Không thể tin là Nguyễn Thanh Châu đã ra đi, đã từ bỏ người thân, bạn bè.
Tôi quen Nguyễn Thanh Châu từ những năm chín mươi của thế kỷ trước. Anh là bạn vong niên của nhà thơ Tô Thùy Yên, là bạn tù của nhà thơ đàn anh.
Hồi ấy, Nguyễn Thanh Châu thường ghé lại chỗ tôi làm việc. Sách in không có, Châu cặm cụi photo cho tôi Liên, Đêm mặt trời tìm thấy, Tôi không còn cô độc, Vẫn em, Thổi biệt mù tới của Thanh Tâm Tuyền, Du sĩ ca của Nguyễn Đức Sơn, Đi vào cõi thơ của Bùi Giáng, Lễ tấn phong tình yêu của Tô Thùy Yên, rồi cặm cụi chép tay tập thơ Thơ ở đâu xa của Thanh Tâm Tuyền…
Mỗi lần từ Mỹ về, Châu ghé nhà, đem cho tôi, lúc thì sách của Nguyễn Xuân Thiệp, Nguyễn Thị Thảo An, khi thì bản photo sách văn học mà tôi chưa có, nhất là những gì liên quan đến Thơ, như Nghĩ về thơ của Nguyễn Hưng Quốc, số Hợp Lưu về thơ Mai Thảo, Bùi Giáng hay Tìm thơ trong tiếng nói của Đỗ Quý Toàn, Bốn mươi năm thơ Việt Nam của NXB Quê mẹ… Dịp trước Tết vừa qua, là Hồi ký Nguyên Sa, Hồng Kông ở dưới chân của Mai Thảo, số đặc biệt về Tạp chí Sáng tạo.
Châu vốn ít lời.
Nhưng lẽ nào không thể nói một lời từ biệt?
Châu vốn điềm tĩnh.
Sao Châu lại ra đi vội vàng thế này?
*
Để tưởng nhớ Nguyễn Thanh Châu, xin post lại những bài thơ của Châu đã đăng trên trang Văn Việt nhiều năm trước, với chapeau ngắn do tôi chấp bút.
Vĩnh biệt Nguyễn Thanh Châu.
Sài Gòn, 8/3/2024
Ý Nhi
Thơ Nguyễn Thanh Châu
Nguyễn Thanh Châu sinh năm 1951 tại Sài Gòn, theo học trung học Petrus Ký rồi Đại học Vạn Hạnh. Từ 6/1972, động viên vào trường Bộ binh Thủ Đức, phục vụ tại chi khu Cao Lãnh. Từ 1975 đến 1980, đi tập trung học tập. Tháng 4/1995, sang Mỹ theo diện HO.
Nguyễn Thanh Châu có thơ đăng trên các tạp chí Văn học như Văn, Văn học, Phố Văn, Khởi hành, Thư quán bản thảo và một số trang mạng. Ông Nguyễn Thanh Châu đã xuất bản Ca nguyện. Gởi cây xương rồng trong gió (2009. Thư ấn quán) và Ca oán. Đến với mùa giải oan (2011/ Thư ấn quán). Thơ ông tựa hồ một tiếng nấc giữa câu chuyện đời dài dặc, thăng trầm, nhiều đau đớn, day dứt, nhớ tiếc.
Được sự đồng ý của nhà thơ, Văn Việt trân trọng giới thiệu một số bài thơ của ông rút từ hai tập thơ trên.
Hè gọi. mấy đoạn rời
như cuộn cỏ khô
lăn về phía mặt trời
mùa hè. bốc cháy
những cánh rừng thâm u. bốc cháy
còn trái tim em. cớ sao không
giữa trưa. vắng. nghe
tiếng leng keng đâu từ hốc đá
con rắn rung chuông trườn giấc vô thường
chút hiểm nguy vụt đến
và gió. thổi hoài luồng gió nóng
tình rát bỏng thiên thu
dẫu xế đời sao vẫn thất giạt
tôi. cô đơn hơn lũ xương rồng
sừng sững. đồi núi trọc cháy xám
mãi nơi đây. mãi mãi mùa hè
em mãi xa
em mãi xa. tiếng hát học trò
trời phượng vĩ
cháy lên đi. hỡi ký ức người
đỏ. vệt máu mặn môi hôn
và đỏ. vệt máu thời khổ nạn
mùa hè tôi
mùa hè em
mùa hè chúng ta. đã bốc cháy…
thơ, trên đường đến Tucson
gió vần vũ. cát bay
những ảo hình ẩn hiện
xe cuốn cuộn cỏ gai
thoi thóp mặt trời. lửa
như chiều nào máu ứa
những đoàn người chân không
những đoàn tù lầm lũi
mây ám vùng cố hương
(thương dáng gầy thân lúa
vùi mấy phía long đong)
đỏ. đỏ bông xương rồng
trơ bóng đồi núi trọc
chợt tiếng gì khô khốc
xua động niềm vô biên
nhớ sao hồn chim khuyên
cuối thôn đoài. hương nhãn
gọi mùa đời vất vưởng
đất này ta trộm sống
khư khư buộc mối sầu
ơi. vị chát nụ ngâu
đậm tách trà oan khổ
ba thu. tàn. ba thu
cát mù mịt. gió xô
những vong hồn du mục
căm căm trời tang lục
thương về đâu. những ai…
2000
Bi khúc. Đêm
đêm. những đêm trăng tự trầm
em có ra bờ ao đứng
tưởng nơi nắng bỏng mưa dầm
có ta năm năm vất vưởng
có ta trong cơn thấp thỏm
cuộc trở về ngỡ thiên thu
những mảnh đời xé âm u
đêm. những đêm ngồi đốt lửa
chập chờn bóng thú bóng ta
đau điếng. hồn lên tiếng hú
lẫn đâu chút khói quê nhà
nhớ thương giọt đỏ tuôn òa
âm âm buốt tràn khe lũ
gởi theo ngọn gió mùa khô
đêm. những đêm nằm trăn trở
xanh xao hồn của núi rừng
lịch sử gọi ta hăm hở
những cơn biến động không ngừng
đuổi đeo một thời vận lỡ
đốn cây. đập đá trên ngàn
gầy rạc thân nỗi cơ hàn
đêm. những đêm vàng cổ tích
em còn nghe để thiết tha
những bọt bèo trôi oan nghiệt
chìm trong mỗi giấc mơ xa
tìm nhau qua trang sách cũ
đừng rơi em. giọt lệ thầm
đừng phai mau nén nhang trầm
đêm. những đêm ngóng xa xăm
ủ ê cuối trời tang lục
ta về theo những bong ma
vật vờ trong nỗi xót xa
năm năm. dài cơn mộng dữ
em còn không những ngày xưa
ta chờ nhau suốt đời thơ.
mùa hè. xa. từ nơi gió cát
và cát
và gió
thổi trùm lên
thổi trùm lên những mảng đá đỏ
những thân saguaro rỗ mặt
chiều rát bỏng hơi nóng sa mạc
cháy lòng tôi nỗi nhớ quê nhà
em đã xa
vẫn xa. và mãi xa
ơi. mùa hè
mùa hè nào đang tới
những cuộn cỏ khô lăn tròn
điệu luân vũ bất tận
bất tận. những cảnh đời hợp tan
bất tận. những âm thanh cuồng nộ
mùa hè
trời lên cao. khô khốc
những chuyến xe trên đường siêu tốc
chạy vụt qua. vụt qua
không bắt kịp những bóng hình đột biến
như hoa đóm hư không
thành phố đây thung lũng xương rồng
lòng xua động những ngày cả gió
thương làm sao sợi tóc em thơm
cắn ngang miệng một thời mê dại
của tôi
của sài gòn tháng ngày rong ruổi
quán cóc cà phê
khuôn viên đại học
tuổi trẻ chúng ta sao mà thân thiết
bây giờ đã xa
và mãi xa
và cát
và gió
thổi mù tăm
thổi biệt tích
phải. con sông thơ xanh đã qua đời
tình một thưở cạn lòng dâu biển
ơi mùa hè. ngọn lửa trời miên viễn
cháy lên đi những giấc mơ rời
nhưng. dẫu thế nào đi nữa
hãy còn tôi
còn tôi
làm gã hát rong. đi bên bờ đại vực
rứt những lời tình xa
rất xa. và thật xưa
như một thời nào…
collage ttt
gửi theo hương hồn anh
cô độc. mặt trời đêm
hồn mù khơi rực sảng
một đóa thắm. môi thèm
giọt đắng niềm hư lãng
cô độc. nhà kín cửa
tiếng động sầu đông về
chút tro tàn bếp lửa
ngui ngút giấc gây mê
cô độc. dọc đường. mai
cát lầy chân đào thoát
ngã xuống cơn đau dài
mưa ngủ. đằm khuôn mặt
cô độc. miền minh mạc
mùa bão rớt đi qua
xế đời còn thất giạt
người đâu. thơ đâu. xa…
2006
đêm. trong vườn nhà cũ ngóng sao
đêm. ngóng lên tìm sao bổn mệnh
soi còm cõi bóng suốt canh tà
mười năm. kiếp nạn chưa tan biến
tôi tiếc sao sợi sợi tóc già
chạnh tiếng cú buồn kêu thất tán
thềm hoang từng chặp trái rụng khơi
người đâu. biết mấy mùa biệt dạng
tôi về lay lắt cảnh đời tôi
tử sinh một mảng trăng huyền hoặc
xa xanh rờn vọng mãi trong đầu
u minh. kìa những hồn oan khuất
đeo đẳng nhau thêm nỗi cơ cầu
vườn xưa ngai ngái mùi cô tịch
viễn vọng điều chi đến lạ thường
tàn trôi đốm lửa trời rả rích
tiếng gọi đò. khắc khoải. bên sông…
còn chút gì với biển. lòng ta
sóng vỗ liên hồi những tiết điệu
xanh xa tiềm phục gió muôn trùng
biển. xô ta lại thời niên thiếu
bì bõm tập ôm cõi vô cùng
những lượng đời trao như quá tải
dấu chân hằng xóa bãi hằng xa
mười năm. còn chút lòng vụng dại
khi về hít thở suốt lòng ta
tầng tầng đáy phủ thây trầm tích
thiên thu ùa tới vệt sáng mờ
có như rêu bám mảng u tịch
ta. tiếc suông hoài mỗi giấc mơ
vần vũ mây đổi chiều hôn ám
dặm dài chim mỏi tiếng kêu khan
rồi mai ta biết đâu muôn thẳm
biển. xin thâm tạ hết ơn ngần…
thơ tình viết từ trại Z30C
thơ có đôi lời về nhắn nhủ
em xa. thấp thỏm giấc mơ rời
thương ta. chớ học theo người cũ
hóa đá làm chi uổng một đời
ở rừng lâu. ta mang lốt thú
lom khom như tuổi luống về già
đã từng đêm. ta nghe gió hú
lao xao mà tưởng tiếng quê nhà
trông chừng lớp lớp màn bụi đỏ
nỗi nhớ hơn là trăm mũi dao
đâm suốt qua hồn ta. máu rỏ
giọt. giọt đầy lên bóng trăng hao
giọt lệ mờ khắp trời khổ nạn
lũ lượt người lê bước đi đày
thương em. hát khúc sầu lỡ vận
tráng khí còn đôi cánh tay gầy
thì ba năm. đủ tang chồng chết
huống hồ ta chẳng biết ngày về
huống hồ em tuổi xuân sắp hết
cõi còm chi mãi dáng chiều quê
gởi tình theo mỗi lần lạnh bạc
lọn tóc nào đứt. nối. ba sinh
buồn sao đàn rải từng dây lạc
thấp thoáng về kia lũ âm binh
tiếng núi rền căm mùa biệt dạng
niềm đau này chung triệu sinh linh
chẳng đành. nước mắt hồng tuôn cạn
điêu tàn. hoa úa nhụy băng trinh
cơ hàn tội những thân tù rạc
rau hoang. mướp thượng. sống cầm hơi
tình ơi. như buổi đầu chiu chắt
dẫu biết sao cũng tạ ơn đời
thơ ta viết mấy mà cho đủ
giải oan một thưở lắm cơ cầu
đền em. hẹn kiếp lai sinh nữa
gừng cay muối mặn chẳng lìa nhau…
Mùa gọi
húng hắng những cơn ho
dị ứng. lạnh
xứ xa đón giao thừa. tọa thiền
sao ký ức khốn đọa vẫn rờ rỡ
tách trà trên bàn. để nguội
hãy uống nốt những giọt đắng đời ta
dẫu gì. những cánh én đã rợp trời quê nhà
và môi em. nồng. một đóa thắm
tình ơi
nỗi xốn xang những mầm thơ đang nhú
thêm một buổi sinh phần
hàm ân nhau. chúc ngần bóng xế
như cơn mưa đầu mùa
vườn ta trĩu cây đời
thắm ngọt. bùi. chua. chát
tàng cao xâm bóng mát
ấp ủ mầm tinh khôi
tiếng chim lắng bồi hồi
cơn mưa về dào dạt
mưa. mùa sung mẩy hạt
mưa em chứa chan tình
giọt. giọt trắng lung linh
xóa đi trời oan khổ
mười năm. niềm hạnh ngộ
đời còn như giấc mơ
người về theo tiếng thơ
sắt se nghìn thu trước
rờ rỡ trang sách ước
mở lượng đời bao dung
đem ráo riết tin mừng
cơn mưa đầu mùa tới…
trà. giao thừa
chưa thấm ngụm trà xanh
giao thừa đâu đến vội
tình chắt chiu. cũng đành
sợi tóc nào bên gối…
và gió. đêm
gió ơi. cuộn em lại
lỡ khuya tàn chiêm bao
chút tình trần mê mãi
biền biệt trời xanh sao…
dương cầm. xanh
để nhớ PHẠM CHI LAN
nắn nót dương cầm. xanh
căn phòng khuya. huyền hoặc
giấc xưa về tinh anh
hồn nhạc xanh lên mắt…
niệm khúc. lan
thắm. một đóa chi lan
hơn nửa đời hiến tặng
hồn dẫu theo mây ngàn
vẫn ngát say. miền lặng…
trù mật một mùa đời
xum xuê miền đất tới
vàng mùa khao khát. môi
đung đưa ngọn gió hời
rót mật ngầm hồn hậu
tiếp tắp trời đồng ấu
mưa nắng hẹn trùng phùng
vú sữa em tay nâng
nồng nàn lửa lựu. cháy
trăng đến thì con gái
lót ổ những đêm rằm
đất. nôi thanh thản nằm
thiên thu còn ưu ái
gù gật đàn cu ngói
rôm rả tiếng chim quyên
mười năm. giải oan phiền
giú mùa đời trù mật
đón người về tất bật
lòng trải suốt nguồn thương…
