(Ti?u thuy?t c?a Eliot Ackerman v James Stavridis, New York: Penguin Press, 2021)
Francis Fukuyma, American Purpose
?? Kim Thm d?ch
L?i ng??i d?ch: Bang giao Hoa K? v Trung Qu?c b??c vo m?t b?i c?nh m?i sau khi Joe Biden nh?m ch?c: C? hai c??ng qu?c ch?p nh?n cho ch? ngh?a ?a ph??ng h?i ph?c v xem ? l m?t c? ch? t?i thi?u v h?u hi?u ?? b?t ??u h?p tc song ph??ng v qu?c t?.
Sau cc cu?c h?i th?o song ph??ng t?i Alaska, G7 v NATO, m?t s? th?t v?ng ? ph?i by: hai c??ng qu?c tr? nn gay g?t co bu?c nhau v? b?n ch?t c?a ch? ??, nn cc v?n ?? t?n ??ng nh? c?nh tranh m?u d?ch, chuy?n giao cng ngh?, vi ph?m nhn quy?n, ?i Loan v Bi?n ?ng khng c nh?ng cch gi?i quy?t m?i cho ph h?p. Quan tr?ng nh?t l c? hai ??u qun l?i ch pht tri?n c?a cc n??c ch?m ti?n v gi tr? ph? qut cho c?ng ??ng qu?c t?.
Cc b?t l?c n?i t?i c?a t?ng ch? ?? v?n khng ???c c?i thi?n m cn tr?m tr?ng h?n. Trung Qu?c v Hoa K? ??u khng bi?n minh ???c tnh cch ?u vi?t c?a ch? ?? trong khi c?c l?c bi bc cc ?i?m y?u c?a ??i ph??ng. Trung Qu?c khng th? bi?n minh cho vi?c vi ph?m lu?t th??ng m?i qu?c t?, tc quy?n tr tu? v chuy?n giao cng ngh?, m n khng th? l m?t m hnh l t??ng trong vi?c pht tri?n ?? cho cc n??c noi theo. Vi?c vi ph?m nhn quy?n trong n??c, c?n ki?t mi sinh v l?m d?ng ??a chnh tr? ?? xm chi?n khu v?c c?ng khng ph?i l ??c th m Trung Qu?c ti?p t?c hnh di?n.
M hnh pht tri?n c?a ph??ng Ty c?ng ? ?i vo tn l?n v cc kh?ng ho?ng ti chnh, b?t bnh ??ng x h?i, b?t cng kinh t? v k? th? s?c t?c khng ???c gi?i quy?t.
V?n ?? khng d?ng l?i ? cc lu?n ?i?m v? ??i tc chi?n l??c, c?nh tranh kinh t? hay phn ho x h?i, m quan tr?ng h?n l tm xem c? hai Trung Qu?c v Hoa K? c ?? ngu?n l?c th?c s? c?a m?t c??ng qu?c, ni?m tin n?i x h?i v kh? n?ng lnh ??o khng. Nhn chung, khng c m?t b?o ??m no cho hai ch? ?? c th? v?n hnh hon h?o trong t??ng lai.
Hoa K? v Trung Qu?c hi?n nay khng quan tm ??n nh?ng l?i ch c?a cc qu?c gia lng gi?ng v qu?c t?. C? hai ? s? d?ng ngo?i giao ??c h?i ?? lm tr?m tr?ng h?n cho tnh hnh. Do ?, vi?c h?i ph?c ch? ngh?a ?a ph??ng khng mang l?i m?t ngh?a thi?t th?c no nh? k? v?ng ban ??u.
Tnh tr?ng b?t tr?c s? l m?t lo u chung cho c?ng ??ng qu?c t?. Tnh hnh ??i ??u t?i Bi?n ?ng c th? d?n ??n m?t cu?c th? chi?n vo n?m 2034 khng, cn qu nhi?u y?u t? ?? th?o lu?n m ti?u thuy?t gi? t??ng c?a Eliot Ackerman v James Stavridi l m?t ?ng gp h?u ch.
***
2034: A Novel of the Next World War t??ng t??ng v? m?t cu?c chi?n t??ng lai gi?a Hoa K? v Trung Qu?c di?n ra trong cng n?m, gi?ng nh? sch H?m ??i Ma c?a Peter Singer. ? ??c Stavridis c m?t binh nghi?p n?i b?t bao g?m vi?c ch? huy m?t nhm tu sn bay chi?n ??u khng kch, Ch? huy B? T? l?nh Mi?n Nam v sau ? l T? l?nh T?i cao ??ng minh Chu u, tr??c khi ngh? h?u v tr? thnh Khoa tr??ng c?a Tr??ng Lu?t v Ngo?i giao Fletcher. Cu?n ti?u thuy?t l m?t bi ??c nhanh chng v h?p d?n, ch?a ??y cc chi ti?t c?a cc ho?t ??ng h?i qun mang l?i cho sch r?t nhi?u mu s?c v tnh h?p l.
?nh ba sch
?i?u ? lm ti lo l?ng ?i khi l chng ta ? khng hnh dung ???c m?t cch ph h?p v? m?t cu?c chi?n trong t??ng lai v?i Trung Qu?c c th? kh?i ??ng nh? th? no. Vi?n c?nh c?a m?t cu?c chi?n nh? v?y l kh?ng khi?p ??n n?i ng??i dn bnh th??ng trong v ngoi khu v?c ch?n cch n trnh ch? ?? ny, ? l chuy?n t? nhin.
Tuy nhin, n?u mu?n ng?n ch?n m?t cu?c chi?n nh? v?y, chng ta c?n ngh? k? v? nh?ng k?ch b?n ny v so?n th?o k? ho?ch ??i ph. Ngy cng c nhi?u s? cng nh?n l ??i v?i s?c m?nh qun s? c?a Trung Qu?c, ?i Loan d? b? t?n th??ng, cho ??n nay, vi?c ny c t ng??i coi tr?ng. Trong n?m qua, Trung Qu?c ? hnh x? qu gy h?n ??i v?i ?i B?c, v nh?ng l?i l? hng h?n c?a cc nh lnh ??o Trung Qu?c khi dng cc hnh ??ng qun s? ?? bu?c ph?i th?ng nh?t ??t n??c ? tr? nn th??ng xuyn v chi tai h?n. N?u khng xem vi?c cng b? cc ??nh ny m?t cch nghim tc th s? th?t l ?in r?.
Trong Chi?n tranh L?nh, cc chi?n l??c gia ? ngh? qua m?t s? k?ch b?n kinh ?i?n cho m?t cu?c xung ??t gi?a kh?i NATO-Warsaw, nh? m?t cu?c chi?m ?ng c?a Lin X t?i Berlin ho?c Hamburg, ho?c m?t cu?c xm l??c ton di?n trn kh?p ??ng b?ng B?c ??c. Cc k?ch b?n v? cch m hai bn c th? leo thang d?n ??n khi ni?m m? r?ng vi?c r?n ?e v cc kho?n ??u t? m?i cho cc l?c l??ng quy ??c m n s? lm cho s? leo thang nhanh chng t c kh? n?ng x?y ra.
Trong khi gi?i ho?ch ??nh t?i ch? nh? B? T? l?nh ?n ?? – Thi Bnh D??ng c?a Hoa K? ? lm vi?c t?n t?y v? nh?ng bi?n php d? phng nh? v?y, ? c r?t t cu?c th?o lu?n cng khai v? m?t cu?c chi?n trong t??ng lai ? ?ng c th? x?y ra nh? th? no, ho?c m?c ?? leo thang m h? s? lin lu?. ?y l nh?ng g lm cho m?t tc ph?m h? c?u nh? N?m 2034 mang l?i m?t gi tr? ??c bi?t. B?t k? n? l?c no nh? v?y ?? ??a ra cc k?ch b?n s? gy ch? trch v? tnh h?p l c?a chng, v khng c k?ch b?n no c v? l hon ton h?p l cho ??n sau khi n x?y ra.
C?nh bo h? h?i: cu?c chi?n di?n ra vo n?m 2034 b?t ??u v?i vi?c Trung Qu?c s? d?ng vi?c k?t h?p kh? n?ng t?n cng trn m?ng v ln lt ?? lm che m?t khng ch? H?m ??i Thi Bnh D??ng, m cn trong ton b? C? quan Ch? huy Qu?c gia Hoa K?. Trung Qu?c ??ng th?i gip Iran ki?m sot my bay c?a M? ki?u F-35 ? V?nh Ba T? v bu?c phi cng ph?i h? cnh ? Bandar Abbas. C?t ??t cc m?i lin l?c trong ch? huy, m?t nhm khu tr?c h?m th?c hi?n m?t cu?c thao di?n qun s? v? T? do Hng h?i g?n cc ??o ? Bi?n ?ng, n?i m Trung Qu?c tuyn b? l c ch? quy?n, b? nh? vo trong m?t cu?c ch?m trn, v ba chi?n h?m M? b? ?nh chm. Sau ?, gnh n?ng c?a v? t?ng th?ng M? ho?c l s? li b??c ho?c tr? ??a.
Khi c? g?ng tr? ??a, sau ?, Washington ph?i ch?u m?t th?t b?i th?m ch cn nh?c nh h?n v m?t m?t b? ph?n ?ng k? trong binh ch?ng H?i qun. T?i th?i ?i?m ny, Trung Qu?c di chuy?n v? h??ng ?i Loan, b?n ph?i ??c cu?n sch ny ?? tm hi?u v? nh?ng h?u qu? b?t ?n s? x?y ra. Cho ti ghi nh?n r?ng T?ng th?ng Hoa K? v?n d?ng v? kh h?t nhn nh? l m?t chi?n thu?t t??ng ??i s?m v khng c nhi?u l?a cch ch?n thng th??ng khc nh? theo mnh mu?n s? d?ng.
t??ng cho r?ng Trung Qu?c c th? ch? ng? ton di?n l?nh v?c khng gian m?ng k? t? ngay by gi? cho ??n m??i b?n n?m n?a, hi?n nay vi?c ny d??ng nh? khng th? x?y ra. Nh?ng ? l m?t l?i c?nh bo h?u ch ?? cho th?y l?nh v?c chnh c?a vi?c c?nh tranh chi?n l??c ? thay ??i ?ng k? nh? th? no v c th? ti?p t?c thay ??i n?u chng ta khng th?c hi?n cc bi?n php ?? b?o v? chnh mnh.
?ng gp quan tr?ng h?n c?a cu?n sch l gip cho chng ta xc ??nh m?c leo thang. Nhi?u chi?n l??c gia khng kinh nghi?m s? ni r?ng vi?c c? tnh ?nh chm ba chi?n h?m M? v h?u qu? l m?t hng ngn m?ng s?ng c?a ng??i M? s? gy ra m?t cu?c chi?n ton di?n gi?a Hoa K? v Trung Qu?c, v v l do ? s? l m?t r?i ro qu l?n ??i v?i b?t k? gi?i lnh ??o Trung Qu?c no. Nh?ng ?y chnh xc l m?t ph?n c?a k?ch b?n m ti th?y h?p l m?t cch ?ng s?. N?i s? hi v? cu?c chi?n ton di?n gi?m ?i theo c? hai chi?u h??ng: Hoa K? ph?i m?t mt nhi?u nh? Trung Qu?c trong b?t k? s? tr? ??a no, v ? l vi?c thc ??y cho h? nhi?u h?n l khng leo thang thnh chi?n tranh ton di?n ngay trong nh?ng tr??ng h?p ny.
Lo?i tnh ton sai l?m ny ? x?y ra tr??c ?y trong l?ch s?. Ng??i Nh?t ? khng t?n cng Trn Chu C?ng vo ngy 7 thng 12 n?m 1941, khi h? ngh? r?ng Hoa K? sau ? s? tuyn chi?n ton di?n v ti?n qun qua Thi Bnh D??ng ?? chi?m ??t Nh?t B?n, ho?c h? c th? ginh chi?n th?ng trong m?t cu?c chi?n nh? v?y. Cc nh ho?ch ??nh c?a cu?c t?n cng tnh ton r?ng m?t ph?n ?ng nh? v?y s? qu t?n km ??n n?i Hoa K? s? li b??c, v ?? Nh?t B?n lm g nh? h? mu?n ? Mn Chu, Singapore v ?ng ?n thu?c H Lan.
V? sau khi nhn l?i, chng ta m?i bi?t r?ng ng??i dn M? s?n sng tr? ci gi ?, nh?ng li?u h? c lm nh? v?y trong m?t cu?c chi?n t??ng lai ? ?ng khng? Cc v? kh h?t nhn v tri?n v?ng th??ng vong tr?m tr?ng ? L?c ??a Hoa K? khng x?y ra vo n?m 1941, nh?ng chng s? x?y ra trong b?t k? cu?c ??i ??u no trong t??ng lai v?i Trung Qu?c.
C nh?ng ph?n khc c?a k?ch b?n trong sch N?m 2034 t h?p l h?n. Cu?c chi?n M?-Trung khng leo thang v c s? can thi?p c?a ?n ??, lc ? ? pht tri?n kh? n?ng quy?n l?c m khng ai l??ng tr??c ???c. C ti?n ?? cho r?ng kh? n?ng trn khng gian m?ng ? tr? nn qu hon h?o ??n m?c gy cho cc c? quan ch? huy hon ton m qung cho php cc nhm tu sn bay chi?n ??u (CBG) ho?t ??ng g?n b? bi?n c?a k? th v v?n xem l c lin ??i.
N?u ti?n ?? v? khng gian m?ng l?ng l?o h?n, cc CBG tr? nn r?t d? b? t?n th??ng nhi?u h?n tr??c so v?i lo?i tn l?a ??n ??o v t?m xa, v r?t c th? s? ph?i tri?t thoi s?m trong cu?c xung ??t. Cc phi cng anh hng thu?c binh ch?ng H?i qun ?ng m?t vai tr quan tr?ng trong sch N?m 2034, nh?ng s? khng c kh? n?ng ny n?u tnh tr?ng l?n x?n th?c s? b?t ??u. Ng??i ta t??ng t??ng k?ch b?n c?a cu?n sch s? di?n ra r?t khc n?u Stavridis l m?t ng??i ch? huy tu ng?m, khng ph?i l nhm tu sn bay t?n cng.
Tuy nhin, ?i?u ny khng lm m?t ?i tnh cch h?u ch c?a ti?u thuy?t. Ngoi cc nh ho?ch ??nh qun s? chuyn nghi?p, ??n gi?n l hi?n nay khng c nhi?u suy ngh? kh kh?n v? m?t cu?c chi?n ? chu v tnh tr?ng leo thang c th? di?n ra nh? th? no. Trong Chi?n tranh L?nh, cc T?ng th?ng Hoa K? v B? Tham m?u dn s? c?a h? ? c nh?ng t??ng kh r rng v? vi?c m? r?ng cc r?n ?e, v c th? ko li cc nh ho?ch ??nh qun s?, n?u k?ch b?n c?a h? d?a vo cc ti?n ?? ?ng ng?. Ti khng ?oan ch?c ? l tr??ng h?p cho hi?n nay.
N?u c m?t m?c tiu duy nh?t cho chnh sch ??i ngo?i c?a M? nh?m vo chu , ? l ng?n ch?n v? m?t cu?c xung ??t qun s? M?-Trung x?y ra. Cch m b?n lm ?i?u ny khng ph?i b?ng cch b? qua kh? n?ng chi?n tranh ho?c t? b? vi?c so?n th?o k? ho?ch ch?ng l?i n; thay vo ?, b?n c?n hi?u chnh xc ?i?m leo thang n?m ? ?u v lm th? no ?? t? t?o cc l?a ch?n thay th? cho cc l?a ch?n quan tr?ng v ph ho?i ???c m t? trong sch N?m 2034. ?? ??t m?c tiu ny, m?t cng trnh t??ng t??ng theo l?i ti?u thuy?t c th? h?u ch h?n b?t k? s? l??ng bi bo h?c thu?t no khc v? ch? ?? ny.
Bi lin quan:
