?ng Nam trong th?i ??i c?nh tranh gi?a cc ??i c??ng
By Bilahari Kausikan, Foreign Affairs, Thng Ba/Thng T? 2021
Tr?n Ng?c C? d?ch
Khi cn l m?t nh ngo?i giao Singapore, ti ? t?ng h?i m?t ng??i ??ng c?p Vi?t Nam r?ng s? thay ??i lnh ??o s?p x?y ra ? H N?i c ngh?a nh? th? no ??i v?i quan h? c?a ??t n??c ng ta v?i Trung Qu?c. M?i nh lnh ??o Vi?t Nam, ng tr? l?i, ph?i ha h?p v?i Trung Qu?c, m?i nh lnh ??o Vi?t Nam ph?i ??ng ln ch?ng l?i Trung Qu?c, v n?u b?n khng lm ???c c? hai ?i?u ny cng m?t lc th b?n khng x?ng ?ng l nh lnh ??o.
Khi T?ng th?ng Hoa K? Joe Biden b?t ??u nhi?m k? c?a mnh, nhm chuyn gia ??i ngo?i c?a ng nn ch ??n nh?ng l?i ni ?. ?ng Nam l tm ?i?m c?a cu?c c?nh tranh gi?a Trung Qu?c v Hoa K?. ? nh?ng m?c ?? khc nhau v trong nh?ng cung cch ring c?a mnh, m?i qu?c gia trong khu v?c ? p d?ng ???ng l?i ? ??i v?i Trung Qu?c – v ??i v?i c? Hoa K?.
?ng Nam lun lun l ng t? chi?n l??c, n?i l?i ch c?a cc ??i c??ng giao nhau v ?i khi va ch?m. N t? nhin l m?t khu v?c ?a c?c, khng bao gi? n?m d??i s? ki?m sot c?a b?t c? m?t th? l?c duy nh?t no t? bn ngoi, ngo?i tr? trong th?i gian ng?n b? Nh?t B?n chi?m ?ng trong Th? chi?n th? hai. S? c?nh tranh ngy nay gi?a Trung Qu?c v Hoa K? ch? l m?t giai ?o?n khc c?a m?t ??ng l?c ? n?m s?n h?ng th? k? trong b?n n?ng s?ng cn c?a khu v?c ny, l cng m?t lc h? v?a phng ng?a, v?a cn b?ng, v?a ha theo ?n c [hedge, balance, and bandwagon], ?i?u ny n?m trong DNA chnh tr? c?a khu v?c.
Ng??i M? d??ng nh? th?y kh n?m b?t ???c ?i?u ny. H? c m?t xu h??ng m?nh m? l nhn khu v?c ny theo quan ni?m nh? phn: n?u khu v?c khng ph?i l "t? do", n ph?i l "c?ng s?n"; n?u dn ch? khng ti?n t?i, ?t h?n n ?ang th?t li; n?u Hi?p h?i cc qu?c gia ?ng Nam (ASEAN) khng m l?y Hoa K?, t? ch?c ny c nguy c? n?m trong ti o c?a Trung Qu?c. Thi ?? gi?n l??c ha ny ? d?n ??n m?t s? th?t b?i v? chnh sch, trong ?, th?m h?i nh?t l Chi?n tranh Vi?t Nam.
Ba cu?n sch n?i b?t ??a ra nh?ng ?i?u ch?nh k?p th?i ??i v?i quan ?i?m sai l?m ni trn thng qua cc bi t??ng thu?t v? s? hm h? v y ny m t?ng m?i qu?c gia ?ng Nam ?ang c?m th?y khi h? nhn v? vai tr c?a Trung Qu?c trong khu v?c. Under Beijings Shadow [D??i bng B?c Kinh] c?a Murray Hiebert l tc ph?m ?? s? v trnh by kho lo nh?t trong ba tc ph?m. Gi?ng nh? Hiebert, Sebastian Strangio t?p trung vo m?i quan h? c?a Trung Qu?c v?i cc n??c trong khu v?c b?ng cu?n In the Dragons Shadow [D??i bng con r?ng] trong khi ? David Shambaugh ?ng khung cu?n Where Great Powers Meet [N?i cc ??i c??ng g?p g?] xoay quanh ch? ?? c?nh tranh Hoa K?-Trung Qu?c.
T?m c? v s?c n?ng kinh t? c?a Trung Qu?c ch?c ch?n gy lo l?ng trong cc n??c lng gi?ng ?ng Nam , nh?ng lo l?ng ? tr? nn ngy cng su s?c do chnh sch ??i ngo?i hi?u chi?n c?a Ch? t?ch T?p C?n Bnh. Nh?ng nh?ng quan ng?i ny ph?i ???c cn nh?c so v?i s? c?n thi?t c?a vi?c duy tr cc m?i quan h? chnh tr? v kinh t? v?i c??ng qu?c l?n nh?t ny c?a chu . Khng m?t qu?c gia no ? ?ng Nam s? ch?p nh?n m?t m?i quan h? ??c quy?n v?i Trung Qu?c ho?c v?i Hoa K? ho?c v?i b?t c? c??ng qu?c no khc. Khng m?t qu?c gia no dm ch?n ??ng v? m?t pha.
KHNG PH?I V L?I CH T?M TH??NG TR??C M?T
Nhi?u nh quan st bn ngoi th??ng ?inh ninh c l? m?t cch v th?c nh?ng v?n xc ph?m r?ng cc qu?c gia trong khu v?c ??u tham nh?ng h?t thu?c ch?a, ngy th? ??n ch?t ng??i, khi?n h? s? bn l?i ch qu?c gia c?a mnh cho m?t t cho. Tc gi? c?a nh?ng cu?n sch ny khng m?c ph?i sai l?m ?. Khng th? coi nh? cc m?i quan h? kinh t?, nh?ng khng m?t thnh vin ASEAN no c?u trc quan h? c?a mnh v?i Trung Qu?c ch? trn c? s? th??ng m?i v ??u t?. Ch? ngh?a dn t?c v?n l m?t l?c tc ??ng chnh tr? m?nh m?.
Hiebert ??c bi?t thnh th?o trong vi?c ph?i by nh?ng dng ch?y ng?m, m ng m t? kho lo l "s? pha ch? ph?c t?p gi?a hy v?ng v lo l?ng", gi?a "d? ki?n v b?t an", n?m bn d??i b? m?t quan h? c?a Trung Qu?c v?i cc n??c lng gi?ng nh? h?n ? pha Nam. ?i?u ny ?ng ngay c? v?i cc qu?c gia ph? thu?c nhi?u vo Trung Qu?c, ch?ng h?n nh? Campuchia v Lo. Trong s? nh?ng ph?n m?nh nh?t trong cu?n sch c?a Hiebert l nh?ng ph?n m ng xem xt cc qu?c gia ny, cho th?y s? ph?c t?p c?a thi ?? ??i v?i Trung Qu?c v cch cc qu?c gia nh? v?n c th? th?c hi?n quy?n t? tung t? tc c?a mnh b?t ch?p s? ph? thu?c c?a h? vo B?c Kinh. V d?, ng l?u cch cc nh lnh ??o c?a Lo m?t qu?c gia dn s? th?p v m?c n? nhi?u ? dnh 5 n?m ?? tranh ci v?i Trung Qu?c v? m?t d? n ???ng s?t ?? ??m b?o cc ?i?u kho?n h? c th? ch?p nh?n.
Ti tnh c? ??n Ving Ch?n, th? ? c?a Lo, vo ??u n?m 2016, khi ??ng Nhn dn Cch m?ng Lo c?m quy?n t? ch?c ??i h?i ??i bi?u ton qu?c l?n th? X. M?t ng??i b?n m?t ??ng vin ni v?i ti r?ng m?t s? ng??i cao c?p s? b? cch ch?c v qu thn Trung Qu?c. Ti l?y lm hoi nghi. Nh?ng hai ?y vin B? Chnh tr?, Ch? t?ch kim T?ng B th? Choummaly Sayasone v Ph Th? t??ng Somsavat Lengsavad, ? th?c s? b? cch ch?c.
Lo c cc ??nh ch? th?c s? quan tr?ng nh?t trong s? ? l ??ng tin phong theo ki?u ch? ngh?a Lenin, c quy?n l?i l t?i quan tr?ng v m?c d b? Trung Qu?c chn p v khng c r?ng ch? ?? nhc nhch, nh?ng n??c ny s? d?ng cc ??nh ch? ? trong kh? n?ng t?t nh?t. Ng??c l?i, Campuchia l n?i m tc gi? Shambaugh g?i l qu?c gia ch? h?u ton di?n [duy nh?t] c?a Trung Qu?c trong ASEAN, m?t m t? m Hiebert l?p l?i. Khng gi?ng nh? ? Lo, s? lnh ??o ? Campuchia g?n nh? hon ton theo ???ng l?i c nhn: Th? t??ng Hun Sen ? m t? s? ?ng h? ??i v?i Trung Qu?c l s? l?a ch?n chnh tr? c?a Campuchia v nh?ng l?a ch?n c?a ng l nh?ng l?a ch?n duy nh?t quan tr?ng ? Campuchia.
Tuy nhin, khng ph?i t?t c? m?i ng??i ? Campuchia ??u trn ??y nhi?t tnh v? s? l? thu?c c?a Hun Sen ??i v?i Trung Qu?c. Vo thng 1 n?m 2018, t?nh tr??ng Preah Sihanouk [cn g?i Kampong Som hay Sihanoukville] ? vi?t m?t l th? cho B? N?i v? phn nn v? vi?c ??u t? c?a Trung Qu?c ? d?n ??n gia t?ng t?i ph?m v gy ra tnh tr?ng m?t an ninh trong t?nh. S? lnh ??o theo c nhn ch? ngh?a c?a Hun Sen ch?c ch?n c ngy ch?m d?t, ? l m?t t?t y?u sinh h?c. V? th? c?a Campuchia v?i t? cch l m?t n??c ch? h?u c?a Trung Qu?c c th? ch? l m?t giai ?o?n m thi.
Nh?ng cu?n sch ny ni r r?ng Trung Qu?c c nh?ng trch nhi?m php l nghim tr?ng ? ?ng Nam m?c d khng nh?t thi?t ph?i l nh?ng trch nhi?m ???c cc nh quan st ? ph??ng Ty xc ??nh. V d?, m?t s? nh phn tch ph??ng Ty t? ra lo ng?i v? ho?t ??ng ki?u v?n c?a B?c Kinh ??i v?i cc c?ng ??ng g?c Hoa, coi nh?ng nhm thi?u s? ny nh? m?t ??i ng? n?i gin ti?m n?ng. T?p ? ru rao s? ?ng h? c?a t?t c? ng??i Trung Hoa ??i v?i phin b?n gi?c m? Trung Hoa c?a ng, lm d?y ln nh?ng nghi ng? v? ??nh c?a Trung Qu?c.
Nh?ng c? ba cu?n sch ??u ch?ng minh r?ng ? ?ng Nam , n?i m cc m?i quan h? gi?a ng??i g?c Hoa v ng??i b?n ??a th??ng ??y r?y nh?ng c?ng th?ng ti?m ?n, th ng??i Hoa h?i ngo?i hon ton khng ph?i l m?t l?i th? r rng cho B?c Kinh. Cc tc gi? th?a nh?n r?ng khng c m?i t??ng quan ??n gi?n gi?a s?c t?c v ?nh h??ng. S? hi?n di?n ??n thu?n c?a cc c?ng ??ng ng??i g?c Hoa ? cc n??c ?ng Nam khng nh?t thi?t ph?c v? l?i ch c?a Trung Qu?c.
Vo n?m 2018, trong cu?c t?ng tuy?n c? ? Malaysia, ??i s? Trung Qu?c ? cng khai v?n ??ng cho lnh ??o ??ng dn t?c Trung Hoa c?a lin minh c?m quy?n, ph v? m?t quy t?c c? b?n c?a ?ng x? ngo?i giao: khng can thi?p vo n?i b? n??c khc. Lin minh c?m quy?n ? thua, v ng??i k? nhi?m c?a h? ? nhanh chng ?m phn l?i m?t s? d? n kinh t? do Trung Qu?c h?u thu?n. Trong chuy?n th?m Trung Qu?c vo cu?i n?m ?, Mahathir Mohamad, tn th? t??ng Malaysia (ng t?ng gi? ch?c th? t??ng t? n?m 1981 ??n 2003), ? c?nh bo r rng r?ng cc hnh ??ng c?a Trung Qu?c trong khu v?c c th? gi?ng nh? m?t phin b?n m?i c?a ch? ngh?a th?c dn.
Cc nh quan st ph??ng Ty c xu h??ng coi cc hnh ??ng c?a Trung Qu?c ? Bi?n ?ng, n?i h? ? d?n d?n xm ph?m bin gi?i bi?n c?a cc n??c lng gi?ng, l v d? r rng nh?t v? tham v?ng bnh tr??ng c?a B?c Kinh. Tuy nhin, nh? Hiebert v Strangio ? ni r, ? ?ng Nam , c nhi?u lo l?ng v? cc ho?t ??ng c?a Trung Qu?c ? m?t vng n??c khc: sng Mekong, con sng ch?y qua 5 trong s? 10 n??c thnh vin ASEAN v khng nh?n ???c s? quan tm ??y ?? t? cc chuyn gia quan h? qu?c t?.
M?t con ??p trn sng Mekong ? t?nh Luang Prabang, Lo, thng M??i Hai 2018
Strangio nh?c nh? ??c gi? r?ng ?nh h??ng kinh t? v chnh tr? c?a Trung Qu?c ch?y xu?ng sng Mekong r?i ?? vo ?ng Nam v quy?n ki?m sot gi?ng nh? m?t ci van c?a Trung Qu?c ??i v?i th??ng ngu?n c?a con sng gip B?c Kinh c quy?n ki?m sot ?ng k? ??i v?i dng ch?y v? pha Nam c?a n. Cc d? n xy d?ng ??p c?a Trung Qu?c trn th??ng ngu?n sng Mekong ? v ?ang lm gi?m dng ch?y c?a h? l?u.
Kinh t? c?a Campuchia v Lo v?n ch? y?u d?a vo n?n nng nghi?p tay lm hm nhai [subsistence agriculture]. Cc nh lnh ??o ? Campuchia v Lo c th? khng quan tm qu nhi?u ??n nh?ng g Trung Qu?c lm ? Bi?n ?ng, nh?ng h? s? ph?i suy ngh? k? v? m?t v?n ?? c kh? n?ng gy ra m?i ?e d?a s?ng cn ??i v?i sinh k? c?a chnh ng??i dn c?a h?. N?u cc hnh ??ng c?a Trung Qu?c trn sng Mekong khng khi?n Phnm Pnh v Ving Ch?n ph?i suy ngh? l?i v? cch h? ti?n hnh quan h? v?i Trung Qu?c, th cc thnh vin ASEAN khc c?ng nn xem xt l?i m?i quan h? c?a t? ch?c ny v?i Lo v Campuchia.
QU?N L M?I NG? V?C
M?t s? ??c gi? c th? ng?c nhin tr??c ki?n cho r?ng trong m?t khu v?c n?m d??i bng c?a m?t c??ng qu?c l?n m m?t t? ch?c ?a ph??ng khu v?c c ?nh h??ng th?c s?. Nh?ng ASEAN c ?nh h??ng th?t ??y. Khng tc ph?m no trong s? nh?ng cu?n sch ni trn bn ??y ?? ??n t? ch?c ny. Sch c?a Shambaugh l cu?n duy nh?t dnh m?t ch??ng cho ASEAN. ?i?u ny khng c g ?ng ng?c nhin.
R?t t h?c gi? th?c s? hi?u cch ho?t ??ng c?a ASEAN. M?c ?ch c? b?n c?a n khng ph?i l gi?i quy?t cc v?n ?? m l qu?n l s? ng? v?c v s? khc bi?t gi?a cc thnh vin v ?n ??nh m?t khu v?c m ngay c? s? l?ch s? trong cc quan h? c?ng khng ???c coi l ???ng nhin, nh? ? gi?m thi?u c? h?i can thi?p c?a cc ??i c??ng.
Ngay c? m?t s? nh lnh ??o ASEAN d??ng nh? c?ng khng hi?u ???c ?i?u ny. Vo thng 7 n?m 2012, khi Campuchia gi? vai tr ch? t?ch c?a t? ch?c, ASEAN l?n ??u tin khng th?ng nh?t quan ?i?m v? thng co chung c?a cc b? tr??ng ngo?i giao. Hor Namhong, ngo?i tr??ng Campuchia, t? ch?i ch?p nh?n b?t k? th?a hi?p no v? ngn ng? lin quan ??n Bi?n ?ng, nh?n m?nh vi?c hon ton khng nn ?? c?p ??n v?n ?? ny. R rng l ng ta ? lm nh? v?y theo l?nh c?a Trung Qu?c; Fu Ying, th? tr??ng ngo?i giao Trung Qu?c, h?u nh? khng thm che gi?u s? hi?n di?n trm kh?p c?a mnh t?i m?t cu?c h?p m b ta khng c b?n ph?n tham d?.
Tuy nhin, ch? m?t tu?n sau, Marty Natalegawa, khi ? l Ngo?i tr??ng Indonesia, ? thuy?t ph?c Campuchia tham gia ??ng thu?n c?a ASEAN v? Bi?n ?ng. N?i dung c?a tuyn b? ch? y?u ???c l?y t? cc v?n b?n ? ???c th?ng nh?t ki?n tr??c ?, v trong m?t s? tr??ng h?p, ngn ng? cu?i cng cn m?nh m? h?n cc th?a hi?p m Campuchia ? bc b? ch? tu?n tr??c. N? l?c ?i ra ngoi nguyn t?c c?a Phnom Penh nh?m lm hi lng B?c Kinh t? ra v?ng v? v cu?i cng ch? lm lng ph th?i gian. Cc x?p l?n c?a b Fu ? B?c Kinh khng th? qu hi lng khi ?? bn tay can thi?p n?ng n? c?a Trung Qu?c b? ph?i by m?t cch tr?ng tr?n m khng ??t ???c m?c ?ch g. V k? t? ?, Campuchia khng cn ngoan c? m?t cch ngu ng?c trong cc cu?c th?o lu?n v? Bi?n ?ng.
Khng qu?c gia no c?n ??n B?c Kinh xc ??nh l?i ch qu?c gia c?a mnh ?? duy tr m?i quan h? thn thi?t v?i Trung Qu?c. Ngo?i tr? Campuchia, khng thnh vin ASEAN no th?y c?n ph?i khn kho s?p x?p cc l?i ch c?a mnh trn cc l?nh v?c khc nhau v?i b?t k? m?t c??ng qu?c l?n duy nh?t no. Ngo?i giao c?a ASEAN v cc thnh vin ???ng nhin l l?ng nh?ng, khng chung th?y m?t v? m?t ch?ng [promiscuous, not monogamous].
Shambaugh cho r?ng cc qu?c gia ASEAN ? ???c ?i?u ki?n ho ?? khng ch? trch Trung Qu?c m?t cch cng khai ho?c m?t cch tr?c ti?p. Nh?ng cc qu?c gia ASEAN c?ng khng cng khai ch? trch Hoa K? hay b?t k? c??ng qu?c l?n no khc. H? khng cng khai ch? trch ng??i khc khng ph?i v h? b? "?i?u ki?n ha" b?i b?t k? ai m b?i v nh?ng l?i ch? trch cng khai ng?n c?n cc l?a ch?n v lm gi?m kh? n?ng ngo?i giao.
Cc n??c nh? ch? c th? c? ??ng trong cc khe h? [interstices] gi?a cc m?i quan h? c?a cc c??ng qu?c l?n. M?c ?ch thi?t y?u c?a cc di?n ?n do ASEAN lnh ??o nh? H?i ngh? c?p cao ?ng hng n?m, n?i quy t? cc qu?c gia thnh vin ASEAN v?i cc n??c nh? Australia, ?n ??, Nh?t B?n, Nga, Hn Qu?c v Hoa K?, l t?i ?a ha cc khng gian xen k? ?, lm su s?c thm tnh ?a c?c t? nhin c?a khu v?c.
??I TR?NG M?
T?t nhin, c m?t s? c??ng qu?c t? bn ngoi quan tr?ng h?n nh?ng c??ng qu?c khc. N?u khng c Hoa K?, th khng c s? k?t h?p no c?a cc c??ng qu?c cn l?i c th? cn b?ng v?i Trung Qu?c. Khng ph?i m?i thnh vin ASEAN s? ni nh? v?y m?t cch cng khai, nh?ng h?u h?t cc thnh vin d??ng nh? ??u nh?n ra s? th?t ny.
Vo cu?i nh?ng n?m 1980, chnh tr? trong n??c Philippines v m?t th?m h?a thin nhin ? bu?c cc l?c l??ng Hoa K? ph?i r?i kh?i V?nh Subic v C?n c? Khng qun Clark. N?m 1990, Singapore, qu?c gia t? lu ? ?ng h? s? hi?n di?n qun s? c?a Hoa K? ? ?ng Nam , ? k k?t m?t bin b?n ghi nh? (MOU) v?i Washington cho php m?t s? l?c l??ng Hoa K? s? d?ng cc c? s? c?a Singapore. Vo th?i ?i?m ?, m?t s? thnh vin ASEAN ? l?n ti?ng v ch? trch k?ch li?t th?a thu?n ny. Nh?ng khng c l?y m?t ti?ng x xo no khi Singapore k m?t th?a thu?n lin quan ??n h?p tc qu?c phng v an ninh nhi?u h?n v?i Hoa K? vo n?m 2005 ho?c khi Bin b?n ghi nh? 1990 ???c gia h?n vo n?m 2019.
S? thay ??i thi ?? ? ph?n nh s? b?t bnh ngy cng t?ng c?a khu v?c ??i v?i hnh vi c?a Trung Qu?c, m c? ba cu?n sch ??u ghi l?i. Chnh sch c?a Trung Qu?c th??ng gy ra s? ph?n ??i. V d?, c? Hiebert v Strangio ??u khm ph chi ti?t v? d? n ??p Myitsone ? Myanmar. Nh? Strangio l?u , k? t? th?i ?i?m Myanmar k th?a thu?n xy d?ng con ??p v?i m?t cng ty nh n??c Trung Qu?c vo n?m 2006, s? ph?n ??i ? g?n nh? di?n ra ??u kh?p. D? n ? b? ?nh ch? vo n?m 2011, nh?ng, nh? Hiebert vi?t, nh? g?n ?y vo n?m 2019, ho?t ??ng v?n ??ng hnh lang v?ng v?, b?t ch?p d? lu?n c?a ??i s? Trung Qu?c [?? h?i sinh d? n] ? thc ??y cc cu?c bi?u tnh m?i ch?ng l?i con ??p ? cc thnh ph? trn kh?p ??t n??c.
M?t ?u ?i?m to l?n c?a cu?n sch c?a Shambaugh l phn tch chi ti?t v? cch th?c Trung Qu?c ngy cng gia t?ng d?u chn c?a mnh ? ?ng Nam , nh?ng n? l?c ny ? khng d?n ??n vi?c gi?m quan h? kinh t? ho?c an ninh gi?a ASEAN v?i M?. Trong m?t s? tr??ng h?p, quan h? v?i Hoa K? th?m ch cn ???c m? r?ng. Khng gi?ng nh? nhi?u h?c gi? khc, Shambaugh hi?u r?ng cc qu?c gia ?ng Nam khng xem cc l?a ch?n m h? c s?n ph?i ? d?ng nh? phn, t?ng s? b?ng khng [theo phe ny th ph?i b? phe kia].
Tuy nhin, Shambaugh ch? ?ng m?t ph?n khi ng k?t lu?n r?ng ?ng Nam ch?a bao gi? c quan h? t?t h?n v?i Hoa K?, v ng??c l?i, nh? d??i th?i Obama. Ng??i ta c?m th?y an ?i khi nghe m?t t?ng th?ng M? ni v? vi?c ??a chu tr? thnh m?i quan tm trung tm trong chnh sch ??i ngo?i c?a Hoa K?. Ng??i ta c?m th?y vui lng mt d? khi T?ng th?ng Barack Obama dnh th?i gian tham d? cc cu?c h?p c?a ASEAN. Chuy?n th?m n?m 2012 c?a ng t?i Myanmar, nh?m khuy?n khch s? t? do ha ban ??u c?a ch? ?? ??c ti, l m?t b??c ??t ph to b?o. Vi?c xy d?ng Hi?p ??nh ??i tc xuyn Thi Bnh D??ng l m?t thnh t?u quan tr?ng trong m?t khu v?c m th??ng m?i l chi?n l??c.
Nh?ng quy?n l?c m?m, th? m Obama c r?t nhi?u, s? khng ?? [?? ??i ph v?i Trung Qu?c] n?u khng th?c hi?n quy?n l?c c?ng v Obama khng dm lm ?i?u ?. N?m 2012, chnh quy?n c?a ng ? lm trung gian cho m?t th?a thu?n gi?a B?c Kinh v Manila lin quan ??n bi c?n Scarborough, ? Bi?n ?ng. Khi Trung Qu?c ph?n b?i cc ?i?u kho?n c?a th?a thu?n b?ng cch t? ch?i ??a cc tu c?a h? ra kh?i khu v?c tranh ch?p, Washington ? khng lm g c?. N?m 2015, T?p ? h?a v?i Obama r?ng Trung Qu?c s? khng qun s? ha Bi?n ?ng. Nh?ng khi B?c Kinh lm nh? v?y b?ng cch tri?n khai l?c l??ng h?i qun v tu?n duyn ?? ?e d?a cc qu?c gia tranh ch?p thu?c kh?i ASEAN vo n?m 2016, m?t l?n n?a Hoa K? l?i khng lm g c?. S? th?t b?i c?a Obama vi n?m tr??c ?, vo n?m 2013, trong vi?c th?c thi gi?i h?n ?? v? vi?c s? d?ng v? kh ha h?c c?a Syria ? lm suy y?u uy tn c?a s?c m?nh Hoa K? v Trung Qu?c ? ch ??n s? ki?n ny.
Vi?c T?ng th?ng Hoa K? Donald Trump t? ch?i Hi?p ??nh ??i tc Xuyn Thi Bnh D??ng khi nh?m ch?c vo n?m 2017 l m?t ci tt vo m?t b?n b v ??ng minh c?a Hoa K?. Nh?ng khng ph?i t?t c? nh?ng g ng ?y lm ??u sai. D thi?u m?ch l?c v th thi?n ??n th? no ?i n?a, Trump d??ng nh? hi?u theo b?n n?ng t?m quan tr?ng c?a vi?c th? hi?n quy?n l?c c?ng. Khi nm bom Syria vo n?m 2017 trong khi ?n t?i v?i T?p C?n Bnh, ng ? lm nhi?u ?i?u ?? khi ph?c uy tn v? s?c m?nh c?a M? b?ng cch th? hi?n s? s?n sng s? d?ng v? l?c.
Trump c?ng r rng bc b? cc tuyn b? ch? quy?n c?a Trung Qu?c ? Bi?n ?ng v trao quy?n cho H?m ??i 7 c?a Hoa K? ti?n hnh cc ho?t ??ng t? do hng h?i ?? thch th?c cc ?i h?i c?a TQ. T? do hng h?i l m?t quy?n v cc qu?c gia khc khng c?n Trung Qu?c cho php ?? th?c hi?n quy?n ?. Ng??c l?i, trong nhi?m k? th? hai c?a Obama, L?u N?m Gc v H?i ??ng An ninh Qu?c gia ? gy g? ?n o v? s? khn ngoan c?a cc ho?t ??ng nh? v?y, lm suy y?u hi?u qu? ???c d? ki?n.
V lc b?y gi? l ph t?ng th?ng c?a Obama, Biden khng th? d? dng tch mnh kh?i nh?ng g ? x?y ra trong nhi?m k? c?a Obama. Nh?ng ngy nay b?n c?ng nh? th s? xem xt k? l??ng m?i ??ng thi c?a Biden ?? tm b?t c? d?u hi?u y?u km no c?a ng. ng c th? s? r sot l?i chnh sch c?a Hoa K?, nh?ng khng chuy?n h??ng v? c? b?n, ??i v?i Trung Qu?c v th??ng m?i. Chnh quy?n c?a ng s? ??a ra v truy?n ??t chnh sch ??n v?i b?n b v ??ng minh b?ng m?t s? cn nh?c v ch?t ch? h?n so v?i chnh quy?n Trump. B?u khng kh ngo?i giao c?a Hoa K? s? ???c c?i thi?n sau th?i k? ?m ??m v h?n lo?n trong nh?ng n?m Trump. T?t c? nh?ng ?i?u ny s? ???c hoan nghnh. Nh?ng t?t c? s? tr? thnh v ch n?u chnh sch ??i ngo?i c?a Hoa K? r?i tr? l?i tnh tr?ng mi?n c??ng s? d?ng quy?n l?c c?ng c?a Obama.
Biden nn th?n tr?ng v? vi?c thc ??y cc gi tr? c?a M? nh?m b l?i s? th? ? c?a Trump ??i v?i chng. Nh?ng gi tr? ny khng nh?t thi?t ph?i l ti s?n chi?n l??c c?a M? ? ?ng Nam , n?i chng khng ???c t?t c? m?i ng??i chia s?. Dn ch? l m?t thu?t ng? c ngh?a r?t uy?n chuy?n, nhn quy?n ???c gi?i thch theo nhi?u cch hi?u khc nhau, v ?ng Nam ni chung ch tr?ng nhi?u h?n ??n quy?n c?a c?ng ??ng h?n l quy?n c?a c nhn.
Hoa K? ? khng tri?n khai l?c l??ng trn ??t li?n ?ng Nam k? t? khi Chi?n tranh Vi?t Nam k?t thc. V?i t? cch l m?t l?c l??ng cn b?ng ngoi kh?i, Hoa K? s? lun c?m th?y kh quy?t ??nh xem mnh nn gi? m?t v? tr nh? th? no: m?t l?p tr??ng qu m?nh m? ch?ng l?i Trung Qu?c s? g?i ln lo ng?i v? s? v??ng vu trong khu v?c; m?t l?p tr??ng qu th? ??ng s? gy ra n?i s? hi b? b? r?i. ?i?u ny khng th? trnh n. Nh?ng Biden ph?i trnh sai l?m c?a Obama khi ngh? r?ng Hoa K? c?n gi?m b?t s? c?nh tranh ?? ??m b?o s? h?p tc c?a B?c Kinh trong cc v?n ?? nh? bi?n ??i kh h?u. Nh? b?t c? m?t sinh vin ngnh quan h? qu?c t? no nn bi?t, h?p tc khng ph?i l m?t n hu? m m?t nh n??c ban t?ng cho m?t nh n??c khc. N?u c l?i cho mnh, B?c Kinh s? h?p tc. Cc qu?c gia c th? c?nh tranh v h?p tc cng m?t lc. S? hi?u bi?t ? v? c? b?n l nh?ng g ?ng Nam mong ??i ? Hoa K?.
BILAHARI KAUSIKAN l c?u B th? Th??ng tr?c B? Ngo?i giao Singapore.
