng ta di?n ra trong ch�nh kho?ng tr?ng gi?a c�c t?, v� kho?ng tr?ng n�y g?i ch�ng ta nh? v? kho?ng tr?ng r?ng l?n h?n trong ?� t? ti?n tri?n.

PA: Khi n�i v? �t?� [�the word�], t?t nhi�n, ch�ng ta s? v?p ph?i chuy?n li�n quan ??n v?n ?? d?ch thu?t. Trong ti?ng Ph�p c� m?t ph�n bi?t r?ch r�i gi?a parole [l?i n�i] v� mot [t?], tr�i l?i trong ti?ng Anh ch�ng t�i ch? c� �word�. C� s? kh�c nhau gi?a n�i v� vi?t.

EJ: ?� l� l� do t�i lu�n d�ng t? vocable [t? v?ng]. Trong ti?ng Anh th� h?i kh� m?t ch�t. �Vocable�? Nghe h?i n?ng n?. Trong ti?ng Ph�p, c?ng v?y, tuy nhi�n, n� kh�ng ph?i m?t t? th�ng th??ng� M?t trong nh?ng s? kh�c nhau c?n b?n gi?a ng�n t? ???c n�i v� ng�n t? ???c vi?t l� t? ???c vi?t c� th? ???c nh�n th?y. N�i th� b? gi?i h?n h?n. Ng??i ta kh�ng th? n�i v? c�i s? x?y ra, m� ch? c� th? v? c�i ?� x?y ra. ? vi?t, tuy nhi�n, anh c� th? th?y m�nh ? tr??c s? th? n�o ?� s? b?t ??u. Anh b??c v�o m?t th?i gian kh�c, m?t th? gi?i kh�c� v�o th? g� ?� s? bi?u ??t m�nh, m?c d� anh kh�ng bi?t n� ch�nh x�c l� g�. ?�y l� l� do cho m?i s? d� d?t c?a t�i v?i l� thuy?t v?n ch??ng. T�i lu?n b�n nhi?u v?n ?? l� thuy?t trong nh?ng cu?n s�ch n�y, t?t nhi�n, nh?ng t�i kh�ng bao gi? b?t ??u v?i l� thuy?t ti�n nghi?m. V?n ch??ng v?i t�i l� m?t cu?c phi�u l?u th?c s?, v� n?u m?i th? ?� ???c v? s?n cho anh t? tr??c, th� sao c� th? l� m?t cu?c phi�u l?u? Anh lu�n lu�n ? th?i ?i?m kh?i s?� v� m?i cu?n s�ch c?a t�i theo ngh?a n�o ?� l� kh?i ??u c?a m?t cu?n s�ch kh�c ch?a t?ng ???c vi?t. ?� l� l� do khi cu?n s�ch th? hai tri?n h?n cu?n th? nh?t, n� c?ng x�a b? c�i ph?n m� b?n ?� ??c.

PA: Ch�ng x�a b?, nh? c�i c�ch nh?ng t? x�a b? nhau.

EJ: ?�ng v?y. Ch�ng x�a b? s? ??c ?� ?? b?n c� th? c� m?t s? ??c kh�c. V� qu� tr�nh n�y c? t? l?p l?i, kh�ng d?t� Ai ?� g?n ?�y ?ang n�i v? cu?n s�ch c?a Mallarm� nh?ng t�i ngh? c� m?t kh�c bi?t l?n gi?a c�i t�i g?i l� s�ch v� s�ch c?a Mallarm�. Mallarm� mu?n ??t t?t c? tri th?c v�o trong m?t cu?n s�ch. �ng mu?n t?o ra m?t cu?n s�ch v? ??i, cu?n s�ch c?a nh?ng cu?n s�ch. Nh?ng theo � t�i cu?n s�ch n�y s? r?t ?o?n m?nh. B?i v� tri th?c t? th�n n� ?o?n m?nh. Cu?n s�ch c� c? h?i s?ng s�t, theo t�i, l� cu?n s�ch t? h?y ch�nh n�. Vi?c t? h?y ch�nh m�nh cho cu?n s�ch kh�c, s? k�o d�i sinh m?nh n�. ?�y l� tr?ng ?i?m, n?u anh c� th? n�i th?, v? [quan ?i?m] h?y t?o s�ch c?a t�i.

PA: N� ti?p t?c m? r?ng, trong khi s�ch c?a Mallarm� t? kh�p m�nh v� c? ?�ng k�n.

EJ: ?�ng th?. M?i chuy?n l� do b?n ch?t c?a vi?c ??t c�u h?i. Ch? l� ph�t ng�n ? m?i th?i ?i?m l� kh�ng ??, [n�n] t�i ph?i ?i xa h?n. ?i?u n�y d?n t?i m?t c�i kh�c, c�i m� ??n l??t b? ??t th�nh c�u h?i� Cu?n s�ch mang t?t c? nh?ng cu?n s�ch kh�c b�n trong m�nh, v� m?i ph�n m?nh l� kh?i ??u c?a m?t cu?n s�ch, ???c t?o ra b�n trong cu?n s�ch, v� n� c�ng l�c b? t�ch r?i. N� l?i t�n ngay c�i l�c ???c kh?i sinh� gi?ng nh? ch�ng ta b? m�nh trong ??a tr? ch�ng ta sinh th�nh, b?i ??a tr? ?� cu?i c�ng s? thay th? ch�ng ta� Nh? anh th?y, th�i ?? n�y r?t kh�c v?i th�i ??: ch�ng ta kh�ng t?n t?i, t�i x�a b? t�i ?i, c?m ?n v� t?m bi?t. Kh�ng. T�i x�a b? m�nh ?? c�n ?i xa h?n.

PA: �ng c� vi?t ?�u ?� r?ng s? vi?t ch?ng li�n quan g� ??n t??ng t??ng. ?�y l� m?t ph�t bi?u h?i khi�u kh�ch, v� t�i b?n kho?n li?u �ng c� th? gi?i th�ch v? n�.

EJ: T�i kh�ng t??ng t??ng g� c?. T�i ???c mang theo b?i ch�nh t? [vocable], b?i ch�nh h�nh vi tra v?n ng�n t?. S? ti?n tri?n c?a m?t cu?n s�ch l� ?i?u cho ph�p t�i ti?n v? ph�a tr??c. N� ch?ng li�n quan ??n t??ng t??ng, ??n chuy?n cho r?ng t�i s? t??ng t??ng ra c�i n�y c�i kia v� tra v?n n� theo c�ch [t??ng t??ng] n�y. Kh�ng. N� t??ng t? chuy?n ch�ng ta ?ang l�m b�y gi?. Ch�ng ta ?ang n�i chuy?n, v� anh l� ng??i ??a cho t�i nh?ng c�u h?i. T�i kh�ng t??ng t??ng b?t c? ?i?u g� c?� N� li�n quan ??n kinh nghi?m, ??n vi?c s?ng c�i g� ?�, h?n l� t??ng t??ng. ? Boulder m?t c� g�i l?i g?n t�i v� b?o r?ng c� ?y b? g�y ?n t??ng b?i c�i c�u, �Khi t�i m??i hai tu?i, t�i ?�nh m?t b?u tr?i.� Sao kh�ng ph?i m??i tu?i, c� ?y h?i, hay m??i n?m, ho?c sao kh�ng ??n gi?n �Khi t�i l� m?t ??a tr?�? Sao ph?i l� m??i hai. ?�y l� m?t c�u h?i k? kh�i. M??i hai, nh? n� th�nh ra th?, l� c�i tu?i c� � ngh?a quan tr?ng v?i t�i. Khi t�i m??i hai tu?i ch? g�i t�i ch?t tr�n tay t�i� v� ?�y l� ?i?u g� ?� l?u � t�i v? cu?c s?ng. Anh c� th? th?y, b?i v?y, r?ng ??ng sau m?i chuy?n l� m?t c�i n?n c?a kinh nghi?m, m?t c�i g� ?� ?� ???c s?ng trong qu� kh? v� khi?n t�i x�c ??ng s�u s?c.

PA: M?t y?u t? quan tr?ng kh�c n?a trong t�c ph?m c?a �ng, ??c bi?t trong nh?ng cu?n g?n ?�y h?n � t�i ?ang ngh? t?i A�ly v� El � l� m?t cu?c ch?i g?n nh? kh�ng d?t v?i nh?ng t?, �m thanh, ch?, � ngh?a� T? sol [??t], ch?ng h?n, ???c t�ch t? solitude [c� ??c], m� n� ??n l??t m�nh g?i ra t? solacier [an ?i]� nh? th? to�n b? nh?ng t�nh c?m v� � t??ng c� th? ???c g?i l�n trong h�nh vi gi?n ??n c?a vi?c ph� v? m?t t?.

EJ: T�i c? g?ng ch?t v?n cu?n s�ch ? m?i ph??ng di?n c?a n� Trong El, cu?n g?n ?�y nh?t, c� nhi?u c�i m� t�i g?i l� m?t cu?c ki?m tra b? m?t. T?t c? nh?ng cu?n s�ch c?a t�i l� v? s? chia c?t, v? s? t�ch r?i. T? ch? k?t th�c [c?a cu?n s�ch] cho t?i [s? sinh th�nh c?a] m?t cu?n s�ch kh�c, cu?n s�ch b? ph�n m?nh, c?t nh? li�n t?c� v� trong cu?n cu?i c�ng t�i c?ng mu?n ch? ra [s? ph�n m?nh] n�y ho?t ??ng ? m?c ?? c?a t? nh? th? n�o. T�i kh�ng ch?ng l?i tr� ch?i ng�n ng?. M� ho�n to�n ng??c l?i. T�i xem n� l� ?i?u g� ?� r?t quan tr?ng. Ri�ng v?i t�i n� kh�ng ch? l� tr� ch?i. N� l� m?t c�ch ?? ?i t? ch?n n�y t?i ch?n kh�c, m?t c�ch ti?n tri?n b?ng ch�nh ph??ng ti?n ng�n t?� ? gi?a cu?n El, ch?ng h?n � ? trang 63 c?a cu?n s�ch 126 trang, n�i c�ch kh�c, ? ch�nh gi?a cu?n s�ch � c� m?t bi?u ?? v?i �nul� [kh�ng] ? ??u v� �l�un� [m?t] ? cu?i. C? t�c ph?m, th?c v?y, di?n ra trong c�i �m?t� n�y v� cu?i c�ng b? x�a b? tr? th�nh c�i �kh�ng� n�y. ?i?u n�y ph?i b�y b?n ch?t c?a s? ph�n m?nh, v� theo ngh?a n�o ?� bi?u ?? n�y l� hi?n th�n t?t c? nh?ng cu?n s�ch c?a t�i� C�ng vi?c ph�n c?t n�y n?m ? ch�nh trung t�m s? vi?t, ? ch�nh trung t�m t? th�n s? vi?t. T?i sao? V� trong nh?ng t? c� nh?ng th? h�t v� ??y nhau� [T?] nh?ng c?ng th?ng [tensions] v� [t?] nh?ng m?i quan h? [relationships] n?y sinh t? th?c t? ch�ng c� nh?ng ch? c�i gi?ng nhau, hay v� c� c�i g� ?� ??i lo?i nh? s? vang v?ng hay tr�ng �m� V� c�i c�ch ho?t ??ng n�y c?a t? v?i t? ch? c� th? ???c kh�m ph� b?i ch�nh s? gi�p s?c c?a t?, ch? kh�ng b?ng s? gi�p s?c c?a b?t k? th? g� kh�c� ?�y l� c�ch m?i s? trong s�ch c?a t�i ho?t ??ng. M?t ?o?n v?n ??c bi?t quan tr?ng v?i t�i, nh? anh bi?t, l� ?o?n t�i n�i r?ng ng??i Hebrew cho Moses m?t b�i h?c c?t t? v? s? ??c khi h? bu?c �ng ph� v? c�c t?m bia l? lu?t. B?i v� h? kh�ng th? ch?p nh?n m?t t? kh�ng c� ngu?n g?c, m?t t? c?a Ch�a. Moses c?n ph?i ph� v? cu?n s�ch ?? cu?n s�ch tr? th�nh con ng??i� C? ch? n�y ??i v?i ng??i Hebrew l� c?n thi?t tr??c khi h? c� th? ch?p nh?n cu?n s�ch. ?�y ?�ng l� nh?ng g� ch�ng ta l�m. Ch�ng ta ph� h?y cu?n s�ch khi ch�ng ta ??c n� ?? bi?n n� th�nh cu?n s�ch kh�c. Cu?n s�ch lu�n ???c sinh th�nh t? m?t cu?n s�ch b? ph� v?. V� t?, c?ng v?y, ???c sinh ra t? m?t t? b? ph� v?.

PA: Nh?ng ?i?u �ng ?ang n�i ? ?�y l� h�nh vi bi?n h�a nh?ng t? n�y kh�ng li�n quan t?i tr� ch?i ho?c t?i s? th?n di?u. N� ch�nh x�c l� m?t h�nh vi ho�n to�n c� � th?c.

EJ: ?�ng v?y. N?u c� b?t k? ?i?u g� c� � th?c trong vi?c t�i l�m, th� n� n?m trong c�ng vi?c li�n quan ??n nh?ng t?.

PA: N� l� m?t ph??ng ph�p?

EJ: Kh�ng, t�i kh�ng ?? xu?t m?t ph??ng ph�p�

PA: T�i mu?n n�i l� m?t ph??ng ph�p c� nh�n, m?t c�ch ?? ?i t?i m?t lo?i ph?n �nh n�o ?�.

EJ: V�ng. Nh?ng t�i kh�ng ?? xu?t n� cho ng??i kh�c. N� c� t�c d?ng v?i t�i, nh?ng n� c� th? kh�ng h?p l� v?i nh?ng ng??i kh�c� T�i lu�n l�m vi?c theo nguy�n t?c n�y� ?� l� ?i?u m?t trong nh?ng gi�o s? trong cu?n s�ch s?p t?i c?a t�i n�i: ??ng do d? tra v?n s�ch, th?m ch� l� nh?ng c�u h?i v? n� m� d??ng nh? l� ng? ng?n v?i nh?ng ng??i kh�c. B?i v� m?i th? c� th? gi?u trong m�nh m?t s? th?t n�o ?� ?i?u t�i c? g?ng th?c hi?n l� th? hi?n r?ng ??ng sau m?i t? c�c t? kh�c ?ang ?n m�nh. V� m?i khi anh thay ??i m?t t? ho?c khi?n m?t t? hi?n l�n t? m?t t? kh�c, anh thay ??i to�n b? cu?n s�ch. Khi t�i n�i c� nhi?u cu?n s�ch trong m?t cu?n s�ch, l� b?i v� c� nhi?u t? trong m?t t?. R� r�ng, n?u anh thay ??i t?, n?i dung c?a c�u s? thay ??i ho�n to�n. Theo c�ch n�y m?t c�u kh�c ???c sinh ra t? t? n�y, v� m?t cu?n s�ch ho�n to�n kh�c kh?i s?� T�i ngh? v? ?i?u n�y trong suy ngh? v? bi?n, trong h�nh ?nh c?a bi?n khi n� v? tr�n b?. Kh�ng ph?i m?t con s�ng t?i, m� c? bi?n kh?i tr? t?i m?i l?n v� r?i c? bi?n kh?i tho�i lui. Kh�ng bao gi? ch? l� m?t con s�ng, lu�n lu�n l� to�n th? ??n v� to�n th? lui. ?�y th?c s? l� m?t v?n ??ng c?n b?n trong t?t c? nh?ng cu?n s�ch c?a t�i. M?i s? li�n k?t ??n m?i s? kh�c. M?t ch?t v?n mang t�nh to�n v?n v? ??i d??ng, ? nh?ng chi?u s�u c?a n�, ? nh?ng v?n ??ng c?a n�, trong nh?ng b?t s�ng n� b? l?i ??ng sau, trong nh?ng d?i b?t s�ng n� ?? l?i tr�n b?� ? m?i th?i kh?c, trong m?i c�u h?i nh? nhoi nh?t, to�n b? cu?n s�ch tr? l?i v� to�n b? cu?n s�ch r�t lui.

PA: Theo ngh?a n�o ?�, c�ng cu?c n�y l� v� t?n v? m?t b?n ch?t. M?i cu?n s�ch sinh th�nh m?t cu?n ti?p theo.

EJ: V�ng� Hay �t nh?t, t�i kh�ng th? b? r?i n�. B?i v� cu?n s�ch t�i s? vi?t kh�ng bao gi? l� cu?n s�ch t�i mu?n vi?t. N?u t�i c� th? vi?t cu?n s�ch t�i c?u mang trong m�nh, n� s? l� cu?n cu?i c�ng. V� cu?n s�ch n�y l� b?t kh?. N?u t�i vi?t, l� v� lu�n c� cu?n s�ch n�y t�i mu?n vi?t l?i.

PA: Ban n�y, ch�ng ta ?ang n�i v? Beckett, v� l�c n�y t�i nh? ??n c�u m� �ng ?y vi?t v�o cu?i nh?ng n?m b?n m??i: �L� ngh? s? l� th?t b?i, nh? th? kh�ng ai kh�c d�m th?t b?i��.

EJ: ?� l� m?t c�u r?t hay. R?t hay� v� ?�ng v?y, ch�nh x�c l� v?y.

PA: V?i t�i c� v? �ng g?n nh? ?ang n�i v? ch�nh ?i?u ?y.

EJ: ?�ng r?i. ?�ng th?, ch�nh x�c l� nh? v?y.

1978

D?ch t? b�i vi?t Providence, A Conversation with Edmond Jab�s trong The Art of Hunger, Paul Auster, Penguin Books, 1997, p. 144-169.

[*] Nguy�n t�c b?ng ti?ng Ph�p, t�c gi? chuy?n d?ch sang Anh ng?.