Dòng nh?c k? ni?m v?i nh?c c? Mi?n Nam (k? 137): Ph?m Duy: Nghìn Trùng Xa Cách

T.V?n & B?n H?u th?c hi?n (2020)

Ngh�n Tr�ng Xa C�ch � S�ng t�c: Ph?m Duy

Tr�nh b�y: Th�i Thanh

??c th�m:

PH?M DUY, CA NH�N CH?P C�NH CHO NH?NG CU?C T�NH

Nguy?n Ho�ng Linh

�V?i nhi?u kinh nghi?m trong ??i s?ng v� s? tr??ng th�nh trong �m nh?c, Ph?m Duy ?� ph�c th?o ra ba con ng??i trong s�ng t�c v� trong s? nghi?p c?a m�nh. C? th?, m?t c�ch r?t c� � th?c, ngo�i con ng??i x� h?i, hay nh?c nh�n h�a v?i m?c ?�ch ?i?u h?p con ng??i, x� h?i; con ng??i t�m linh, hay nh?c nhi�n h�a ?? h�a m�nh v�o thi�n nhi�n, si�u nhi�n, Ph?m Duy ??c bi?t ch� tr?ng con ng??i t�nh c?m, t?c lo?i nh?c cho c� nh�n, cho ri�ng m�nh th�ng qua nh?ng b?n t�nh ca.

V� th?, ngay c? sau qu�ng th?i gian 10 n?m, t? n?m 1956 t?i n?m 1966, khi Ph?m Duy ??m ch�m trong m?t m?i t�nh l�ng m?n ?� khi?n �ng c� h�ng lo?t b?n t�nh ca ??nh cao trong �d�ng nh?c t�nh c?m t�nh�, th� th? lo?i nh?c t�nh v?n ti?p t?c chi?m t? l? l?n trong nh?ng ca kh�c c?a �ng th?i sau n�y. ?� l� l�c, nh? Ph?m Duy th� nh?n, �?� ??n l�c m� t�i v� N�ng Th? c?a t�i ph?i chia tay nhau�, �b�y gi? th� th?c s? l� chia ph�i r?i!�:

�Tr??c ?�y, n?u t�i so?n nh?ng t�nh kh�c c� th?t, d�nh ri�ng cho m?t ng??i t�nh, t?m g?i l� nh?ng b�i t�nh ca ?�i l?a th� b�y gi?, t�i so?n t�nh ca m?t m�nh. C� h?a h?n �??ng xa nhau� th� c?ng ph?i t?i l�c c� ng??i �qua c?u�, v� t�i ngh? r?ng c?ng ch?ng �c�n g� n?a ?�u ?? m� g?i m�i nhau�� Th? nh?ng c�n nhi?u l?m, c�n qu� nhi?u d? �m c?a cu?c t�nh, cho n�n t�i s? kh?n ti?ng k�u l�n g?i h?n ng??i b?ng nh?ng t�nh kh�c ??y ?p k? ni?m x?a��.

Do v?y, n?u tr??c ?�, t�nh y�u trong nh?c Ph?m Duy nhi?u khi ???c h�a v�o t�nh c?m thi�n nhi�n nh? trong c�c b?n �D? lai h??ng� (1953), �Chi?u v? tr�n s�ng� (1956), �M?a r?i� (1960)�, ho?c th?m ???m c?m x�c t�m nhau, c� nhau, b�n nhau, �b�i n�o c?ng xoay quanh ch? �nhau� nh? �ng h?i t??ng, th� th?i gian sau, �ng ?� d?n nhi?u c?m x�c v�o nh?ng nh?c ph?m ??y ho�i ni?m v� nh?ng k� ?c c?a m?t th?i �t�nh xanh khi ch?a lo s?�, nh? trong b�i �Ngh�n tr�ng xa c�ch� (1969):
Ngh�n tr�ng xa c�ch ng??i ?� ?i r?i
C�n g� ?�u n?a m� kh�c v?i c??i

M?i ng??i l�n xe v? mi?n qu� kh?
M?i ng??i ?em theo to�n v?n th??ng y�u
�?ng ti?n ng??i v�o d? v�ng nh?t m?u
S? c� ch?ng nhi?u ??n ?au
(�)

Ngh�n tr�ng xa c�ch ng??i ?� ?i r?i
C�n g� ?�u n?a m� gi? cho ng??i�

Ngh�n tr�ng xa c�ch ??i ??t ngang r?i
C�n l?i tr?ng tr?i g?i ??n cho ng??i�

Ngh�n tr�ng xa c�ch ng??i cu?i ch�n tr?i
�??ng d�i h?nh ph�c, c?u ch�c cho ng??i..

Nh?ng b?n nh?c t�nh c?a Ph?m Duy cu?i th?p ni�n 60, ??u th?p ni�n 70 th? k? tr??c l� nh? v?y. Ng??i nh?c s? c� t�i h�a th�n, ?� bi?n nh?ng c?m x�c c� nh�n c?a m�nh thu? n�o th�nh c?m x�c, t�m tr?ng chung c?a gi?i thanh ni�n, sinh vi�n th? th�nh th?i chi?n, h�ng ng�y th? b?, ti?n ??a nhau tr�n nh?ng con ???ng t�nh ?� th? b�n m�i tr??ng, m� ngh? t?i ng�y mai kh�ng bi?t s? ra sao:
Con ???ng n�o ta ?i, v?i b�n ch�n nh? b�
Con ???ng chi?u th? ?�, con ???ng b?i m?
Con ???ng tu?i m?ng tre, n?ng v�ng t??i ??p ??
B�ng ng??i d�i tr�n h�, con ???ng t�nh ta ?i.

Con ???ng tr?i m?a �m, chi?c d� che m?u t�m
M�i t�m l�n m�i ngon, nh?ng c�n th?n th�ng
Con ???ng v? ban tr?a, t?i nh� hay v�o l?p
Con ???ng c?a ?�i m�nh, �i chuy?n t�nh th? sinh.

Th? r?i cu?c ??i l� nh?ng cu?c t�nh chia xa
�i l?c v�o nh?ng ph�a kh�ng ???ng v?�

Ng�y vui ch�ng t�n, �??i phong s??ng c?, ch? l� th??ng nh? � m?ng b?n n?m x?a, ch? l� m? qua�, r?i c?ng c� ng�y nh?ng ch�ng trai ph?i l�n ???ng, ra tr?n, ?? l?i cho ng??i t�nh ? h?u ph??ng t?t c? qu� kh? t??i ??p, �m ??m, t?t c? �khung tr?i ??i h?c�, �con ???ng Duy T�n c�y d�i b�ng m�t�, v� c? nh?ng �bu?i chi?u khu�n vi�n m�y tr?i xanh ng�t � v?t ch�n tr�n ???ng v?n ch?a phai nh?t�, nh? trong ca kh�c �Tr? l?i em y�u� (1971):

Tr? l?i em y�u, khung tr?i m�a H?
Ng?n ?�n hiu hiu n?i bu?n c? x�
V�i gi?t m?a sa h�n m?m tr�n m�
T�c em th?m n?ng, d�ng em hi?n ho�.

Anh s? ra ?i v? mi?n c�t tr?ng
N?i c� qu� h??ng m?t m� thu?c s�ng
Anh s? ra ?i v? mi?n m�nh m�ng
C?n gi� cao nguy�n, t?ng ?�m l?nh l�ng

Anh s? ra ?i n?ng h�nh trang ?�
�em d?u ch�n soi tu?i ??i ng�y th?
�em n?i th??ng y�u v�o ni?m th??ng nh?
Anh s? ra ?i ch?ng mong ng�y v?.

Tuy nhi�n, Ph?m Duy s? kh�ng ph?i l� Ph?m Duy, n?u �ng ch? d?ng l?i ? nh?ng c?m x�c hi?n h�a nh? th?. Nh?c t�nh Ph?m Duy ? th?i ?i?m cu?c chi?n Vi?t Nam l�n t?i m?c kh?c li?t nh?t c�n c� c? nh?ng ca kh�c mang h?i h??ng nh?c t�nh, k�m nh?ng cung b?c d? d?i v? c?m x�c, m� Ph?m Duy cho r?ng mang d?u ?n c?a th?i ??i th� ?�ng h?n l� v?t t�ch c?a cu?c t�nh l� t??ng m� �ng ?� tr?i qua. B?n �C? h?ng� (1970) v?i nh?ng h�nh ?nh m?t ?� L?t hoang d�, m?t t�nh y�u nguy�n s? v� giao h�a v?i thi�n nhi�n l� m?t v� d?:

R??c em l�n ??i, c? hoang ng?p l?i
R??c em l�n ??i, h?n v?i b�nh minh
��i ch�n xinh xinh nh? t�nh th�i kh�p n�p
H�y v?t chi?c d�p, b??c ?i �m c? m?m
�?i �m �m, c? im im, ng? y�n y�n, m?ng r?t hi?n
Gi?t s??ng ?�m c�n trinh nguy�n
N?m m� man ch? n?ng s?m l�n, r??c em l�n ??i ti�n
??i nghi�ng nghi�ng, c? l�ng l�nh,
R?i rung rinh, b?ng tho�t gi?c l�nh
Tr?i m�ng m�nh, ??i th�nh th�nh
C? ch�nh v�nh ch? ?�i nh�n t�nh
R??c em l�n ??i xanh!

R??c em l�n ??i trinh.

S? s�u s?c trong t�nh y�u, n�t day d?t, d?n v?t thi?t tha trong c?m x�c ???c h?i t? v� th?ng hoa ??y ?? v� n�ng l�n m?c cao ?? trong m?t s�ng t�c n?i ti?ng kh�c c?a Ph?m Duy n?m 1969, b?n �Nha Trang ng�y v?�:

Nha Trang ng�y v?, m�nh t�i tr�n b�i khuya
T�i ?i v�o th??ng nh?, t�i x�y l?i m?ng m? n?m n�o
B? bi?n s�u, hai ch�ng t�i g?n nhau
��m x?a bi?n n�y, ng??i y�u trong c�nh tay.

?�m nay c�n c�t tr?ng, ?�m nay c�n ti?ng s�ng
?�m nay c�n tr?ng soi, nh?ng r?i ch? c�n t�i
Tr�n b�i ?�m kh�c ng??i t�nh.
C�t tr?ng th?m tho, l�a v�o trong n?m tay
N�o ng? c�t �a tu�n ra d?n d� ch?ng c� hay.

�n t�nh trong l�c ?�i m??i
Bao gi? c?ng v?n mau phai
Cho ng�n th�ng r�o t�n ai, t? ?�
L?p s�ng m?n man th?t m?m, da ng�t h??ng
N�o ng? s�ng cu?n tr�i ?i l?u v�ng tr�n b�i hoang�

L� m?t nh?c s? s�ng t�c r?t c� ch? � th�nh nh?ng c?m ca kh�c, n?u Ph?m Duy t?ng ?� c� m?t b?n t�nh ca m�a Thu h?t s?c l�ng m?n d�nh cho n? danh ca L? Thu (b?n �N??c m?t m�a thu�, 1970), th� b?n t�nh ca m�a H? c?a �ng, ca kh�c �Ph??ng y�u� (1970), c?ng h?t s?c th?m thi?t, ca t? ch?a nhi?u h�nh ?nh so s�nh ?n d?, tho?ng y?u t? d?c t�nh, v� nh? �ng gi?i thi?u, �m�a H? l� m�a hoa ph??ng � v�o l�c tr?i ??t ?m �p nh?ng l�ng m�nh th� gi� l?nh, t�i so?n �Ph??ng y�u� c?ng l� ?? k? l?i cu?c t�nh v?a qua c?a t�i�:

Y�u ng??i nh? l� ?? chi?u ?�ng
Nh? m�y h?ng ch?a t�m
Nh? con chim kh�c trong l?ng
Nh? c?n gi�ng ?�m h�
T�nh ta n?c n? canh khuya

Y�u ng??i nh? su?i cu?n r?ng s�u
Nh? con t?u say gi�
Nh? con giun ng??c l�n tr?i
Y�u tr?ng sao v?i v?i
L�m sao sao n�i ???c t�nh t�i.

Y�u ng??i! Y�u Ph??ng!
Y�u hoa ??u m�a
Y�u m?u r?c r?, y�u em m� l�a
Y�u b?ng ti?ng n�i ??n s?.
Y�u ng??i, y�u c? c?n m? r?t r�
Y�u b?ng gi� n�i qua khe g?p gh?nh
Y�u b?ng ti?ng h�t y�u tinh.

M? ??u s? nghi?p s�ng t�c v?i m?t b�i t�nh ca, �C� h�i m?�, Ph?m Duy kh�p l?i qu�ng ??i ? S�i G�n tr??c khi ra ngo?i qu?c v?i m?t ch�m t�nh kh�c m� �ng coi l� �cu?i c�ng c?a ??i t�i�, ???m m�u s?c t?m t?i, chua ch�t v� ma qu�i, nh? �T�nh h?�, �Ta y�u em l?m l?�, ho?c �Ch? ch?ng ?� th�i�, m?t b?n t�nh ca c� l? l� nh? nh�ng nh?t trong s? nh?ng b?n nh?c ?? t�i t�nh y�u ? th?i ?i?m �ng s?p xa n??c:

Ch? ch?ng m?t n?m tr�i
L� qu�n l?i tr?ng tr?i
Ai nu?i th??ng t�nh ?�i
Ch? ch?ng m?t n?m th�i

Ch? c?n m?t n?m qua
L� phai m? h??ng c?
Hoa �a trong l�ng ta
Ch? c?n m?t n?m xa�

Khi x?a em g?y g�
�i ngang qua nh� th?
Tr�ng nh? con m�o kh?
Ch? b�n tay n�ng ??

Ta y�u em t�nh c?
Nh? c?n m?a ??u m�a
R?i tr�n s�n c? gi�
L�m r?ng r?i c�nh hoa. (�)

Tr�ch t?: http://nhipcauthegioi.hu/Van-hoa/PHAM-DUY-CA-NHAN-CHAP-CANH-CHO-NHUNG-CUOC-TINH-2-4708.html