Pháp Hoan
Công án 1 –
Bản Lai Diện Mục
Mặt mũi tôi đã như thế nào
trước khi được sinh ra?
Nó có đẹp như một bông hoa
đẫm trong màn sương buổi sớm?
Nó có nhạt nhoà như cánh bướm
dập dìu giấc mộng Trang Chu?
Nó có lấp lánh như sương cữ cuối thu
vương trên vườn hồng vườn táo?
Nó có mang chiếc mũi của loài cáo
len lõi giữa đám đinh hương?
Nó có đôi mắt của loài chồn
sáng lên dưới vầng trăng tỏ?
Hay nó mang đôi tai của loài thỏ
nghe ngóng núi đồi đêm xuân?
Nó có vẻ mặt trầm ngâm
của chú ếch xanh trong ao mùa hạ?
Hay nó mang nét mặt buồn bã
của con cú già trên cành cây cao…?
Ôi, hãy nói cho tôi hay
mặt mũi của tôi đã như thế nào
trước khi được sinh ra?
*
Công án 2 –
Một Nghìn Kiếp Sống
Thật kỳ lạ làm sao
khi vô lượng kiếp sống
của quá khứ và hiện tại
và cả tương lai
cùng hiện diện
trong chính thân thể này.
Tôi thức dậy
với diện mục
của một nghìn kiếp trước
và bước đi
với thân thể
của một nghìn kiếp sau.
*
Công án 3 –
Bởi
Bởi tôi đã thấy cuộc đời em
Như trái chín mềm đầy vết cắn
Bởi miệng em hé mở khi ngủ quên
Đầy những giờ và tuyết trắng
Bởi những trái ngọt trên ngực em
Tự tràn đầy và rụng xuống
Bởi mắt em không còn phản chiếu
Khuôn mặt của vạn kiếp luân hồi
Bởi bước chân em đã dẫn lối cho ngày
Đi vào những trang kinh mờ tối
Bởi những vì sao vì môi em mở hội
Rụng xuống giữa biển chói thanh âm
Bởi nước đã tìm đến khe vực của em
Và nhấn chìm tôi trong rễ cây phiền toái
Đưa tôi đi, đưa cuộc đời tôi đi mãi
Nơi tôi nhìn thấy lần nữa, nụ cười bí ẩn của Như Lai.
*
Công án 4 –
Bông Huệ
Tôi đã canh giữ nó
trong khu vườn bí mật
bông huệ duy nhất của tôi.
Đã có một con cú
nhìn ngắm nó
vào những đêm trăng sáng
với đôi mắt như hai viên đá lửa
nhưng nó không bay lại gần.
Đã có những người thợ săn
kể về nó
vào những đêm mưa gió
với nỗi khiếp sợ
làm khuôn mặt họ tái đi.
Đã có một chàng trai
với khuôn mặt đẹp như Như lai
mĩm cười nhìn nó
chàng thì thầm gì đó vào tai tôi.
và tôi không thấy bông huệ của tôi đâu nữa.
*
Công án 5 –
Hài Kú
Thật kỳ lạ làm sao
tôi thấy mình là cây anh đào
nở ra trắng xoá
bên bờ hồ Bi-oa.
Là con én bay ra
từ trong cánh mũi
của Đại Phật Nara.
Là con mực phủ
trong bẫy nằm mơ
dưới vầng trăng mùa hạ.
Là chú ếch nhỏ
nhảy vào ao nước cũ
của lão sư Basho.
Tôi đã hội ngộ với Issa
vào một chiều mưa
trong hình hài một cánh bướm…
Tất cả những điều kỳ lạ này
quả thực những điều kỳ lạ này
đã xảy ra
khi tôi viết xuống một bài thơ hài kú.
*
Công án 6 –
Mưa Đêm
Rơi xuống trên khuôn mặt của tôi
cơn mưa rào vào buổi tối.
Đôi môi mấp máy như muốn nói
nhưng tôi không nói được một lời.
Trên miệng tôi những trang kinh rạng ngời
và mực chảy ra từ hai hốc mắt.
Lời của mưa không làm tôi thức giấc
tôi nghe thấy tiếng sấm động trong ao.
Đón nhận ánh sáng của những vì sao
từ rốn tôi mọc lên một bông huệ trắng.
*
Công án 7 –
Bát Nhã Tâm Kinh
Không nhơ cũng không sạch
Không trước cũng không sau
Không thấp cũng không cao
Không thêm cũng không bớt
Không sinh cũng không diệt
Không có cũng không không
Nở ra giữa mênh mông
Một cành hoa huệ trắng!
*
Công án 8 –
Độc Cư (Hay Tăng Sĩ Và Con Mèo)
Khi bông tuyết đầu tiên rơi vào thế giới
tôi ngắm nhìn và mơ tưởng
rằng tôi sẽ sống trên một hòn đảo
bên cạnh dòng suối và cây anh đào.
Khi những bông hoa nở ra giữa sớm mùa xuân
giấu tôi và căn nhà tranh ra khỏi thế giới
tránh xa khỏi những cơn gió lạnh
và sự tìm kiếm của người đời.
”Ta sẽ pha trà, ngồi thiền và đọc sách
sẽ cùng dạo chơi dưới tán anh đào, ngắm nhìn núi tuyết
ta sẽ quét nhà còn mi chơi đùa cùng bóng hoa trên nền đất
ta sẽ hái măng còn mi đuổi theo con gió lạc giữa rừng.”
Rồi những đám mây xóa dần đi tầm nhìn
và căn nhà chìm sâu trong tuyết trắng
khi tôi đi vào giấc ngủ đêm nay
hòn đảo lại chập chờn hiện ra trong giấc mộng.
*
Công Án 9 –
Phật Tánh
Hạt cát có Phật tánh hay không?
Bông hoa có Phật tánh hay không?
Con chó có Phật tánh hay không?
Quả thật, anh không nên hỏi như thế
chí ít, vào mùa xuân,
khi những cây anh đào trong núi sâu nở rộ.
*
Công Án 10 –
Mưa
Ông thầy tu đứng dưới cơn mưa
trên đầu ông một chiếc nón lá
tay cầm cuốn kinh ướt đẫm,
ông đọc lời của mưa.
Những hàng cây nghiêng mình lắng nghe
mưa rơi vào trang giấy
những con cá ngoi đầu đớp lấy
lời của mưa.
Ông đứng yên bất động
nước lạnh thấm vào tăng phục
cơn đau dâng lên từ lồng ngực
mở ra một vầng hào quang.
Có phải những gì chưa thấy được
đã được nhìn thấy.
Và những gì không hiểu được
đã được tỏ bày.
Dưới sen, con diệc kể
chuyện tiền thân.
_______________
Công án thứ năm có chứa những hình ảnh trong thơ Haiku của Basho và Issa, tham khảo bản dịch của nhà thơ và dịch giả Nhật Chiêu trong tác phẩm Ba nghìn thế giới thơ.
