Giáng Vân dịch từ bản tiếng Pháp của Roger Caillois
Chân dung Octavio Paz
ĐÊM TRẮNG
(Tặng các nhà thơ André Breton và Benjamin Péret)
Vào mười giờ tối ở quán cà phê nước Anh
Ngoài ba chúng ta
chẳng có một ai
Bên ngoài là bước chân mùa thu bí ẩn
Bước chân của người mù vĩ đại
Của đại ngàn lướt đi trong thành phố
Với nghìn bàn tay, nghìn bàn chân mù sương
Gương mặt khói sương, con người không có gương mặt
Mùa thu bước về trung tâm Paris .
Với bước chân thận trọng của người mù
Những người lướt trên đại lộ
Cử chỉ thầm lén toát lên từ bộ mặt
Một gái điếm xinh đẹp tựa một nữ giáo hoàng
Xuyên qua phố và biến mất trong một bức
tường xanh lét.
Bức tường khép trở lại
Tất cả là cửa
Quá đủ rồi sức ép nhẹ từ một ý nghĩ
Đôi điều sắp sửa để nói với một
ai đó giữa chúng ta
Thời khắc giữa hai người bị xé nát
Tôi đã đọc những dấu hiệu trên vầng trán
khoảnh khắc này
Những kẻ sống đang sống
Bước như bay, chín muỗng, bục ra
Những kẻ chết đang sống
Những ống xương chưa hết nóng
Gió giật đứt và tung chúng lên
Từng nắm rơi giữa những cẳng chân của đêm
Thành phố mở lòng mình tựa một trái tim
Tựa một gương mặt mà bông hoa là quả chín
Khát khao lớn hơn cả sự phục sinh
Làm sống lại những khao khát
Đôi điều được sắp sẵn để nói
cùng với thi nhân
Thậm chí với mùa thu chung chiêng này
Với tháng năm ốm đau này
Quả chín ma quái trượt giữa những bàn tay của thế kỷ
Tháng năm sợ hãi, thời gian của tiếng than vãn và cắt vụn
Không một gương mặt ở nơi kia, tối nay
trong hầm ngầm của Luân Đôn
Những con mắt khả ố từ tấm gương mù lòa
Những đôi môi dày thô bỉ
Không một ai có máu, không một ai mang danh
Chúng ta không có cả linh hồn và thân xác
Không có lấy một bộ mặt
Thời gian quay và quay, không ngừng trôi qua
Không có gì trôi qua nếu thời gian ngừng trôi
Và trở lại, rồi lại trôi qua
Thế rồi bất chợt một chớp mắt tuổi
thiếu niên
Mang màu vàng mũi tên thần Cupidon
Đội chiếc mũ lưỡi trai màu ghi,
chú chim sẻ can đảm và lưu lạc
bé nhỏ và lấm tấm đỏ
Quả táo trên chiếc bàn cũ kỹ
Nhánh cây xanh trong sân nhà mùa đông
Đứa trẻ bị bỏ rơi và những chú mèo hoang
Hai cái cây ghép đôi bị buộc chặt
Hai cái cây đầy gai có những bông hoa
nở bất ngờ
Chúng khoác màu áo tươi xanh
Sáng rực rỡ bàn tay chú nhóc
Bốn con chữ
Trên mỗi một ngón tay cháy lên những ngôi sao
Những thỏi mực tàu của người Trung Hoa
và lòng đam mê
Những chiếc nhẫn cỏ phập phồng
Ô, bàn tay học trò với chiếc cổ khát khao sự sống
Con chim mồi và chú ngựa què
Bàn tay làm những con mắt trong đêm hình dung
về cơ thể
Mặt trời bé con và dòng sông tươi xanh
Tay chú mang đến giấc mơ và hồi sinh
Tất cả là cửa
Tất cả là cầu
Bây giờ chúng ta bước trên một dòng sông khác
Nhìn thấp xuống cuộc chạy của dòng sông
nhiều thế kỉ
Dòng sông của những kí hiệu
Ngắm nhìn cuộc chạy của dòng sông các vì sao
Chúng nhập vào nhau, tách ra, rồi gặp lại
Chúng nói với nhau bằng thứ ngôn ngữ của
những cuộc hỏa hoạn
Những cuộc đấu của chúng, những mối tình của chúng
Sáng tạo và hủy diệt thế giới
Đêm mở lòng đêm
vô tận bàn tay
Sự cãi nhau của những ký hiệu
Con chữ lặng im ca hát
Mọi thế kỷ hợp lại
Những âm tiết phát ra bằng giọng một người
Những ngôn từ một kẻ nào đó lắng nghe
Những đại sảnh nơi những cột trụ trong suốt
Dội lại những kí hiệu
Giây lát ngưng trên những mi mắt và
nói điều gì đó
Những con mắt mở ra, lắng nghe rồi lại
khép kín
Thủy triều dâng lên
sắp sửa điều gì
Chúng ta tung mình trong đêm
Những bè bạn ở xa
Tôi mang theo lời lẽ tựa như mang
kho báu bốc cháy
Đấu tranh với dòng sông, với cơn gió mùa thu
Chống lại mùa thu, với ngôi nhà tối tăm
Tháng năm nơi đám hài cốt
Vun đống lại –
Thời gian chết chóc và bị phỉ nhổ
Những mùa bị hãm hiếp
Thế kỷ bị đẽo mòn trong một tiếng gào
Trong biểu đồ hình chóp của dòng máu
Giờ gặm nhấm xương sống của ngày, của
năm, và của thế kỷ
Chúng ta đã đánh mất, tất cả chìm đắm
Tất cả những ngày đi kiếm tìm một Nàng thơ
Thành phố nhàu nhĩ
Gương mặt của nàng là gương mặt của bình yên tôi
Những đôi chân của nàng là gương mặt của bình yên tôi
Những đôi chân là chân phụ nữ
Thảy những trụ cầu trong phố
Dòng sông, dải thắt lưng của phong cảnh
chết chìm
Thành phố hay sự hiện hữu của đàn bà
Chiếc quạt chỉ ra và che đi đời sống
Đẹp tựa sự nổi loạn của người nghèo
Vầng trán nàng mê sảng, nhưng mắt nàng
cho ta uống lấy sự khôn ngoan
Nách nàng là đêm, nhưng ngực nàng ban ngày
Những từ của nàng là đá nhưng ngôn ngữ
của nàng là cơn mưa
Vai nàng, ban trưa trên biển cả
Nụ cười nàng, mặt trời soi sáng những
ngoại ô
Tóc nàng, nơi bùng lên cơn bão trên những
vùng đất của rạng đông.
Bụng nàng mang hơi thở của biển
và mạch đập của ngày
Tên nàng – thác nước và đồng cỏ
Tên nàng – mặt biển tràn đầy
Tất thảy tên của nước đều là tên nàng
Nhưng giới tính của nàng – hằng hà sa số
Phía này của tồn tại
Phía kia, thời gian
Mặt trái của đời sống
Nơi đây, kết thúc mọi thứ diễn văn
Cái đẹp chẳng dễ gì nắm được
Nơi đây, hiện hữu trở nên khủng khiếp
Chìm khuất vào trong, Hiện Hữu rỗng không
Cái rành mạch là không rành mạch
Nơi đây trả sự không rành mạch cho cái rành mạch
Ngôi sao mầu đen
Ánh sáng là bóng tối, bóng tối là của ánh sáng
Nơi đây, thời gian đứng yên
Bốn đỉnh quan trọng cạnh nhau
Đó là chỗ của cô đơn và chỗ để gặp nhau
Thành phố – Đàn bà – Hiện hữu
Nơi đây điểm kết của thời gian
Và nơi để bắt đầu
G.V
Hà Nội, 2008
***
Nguyên Bản:
Octavio Paz Lozano
Noche en claro
A los poetas André Bretón y Benjamin Péret
A las diez de la noche en el Café de Inglaterra
salvo nosotros tres
no había nadie
Se oía afuera el paso húmedo del otoño
pasos de ciego gigante
pasos de bosque llegando a la ciudad
Con mil brazos con mil pies de niebla
cara de humo hombre sin cara
el otoño marchaba hacia el centro de París
con seguros pasos de ciego
Las gentes caminaban por la gran avenida
algunos con gesto furtivo se arrancaban el rostro
Una prostituta bella como una papisa
cruzó la calle y desapareció en un muro verduzco
la pared volvió a cerrarse
Todo es puerta
basta la leve presión de un pensamiento
Algo se prepara
dijo uno entre nosotros
Se abrió el minuto en dos
leí signos en la frente de ese instante
Los vivos están vivos
andan vuelan maduran estallan
los muertos están vivos
oh huesos todavía con fiebre
el viento los agita los dispersa
racimos que caen entre las piernas de la noche
La ciudad se abre como un corazón
como un higo la flor que es fruto
más deseo que encarnación
encarnación del deseo
Algo se prepara
dijo el poeta
Este mismo otoño vacilante
este mismo año enfermo
fruto fantasma que resbala entre las manos del siglo
año de miedo tiempo de susurro y mutilación
Nadie tenía cara aquella tarde
en el underground de Londres
En lugar de ojos
abominación de espejos cegados
En lugar de labios
raya de borrosas costuras
Nadie tenía sangre nadie tenía nombre
no teníamos cuerpo ni espíritu
no teníamos cara
El tiempo daba vueltas y vueltas y no pasaba
no pasaba nada sino el tiempo que pasa y regresa y no pasa
Apareció entonces la pareja adolescente
él era rubio «venablo de Cupido»
gorra gris gorrión callejero y valiente
ella era pequeña pecosa pelirroja
manzana sobre una mesa de pobres
pálida rama en un patio de invierno
Niños feroces gatos salvajes
dos plantas ariscas enlazadas
dos plantas con espinas y flores súbitas
Sobre el abrigo de ella color fresa
resplandeció la mano del muchacho
las cuatro letras de la palabra Amor
en cada dedo ardiendo como astros
Tatuaje escolar tinta china y pasión
anillos palpitantes
oh mano collar al cuello ávido de la vida
pájaro de presa y caballo sediento
mano llena de ojos en la noche del cuerpo
pequeño sol y río de frescura
mano que das el sueño y das la resurrección
Todo es puerta
todo es puente
ahora marchamos en la otra orilla
mira abajo correr el río de los siglos
el río de los signos
Mira correr el río de los astros
se abrazan y separan vuelven a juntarse
hablan entre ellos un lenguaje de incendios
sus luchas sus amores
son la creación y la destrucción de los mundos
La noche se abre
mano inmensa
constelación de signos
escritura silencio que canta
siglos generaciones eras
silabas que alguien dice
palabras que alguien oye
pórticos de pilares transparentes
ecos llamadas señas laberintos
Parpadea el instante y dice algo
escucha abre los ojos ciérralos
la marea se levanta
Algo se prepara
Nos dispersamos en la noche
mis amigos se alejan
llevo sus palabras como un tesoro ardiendo
Pelean el río y el viento del otoño
pelea el otoño contra las casas negras
Año de hueso
pila de años muertos y escupidos
estaciones violadas
siglo tallado en un aullido
pirámide de sangre
horas royendo el día el año el siglo el hueso
Hemos perdido todas las batallas
todos los días ganamos una
Poesía
La ciudad se despliega
su rostro es el rostro de mi amor
sus piernas son piernas de mujer
Torres plazas columnas puentes calles
río cinturón de paisajes ahogados
Ciudad o Mujer Presencia
abanico que muestras y ocultas la vida
bella como el motín de los pobres
tu frente delira pero en tus ojos bebo cordura
tus axilas son noche pero tus pechos día
tus palabras son de piedra pero tu lengua es lluvia
tu espalda es el mediodía en el mar
tu risa el sol entrando en los suburbios
tu pelo al desatarse la tempestad en las terrazas del alba
tu vientre la respiración del mar la pulsación del día
tú te llamas torrente y te llamas pradera
tú te llamas pleamar
tienes todos los nombres del agua
Pero tu sexo es innombrable
la otra cara del ser
la otra cara del tiempo
el revés de la vida
Aquí cesa todo discurso
aquí la belleza no es legible
aquí la presencia se vuelve terrible
replegada en sí misma la Presencia es vacío
lo visible es invisible
Aquí se hace visible lo invisible
aquí la estrella es negra
la luz es sombra luz la sombra
Aquí el tiempo se para
los cuatro puntos cardinales se tocan
es el lugar solitario el lugar de la cita
Ciudad Mujer Presencia
aquí se acaba el tiempo
aquí comienza
