1. KHI NHỮNG NGƯỜI THÂN YÊU CŨNG KHÔNG LÀM TA TỐT HƠN ĐƯỢC NỮA
Khi những người thân yêu cũng không làm ta tốt hơn được nữa
Khi chúng ta như một cái tách vỡ
Khi con người thất bại
Khi họ sợ hãi, khi anh phải xa em
Đêm dừng lại
Những người thân yêu đến gần, ngồi xuống bên chúng ta
Họ đặt tay lên vai, một người ngồi khuất trên mái nhà
Canh chừng thú dữ
Một người khác đi xuống bếp, nhen lửa
Xem có gì ăn tối, dọn ra những món đạm bạc
Bánh mì, tương ớt, dưa muối, cơm nguội
Phòng khi chúng ta đói
Khi không ai hiểu chúng ta đau khổ vì điều gì
Vì sao chúng ta chia ly
Giận dữ, đóng sập cửa lại, gài then dứt khoát
Và sau đó ngồi khóc
Ngay khi họ không hiểu được, họ vẫn đến bên chúng ta
Ngồi xuống, khi ngoài trời mưa tầm tã
Một ngọn đèn đường, chỉ một ngọn mà thôi
Bầu trời đầy bóng tối, và sương mù
Sương mù dâng lên từ mặt đất
Từ những kỷ niệm đã chết
Từ những hy vọng cuối cùng
Họ đến bên chúng ta
Anh đã thấy những người đàn bà
Ngồi vây quanh giường bệnh, một phụ nữ
Nằm thiêm thiếp nhiều ngày, lên cơn sốt
Những người không thể làm chúng ta tốt hơn, vẫn đến
Ngồi bên giường
Nắm lấy bàn tay ngửa ra
Đặt vào đó những lời cầu nguyện
Thơm lừng mùi lá chanh, lá hạnh, lá sả, lá trầu
Chúng ta ngủ thiếp đi, trong đêm sâu, ngủ thật say, và khi thức dậy
Họ đã đi rồi
• BÂY GIỜ THÌ BẠN ĐÃ BIẾT TỚI
Bây giờ thì bạn đã biết tới
Những điều khủng khiếp nhất của con người
Xả súng vào đám đông
Tra tấn cho đến chết
Bịt mặt ném xuống sông
Bây giờ thì bạn biết những điều khủng khiếp khác
Sự ghen tuông hèn mạt
Thói đố kỵ ganh ghét
Những kẻ chỉ biết có mình
Bây giờ thì bạn biết
Thế giới đầy rẫy những người hèn nhát
Và ích kỷ
Những kẻ giỏi ngụy biện
Mang áo quần sặc sỡ
Lên xe xuống ngựa
Đóng cửa im ỉm ngay cả khi
Trước mặt họ là một đứa trẻ chết đói
Bây giờ thì bạn biết
Những người nói dối
Có mặt khắp nơi
Bạn thở dài thất vọng
Bạn mặc áo và đi ra đường
Và trong khi chờ đèn đỏ, bạn nhìn thấy một đứa trẻ
Đang băng qua đường từ hướng ngược lại
Chiếc mũ trong tay đầy những táo
Chúng rơi xuống tung tóe trên đường
Mỗi trái lăn về một hướng
Và bạn nhìn thấy những chiếc xe hơi dừng lại
Một người đàn bà cúi xuống nhặt lên
Một người đàn ông nhanh tay hơn nhặt một lúc hai trái
Một đứa bé gái nhặt một trái khác nữa
Làm đầy chiếc mũ trong vài phút
Khi bạn nhìn thấy cảnh ấy
Bạn mỉm cười và băng qua đường
Chăm chú nhìn vào mặt đứa bé
Một đứa bé trai mười mấy tuổi, bình thường như mọi đứa bé khác
Gương mặt nó lấm tấm mụn giờ đây tỏa sáng, bạn biết bạn vẫn yêu trần gian này, khi đi xa, sẽ ngoái lại, như bạn vừa ngoái lại.
• MỘT ĐIỀU GÌ ĐANG XẢY RA TRÊN ĐẤT NƯỚC CHÚNG TA
Một điều gì đang xảy ra
Trên đất nước chúng ta
Một người đàn ông bị lôi đi lúc nửa đêm
Ra khỏi tay một người đàn bà
Một người trẻ tuổi
Bị bắn ở chân tường
Trong khi bọn chúng ca hát nói cười
Nâng cốc mời nhau
Một điều gì trong đêm sâu đang xảy ra
Nhưng không ai nghe
Như tiếng khóc bên kia tường
Chúng ta ngủ quá ngon nên chúng ta không nghe được
Chúng ta quá lo âu nên chúng ta không nghe được
Chúng ta quá hạnh phúc nên chúng ta không cần biết
Chúng ta quá khổ đau nên chúng ta không cần biết
Có một người nào đau khổ hơn
Ở một nơi nào đang xảy ra một điều gì
Không phải một cuộc chia ly, mà một cái chết
Không phải một cái chết, mà một cái chết tức tưởi
Không phải ở người già, mà ở người trẻ tuổi
Không phải ở người trẻ tuổi, mà ở một người trẻ tuổi trong sạch vô tội
Có một điều gì đang xảy ra
Ở một nơi nào chúng ta không biết
Cho đến khi chúng ta quay mặt lại
Nhìn thấy một người đàn bà bên kia đường
Bị hãm hiếp
Nhân loại tiếp tục thờ ơ bước đi
Cho đến khi bạn bị gọi giật lại
Vì đó là em gái của bạn.
• LINH HỒN CỦA CHÚNG TA NẶNG BAO NHIÊU
Linh hồn của chúng ta nặng bao nhiêu
Có người đo được hai mươi gam
Có thể nhẹ hơn nữa
Chúng có màu gì? Da cam? Cà phê sữa? Hình dạng ra sao?
Để khi em xa anh rồi
Vẫn còn quay lại
Như một con chim hót mãi trong bụi hoa
Linh hồn là kẻ không nhà
Bay đi khắp nơi, bay qua các tầng trời
Xuất hiện mọi lúc, bằng mọi cách, nhưng bây giờ
Nó không muốn thế nữa
Nó đang gõ cửa
Muốn một bàn tay, một bàn chân, một núm vú, một thân xác, biết đói và biết khát
Biết cười và khóc
Và ngồi xuống đây, im như một tách nước trên bàn.
• CHÚNG TA MANG THEO QUÁ NHIỀU QUA ĐỜI SỐNG CỦA CHÚNG TA
Chúng ta mang theo quá nhiều qua đời sống của chúng ta
Một số người không phải vậy. Bạn đã nhìn thấy
Một người với ba lô và túi xách trên tay
Đó là tất cả tài sản của anh ta. Đi đâu cũng chừng ấy
Những người khác chất đầy các căn phòng
Giày và dép, mũ và nón, áo và quần, vở và sách
Vòng vàng và nước hoa, kim chỉ vá may, sách vở, tiền mặt
Những người khác chất đầy những phút giây của họ
Kỷ niệm tuổi học trò, nụ hôn đầu tiên, cuộc chia tay cuối cùng
Những cuộc chiến tranh, góc tường bốc mùi nước tiểu, rêu xanh
Khăn mặt, gối chăn, vầng trăng khuyết
Và nước mắt, làm đầy những phút giây của họ
Và những giấc mơ, mối tình tan vỡ, đất nước không còn nữa
Và tự do, bị đánh cho tan tác, và lời nói dối, những lầm lỗi
Chất đầy phút giây của họ. Trong khi
Tình yêu đứng đợi trong căn phòng, nỗi sầu thương trong căn phòng khác, trong tấm gương
Đục mờ chúng ta chất đầy tuổi thơ vào đó, bằng dòng sông
Nước không bao giờ chảy, chất đầy nụ hôn vào đêm tàn kỷ niệm
Vào tàn hương cháy dở, khi chúng ta gặp nhau sau cánh cửa anh chưa bao giờ kịp hôn em
Vì căn phòng chất đầy người, dày đặc bóng đêm
Em lúc nào cũng vội, anh lúc nào cũng
Mang tới thêm những người khác
Chúng ta mang theo quá nhiều trên những lối đi
Trên những sân ga quá nhiều cuộc chia ly
Bạn cần một phút giây trống rỗng, hoàn toàn trống rỗng, như căn phòng
Nơi bạn có thể nằm xuống, thong thả nằm xuống, giữa bạn
Và sàn nhà
Không có gì cả, như giữa anh và em
Không có gì cả.
• LÀM THẾ NÀO ĐỂ CÁM ƠN RĂNG SÚN
Tôi mất cái răng cửa năm lên bảy tuổi
Trong một buổi tập xe đạp, ngã xuống
Trên sân, từ đó tôi không bao giờ cười
Giữ khuôn mặt nghiêm nghị khi vào lớp
Khi đi ra đường, trước mặt những đứa con gái
Ôm miệng cười, hàm răng của tôi từ từ lành lại
Các tế bào mải mê làm việc, đắp và nối
Thay mới, như cách những người thợ xây nhà
Bác sĩ nói: chỉ cần sáu tháng
Nhưng cái răng không bao giờ trở lại
Tôi ghét nhìn vào gương, và như đã nói
Không bao giờ cười
Tôi thường hối hận về cú ngã trên sân
Cho đến khi lớn lên, biết cám ơn chiếc xe đạp
Nhờ thế mà tôi trở nên ít nói, không hay tự ngắm mình
Trong cuộc hò hẹn đầu tiên, tôi không soi gương, một vệt kem đánh răng
Nằm ngang trên má, rất chướng, và cô gái
Lấy tay lau cho tôi, cười bảo sao anh vội thế
Và bắt đầu ca ngợi nụ cười của tôi, trong khi tôi cố gắng
Ngậm miệng thật chặt
Giữ kín bí mật của mình, từ trái tim luống cuống.
• LẠC ĐƯỜNG
Lạc đường. Đứng lại. Đứng im
Những ngôi sao đêm trên trời lấp lánh
Hãy nhìn lên. Chòm sao hiệp sĩ
Mây mờ. Đứng lại. Đất dưới chân
Rung lên tiếng nước chảy. Bạn hãy hỏi
Chúng chảy về đâu. Những cây cầu
Bạn nghe tiếng lá rì rào. Tiếng của cành và lá
Chúng đang hỏi bạn muốn đi đâu
Nhưng bạn không nghe được. Bạn đứng lại. Lạc đường
Bạn muốn đi tìm một người trong mù sương. Một người nhỏ bé
Đứng im. Buổi chiều sẽ đưa người ấy trở về
Dòng sông sẽ mang người ấy tới. Những nhành cây sẽ chỉ đường
Tới nơi chờ đợi. Bạn cần một chỗ hẹn hò
Một căn nhà. Một gốc rừng. Một lời nói
Từ xa xưa. Bạn đã quên. Hãy nhớ lại.
• MÀU THIÊN THANH MÙ MỊT XUỐNG BÊN TRỜI
Này bếp lửa người đi chưa trở lại
Một mình tôi ngồi xuống giữa sương rơi
Tạm biệt nhé, quán chiều không thấy bóng
Cánh chim theo em qua những dặm đường dài
Chợ đông người tìm một chỗ mênh mang
Em khó quá. Hoa bay ngoài giới hạn
Ngày ra đi ngắt một nhành huệ trắng
Và tiếng chuông dào dạt rắc tro tàn
Tôi xuống nước rửa bàn tay sạch sẽ
Cánh chuồn chuồn mở cánh cửa trong veo
Chưa đọc hết mấy dòng kinh ký ức
Ta hôn nhau im lặng dưới sao chiều
Xa tít tắp ai về qua ngõ vắng
Thong thả heo may kết tụ mái hiên nhà
Tường gạch cũ lá bàng già cháy bỏng
Nhớ dây phơi hàng cúc bấm bay qua
Tôi trả lại một rừng thu lộng lẫy
Gió chông chênh bên cửa sổ nhà ai
Đời gầy hao quá em xanh quá
Màu thiên thanh mù mịt xuống bên trời
Càng giải thích gió càng thổi mãi
Tôi giật mình mái ngói rụng cành xưa
Đời thơm thảo một mình em đứng lại
Đêm tàn chưa mùi nguyệt quế bay xa
• ĐÔI KHI MỘT ĐỨA TRẺ THỨC DẬY TRONG ANH
Đôi khi một đứa trẻ thức dậy trong anh
Hét lớn lên trong đêm
Tên của em
Đôi khi giữa đám đông
Qua những hàng người ngồi im lặng
Nó chạy vụt qua
Đánh đổ một ly cà phê nóng
Đôi khi cuối căn phòng rộng
Nó nằm ngủ một mình
Co chân lên ngực
Cuốn sách úp lên mặt
Đồ chơi dưới chân
Đôi khi một đứa trẻ trong anh
Đi lạc đường, không bao giờ tìm thấy
Đường về, ném gạch đá
Vào những chiếc xe hơi chạy qua
Và bị bắt giữ
Sau nhiều ngày, được thả ra
Đi bộ về nhà mình
Đôi khi nhiều ngày không ăn không uống
Mê sảng trong cơn sốt
Gọi tên em
Đôi khi anh đến kịp
Bồng nó lên, mang nó đi
Cơn sốt dịu lại, uống được ít nước
Và ngủ vùi, mồ hôi đầm đìa, và tỉnh lại
Trên đùi của anh đây
• MỘT TRĂM VIỆC BẠN PHẢI LÀM TRƯỚC KHI CHẾT
Nhớ mua hai vé lên mặt trăng
Nếu không quá đắt
Bạn nhất thiết phải đến Vancouver vào tháng bảy
Trước cơn mưa, bạn phải đứng nhiều giờ trên cây cầu
Nổi tiếng ở Cựu Kim Sơn, phải ngồi ăn
Trong hiệu vịt tiềm ở Bắc Kinh
Phải leo một lần lên núi Phú Sĩ
Và đừng quên Hy Mã Lạp Sơn
Bạn phải nhìn thấy nhân dân tìm lại tiếng nói của mình
Bạn phải tới trước ngôi mộ của người lính cũ
Chết thay chúng ta
Bạn phải bay qua Texas, đứng trên căn gác chiều mưa giông long lanh sấm sét
Nụ hôn đầu tiên, bạn phải tìm cách yêu một người đàn bà
Da đen, hay một người đàn ông
Da đỏ, hay uống một tách trà
Pha sữa giữa những người du mục Hồi Giáo
Trên sa mạc Sahara
Bạn phải đạp xe qua đường Trương Minh Giảng
Trước nhà thơ Ba Chuông
Và tha thứ cho một lỗi lầm ngu dại
Nhớ bỏ thêm vài cọng ngò gai
Vào tô phở cuối cùng
Bạn phải nghe trước sân đình một đêm quan họ Bắc Ninh rồi chết
Bạn phải hỏi cho biết cách làm tình
Trên mặt nước hay trên cát
Ở một cô gái Ai cập, phải nếm thử rượu vang
Miền Nam nước Pháp, bạn đã bao giờ
Ngủ dưới sao trời Hy lạp?
Bên cạnh một người đàn ông da trắng khỏa thân, không biết tên gì, đã lần nào
Cưỡi chiếc xe đạp của ông già mình, đạp xe qua cánh đồng
Lúa rì rào trước bình minh, bạn phải tìm lại cho được
Bến đò cũ, mất tăm
Về thăm sông Hương đi một mình qua cầu Tràng Tiền
Ghé cửa hàng sách Nữu Ước, nơi ngày trước
Bạn từng mua một tập thơ, nhưng không bao giờ đọc
Trong không gian thơm lừng mùi hoa cúc
Bạn đã từng làm được bao nhiêu việc? Nếu đến năm mươi tuổi, bạn làm bốn mươi việc, bạn có thể chết được rồi, như vậy
Đâu có gì phải sợ hãi. Có thể thêm một việc nữa cuối đời
Ngồi uống ly cà phê sữa, ngồi khơi khơi, trong con hẻm nhỏ, trước ngôi nhà một người thiếu nữ, trưa nắng vàng, có chùm hoa giấy.
11. EM CÒN NHỚ KHÔNG MARIA
Em còn nhớ không Maria
Trong bụi rậm?
Em còn nhớ không Maria
Một ngày mưa chúng ta tan vỡ
Bong bóng nước bàn tay nắm cửa
Gió thổi qua núi đồi qua tách cà phê sữa
Em còn nhớ không cánh cửa sơn xanh Maria
Em còn nhớ không cánh cửa
Đóng sập lại, anh về nhà trời mưa như thác
Bông bạch cúc cuối cùng rụng ngoài tường
Tiếng nước chảy róc rách từ xa
Em còn nhớ không Maria
Mùa đông buốt giá chúng ta đi qua ngọn đồi
Gió thổi từ phương tây lại
Buổi sáng mai này anh có thể xa em
Buổi chiều anh có thể xa em
Buổi tối anh có thể xa em
Nhưng ban trưa thì không
Em còn nhớ không Maria
Mùa đông anh có thể xa em
Mùa hè anh có thể xa em
Mùa thu anh có thể xa em
Nhưng mùa xuân thì không
Em còn nhớ không Maria
Khi buông tay thả rơi chìa khóa
Gió thổi qua vòng môi lạnh giá
Nếu một ngày em tới đây
Nếu một ngày nằm nghe gió thổi, em còn nhớ không Maria
Trên những ngọn đồi xa, gió thổi qua
Lầm lỗi, em sẽ hiểu vì sao
Khi em khóc
Thì em không nói được
Em còn nhớ không
Maria, tiếng nước
Tiếng nước chảy ngoài xa.