Mai Ninh: ??c C? Ng? qua ?m Nghi Ng?i,
t?p truy?n, nxb H?i Nh V?n, VN, 2005
Ngoi Qu H??ng
Ti ? ??c truy?n ng?n c?a C? Ng? trn ?i t?p ch h?i ngo?i, khng th? ni l nhi?u, ci th b?t g?p m?t tm c?m trng h?p th ? c – nh? cng ng??i b?n nhn ln vm tr?i hiu h?t ma thu v b?ng th?y nh? v? m?t khng gian no ? cn ??y vun trong tr nh?. Nh?ng ??n khi ???c cu?n ?m Nghi Ng?i, ??c su?t 19 truy?n c?a C? Ng?, l?i nh?n r thm: khng gian ?y r?ng v thn quen h?n n?a ??ng th?i c?ng c ??n ??n ?? no, cho nh?ng ng??i s?ng ngoi qu h??ng, nh?y c?m.
?? ch? truy?n trong ngo?c kp v trong ?m Nghi Ng?i m?t s? sng tc kh g?n v?i ty bt hay k, hai th? lo?i d? khi?n c?m xc c?a nhn v?t th?m su vo ng??i ??c. Trong m?t t?p g?m nhi?u truy?n ng?n ??n th?, th??ng ??c gi? t tm ra ???ng ch? n?i gi?a nh?ng cu chuy?n c n?i dung khc bi?t, th? nh?ng cu?n ?m Nghi Ng?i v?n ?? l? m?t m?u s? chung: m?ng mu n?i b?t trn n?n truy?n C? Ng? l t? nh?ng v?t c? v? ln tm tnh di dn. V ?i?u ??c bi?t h?n n?a l nh?ng tm tnh ?y khng m?y lin quan ??n hon c?nh, m?u c?u, ?i?u ki?n sinh s?ng nh? ? trn tr?i d??i nhi?u ngi bt Vi?t Nam khi h? vi?t v? nh?ng ng??i la x? ??n nay. Ni chung, di dn trong ?m Nghi Ng?i t g?p (hay c? l khng) hon c?nh kh kh?n, h? h?i nh?p vo ??i s?ng s? t?i: cng vi?c, ngn ng?, sinh ho?t, giao t?… t?t c? ??u c th? xem l bnh th??ng, c nh?ng thnh cng h?n c? m?c bnh th??ng. R?i tnh yu, r?i hn nhn v?i ng??i cng qu?c t?ch khng cng ging gi?ng ? qu h??ng th? hai ?y ph?n ?ng c?ng ??n r?t t? nhin, ??m th?m, khng v??ng m?c, c c? h?nh phc r?ng ng?i: Hoa ?n l?p lnh. R??u champagne v?i g ty quay sau l? N?a ?m. Con Josiane v th?ng Denis tranh nhau m? qu. M?t ng, m?t Sylvie g?p nhau, say sng snh. (…) ng H?nh ao ??c c Sylvie ng?i bn c?nh mnh lc ny ?? th?m th tnh t?…1
- V?y ?i?u g rt ra hay ?? l?i t? cc cu chuy?n ngoi qu h??ng trong tc ph?m C? Ng??
- Ti tm th?y trn nh?ng dng v?n ?y n?i hoi nh?, s? chnh vnh cng ni?m c ??n di d?c.
Truy?n C? Ng? d c d?n ta l?c vo khu ph? h?n ??n pha sau ngi thnh c? m?t x? B?c Phi l? ho?c, qu?n quanh th? no cu?i cng c?ng ??y ta tr? v? v?i ??c m? m?t chuy?n bay ?p xu?ng Si-Gn quen thu?c, m?t Si-Gn b?c mi bn snh ??ng trong con l?ch gi?a thnh ph? (T?n M?n M?t Chuy?n ?i). Truy?n c m? ra trong m?t qun ?m r??u trn nghing ng?a v?i nh?ng cao b?i gi v?a ng ng?a v nh?ng ?o ph dung v? chi?u ch? r cnh th sau ? l?i tr?i di trn con ???ng th?i th? thi?u c?a m?t qu nh xa bi?t, c l me r?i trn o di v lt th?m chn gu?c m?c (Truy?n C?a H?n). Nh?ng t??ng nh? ?y khng ch? l m?t ci hoi mng lung b?i h?i lng m?n, trong v?n C? Ng? n ngh?n th?, nn h?i, ?m nhi vo mng c: Ti m?t mnh vng v?y, ch?ng ch?i. Khng c ai ?? chia ?? x? n?i nh? dm ti, khng c ai ?? ti x? ?i, ?? ti v?t b?t cho nh? gnh qu kh?. Michel ng?i k? bn, t?nh queo. Lm sao n hi?u n?i v? m?t ?? ??n ??n ??n c?a ti lc ny. N v?n gi? nguyn ci ho h?c c?a k? phiu l?u tm vng ??t l?. Nh? ti ? t?ng c, nh?ng gi? pht ??u, khi ch?a b? n?i nh? hnh h? ??n pht ?in, pht s?t ln[2]. Ci c ??n ?y ???c tc gi? m t? chi li, hnh t??ng cng c?m gic xoy st khng ng?: V th?ng khoi h? d? trong ci ?au nh? th?i b t c?m cy kim gt nh?p nh?p r?i ?m lt vo chi?c m?n b?c m?ng m?. Ch?t l?ng ph?t ra. Nhi. S?. Nh?ng ci t?ng t?ng c?a da b? c?ng, ci nh?ng nh?c c?a th?t b? nn c?ng m?t. S??ng. Tho? mn. Nh? nhm. Ti ch?t nh?n ra n?i nh? c?ng nh? chi?c m?n ??c, c?n ???c gi? cho chn, r?i ph?i ?em kh?i, ?em c?y, n?n cho v? to ra, ?? l? chn r? ngng ngoo c?a n khng cn k?p ?m su vo nh?ng gi?c m?…2.
M no tc gi? ch? ni ??n n?i hoi nh? se s?t trong lng di dn Vi?t, cn c ci ?au ?u lu l?m r?i c?a m?t ng gi ? R?p n??ng thn trn ??t Php:
- C?u ?i ch?i Maroc th?t ?
- Vng, cu?i thng ny.
ng Aziz ng?p ng?ng nhn ti ?ang l?a m?y tri c chua trong c?a ti?m ch?p ph nh? xu c?a ng.
- Ti… ti mu?n nh? c?u m?t chuy?n. , m c?u ??nh ?i th?m nh?ng ?u?
- Ti c?ng ch?a bi?t n?a. Tnh ti thch lang thang…nh?ng c l? ti s? ch?n mi?n nam Maroc.
- V?y th tuy?t qu ! N?u c gh thnh ph? Ouarzazate, c?u ch?p h? ti m?t t?m ?nh nh?
- Ouarzazate n?m ? ?u v?y ng Aziz?
- C?u khng bi?t Ouarzazate , n l c?a ng chnh ?? vo sa m?c. Ngy x?a ti ? ?. Lu l?m r?i…2.
V ?u con ng??i ngng v?ng v? qu kh?, v? m?t ch?n kia ? khng cn l cu?c ??i thi?t th?c hi?n t?i? n?u ch?ng do m?t ph?n t? n?i c ??n; v c?ng v c?m th?y m?t mnh trn con ???ng di xa l?, xa l? v gay g?t n?ng nn ng??i ta m?i ngoi tm m?t bng c? thn cy quen thu?c th?i no. Hoi v?ng v?i c ??n th??ng l c?p bi trng. Ci v?ng t??ng khi?n cho cu?c hnh trnh trn con l? m?i cng n?ng n? kh b??c, d ? l ch?n l?a d?n thn v?n c g v ??nh, h?t h?ng, ??n ??c. H?n nhin, ? bao n?m xui cu?c ??i ??i, trong v?n ch??ng Vi?t n?i c ??n ?y khng ch? xu?t hi?n d??i ngi bt C? Ng?. Nh?ng ? nh?ng trang vi?t ny, n khng ?i qua m?t c?nh ??i, m?t cu chuy?n r?i d?t. C ??n si s?c d??i sng bi?n, v?t v? gi?a thnh ph?, to? loang trn ??i ni. N th? th? g?m nh?m linh h?n m?t thi?u ph? ???ng xun ? truy?n ng?n Xanh M?: Ti ng v?t xu?ng gi??ng. C? ?? nguyn o vy m? giy. C? ?? nguyn tc cu?n r?i trong kh?n qung c?, tc ?? ra che khu?t c? m?t my, che t?i t?m m? m?t n?m thng (…) Ma xun v?n v?, bnh th??ng hay b?t th??ng, v?i ng??i hay v?i ti? Nh?m m?t l?i, mu?n qun h?t, mu?n xo nho, mu?n qut d?n, ?? lm l?i t? ??u, r?i ??t l?i tm h?n m?t ng lo 70 ? thu ?n ??i s?ng v? m?t tri?n ni qu?nh hiu, h?nh phc r?c r? v?t bay ?i m?t ht nh??ng ch? cho nh ?m l?p lo ngy thng trong ??ng V?ng: ng H?nh c? ng?i nh? th?, nhn ph?n sng t? t? l?n d?n ph?n t?i c?a t?ng v?t th? cho ??n khi bng ?m chi?n b?i, tr?n su trong nh?ng k?t t? g?m bn, ng m?i ko ch?n r?i gi??ng, v nh?n ra ti?ng ch tru r?n r?n trong ??u c?ng v?a d?t. Trong truy?n B??m ?m, C? Ng? ? ti tnh bi?n c ??n v?a thnh k? ??ng hnh v?a l con m?t ng??i ngo?i cu?c ng xu?ng b??c chn r?i mn m?i: Paris nhn Tuyn ?i qua b?ng nh?ng con m?t khp h?. M?t dng cm ci, xiu xiu. L?m l?i tr? v? nh? con d?i m bay theo ???ng siu m. L?m l?i leo ln su t?ng l?u. L?m l?i vo nh, khng gy ti?ng ??ng ?? kh?i lm th?c gi?c con, ch? ?? cho v? h m?t nhn…. L?i v?n ? ?y g?i v?ng ti?ng chn Bruce Springsteen trn con ???ng ?m Philadelphia3:
Ti b??c trn ??i l? cho ??n khi chn n?ng nh? ?
ti nghe gi?ng nh?ng ng??i b?n t?t d?n r?i m?t ?i
ban ?m ti c th? nghe mu mnh trong m?ch
?en v th tho nh? m?a
V ?? hon t?t tm tr?ng di dn, tc gi? khng qun ci ph?n th? ba l n?i lao ?ao gi?a hai mi?n ??t. Trong t?p truy?n ?y, ng??i ??c s? g?p m?t ng??i ?n ng Php th? h? chn ?en4, sinh s?ng ? Algrie v?i c? th?i th? ?u h?n nhin trong v??n liu xanh ngt tnh b?n c?a m?y ??a tr? hng xm ?-R?p, v?i tu?i ?i m??i m ??m h?nh phc v? con n?i th? ? ph?n hoa, v?y m sao ng ta khng thot kh?i nh?ng tr?n tr? trong s? l?a ch?n gi?a hai qu h??ng, hai dn t?c? ?? lc ln tu v??t bi?n ??a Trung H?i v? gi?i phng ??t t? Php qu?c kh?i bn tay qun ??c, v?n xao lng khi nh?n ra ??t n??c bn kia bi?n ?ng s?m c?a l?i sau l?ng. ??t n??c bn ny bi?n d?n lng m? ra n?o s?ng, d?ng d?ng l?nh nh?t5. V c ?, m?t ng??i ?n ng Vi?t nhn xe c? ro r?t v tnh bn b? sng Seine nh?ng h?n xoay tr?, ray r?t v? m?t tnh b?n thu? ?i m??i m by gi?, m?y m??i n?m sau, n b? c?ng th?ng ch? ch?c ??t la gi?a hai ??u s?i dy th?c, hai v? tr ??i l?p: bn ?y tn t binh s? quan bi?t phi ch? ?? c?, phi kia k? chi?n th?ng gi?ng vin tuyn hu?n. Nhn v?t ? ??t cu h?i: n?u b?t ng? nhn th?y b?n trong ?m du khch d?o ch?i n?i b? sng th? m?ng ny, n?i m tc gi? g?i m?t cch bi ngi l ch?-ti-ng?i-m-khng-ph?i-c?a-ti, th hai ng gi m?t ? nh?n nheo sau bao n?m thng s? lm g cho ph?i php? ?? r?i t? tr? l?i b?ng ??c m? gi?n d?, ?ng th??ng: Ch? m?t ?i?u m ti h?ng mong m?i, l ??ng th?y c?nh con ci ti h?n th chm gi?t con ci T?o, d ??i v?i nhau, chng l ng??i d?ng, khng rng bu?c tnh ngh?a6.
N?i dung xc tch kh h?u chuy?n ??i, 19 truy?n trong m?t t?p l nhi?u, d ?a s? t??ng ??i ng?n, c truy?n ch? h?n ba trang, nh?ng khng gian m?i m? m ti c?m nh?n th??ng xuyn h?n c? v?n l khung tr?i c?nh v?t Paris. Tc gi? c? ng? ? ? nn Paris ph khng kh th?, r?i nh sng ngy v ?n ?m trn nhi?u mn k?ch ??i d?ng ln trong tc ph?m. Con ng??i sng chi?u h?ng h?c ?u?i b?t xe ?i?n gi? ?i lm gi? tan s?, mtro ?n ? ngo?n ngoo, ??y d?y ng??i ?n xin v th?t nghi?p, mtro d??i h?m che d?u nh?ng v?t th??ng loang l? gim cho c? th? ? m?nh danh nh sng trn m?t ??t. Nh?ng ??ng qun, v?i tc gi? mtro trc tng khi ?m v? v v?n ho gi?a ban ngy ban m?t7. H?m mtro c nh?ng dn nh?c di ??ng: ghi-ta, phong c?m Ty u ?ng u ?ua chen v?i nh?ng ?i?u kn Nam M? v gi?ng a capella c?a c gi du m?c x? Ru-ma-ni. Ng??i ta nhn thp Eiffel cao vt r?c ?n huy?n ho?c trong ?m v ng??i ta c?ng th?y c? nh?ng con ???ng ch?t ch?i lt ? tr?o gt giy, x?n m b?i th?i gian. Paris trong truy?n C? Ng? ??y h?n t?p v mu thu?n, ?? th??ng yu, ch trch v ho ??ng cho d th? no ?i n?a.
Nh?ng c?m nh?n v? ??i s?ng, v? con ng??i d?n nn r?i v? ra trn t?ng trang vi?t m h?u h?t xuyn qua nh?ng cu chuy?n tnh. Vng, tnh yu trn ng?p trong ?m Nghi Ng?i. Mong manh h?n nhin, th? xc d?c tnh, ??m th?m ?am m, l?ng l? nghi k? ??y ?? t?t c? b?n ch?t m?nh m? nh?t trong t?ng v?t l? lng v qu gi ny c?a t?o ho dnh cho con ng??i. C? Ng? ? t?n d?ng con ch?, v?n phong uy?n chuy?n, linh ??ng. Khng ph?i do vi?t v? c ??n hay hoi ni?m m v?n ?y lc no c?ng bu?n hay man mc. C vng mtro-boulot-dodo r?t si n?i t?u vui nh?. C cu?c h?i ng? trong qun c ph khu ph? Latin c?a ?i tnh nhn c?, d d?m l?y h?n nh? v?n thu? hai m??i. C nh?ng cu chuy?n th?c nh? ??i s?ng ?ang x?y ra tr??c m?t, nh?ng c c? ci vi?t huy?n ?o trong truy?n cu?i cng m tc gi? ? dng lm t?a sch. Truy?n ng?n ?m Nghi Ng?i, m?t truy?n vi?t ch?t ch?, mang kh h?u l?, m?t c gi Ty Ban Nha ??ng ???ng ch? khch, m?t chng thanh nin g?c B?c Phi, c?ng thm ?i linh h?n v?t v??ng c?a th?i th? chi?n. Trong ?m ?ng Paris tr?ng ch?t, nh?ng con ng??i ny ? g?p nhau hay khng g?p nhau (bi?t ?u l nh? th?)? V c nn ch?ng ??t thm cu h?i: ta ?ang ? ?u, th?i ?i?m no, ??y c ph?i l th?i c?a chng ta? Hay ch? c?n bi?t ta ?ang r?i gi?a ?m, cng bng t?i ph? ??y nghi ng?i.
Mai Ninh
(cu?i thng 11, 2005)
1 truy?n ??ng V?ng
2 truy?n T?n M?n M?t Chuy?n ?i
3 Streets of Philadelphia, l?i v nh?c c?a Bruce Springsteen, gi?i Oscar 1993 v? nh?c trong phim Philadelphia.
4 Tc gi? C? Ng? ch thch: ng??i Php g?c u, sinh s?ng t?i cc n??c B?c Phi (nh?t l n??c Algrie) t? n?a sau th? k? 19 cho ??n khi cc n??c ny tuyn b? ??c l?p, trong th?p nin 60 c?a th? k? 20.
5 truy?n Chuy?n K? C?a M?t Ng??i Php Bnh Th??ng.
6 truy?n Bn Sng N??c Cu?n.
7 truy?n Lu?n Qu?n Mtro-Boulot-Dodo.
Ngu?n: http://phannguyenartist.blogspot.com/2012/08/co-ngu.html
