Lê Học Lãnh Vân
Là dân thành phố Hồ Chí Minh những ngày này, ai cũng phải chia rủi ro mắc bệnh cúm Covid-19. Là dân nước Việt Nam, nhất là tại các thành phố, thị trấn lớn, ai cũng chịu nguy cơ. Nguy cơ không chỉ là người Việt chết nhiều, mà còn là nước Việt vướng trong vũng lầy kinh tế, sản xuất sa sút, các nhà đầu tư không tới như kế hoạch, chênh lệch thực lực của Việt Nam càng bất lợi trong cuộc cạnh tranh khu vực và quốc tế…
Giữa nguy cơ không nhỏ cho đất nước, cơ hội nào cho tương lai?
1) Chính phủ có cơ hội cho dân thấy tinh thần phụng sự
Cho tới nay Việt Nam có số ca nhiễm và số ca tử vong thấp một cách ngoạn mục so với nhiều nước khác, kể cả các nước có điều kiện khí hậu tương tự Việt Nam. Có nhiều lý do được nêu ra, và dù lý do nào đi nữa, chính phủ Việt Nam có thể hãnh diện về thành tích này.
Dù có tăng trưởng trên 2% cho năm 2020, Việt Nam cũng đang chịu hậu quả suy giảm kinh tế so với các năm trước. Nhiều thành phần trong xã hội đang nghèo đi, điều này không khó thấy khi quan sát mức sống chung của người dân, mức trầm lắng kinh doanh, mức cửa hàng đóng cửa, mức các công ty thua lỗ. Nay dịch đang bùng phát với nguy cơ lớn, người lao động không thể kiếm ăn hàng ngày, cái đói đang chực chờ…
Mục tiêu của Việt Nam là 150 triệu liều vaccine cho 75% dân số. Tuy nhiên, nơi có nguy cơ lớn bùng phát dịch với hậu quả khủng khiếp là các thành phố lớn cần được tập trung trước.
Thời điểm này các thành phố cần hai điều cấp bách:
a) Chích ngừa vaccine chống Covid
b) Trợ giúp người nghèo thành thị
Theo thống kê điều tra dân số năm 2019, dân số thành thị là 33 triệu. Tính toán sơ bộ, cần 49 triệu liều chích cho 75% số dân này. Nếu tính chi phí bình quân là 9 USD/lần chích, tổng chi phí chính phủ chịu là khoảng 10 ngàn tỉ VNĐ, khoảng 450 triệu USD. Con số này không lớn so với dự trữ ngoại hối khoảng 100 tỉ USD của Việt Nam, hoàn toàn nằm trong tầm tay của chính phủ. Tiền này cũng là tiền của dân, chính phủ nên có chương trình chích ngừa miễn phí cho dân. Chính phủ cũng có thể huy động đóng góp của các doanh nghiệp như Vingroup, tập đoàn đã công khai tuyên bố ủng hộ 4 triệu liều vaccine.
Nếu chính phủ tiến hành việc này, người dân sẽ cảm nhận chính phủ đang phụng sự họ. Nội việc này thôi cũng nâng sức mạnh cộng đồng lên gấp nhiều lần, do đó rất đáng để chính phủ đầu tư. Không phải lúc nào cũng có cơ hội lấy lòng dân!
2) Dân chúng có cơ hội hiểu chính phủ và cộng tác với chính phủ hơn
Nếu chính phủ đạt được mục tiêu vaccine và mục tiêu trợ giúp người nghèo, dân chúng sẽ nhìn chính phủ khác. Các điểm yếu của chính phủ sẽ được thông cảm và chung tay khắc phục. Các điểm mạnh sẽ được tán thưởng cùng xây dựng thêm.
Tham nhũng là quốc nạn. Cho dù có đọc báo cáo lạc quan thế nào đi nữa, người dân nhìn các chứng tích nổi là biệt phủ lan tràn từ thành phố tới thôn quê, chứng tích chìm là cách quan chức xài tiền, có “căn cứ địa” nước ngoài cùng con cháu du học tại Anh, Mỹ… tự họ cũng đặt câu hỏi số tiền do tham nhũng có lớn gấp vài trăm lần số tiền lo vaccine cho dân không? Thực chất của tham nhũng là giới công quyền cướp đoạt tiền của dân. Đất nước còn chịu quốc nạn tham nhũng là chính phủ còn chưa tròn trách nhiệm.
Người dân Việt dư biết điều đó, nhưng người họ lại cũng dễ “lạt lòng”. Nếu chính phủ đạt được mục tiêu vaccine và mục tiêu trợ giúp người nghèo, người dân sẽ thấy chính phủ cũng lo cho dân khi nguy cấp. Những bất mãn trong quá khứ được xếp qua để cùng hướng tới tương lai.
Khi được dân chúng ủng hộ, chính phủ mạnh. Sự mạnh mẽ dựa trên lòng dân mới là sự mạnh mẽ thật sự. Chính phủ mạnh mới đủ sức chuyển dần quyền lực chính trị cho người dân, đủ sức chống tham nhũng hiệu quả và đưa quốc gia tiến bền vững về hướng văn minh no ấm.
Biết đâu trong thời buổi bùng phát dịch có thể thấy đốm lửa cơ hội khởi đầu cho một cuộc kết hợp lòng dân và canh tân toàn diện?
Nếu quả có vậy, những ai sẽ khơi nguồn lửa?
Ngày 02 tháng 6 năm 2021
