???ng t?i không-t? do (k? 2)

Timothy Snyder

Nguy?n Quang A d?ch

CH??NG M?T

CH? NGH?A C� NH�N HAY CH? NGH?A TO�N TR? (2011)

V?i lu?t ??t n??c ch�ng ta s? l�n, nh?ng n� s? di?t vong v?i s? v� lu?t ph�p.

�NJAL�S SAGA, c. 1280

Ai c� th? t?o ra m?t s? ngo?i l? th� l� vua.

�CARL SCHMITT, 1922

Ch�nh ki?n v? t�nh kh�ng th? tr�nh kh?i l� � t??ng r?ng kh�ng c� � t??ng n�o. Nh?ng ng??i trong c?nh n� l? c?a n� ph? nh?n r?ng c�c � t??ng l� quan tr?ng, ch? ch?ng minh r?ng h? ?ang ? trong s? k�m k?p c?a m?t � t??ng h�ng m?nh. Clich� (s�o ng?) c?a ch�nh ki?n v? t�nh kh�ng th? tr�nh kh?i l� �kh�ng c� l?a ch?n thay th? n�o.� ?? ch?p nh?n ?i?u n�y l� ?? ph? nh?n tr�ch nhi?m c� nh�n cho vi?c hi?u r� l?ch s? v� t?o ra thay ??i. Cu?c s?ng tr? th�nh m?t s? m?ng du ??n m?t n?m m? ???c ?�nh d?u tr??c trong m?t l� ??t ???c mua tr??c.

T�nh v?nh vi?n n?y sinh¹ t? t�nh kh�ng th? tr�nh kh?i gi?ng m?t con ma t? m?t x�c ch?t. Phi�n b?n t? b?n ch? ngh?a c?a ch�nh ki?n v? t�nh kh�ng th? tr�nh kh?i, th? tr??ng nh? m?t c�i thay th? cho ch�nh s�ch, g�y ra b?t b�nh ??ng kinh t? l�m x�i m�n ni?m tin v�o s? ti?n b?. Khi t�nh di ??ng x� h?i d?ng l?i, t�nh kh�ng th? tr�nh kh?i nh??ng ???ng cho t�nh v?nh vi?n, v� d�n ch? nh??ng ???ng cho ch? ?? t�i phi?t. M?t nh� t�i phi?t ?ang xe m?t c�u chuy?n v? qu� kh? v� t?i, c� l? v?i s? gi�p ?? c?a c�c � t??ng ph�t x�t, ??a ra s? b?o v? gi? cho nh�n d�n v?i n?i ?au th?t. Ni?m tin r?ng c�ng ngh? ph?c v? t? do m? ???ng cho s? tr�nh di?n c?a h?n ta. Khi s? l�m sao l�ng thay th? s? t?p trung, t??ng lai tan r� trong t�m tr?ng v? m?ng v? hi?n t?i, v� t�nh v?nh vi?n tr? th�nh cu?c s?ng h�ng ng�y. Nh� t�i phi?t ??t ch�n v�o ch�nh tr? th?c t? m?t th? gi?i h? c?u, v� cai qu?n b?ng vi?c vi?n d?n huy?n tho?i v� b?a ra kh?ng ho?ng. Trong nh?ng n?m 2010, m?t ng??i nh? v?y, Vladimir Putin, ?� h? t?ng ng??i kh�c, Donald Trump, t? h? c?u ??n quy?n l?c.

Nga ?� ?i ??n ch�nh ki?n² v? t�nh v?nh vi?n ??u ti�n, v� c�c nh� l�nh ??o Nga b?o v? b?n th�n h? v� c?a c?i c?a h? b?ng vi?c xu?t kh?u n�. T?ng t�i phi?t (oligarch-in-chief), Vladimir Putin, ch?n tri?t gia ph�t x�t Ivan Ilyin nh? m?t ng??i ch? ???ng. Thi s? Czes?aw Mi?osz vi?t trong 1953 r?ng �ch? trong gi?a th? k? th? hai m??i d�n c? c?a nhi?u n??c �u ch�u ?� m?i hi?u, th??ng theo c�ch ch?u ?au kh?, r?ng c�c s�ch tri?t h?c ph?c t?p v� kh� hi?u c� m?t ?nh h??ng tr?c ti?p l�n s? ph?n c?a h?.� V�i trong s? nh?ng s�ch tri?t h?c quan tr?ng ng�y nay ???c Ilyin vi?t tr??c khi �ng ch?t v�o n?m sau khi Mi?osz vi?t c�c d�ng ?�. S? h?i sinh c?a Ivan Ilyin b?i n??c Nga ch�nh th?c trong nh?ng n?m 1990 v� c�c n?m 2000 ?� cho c�ng tr�nh c?a �ng m?t cu?c s?ng th? hai khi ch? ngh?a ph�t x�t ???c th�ch nghi l�m cho ch? ?? t�i phi?t l� c� th?, khi c�c � t??ng c? th? gi�p c�c nh� l�nh ??o chuy?n t? t�nh kh�ng th? tr�nh kh?i sang t�nh v?nh vi?n.

Ch? ngh?a ph�t x�t c?a nh?ng n?m 1920³ v� 1930, th?i ??i c?a Ilyin, c� ba ??c ?i?m c?t l�i: n� ca t?ng � ch� v� b?o l?c h?n l� tr� v� lu?t; n� ?? xu?t m?t l�nh t? v?i m?t m?i quan h? huy?n b� v?i nh�n d�n c?a �ng ta; v� n� m� t? ??c tr?ng s? to�n c?u h�a nh? m?t �m m?u h?n l� nh? m?t t?p h?p c�c v?n ??. ???c l�m s?ng l?i ng�y nay trong ho�n c?nh b?t b�nh ??ng nh? m?t ch�nh ki?n v? t�nh v?nh vi?n, ch? ngh?a ph�t x�t ph?c v? c�c nh� t�i phi?t nh? m?t ch?t x�c t�c cho nh?ng s? qu� ?? kh?i s? th?o lu?n c�ng v� h??ng t?i s? h? c?u ch�nh tr?; kh?i vi?c b? phi?u c� � ngh?a v� h??ng t?i n?n d�n ch? gi?; kh?i lu?t tr? (rule of law [nh� n??c ph�p quy?n]) v� h??ng t?i c�c ch? ?? ??c t�i c� nh�n.

L?ch s? lu�n lu�n ti?p t?c, v� c�c l?a ch?n thay th? lu�n xu?t hi?n. Ilyin ti�u bi?u cho m?t trong nh?ng th? n�y. �ng kh�ng ch? l� nh� t? t??ng ph�t x�t ???c h?i sinh trong th? k? c?a ch�ng ta, m� �ng l� nh� t? t??ng ph�t x�t quan tr?ng nh?t. �ng l� m?t ng??i h??ng d?n tr�n con ???ng t?i t?m ??n kh�ng-t? do, m� d?n t? t�nh kh�ng th? tr�nh kh?i t?i t�nh v?nh vi?n. Vi?c hi?u bi?t c�c � t??ng v� ?nh h??ng c?a �ng, ch�ng ta c� th? nh�n xu?ng ???ng, t�m �nh s�ng v� c�c l?i ra. ?i?u n�y c� ngh?a l� suy ngh? v? m?t l?ch s?: h?i c�c � t??ng t? qu� kh? c� th? quan tr?ng th? n�o trong hi?n t?i, so s�nh th?i ??i to�n c?u h�a c?a Ilyin v?i th?i ??i to�n c?u h�a c?a ch�nh ch�ng ta, nh?n ra r?ng khi ?� nh? b�y gi? c�c kh? n?ng l� c� th?c v� nhi?u h?n hai kh? n?ng. C�i k? v? t? nhi�n c?a m�n che t�nh kh�ng th? tr�nh kh?i l� v?i li?m c?a t�nh v?nh vi?n, nh?ng c� c�c l?a ch?n thay th? ph?i ???c t�m th?y tr??c khi v?i li?m r?t xu?ng. N?u ch�ng ta ch?p nh?n t�nh v?nh vi?n, ch�ng ta hy sinh t�nh c� nh�n, v� s? kh�ng c�n th?y kh? n?ng n?a. T�nh v?nh vi?n l� m?t � t??ng kh�c n�i r?ng kh�ng c� � t??ng n�o.

Khi Li�n X� s?p ?? trong 1991, c�c ch�nh tr? gia M? c� ch�nh ki?n v? t�nh kh�ng th? tr�nh kh?i ?� tuy�n b? s? k?t th�c c?a l?ch s?, trong khi m?t s? ng??i Nga t�m c�c uy quy?n m?i trong m?t qu� kh? ?? qu?c. Khi ???c th�nh l?p trong 1922, Li�n X� th?a k? h?u h?t l�nh th? c?a ?? ch? Nga. ??t ?ai c?a sa ho�ng ?� l?n nh?t tr�n th? gi?i, tr?i t? t�y sang ?�ng t? gi?a ch�u �u ??n b? Th�i b�nh D??ng, v� t? b?c xu?ng nam t? v�ng B?c c?c xu?ng Trung �. Tuy ph?n l?n l� n??c c?a c�c n�ng d�n v� d�n du m?c, c�c t?ng l?p trung l?u v� c�c tr� th?c Nga v�o ??u th? k? th? hai m??i l?u � ??n m?t ?? ch? ???c m?t nh� chuy�n ch? cai tr? ?� c� th? tr? th�nh hi?n ??i h?n v� c�ng b?ng h?n nh? th? n�o.

Ivan Ilyin, sinh ra trong m?t gia ?�nh qu� t?c⁴ trong 1883, l� ?i?n h�nh c?a th? h? �ng nh? m?t thanh ni�n. Trong ??u nh?ng n?m 1900, �ng mu?n n??c Nga tr? th�nh m?t nh� n??c ???c lu?t cai tr?. Sau th?m h?a c?a Chi?n tranh Th? gi?i l?n th? Nh?t v� kinh nghi?m c?a C�ch m?ng Bolshevik 1917, Ilyin tr? th�nh m?t nh� ph?n c�ch m?ng, m?t ng??i ch? tr??ng c�c ph??ng ph�p b?o l?c ch?ng l?i c�ch m?ng, v� v?i th?i gian m?t ch? ngh?a ph�t x�t Kit� ?� mu?n th?ng ch? ngh?a Bolshevik. Trong 1922, v�i th�ng tr??c khi Li�n X� ???c th�nh l?p, �ng b? tr?c xu?t kh?i qu� h??ng �ng. Vi?t ? Berlin, �ng ??a ra m?t c??ng l?nh cho c�c ??i th? c?a Li�n X� m?i, ???c bi?t ??n nh? c�c B?ch v?. C�c b?ch v? n�y l� nh?ng ng??i chi?n ??u ch?ng l?i H?ng Qu�n Bolshevik trong cu?c N?i chi?n Nga d�i v� ??m m�u, v� sau ?�, nh? Ilyin, ?� ?i l?u vong ch�nh tr? ? ch�u �u. Ilyin mu?n h?n ?� tr�nh b�y c�c b�i vi?t c?a �ng nh? s? h??ng d?n cho c�c nh� l�nh ??o Nga m� s? l�n n?m quy?n sau khi Li�n X� k?t th�c. �ng ch?t trong 1954.

Sau khi m?t Li�n bang Nga m?i⁵ n?i l�n t? Li�n X� ?� ch?t trong 1991, cu?n s�ch ng?n c?a Ilyin Nhi?m v? c?a Ch�ng ta b?t ??u l?u h�nh trong c�c l?n xu?t b?n Nga m?i, to�n t?p c?a �ng ???c xu?t b?n, v� c�c � t??ng c?a �ng c� ???c nh?ng ng??i ?ng h? m?nh m?. �ng ?� ch?t b? qu�n l�ng ? Th?y S?; Putin t? ch?c m?t cu?c mai t�ng l?i ? Moscow trong 2005. C�c gi?y t? c� nh�n c?a Ilyin ?� t�m ???c ???ng ??n ??i h?c Bang Michigan; Putin c? m?t s? gi? ?? ?�i l?i ch�ng trong 2006. V�o l�c ?� Putin tr�ch d?n Ilyin trong c�c b�i ph�t bi?u h�ng n?m c?a t?ng th?ng tr??c cu?c h?p to�n th? c?a qu?c h?i Nga. ??y l� c�c b�i ph�t bi?u quan tr?ng, ???c b?n th�n Putin so?n. Trong nh?ng n?m 2010, Putin d?a v�o quy?n uy c?a Ilyin ?? gi?i th�ch v� sao n??c Nga ph?i l�m x�i m�n Li�n �u v� x�m chi?m Ukraine. Khi ???c h?i ?? g?i t�n m?t s? gia, Putin n�u g??ng Ilyin nh? chuy�n gia c?a �ng v? qu� kh?.

Giai c?p ch�nh tr? Nga⁶ theo t?m g??ng Putin. B?c th?y tuy�n truy?n c?a �ng Vladislav Surkov ?� th�ch nghi c�c � t??ng c?a Ilyin v�o th? gi?i media hi?n ??i. Surkov ?� s?p ??t s? l�n n?m quy?n c?a Putin v� tr�ng nom s? c?ng c? media m� b?o ??m s? cai tr? c� v? v?nh vi?n c?a Putin. Dmitry Medvedev, ng??i ??ng ??u h�nh th?c c?a ??ng ch�nh tr? c?a Putin, ?� gi?i thi?u Ilyin cho thanh ni�n Nga. T�n c?a Ilyin ? tr�n m�i c?a c�c l�nh t? c�c ??ng ??i l?p gi?, ??ng C?ng s?n v� ??ng D�n ch? T? do (c?c-H?u) g�p m?t ph?n trong vi?c t?o ra h�nh b�ng b?t ch??c n?n d�n ch? m� Ilyin ?� khuy?n ngh?. Ilyin ???c ng??i ??ng ??u t�a �n hi?n ph�p tr�ch d?n, ngay c? � t??ng c?a �ng r?ng lu?t c� ngh?a l� t�nh y�u d�nh cho m?t l�nh t? th?ng hoa. �ng ???c c�c th?ng ??c v�ng c?a n??c Nga nh?c ??n khi Nga tr? th�nh m?t nh� n??c t?p trung m� �ng ?� ch? tr??ng. Trong ??u 2014, c�c ??ng vi�n c?a ??ng c?m quy?n Nga v� t?t c? c�ng ch?c Nga nh?n ???c m?t s?u t?p c?a c�c xu?t b?n ph?m ch�nh tr? c?a Ilyin t? Kremlin. Trong 2017, TV Nga t? ch?c ng�y k? ni?m th? m?t tr?m c?a C�ch m?ng Bolshevik v?i m?t phim gi?i thi?u Ilyin nh? m?t th?m quy?n ??o ??c.

Ilyin l� m?t ch�nh tr? gia⁷ c� ch�nh ki?n v? t�nh v?nh vi?n. T? t??ng c?a �ng th?ng tr? khi phi�n b?n t? b?n ch? ngh?a c?a ch�nh ki?n v? t�nh kh�ng th? tr�nh kh?i s?p ?? ? n??c Nga trong c�c n?m 1990 v� nh?ng n?m 2000. Khi n??c Nga tr? th�nh m?t ch? ?? ??o t?c c� t? ch?c trong nh?ng n?m 2010, khi s? b?t b�nh ??ng trong n??c ??t c�c t? l? g�y s?ng s?t, ?nh h??ng c?a Ilyin l�n ??nh ?i?m. Cu?c t?n c�ng Nga l�n Li�n �u v� Hoa K? ?� ti?t l?, b?ng vi?c nh?m t?i ch�ng, c�c ??c h?nh ch�nh tr? n�o ?� m� nh� tri?t h?c Ilyin ?� b? qua hay coi khinh: ch? ngh?a c� nh�n, s? th?a k?, s? h?i nh?p, t�nh m?i, s? th?t, s? b�nh ??ng.

�

Ilyin ??u ti�n ?? xu?t c�c � t??ng c?a �ng cho nh?ng ng??i Nga m?t th? k? tr??c, sau C�ch m?ng Nga. Th? m� �ng tr? th�nh m?t nh� tri?t h?c c?a th?i ??i ch�ng ta. Kh�ng nh� t? t??ng th? k? th? hai m??i n�o ???c ph?c h?i theo phong c�ch l?n nh? v?y trong th? k? th? hai m??i m?t, c?ng ch?ng c� ???c ?nh h??ng nh? v?y ??n ch�nh tr? th? gi?i. N?u vi?c n�y kh�ng ???c ?? � ?� l� b?i v� ch�ng ta ? trong c?nh n� l? c?a t�nh kh�ng th? tr�nh kh?i: ch�ng ta tin r?ng c�c � t??ng l� kh�ng quan tr?ng. ?? ngh? v? m?t l?ch s? l� ?? ch?p nh?n r?ng c�i kh�ng quen thu?c c� th? l� quan tr?ng, v� l�m vi?c ?? bi?n c�i kh�ng quen thu?c th�nh quen thu?c.

Ch�nh ki?n c?a ch�ng ta v? t�nh kh�ng th? tr�nh kh?i⁸ d?i l?i c�c ch�nh ki?n ?� c?a nh?ng n?m c?a Ilyin. Gi?ng th?i k? t? cu?i c�c n?m 1980 ??n ??u nh?ng n?m 2010, c?ng th? th?i k? t? cu?i c�c n?m 1880 ??n ??u nh?ng n?m 1910 ?� l� m?t th?i k? to�n c?u h�a. Minh tri?t quy ??c c?a c? hai th?i ??i cho r?ng s? t?ng tr??ng d?a v�o xu?t kh?u s? mang l?i ch�nh tr? ???c khai s�ng v� ch?m d?t s? cu?ng t�n. S? l?c quan n�y ?� s?p ?? trong Chi?n tranh Th? gi?i l?n th? Nh?t v� c�c cu?c c�ch m?ng v� c�c cu?c ph?n c�ch m?ng ti?p sau. B?n th�n Ilyin ?� l� m?t v� d? s?m c?a xu h??ng n�y. M?t ng??i ?ng h? tr? c?a lu?t tr? (rule of law), �ng ?� chuy?n sang c?c H?u trong khi ng??ng m? c�c chi?n thu?t �ng quan s�t ???c ? b�n c?c T?. Benito Mussolini, m?t ng??i t?ng theo c�nh t?, ?� d?n ??u nh?ng k? ph�t x�t c?a �ng trong cu?c H�nh qu�n v? Rome kh�ng l�u sau khi Ilyin b? tr?c xu?t kh?i n??c Nga; nh� tri?t h?c ?� th?y trong Duce (L�nh t?, t?c Mussolini) hy v?ng cho m?t th? gi?i th?i n�t.

Ilyin ?� xem ch? ngh?a ph�t x�t⁹ nh? ch�nh tr? c?a th? gi?i s?p ??n. Trong s? l?u vong trong nh?ng n?m 1920, �ng b?n kho?n r?ng nh?ng ng??i Italia ?� ??n ch? ngh?a ph�t x�t tr??c nh?ng ng??i Nga. �ng t? an ?i b?ng m?t � t??ng r?ng c�c B?ch v? Nga ?� l� s? c?m h?ng cho cu?c ??o ch�nh c?a Mussolini: �phong tr�o B?ch v? v?i t? c�ch nh? v?y l� s�u h?n v� r?ng h?n ch? ngh?a ph�t x�t [Italia].� ?? s�u v� ?? r?ng, Ilyin gi?i th�ch, ??n t? m?t s? ?ng h? c?a lo?i ??o Kit� m� ?�i h?i s? hi?n t? m�u c?a nh?ng k? th� c?a Ch�a. Trong nh?ng n?m 1920 tin r?ng c�c B?ch v? tha h??ng v?n c� th? gi�nh ???c quy?n l?c, Ilyin ?� x?ng h� v?i h? nh? �c�c b?n B?ch v? c?a t�i, nh?ng ng??i ph�t x�t.�

Ilyin b? Adolf Hitler g�y ?n t??ng t??ng t?.¹⁰ M?c d� �ng ?� th?m Italy v� ngh? h� ? Th?y S?, nh� c?a Ilyin gi?a 1922 v� 1938 ? Berlin, n?i �ng l�m vi?c cho m?t vi?n h?c thu?t ???c ch�nh ph? b?o tr?. M? c?a Ilyin l� ng??i ??c, �ng ?� nh?n l�m ph�n t�ch t�m l� v?i Sigmund Freud ? ??c, �ng ?� nghi�n c?u tri?t h?c ??c, v� �ng ?� vi?t b?ng ti?ng ??c c?ng nh? v� th??ng xuy�n nh? �ng vi?t b?ng ti?ng Nga. Trong vi?c l�m h�ng ng�y c?a m�nh �ng bi�n t?p v� vi?t nh?ng nghi�n c?u ph� ph�n v? ch�nh tr? Soviet (A World at the Abyss [M?t Th? gi?i b�n b? V?c th?m] b?ng ti?ng ??c v� The Poison of Bolshevism [Ch?t ??c c?a Ch? ngh?a Bolshevik] b?ng ti?ng Nga, ch?ng h?n, ch? trong n?m 1931). Ilyin xem Hitler nh? m?t ng??i b?o v? n?n v?n minh kh?i ch? ngh?a Bolshevik: F�hrer (l�nh t?), �ng vi?t, ?� �th?c hi?n m?t nhi?m v? to l?n cho to�n b? ch�u �u� b?ng vi?c ch?n c�c cu?c c�ch m?ng th�m n?a theo m� h�nh Nga. Ilyin l?u � v?i s? t�n th�nh r?ng ch? ngh?a b�i do th�i c?a Hitler b?t ngu?n t? � th?c h? c?a c�c B?ch v? Nga. �ng than v�n �ch�u �u kh�ng hi?u phong tr�o X� h?i ch? ngh?a D�n t?c (Nazi).� Ch? ngh?a Nazi tr�n h?t l� m?t �Tinh th?n� m� nh?ng ng??i Nga ph?i c�ng chia s?.

Trong n?m 1938, Ilyin r?i¹¹ n??c ??c sang Th?y S?, n?i �ng s?ng cho ??n khi ch?t trong 1954. �ng ???c h? tr? v? m?t t�i ch�nh ? Th?y S? b?i v? c?a m?t doanh nh�n ??c-M?, v� c?ng ki?m ???c m?t �t ti?n b?ng vi?c tr�nh b�y c�c b�i gi?ng c�ng khai b?ng ti?ng ??c. C?t l�i c?a c�c b�i gi?ng n�y, nh? m?t h?c gi? Th?y S? l?u �, l� n??c Nga kh�ng n�n ???c hi?u nh? m?i nguy c?ng s?n hi?n th?i m� nh? s? c?u r?i Kit� t??ng lai. Theo Ilyin, ph??ng T�y suy ??i ?� gi�ng ch? ngh?a c?ng s?n xu?ng n??c Nga v� t?i. M?t ng�y n??c Nga s? gi?i ph�ng m�nh v� c�c n??c kh�c v?i s? gi�p ?? c?a ch? ngh?a ph�t x�t Kit�. M?t nh� ph� b�nh Th?y s? m� t? ??c tr?ng c�c s�ch c?a �ng nh? �d�n t?c theo ngh?a ch?ng ??i to�n b? ph??ng T�y.�

Quan ?i?m ch�nh tr? c?a Ilyin¹² kh�ng thay ??i khi Chi?n tranh Th? gi?i l?n th? Hai b?t ??u. Nh?ng ng??i quen c?a �ng ? Th?y S? l� nh?ng ng??i c?c H?u: Rudolf Grob tin r?ng Th?y S? n�n b?t ch??c n??c ??c Nazi; Theophil Spoerri thu?c v? m?t nh�m c?m nh?ng ng??i Do th�i v� c�c h?i vi�n h?i Tam ?i?m (Masons); Albert Riedweg l� m?t lu?t s? c�nh-h?u m� anh trai �ng Franz l� c�ng d�n Th?y s? n?i b?t nh?t trong b? m�y h?y di?t Nazi. Franz Riedweg l?y con g�i c?a b? tr??ng chi?n tranh ??c v� ?� gia nh?p SS Nazi. �ng ?� tham gia v�o c�c cu?c ??c x�m chi?m Ba Lan, Ph�p, v� Li�n X�, m� cu?c cu?i c�ng trong s? ?� Ilyin xem nh? m?t phi�n t�a x? ch? ngh?a Bolshevik trong ?� c�c Nazi c� th? gi?i ph�ng nh?ng ng??i Nga.

Khi Li�n X�¹³ th?ng cu?c chi?n tranh v� m?i r?ng ?? ch? c?a n� sang ph??ng t�y trong 1945, Ilyin b?t ??u vi?t cho c�c th? h? ng??i Nga t??ng lai. �ng m� t? ??c tr?ng c�ng tr�nh c?a �ng nh? vi?c th?p s�ng m?t chi?c ?�n nh? trong b�ng t?i d�y ??c. V?i ng?n l?a nh? ?�, c�c nh� l�nh ??o Nga c?a nh?ng n?m 2010 b?t ??u m?t ?�m ch�y l?n.

�

Ilyin ?� nh?t qu�n.¹⁴ C�ng tr�nh l?n ??u ti�n c?a �ng v? tri?t h?c, b?ng ti?ng Nga (1916), c?ng l� c�ng tr�nh l?n cu?i c�ng c?a �ng v? tri?t h?c, trong b?n d?ch ti?ng ??c c?a n� (1946).

C�i t?t duy nh?t¹⁵ trong v? tr?, Ilyin x�c nh?n, l� c�i to�n v?n c?a Ch�a tr??c s? s�ng th?. Khi Ch�a t?o ra th? gi?i, ng�i ?� ??p v? s? Th?t duy nh?t v� to�n b? l� b?n th�n ng�i. Ilyin chia th? gi?i th�nh c�i �tuy?t ??i (categorical),� v??ng qu?c ?� m?t c?a kh�i ni?m ho�n h?o duy nh?t ?�; v� c�i �l?ch s?,� ??i s?ng con ng??i v?i c�c d? ki?n (fact) v� nh?ng ?am m� c?a n�. ??i v?i �ng, th?m k?ch c?a s? t?n t?i l� c�c d? ki?n ?� kh�ng th? ???c r�p l?i th�nh c�i to�n b? c?a Ch�a, c�c ?am m� c?ng ch?ng ???c r�p l?i th�nh m?c ?�ch c?a Ch�a. B?n th�n nh� t? t??ng Rumani E. M. Cioran, m?t th?i l� m?t ng??i bi?n h? cho ch? ngh?a ph�t x�t Kit�, ?� gi?i th�ch kh�i ni?m: tr??c l?ch s?, Ch�a l� ho�n h?o v� b?t di?t; m?t khi ng�i b?t ??u l?ch s?, Ch�a c� v? �?i�n cu?ng, ph?m h?t sai l?m n�y ??n sai l?m kh�c.� Nh? Ilyin di?n ??t: �Khi Ch�a ch�m v�o s? t?n t?i th?c nghi?m ng�i ?� b? t??c m?t s? th?ng nh?t h�i h�a, l� tr� logic, v� m?c ?�ch t? ch?c.�

??i v?i Ilyin, th? gi?i con ng??i ch�ng ta¹⁶ c?a c�c d? ki?n v� c�c ?am m� l� v� ngh?a. Ilyin th?y l� v� ??o ??c r?ng m?t d? ki?n c� th? ???c hi?u trong b?i c?nh l?ch s? c?a n�: �th? gi?i c?a s? t?n t?i th?c nghi?m kh�ng th? ???c bi?n minh v? m?t th?n h?c.� C�c ?am m� l� x?u. Ch�a ?� sai trong s? s�ng th? c?a ng�i b?ng vi?c th? �b?n ch?t x?u xa c?a nh?c d?c.� Ch�a ?� ch?u thua m?t s? th�i th�c �l�ng m?n� b?ng vi?c t?o ra sinh v?t, b?n th�n ch�ng ta b? t�nh d?c th�i th�c. V� nh? th? �n?i dung l�ng m?n c?a th? gi?i th?ng h�nh th?c duy l� c?a t? t??ng, v� t? t??ng nh??ng l?i ch? c?a n� cho m?c ?�ch kh�ng suy ngh?,� t�nh y�u th? x�c. Ch�a ?� b? l?i ch�ng ta gi?a �ch? ngh?a t??ng ??i tinh th?n v� ??o ??c.�

B?ng vi?c l�n �n Ch�a, ¹⁷ Ilyin trao quy?n cho tri?t h?c, hay ch� �t cho m?t nh� tri?t h?c: b?n th�n �ng. �ng gi? l?i t?m nh�n v? m?t �c�i to�n b?� th?n th�nh t?n t?i tr??c s? s�ng t?o ra th? gi?i, nh?ng ?? n� cho b?n th�n �ng ?? ti?t l? n� c� th? ???c l?y l?i nh? th? n�o. Sau khi lo?i b? Ch�a kh?i quang c?nh, b?n th�n Ilyin c� th? ??a ra c�c ph�n x�t v? c�i g� ?ang l� v� c�i g� n�n l�. C� m?t th? gi?i S�ng ??o v� b?ng c�ch n�o ?� n� ph?i ???c chu?c l?i, v� c�ng vi?c thi�ng li�ng n�y s? r?i v�o tay nh?ng ng??i hi?u t�nh tr?ng hi?m nguy�nh? Ilyin v� c�c s�ch c?a �ng.

T?m nh�n n�y l�¹⁸ m?t t?m nh�n to�n tr?. Ch�ng ta n�n mong m?i m?t ?i?u ki?n trong ?� ch�ng ta ngh? v� c?m th?y nh? m?t, m� c� ngh?a l� kh�ng suy ngh? v� c?m th?y ch�t n�o. Ch�ng ta ph?i ng?ng t?n t?i nh? nh?ng con ng??i c� nh�n. �C�i x?u b?t ??u,� Ilyin vi?t, �n?i c� nh�n con ng??i b?t ??u.� Ch�nh t�nh c�ch c� nh�n c?a ch�ng ta ch? ch?ng minh r?ng th? gi?i b? thi?u s�t: �s? ph�n m?nh theo kinh nghi?m c?a s? t?n t?i con ng??i l� m?t ?i?u ki?n sai, t?m th?i, v� kh�ng ?�ng v? m?t si�u h�nh h?c c?a th? gi?i.� Ilyin khinh mi?t c�c t?ng l?p trung l?u, m� x� h?i d�n s? v� ??i s?ng ri�ng t? c?a ch�ng, �ng ngh?, gi? th? gi?i tan v? v� ng?n Ch�a ??n g?n. ?? thu?c v? m?t t?ng l?p x� h?i, m� ??a ra s? ti?n b? x� h?i cho c�c c� nh�n, l� lo?i con ng??i t?i t? nh?t: �??ng c?p n�y t?o th�nh ch�nh m?c th?p nh?t c?a s? t?n t?i x� h?i.�

�

Gi?ng t?t c? s? tr�i ??o ??c,¹⁹ ch�nh ki?n v? t�nh v?nh vi?n b?t ??u b?ng vi?c ??a ra m?t ngo?i l? cho ch�nh n�. T?t c? nh?ng th? kh�c trong s? s�ng th? c� th? l� x?u, nh?ng t�i v� nh�m c?a t�i l� t?t, b?i v� t�i l� ch�nh t�i v� nh�m c?a t�i l� c?a t�i. Nh?ng ng??i kh�c c� th? b? l?n l?n v� b? m� m?n b?i c�c d? ki?n v� c�c ?am m� c?a l?ch s?, nh?ng d�n t?c t�i v� b?n th�n t�i duy tr� m?t s? v� t?i ti?n-l?ch s?. V� c�i t?t duy nh?t l� ph?m ch?t v� h�nh n�y m� ? b�n trong ch�ng ta, ch�nh s�ch duy nh?t l� ch�nh s�ch b?o v? s? v� t?i c?a ch�ng ta, b?t ch?p chi ph�. Nh?ng ng??i ch?p nh?n ch�nh ki?n v? t�nh v?nh vi?n kh�ng k? v?ng ?? s?ng l�u h?n, h?nh ph�c h?n, hay cu?c s?ng th�nh c�ng h?n. H? ch?p nh?n s? ?au kh? nh? m?t d?u hi?u c?a t�nh ?�ng ??n n?u h? ngh? r?ng nh?ng ng??i kh�c c� t?i b? ?au kh? h?n. Cu?c ??i l� kinh t?m, t�n b?o, v� ng?n; ni?m vui th�ch c?a cu?c s?ng l� n� c� th? ???c l�m cho kinh t?m h?n, t�n b?o h?n, v� ng?n h?n cho nh?ng ng??i kh�c.

Ilyin t?o ra m?t ngo?i l?²⁰ cho n??c Nga v� cho nh?ng ng??i Nga. S? v� t?i Nga ???c �ng tuy�n b? ?� kh�ng th? quan s�t ???c tr�n th? gi?i. Ch�nh h�nh ??ng ch?ng minh ??c tin c?a Ilyin h??ng t?i nh�n d�n c?a ri�ng �ng: s? c?u r?i ?�i h?i s? th?y n??c Nga nh? n� ?� kh�ng l�. V� c�c d? ki?n c?a th? gi?i ch? l� m?nh v?n th?i n�t c?a s? s�ng th? th?t b?i c?a Ch�a, s? th?y th?t l� s? chi�m nghi?m v? c�i v� h�nh. Corneliu Codreanu, nh� s�ng l?p c?a m?t ch? ngh?a ph�t x�t Rumani h? h�ng, th?y Archangel Michael trong nh� t� v� ghi l?i t?m nh�n c?a �ng trong v�i d�ng. M?c d� Ilyin c?i trang � t??ng c?a �ng v? s? chi�m nghi?m trong v�i cu?n s�ch, n� th?c s? kh�ng nhi?u h?n th?: �ng th?y d�n t?c c?a ri�ng �ng nh? ?�ng ??n, v� s? tinh khi?t c?a t?m nh�n ?� l� quan tr?ng h?n b?t c? th? g� nh?ng ng??i Nga th?c s? ?� l�m. D�n t?c, �tinh khi?t v� kh�ch quan,� l� c�i nh� tri?t h?c th?y khi �ng l�m m� b?n th�n m�nh.

S? v� t?i l?y m?t h�nh th?c sinh h?c ??c th�. ²¹ C�i Ilyin th?y ?� l� m?t th�n th? Nga trinh b?ch. Gi?ng nh?ng k? ph�t x�t v� nh?ng ng??i ??c ?o�n kh�c th?i �ng, Ilyin kh?ng kh?ng r?ng d�n t?c �ng l� m?t sinh v?t, �m?t c? th? c?a t? nhi�n v� linh h?n,� m?t ??ng v?t trong V??n ??a ?�ng (Eden) m� kh�ng c� t?i t? t�ng. Ai thu?c v? b�n trong c? th? Nga ?� kh�ng ph?i ?? c� nh�n quy?t ??nh, v� c�c t? b�o kh�ng quy?t ??nh li?u ch�ng thu?c v? m?t th�n th? hay kh�ng. V?n h�a Nga, Ilyin vi?t, t? ??ng mang l?i �s? ?o�n k?t anh em� ? b?t c? ?�u quy?n l?c Nga m? r?ng. Ilyin vi?t v? �nh?ng ng??i Ukrainia� trong c�c d?u ngo?c k�p, b?i v� �ng ph? nh?n s? t?n t?i c?a h? b�n ngo�i c? th? Nga. ?? n�i v? Ukraine l� m?t k? th� truy?n ki?p c?a n??c Nga. Ilyin coi l� nghi?m nhi�n r?ng m?t n??c Nga h?u-Soviet s? g?m c? Ukraine.

Ilyin ngh?²² r?ng quy?n l?c Soviet ?� t?p trung t?t c? n?ng l?c Sa t?ng c?a t�nh th?c t? (t�nh th?c d?a tr�n d? ki?n-factuality) v� ?am m� v�o m?t ch?. Th? m� �ng cho r?ng th?ng l?i c?a ch? ngh?a c?ng s?n cho th?y r?ng n??c Nga v� t?i nhi?u h?n thay v� �t h?n. Ch? ngh?a c?ng s?n, �ng ki�n ??nh, l� m?t s? quy?n r? c?a nh?ng ng??i n??c ngo�i v� l�m b?t r? nh?ng ng??i Nga m� Ilyin g?i l� �nh?ng ng??i Tarzan.� H? ham mu?n h�m hi?p n??c Nga trinh b?ch ch�nh x�c b?i v� n� ?� ch�n th?t v� y?u ?u?i. Trong 1917, nh?ng ng??i Nga ?� ??n gi?n l� qu� t?t ?? kh�ng c? h�ng h�a t?i l?i ??n t? ph??ng T�y. B?t ch?p nh?ng s? c??p b�c c?a c�c nh� l�nh ??o Soviet, nh?ng ng??i Nga ?� gi? l?i m?t t�nh t?t kh�ng th? c?m th?y ???c. Kh�ng gi?ng ch�u �u v� n??c M? ch?p nh?n c�c d? ki?n v� c�c ?am m� c?a cu?c s?ng, n??c Nga ?� gi? l?i m?t �Tinh th?n� c? b?n g?i l?i t�nh to�n b? c?a Ch�a. �D�n t?c kh�ng ph?i l� Ch�a,� Ilyin vi?t, �nh?ng s?c m?nh c?a linh h?n c?a n� l� t? Ch�a.�

Khi Ch�a s�ng t?o ra th? gi?i,²³ b?ng c�ch n�o ?� n??c Nga ?� tr?n tho�t l?ch s? v� v?n ? trong t�nh v?nh vi?n. Qu� h??ng c?a Ilyin, �ng ngh?, v� th? ?� tho�t ???c d�ng ch?y th?i gian v? ph�a tr??c v� s? t�ch l?y tai n?n v� l?a ch?n m� �ng th?y kh�ng th? ch?u ??ng n?i. N??c Nga thay v�o ?� ?� tr?i qua c�c chu k? l?p l?i c?a m?i ?e d?a v� s? ph�ng th?. M?i th? x?y ra ph?i l� m?t cu?c t?n c�ng t? th? gi?i b�n ngo�i ch?ng l?i n??c Nga v� t?i, hay m?t s? ?�p l?i Nga ???c bi?n minh v?i m?t m?i ?e d?a nh? v?y. Trong m?t s? ?? nh? v?y l� d? cho Ilyin, ng??i bi?t �t v? l?ch s? Nga th?c s?, ?? n?m ???c h�ng th? k? trong c�c c?m t? ??n gi?n. C�i m?t s? gia c� th? th?y nh? s? lan ra c?a quy?n l?c t? Moscow sang b?c � v� n?a ch�u �u [nh? s? x�m l?n] ??i v?i Ilyin ?� ch?ng l� g� h?n �s? t?-v?.� Theo Ilyin, m?i tr?n chi?n t?ng ???c nh?ng ng??i Nga chi?n ??u ??u l� ph�ng th?. N??c Nga lu�n lu�n l� n?n nh�n c?a m?t �s? bao v�y l?c ??a� c?a ch�u �u. Nh? Ilyin th?y c�c v?n ??, �d�n t?c Nga, k? t? khi c?i ??o ho�n to�n sang ??o Kit�, c� th? t�nh ??n g?n m?t ng�n n?m c?a s? ?au kh? l?ch s?.� N??c Nga ch?ng l�m g� sai c?; ?i?u sai ?� ch? c� th? ???c g�y ra cho n??c Nga. C�c d? ki?n (s? th?c-fact) kh�ng quan tr?ng v� tr�ch nhi?m bi?n m?t.

�

Tr??c C�ch m?ng Bolshevik,²⁴ Ilyin l� m?t sinh vi�n lu?t v� m?t ng??i tin v�o s? ti?n b?. Sau 1917, m?i th? ??u c� v? c� th? v� m?i th? ??u ???c ph�p. T�nh tr?ng v� ph�p lu?t t? c?c T?, Ilyin ngh?, l? ra ?� b? m?t t�nh tr?ng v� ph�p lu?t c�n l?n h?n t? c?c H?u v??t qu�. Trong c�ng tr�nh ch�n mu?i c?a �ng, Ilyin nh? th? mi�u t? t�nh tr?ng v� ph�p lu?t Nga nh? ??c h?nh y�u n??c. �Th?c t?,� �ng vi?t, �r?ng ch? ngh?a ph�t x�t l� m?t s? chu?c l?i qu� m?c c?a s? v� ?o�n y�u n??c.� T? Nga proizvol (????????), s? v� ?o�n, ?� lu�n lu�n l� b�te noire c?a c�c nh� c?i c�ch Nga [b? c�c nh� c?i c�ch Nga ??c bi?t gh�t]. Trong vi?c mi�u t? proizvol nh? y�u n??c, Ilyin ?� quay sang ch?ng l?i c?i c�ch ph�p l� v� thay v�o ?� th�ng b�o r?ng ch�nh tr? ph?i theo t�nh th?t th??ng c?a m?t nh� cai tr? duy nh?t.

Vi?c Ilyin d�ng t? Nga²⁵ spasitelnii (????????????) cho �c?u r?i,� spasitelnii, ?� th? m?t � ngh?a t�n gi�o s�u s?c v�o ch�nh tr?. Gi?ng nh?ng k? ph�t x�t kh�c, nh? Adolf Hitler trong Mein Kampf, �ng ?� bi?n c�c � t??ng Kit� v? s? hy sinh v� s? c?u r?i theo h??ng c�c m?c ?�ch m?i. Hitler cho r?ng �ng s? c?u r?i th? gi?i cho m?t Ch�a l?nh nh?t b?ng vi?c gi?i tho�t n� kh?i nh?ng ng??i Do th�i. �V� nh? th? t�i ?ang h�nh ??ng nh? ??ng s�ng t?o to�n n?ng mu?n,� Hitler vi?t. �Trong ch?ng m?c t�i ki?m ch? nh?ng ng??i Do th�i, t�i ?ang l�m c�ng vi?c c?a Ch�a tr?i.� T? Nga spasitelnii th??ng ???c m?t Kit� h?u Ch�nh th?ng gi�o d�ng cho s? gi?i tho�t c�c t�n ?? b?i s? hy sinh c?a ??ng Christ tr�n Calvary [??i H�o hi?p n?i ng�i b? ?�ng ?inh tr�n th?p gi�]. C�i Ilyin mu?n n�i l� n??c Nga c?n m?t ch�a c?u th? m� s? �hy sinh h�o hi?p� ?? m�u c?a nh?ng ng??i kh�c ?? chi?m quy?n l?c. M?t cu?c ??o ch�nh ph�t x�t l� m?t �h�nh ??ng c?u r?i,� b??c ??u ti�n h??ng t?i s? tr? l?i t�nh to�n b? cho v? tr?.

Nh?ng ng??i ?� c?u²⁶ th? gi?i b? thi?u s�t c?a Ch�a, ph?i b? qua c�i Ch�a n�i v? t�nh y�u th??ng. Jesus ?� ch? d?n c�c m�n ?? c?a ng�i r?ng, sau s? y�u th??ng Ch�a, quy lu?t quan tr?ng nh?t l� y�u th??ng l�ng gi?ng c?a m�nh. Trong truy?n ng? ng�n v? ng??i Samaritan T?t b?ng, Jesus nh?c ??n Leviticus 19:33�34: �V� n?u m?t ngo?i ki?u t?m tr� v?i c�c con trong x? c�c con, c�c con ??ng ?c hi?p h?. M� ngo?i ki?u t?m tr� v?i c�c con ph?i ???c xem nh? ng??i b?n x? ???c sinh ra gi?a c�c con, v� c�c con ph?i y�u th??ng ng??i ?� nh? ch�nh m�nh; v� c�c con ?� t?ng l� ki?u d�n trong x? Ai C?p: Ta l� CH�A TR?I ??c Ch�a c?a c�c con.� ??i v?i Ilyin kh�ng c� l�ng gi?ng n�o. T�nh c� nh�n l� th?i n�t v� t?m b?, v� s? li�n l?c c� � ngh?a duy nh?t l� t�nh to�n b? th?n th�nh ?� m?t. Ch?ng n�o th? gi?i c�n b? v?, vi?c y�u th??ng Ch�a c� ngh?a l� m?t cu?c ??u tranh li�n t?c �ch?ng l?i c�c k? th� c?a tr?t t? th?n th�nh tr�n tr�i ??t.� L�m b?t c? th? g� tr? gia nh?p cu?c chi?n tranh n�y l� l�m ?i?u �c: �Ai, m� ch?ng l?i cu?c ??u tranh h�o hi?p ch?ng l?i �c qu?, b?n th�n ng??i ?� l� �c qu?.� ??c tin ?� c� ngh?a l� chi?n tranh: �L?i c?u nguy?n c?a ng??i h�y l� thanh ki?m v� thanh ki?m c?a ng??i h�y l� m?t l?i c?u nguy?n!�

B?i v� th? gi?i ??y t?i l?i²⁷ v� Ch�a v?ng m?t, chi?n s? c?a ng�i ph?i n?i l�n t? v??ng qu?c kh�ng th?i n�t n�o ?� ngo�i l?ch s?. �Quy?n l?c,� Ilyin t??ng t??ng, �t? n� ??n v?i ng??i ?�n �ng m?nh m?.� M?t ng??i xu?t hi?n t? kh�ng ?�u c?, v� nh?ng ng??i Nga s? nh?n ra ??ng c?u th? c?a h?: �Ch�ng ta s? ch?p nh?n t? do c?a ch�ng ta v� c�c lu?t c?a ch�ng ta t? nh� �i qu?c Nga m� d?n n??c Nga ??n s? c?u r?i.� N?i l�n t? s? h? c?u, ??ng c?u th? coi th??ng c�c d? ki?n c?a th? gi?i v� t?o ra m?t huy?n tho?i quanh b?n th�n m�nh. B?ng vi?c v�c g�nh n?ng c?a nh?ng ?am m� c?a nh?ng ng??i Nga, �ng chuy?n �b?n ch?t x?u xa c?a nh?c d?c� th�nh m?t s? th?ng nh?t v? ??i. L�nh t? s? l� �ng??i ?? nam t�nh,� nh? Mussolini. �ng �khi?n m�nh tr? n�n c?ng r?n trong vi?c ph?ng s? c�ng b?ng v� nam t�nh. �ng ???c g�y c?m h?ng b?i tinh th?n to�n th? h?n l� b?i m?t ??ng c? c� nh�n hay ??ng ph�i. �ng ??ng m?t m�nh v� ?i m?t m�nh b?i v� �ng th?y t??ng lai c?a ch�nh tr? v� bi?t c�i g� ph?i ???c l�m.� Nh?ng ng??i Nga s? qu? tr??c �c? th? s?ng c?a n??c Nga, ph??ng ti?n c?a s? t?-chu?c t?i.�

??ng c?u th? ch?n²⁸ t�nh th?c, h??ng d?n ?am m�, v� t?o ra huy?n tho?i b?ng vi?c ra l?nh t?n c�ng ch?ng l?i m?t k? th� ???c ch?n. M?t k? ph�t x�t khinh b? b?t c? ch�nh ki?n n�o b�n r? v�o x� h?i (c�c s? th�ch c?a n�, c�c l?i �ch c?a n�, c�c t?m nh�n c?a n� v? t??ng lai, c�c quy?n c?a c�c th�nh vi�n c?a n�, v� v�n v�n). Ch? ngh?a ph�t x�t b?t ??u kh�ng ph?i v?i m?t ?�nh gi� v? c�i g� ? b�n trong, m� t? m?t s? b�c b? c�i ? b�n ngo�i. Th? gi?i b�n ngo�i l� t? li?u ngu?n v?n h?c cho m?t h�nh ?nh k? th� ???c m?t nh� ??c t�i v? ra. ?i theo nh� l� lu?n ph�p l� Nazi Carl Schmitt, Ilyin ??nh ngh?a ch�nh tr? nh? �ngh? thu?t c?a vi?c nh?n di?n v� v� hi?u h�a k? th�.� Ilyin nh? th? b?t ??u b�i b�o �V? ch? ngh?a D�n t?c Nga� c?a �ng v?i l?i x�c nh?n ??n gi?n r?ng �N??c Nga qu?c gia c� c�c k? th�.� Th? gi?i b? thi?u s�t ?� ph?i ch?ng n??c Nga b?i v� n??c Nga l� ngu?n duy nh?t c?a t�nh to�n b? th?n th�nh.

??ng c?u th? c� ngh?a v?²⁹ ?? ti?n h�nh chi?n tranh v� quy?n ?? ch?n cu?c chi?n tranh n�o. Ilyin tin r?ng chi?n tranh ???c bi?n minh khi �tri th?c tinh th?n c?a qu?c gia b? ?e d?a,� m� s? lu�n lu�n b? cho ??n khi t�nh c� nh�n ch?m d?t. Ti?n h�nh chi?n tranh ch?ng l?i c�c k? th� c?a Ch�a l� ?? b�y t? s? v� t?i. L�m chi?n tranh (kh�ng ph?i l�m t�nh) l� s? gi?i tho�t ph� h?p c?a s? ?am m�, b?i v� n� kh�ng g�y nguy hi?m cho m� b?o v? t�nh trinh nguy�n c?a c? th? d�n t?c. Trong nh?ng n?m 1930, nh?ng k? ph�t x�t Rumani ?� h�t v? �nh?ng b? ng?c b?c th�p v� nh?ng linh h?n [hoa] hu?-tr?ng.� B?ng vi?c h??ng d?n ng??i kh�c ?? m�u, ??ng c?u th? c?a n??c Nga s? k�o t?t c? n?ng l??ng t�nh d?c c?a n??c Nga v�o b?n th�n �ng, v� h??ng d?n s? gi?i tho�t n�. Chi?n tranh ch? l� �s? d�i d?� m� Ilyin t�n th�nh, m?t s? li�n l?c huy?n b� c?a c? th? c�n trinh v� ??ng c?u th? thu?c th? gi?i b�n kia. �S? ?am m� th?t l� b?o l?c ph�t x�t, thanh g??m d�ng l�n m� c?ng l� m?t ng??i c?u nguy?n ?ang qu?.

�

�M?i th? b?t ??u³⁰ trong th?n b� v� k?t th�c trong ch�nh tr?,� nh? nh� th? Charles P�guy nh?c nh? ch�ng ta. T? t??ng c?a Ilyin b?t ??u v?i m?t s? chi�m nghi?m v? Ch�a, t�nh d?c, v� s? th?t trong 1916, v� m?t th? k? sau k?t th�c nh? ch�nh th?ng gi�o c?a Kremlin v� s? bi?n minh cho chi?n tranh ch?ng l?i Ukraine, Li�n �u, v� Hoa K?.

S? ph� h?y lu�n lu�n l� d? h?n s? t?o th�nh. Ilyin ?� th?y kh� ?? l�m r� h�nh th?c th? ch? m� m?t n??c Nga ???c chu?c t?i s? l?y�v� c�c v?n ?? ch?a ???c gi?i quy?t c?a �ng �m ?nh c�c nh� l�nh ??o c?a n??c Nga ng�y nay. V?n ?? ch�nh trong s? c�c v?n ?? n�y l� t�nh l�u b?n c?a nh� n??c Nga. C�c ??nh ch? ph�p lu?t, m� cho ph�p s? k? th?a quy?n l?c, cho ph�p c�c c�ng d�n h�nh dung m?t t??ng lai n?i c�c l�nh t? thay ??i nh?ng nh� n??c v?n c�n. Ch? ngh?a ph�t x�t, tuy v?y, l� v? m?t s? li�n l?c thi�ng li�ng v� v?nh vi?n gi?a ??ng c?u th? v� nh�n d�n c?a ng�i. M?t k? ph�t x�t tr�nh b�y c�c ??nh ch? v� c�c lu?t nh? c�c r�o c?n th?i n�t gi?a l�nh t? v� nh�n d�n m� ph?i ???c tr�nh n� hay b? ph� h?y.

Ilyin ?� th? thi?t k?³¹ m?t h? th?ng ch�nh tr? Nga, nh?ng c�c ph�c h?a c?a �ng ch?ng bao gi? c� th? v??t qu� c�u ?? h?c b�a n�y. �ng ?� c? g?ng gi?i quy?t v?n ?? v? m?t ng? ngh?a b?ng vi?c coi nh�n c�ch c?a ??ng c?u th? nh? m?t ??nh ch?. ??ng c?u th? n�n ???c coi nh? �l�nh t?� (???????? [gosudar�]), �ng??i ??ng ??u nh� n??c,� �nh� ??c t�i d�n ch?,� v� �nh� ??c t�i d�n t?c,� m?t b? s?u t?p t??c v? g?i nh? l?i c�c l�nh t? ph�t x�t c?a c�c n?m 1920 v� 1930. ??ng c?u th? s? ch?u tr�ch nhi?m v? t?t c? c�c ch?c n?ng h�nh ph�p, l?p ph�p, v� t? ph�p, v� ch? huy c�c l?c l??ng v? trang. Nga s? l� m?t nh� n??c t?p trung v?i kh�ng ??n v? li�n bang n�o. Nga kh�ng n�n l� m?t nh� n??c ??c-??ng nh? c�c ch? ?? ph�t x�t c?a c�c n?m 1930 ?� l�. M?t ??ng l� qu� nhi?u. Nga n�n l� m?t nh� n??c zero-??ng, ???c chu?c t?i ch? b?i m?t ng??i. C�c ??ng n�n t?n t?i, theo Ilyin, ch? ?? gi�p nghi th?c h�a c�c cu?c b?u c?.

Vi?c cho ph�p nh?ng ng??i Nga³² b? phi?u trong c�c cu?c b?u c? t? do, Ilyin ngh?, l� gi?ng vi?c cho ph�p c�c ph�i thai ?? ch?n lo�i c?a ch�ng. Vi?c b? phi?u v?i m?t phi?u k�n cho ph�p c�c c�ng d�n ?? ngh? v? b?n th�n h? nh? c�c c� nh�n, v� b?ng c�ch ?y x�c nh?n ??c t�nh x?u xa c?a th? gi?i. �Nguy�n t?c c?a n?n d�n ch? l� con ng??i nguy�n t? v� tr�ch nhi?m,� v� nh? th? t�nh c� nh�n ph?i b? khu?t ph?c b?i c�c t?p qu�n ch�nh tr? m� k�ch th�ch v� duy tr� t�nh y�u t?p th? c?a nh?ng ng??i Nga cho ??ng c?u th? c?a h?. Nh? th? �ch�ng ta ph?i lo?i b? s? hi?u m�y m�c v� s? h?c v? ch�nh tr?� c?ng nh? �ni?m tin m� qu�ng v�o s? phi?u v� t?m quan tr?ng ch�nh tr? c?a n�.� Vi?c b? phi?u ph?i th?ng nh?t qu?c gia trong m?t c? ch? khu?t ph?c. C�c cu?c b?u c? n�n l� c�ng khai, v� c�c l� phi?u ???c k�.

Ilyin h�nh dung x� h?i³³ nh? m?t c?u tr�c c�ng ty, n?i m?i ng??i v� m?i nh�m gi? m?t ch? x�c ??nh. S? kh�ng c� s? ph�n bi?t n�o gi?a nh� n??c v� d�n c?, m� ?�ng h?n �s? th?ng nh?t tinh th?n-h?u c? c?a ch�nh ph? v?i nh�n d�n, v� nh�n d�n v?i ch�nh ph?.� ??ng c?u th? s? ??ng m?t m�nh tr�n ??nh cao, v� c�c t?ng l?p trung l?u s? n?m b?p d??i ?�y, d??i s?c n?ng c?a m?i ng??i kh�c. Theo c�ch n�i th�ng th??ng, c�c t?ng l?p trung l?u l� ? gi?a b?i v� m?i ng??i l�n (v� r?t) qua h?. Vi?c ??t c�c t?ng l?p trung l?u ? d??i ?�y l� ?? kh?ng ??nh s? ?�ng ??n c?a s? b?t b�nh ??ng. T�nh di ??ng x� h?i b? lo?i tr? ngay t? ??u.

M?t � t??ng, m� Ilyin d? ??nh nh? ph�t x�t, nh? th? cho ph�p v� bi?n minh ch? ?? t�i phi?t, s? cai tr? c?a �t ng??i gi�u c�nh? ? n??c Nga trong nh?ng n?m 2010. N?u m?c ?�ch c?a nh� n??c l� ?? b?o t?n s? gi�u c� c?a ??ng c?u th? v� c�c b?n c?a �ng ta, th� lu?t tr? (rule of law) l� kh�ng th? c� ???c. Kh�ng c� lu?t tr?, l� kh� ki?m ti?n ?? cho ph�p cu?c s?ng t?t ??p h?n. Kh�ng c� ti?n b? x� h?i, kh�ng c�u chuy?n n�o v? t??ng lai c� v? h?p l�. ?i?m y?u c?a ch�nh s�ch nh� n??c khi ?� l� t�nh l?i m?i li�n l?c c?a m?t l�nh t? v?i nh�n d�n c?a �ng nh? huy?n b�. Thay cho vi?c cai qu?n, l�nh t? t?o ra kh?ng ho?ng v� s? bi?u di?n. Lu?t ng?ng bi?u th? c�c chu?n m?c trung l?p cho ph�p ti?n b? x� h?i, v� c� ngh?a l� s? l? thu?c v�o status quo (hi?n tr?ng): quy?n ?? xem, ngh?a v? ?? ???c gi?i tr�.

Ilyin s? d?ng t? �lu?t,�³⁴ nh?ng �ng kh�ng t�n th�nh lu?t tr?. V?i �lu?t� �ng mu?n n�i m?i quan h? gi?a t�nh ??ng b�ng c?a ??ng c?u th? v� v� s? ngoan ngo�n tu�n theo c?a m?i ng??i kh�c. L?n n?a, m?t � t??ng ph�t x�t t? ra l� thu?n ti?n cho m?t ch? ?? t�i phi?t ?ang n?i l�n. Ngh?a v? y�u c?a qu?n ch�ng Nga l� ?? chuy?n m?i t�y h?ng c?a ??ng c?u th? th�nh m?t � th?c v? ngh?a v? ph�p l� v? ph?n h?. T?t nhi�n, ngh?a v? ?� kh�ng c� ?i c� l?i. Nh?ng ng??i Nga c� m?t �s? s?p x?p ??c bi?t c?a linh h?n� m� cho ph�p h? k�m n�n l� tr� c?a ch�nh h? v� ch?p nh?n �lu?t trong tim ch�ng ta.� V?i ?i?u n�y Ilyin hi?u s? k�m n�n l� tr� c� nh�n ?? ?ng h? s? ph?c t�ng qu?c gia. V?i ??ng c?u th? ch? huy m?t h? th?ng nh? v?y, n??c Nga s? b�y t? �s? ??ng nh?t si�u h�nh c?a t?t c? d�n t?c c?a c�ng qu?c gia.�

D�n t?c Nga,³⁵ ???c tri?u t?p cho chi?n tranh c?p b�ch ch?ng c�c m?i ?e d?a tinh th?n, l� m?t sinh v?t ???c th?n th�nh h�a b?i s? ph?c t�ng c?a n� v?i m?t l�nh t? ??c ?o�n n?i l�n t? s? h? c?u. ??ng c?u th? s? t? v�c g�nh n?ng ?? h?y b? t?t c? c�c d? ki?n v� c�c ?am m�, b?ng c�ch ?y l�m cho v� ngh?a b?t k? kh�t v?ng n�o c?a b?t k? c� nh�n Nga n�o ?? th?y hay c?m th?y hay thay ??i th? gi?i. Ch? c?a m?i ng??i Nga trong c?u tr�c c�ng ty ???c c? ??nh nh? m?t t? b�o trong m?t c? th?, v� m?i ng??i Nga tr?i nghi?m s? b?t ??ng n�y nh? t? do. ???c ??ng c?u th? th?ng nh?t, c�c t?i l?i c?a h? ???c r?a s?ch trong m�u c?a nh?ng k? kh�c, nh?ng ng??i Nga s? ch�o m?ng Ch�a quay l?i s? s�ng t?o c?a ng�i. Ch? ngh?a to�n tr? Kit� ph�t x�t l� m?t l?i m?i Ch�a quay l?i th? gian v� gi�p n??c Nga ch?m d?t l?ch s? ? m?i n?i.

Ilyin ??t m?t con ng??i³⁶ v�o vai tr� c?a ??ng Christ th?t, ?�i h?i ph� v? c�c lu?t y�u th??ng nh�n danh Ch�a. Trong vi?c l�m v?y, �ng l�m m? ???ng ranh gi?i gi?a c�i l� nh�n ??o v� c�i l� kh�ng, v� gi?a c�i l� c� th? v� c�i l� kh�ng. Huy?n t??ng v? m?t n??c Nga v� t?i v?nh vi?n g?m huy?n t??ng v? m?t ??ng c?u th? v� t?i v?nh vi?n, m� kh�ng l�m g� sai v� v� th? s? kh�ng ch?t. Ilyin kh�ng th? tr? l?i c�u h?i v? ai c� th? k? nghi?p ??ng c?u th?, v� vi?c l�m v?y s? bi?n ??ng c?u th? th�nh m?t con ng??i b? gi� v� ch?t, m?t ph?n c?a v? tr? thi?u s�t ch?ng k�m nh?ng ng??i c�n l?i ch�ng ta. N�i c�ch kh�c, Ilyin kh�ng c� � t??ng tr?n th? n�o v? m?t nh� n??c Nga c� th? k�o d�i nh? th? n�o.

Ch�nh s? kinh h�i v? c�i g� ??n ti?p theo t?o ra m?t � th?c v? m?i ?e d?a m� c� th? ???c ph�ng chi?u l�n nh?ng ng??i kh�c nh? ch�nh s�ch ??i ngo?i. Ch? ngh?a to�n tr? l� k? th� th?t c?a ch�nh n�, v� ?� l� b� m?t n� che gi?u b?ng vi?c t?n c�ng nh?ng ng??i kh�c.

�

Trong c�c n?m 2010,³⁷ c�c � t??ng c?a Ilyin ph?c v? c�c t? ph� h?u-Soviet, v� c�c t? ph� h?u-Soviet ph?c v? ch�ng. Putin v� c�c b?n v� ??ng minh c?a �ng ?� t�ch t? ???c t�i s?n kh?ng l? b�n ngo�i ph�p lu?t, v� r?i l�m l?i nh� n??c ?? b?o t?n c�c l?i l?c ri�ng c?a h?. Sau khi ??t ?i?u n�y, c�c nh� l�nh ??o Nga ?� ph?i ??nh ngh?a ch�nh tr? nh? s? t?n t?i h?n l� s? l�m vi?c. M?t � th?c h? nh? c?a Ilyin c� ng? � ?? gi?i th�ch v� sao nh?ng ng??i n�o ?� l?i c� c?a c?i v� quy?n l?c b?ng c�ch kh�c h?n l�ng tham v� tham v?ng. T�n c??p n�o kh�ng th�ch ???c g?i l� m?t ??ng c?u th??

??i v?i ?�n �ng ???c nu�i d??ng³⁸ ? Li�n X� trong c�c n?m 1970, c�c � t??ng c?a Ilyin l� d? ch?u v� m?t l� do th? hai. ??i v?i b?n ??o t?c th? h? ?�, nh?ng ng??i ?�n �ng n?m quy?n trong nh?ng n?m 2010, to�n b? phong c�ch t? duy c?a �ng l� quen thu?c. M?c d� Ilyin ch?ng ??i quy?n l?c Soviet, h�nh th� l� l? c?a �ng ?� gi?ng k? qu�i v?i h�nh d?ng l� l? c?a ch? ngh?a Marx, ch? ngh?a Lenin, v� ch? ngh?a Stalin m� trong ?� t?t c? c�c c�ng d�n Soviet ??u ???c gi�o d?c. M?c d� c�c ??o t?c Nga ch?ng h? l� c�c nh� tri?t h?c, s? d?y trong th?i thanh ni�n c?a h? ?� d?n h? ??n g?n m?t c�ch ?�ng ng?c nhi�n t?i nh?ng bi?n minh h? s? c?n trong th?i tr??ng th�nh c?a h?. Ilyin v� ch? ngh?a Marx m� �ng ch?ng ??i chia s? m?t ngu?n g?c tri?t h?c v� ng�n ng?: ngu?n g?c v� ng�n ng? c?a ch? ngh?a Hegel.

Tham v?ng c?a G. W. F. Hegel³⁹ l� ?? gi?i quy?t s? kh�c bi?t gi?a c�i l� v� c�i n�n l�. L?i x�c nh?n c?a �ng r?ng c�i g� ?� ???c g?i l� Tinh th?n, m?t s? th?ng nh?t c?a t?t c? c�c t? t??ng v� t�m tr�, ?ang n?i l�n qua th?i gian, qua c�c xung ??t x�c ??nh c�c th?i ??i. C�ch c?a Hegel l� m?t c�ch h?p d?n ?? hi?u th? gi?i b??ng b?nh c?a ch�ng ta, v� n� g?i � r?ng tai h?a l� m?t d?u hi?u c?a s? ti?n b?. L?ch s? l� m?t �b�n s�t sinh,� nh?ng s? ?? m�u c� m?t m?c ?�ch. � t??ng n�y ?� cho ph�p c�c nh� tri?t h?c ?? l�m ra v? c�c nh� ti�n tri, nh?ng ng??i th?y c�c h�nh m?u ?n gi?u m� s? t? chuy?n th�nh m?t th? gi?i t?t ??p h?n, nh?ng ng??i ph�n x? v? ai ph?i ch?u ?au kh? b�y gi? ?? cho t?t c? m?i ng??i s? ???c l?i mu?n h?n. N?u Tinh th?n l� c�i t?t duy nh?t, th� b?t k? ph??ng ti?n n�o m� l?ch s? ch?n cho vi?c th?c hi?n n� c?ng t?t.

Karl Marx ph� ph�n⁴⁰ � t??ng c?a Hegel v? Tinh th?n. �ng v� c�c nh� Hegelian c�nh T? kh�c cho r?ng Hegel ?� ??a l?u Ch�a v�o h? th?ng c?a �ng d??i ti�u ?? Tinh th?n. C�i t?t tuy?t ??i, Marx g?i �, kh�ng ph?i l� Ch�a m� l� tinh ch?t ?� m?t c?a lo�i ng??i. L?ch s? l� m?t cu?c ??u tranh, nh?ng � ngh?a c?a n� l� vi?c con ng??i v??t qua ho�n c?nh ?? l?y l?i b?n ch?t c?a ch�nh m�nh. S? n?i l�n c?a c�ng ngh?, Marx l?p lu?n, cho ph�p m?t s? ng??i th?ng tr? nh?ng ng??i kh�c, h�nh th�nh c�c giai c?p. D??i ch? ngh?a t? b?n, giai c?p t? s?n ki?m so�t t? li?u s?n xu?t, �p b?c qu?n ch�ng lao ??ng. Ch�nh s? �p b?c n�y d?y nh?ng ng??i lao ??ng v? ??c ?i?m c?a l?ch s? v� bi?n h? th�nh c�c nh� c�ch m?ng. Giai c?p v� s?n s? l?t ?? giai c?p t? s?n, gi�nh l?y t? li?u s?n xu?t, v� b?ng c�ch ?y tr? l?i con ng??i cho ch�nh m�nh. M?t khi kh�ng c� quy?n s? h?u n�o, Marx ngh?, con ng??i s? s?ng trong s? h?p t�c vui v?.

Ilyin l� m?t nh� Hegelian c�nh-h?u.⁴¹ Trong m?t th�nh ng? s?c ?i?n h�nh, �ng vi?t r?ng Marx ?� ch?ng bao gi? ra kh?i �ph�ng ch?� c?a tri?t h?c Hegelian. Tuy nhi�n Ilyin ??ng � r?ng v?i �Tinh th?n� Hegel � mu?n n�i ??n Ch�a. Gi?ng Marx, Ilyin ngh? r?ng l?ch s? b?t ??u v?i m?t t?i t? t�ng m� b?t nh�n lo?i ph?i ch?u ?au kh?. N� ???c g�y ra kh�ng ph?i b?i (s? �p b?c) con ng??i ??i v?i con ng??i th�ng qua t�i s?n, nh? c�c nh� Marxist ngh?, m� b?i Ch�a l�n con ng??i qua s? s�ng t?o ra th? gi?i. Thay cho vi?c gi?t Ch�a, nh? c�c nh� Hegelian c�nh T? ?� l�m, Ilyin ?? ng�i b? th??ng v� ??n ??c. Cu?c s?ng l� ngh�o v� h?n ??n, nh? c�c nh� Marxist ngh?, nh?ng kh�ng ph?i b?i v� c�ng ngh? v� m�u thu?n giai c?p. M?i ng??i ?au kh? b?i v� s? s�ng t?o c?a Ch�a ?� m�u thu?n kh�ng th? gi?i quy?t ???c. C�c d? ki?n v� c�c ?am m� ?� kh�ng th? ???c c?n ch?nh qua c�ch m?ng, ch? qua s? chu?c t?i c?u r?i. C�i to�n b? duy nh?t l� s? to�n b? c?a Ch�a, m� m?t d�n t?c ???c ch?n s? kh�i ph?c nh? m?t ph�p m�u ???c m?t ??ng c?u th? th?c hi?n.

Vladimir Lenin⁴² (1870�1924) l� nh� Marxist quan tr?ng nh?t, v� �ng ?� l�nh ??o m?t cu?c c�ch m?ng nh�n danh tri?t h?c. Nh? m?t nh� ho?t ??ng c?a m?t ??ng nh? v� b?t h?p ph�p trong ?? ch? Nga, Lenin tin r?ng m?t elite c� k? lu?t c� quy?n ?? ??y l?ch s? ti?n l�n. N?u c�i t?t duy nh?t tr�n th? gi?i l� s? tr? l?i cho con ng??i tinh ch?t c?a n�, th� l� h?p l� cho nh?ng ng??i hi?u qu� tr�nh ?? ??y nhanh n�. L?p lu?n n�y ?� l�m cho C�ch m?ng Bolshevik 1917 c� th?. Li�n X� ???c cai tr? b?i m?t nh�m nh? ng??i ?�i t�nh ch�nh ?�ng t? ch�nh ki?n v? t�nh kh�ng th? tr�nh kh?i c? th? n�y. Lenin v� Ilyin ?� kh�ng bi?t nhau, nh?ng g?n nhau k? l?: t�n ??t theo cha c?a Lenin l� �Ilyich� v� �ng d�ng �Ilyin� nh? m?t b�t danh; Ilyin th?t ?� ??c v� ph� b�nh v�i c�ng tr�nh ?�. Khi Ilyin b? m?t v? Bolshevik, Cheka, b?t, Lenin ?� can thi?p nh�n danh �ng ?? b�y t? s? ng??ng m? c?a �ng v? tri?t h?c c?a Ilyin.

Ilyin khinh mi?t c�ch m?ng c?a Lenin,⁴³ nh?ng t�n th�nh b?o l?c v� � ch� lu?n c?a n�. Gi?ng Lenin, �ng ngh? r?ng n??c Nga c?n m?t elite tri?t h?c (b?n th�n �ng) ?? x�c ??nh c�c m?c ?�ch v� c�c ph??ng ti?n. Gi?ng kh�ng t??ng x� h?i ch? ngh?a Marxist, �t�nh to�n b? th?n th�nh� c?a Ilyin ?�i h?i c�ch m?ng b?o l?c�hay ?�ng h?n ph?n c�ch m?ng b?o l?c. C�c nh� tri?t h?c Nga kh�c ?� th?y s? gi?ng nhau. Nikolai Berdyaev t�m th?y trong c�ng tr�nh c?a Ilyin ��c m?ng c?a c�i t?t x?u xa.� Ph� b�nh m?t cu?n s�ch Ilyin xu?t b?n n?m 1925, Berdyaev vi?t r?ng �m?t Cheka nh�n danh Ch�a l� kinh ho�ng h?n m?t Cheka nh�n danh �c qu?.� ?�nh gi� c?a �ng th?t ti�n tri: �Nh?ng ng??i Bolshevik s? kh�ng c� v?n ?? c? b?n n�o ?? ch?p nh?n cu?n s�ch c?a Ivan Ilyin. H? xem b?n th�n m�nh l� nh?ng ng??i mang c�i t?t tuy?t ??i v� b?ng v? l?c ph?n ??i nh?ng ng??i m� h? coi nh? c�i �c.�

Lenin (tr�i) v� Ilyin (ph?i)

Khi Ilyin gi� ?i⁴⁴ ? ??c v� Th?y S?, c�c l?p tr??ng c?a �ng ?� theo v?t c?a nh?ng ng??i ng??i k? v? Lenin. Sau khi Lenin ch?t trong 1924, Joseph Stalin ?� c?ng c? quy?n l?c. Ilyin chia s? nh?ng ?�nh gi� Stalinist v? s? ??i tr?y l�y lan c?a v?n h�a ph??ng T�y xu?ng ??n chi ti?t nh? nh?t. �ng tin, ch?ng h?n, r?ng nh?c jazz l� m?t �m m?u c? � ?? h? c?p c�c th�nh gi? �u ch�u th�nh c�c v? c�ng thi?u suy ngh? kh�ng c� kh? n?ng giao h?p b�nh th??ng. T? b�o ??ng c?ng s?n Pravda (S? Th?t) ??a ra m?t m� t? gi?ng ??n ng?c nhi�n v? s? tr?i nghi?m nghe nh?c M?-Phi: �ng??i ng?a [centaur-nh�n m�] n�o ?� h?n ?ang ?i?u khi?n v?i d??ng v?t kh?ng l? c?a h?n.� M?c d� Ilyin vi?t nh?ng cu?n s�ch ghi ch�p s? kh?ng b? d??i th?i Stalin, th�i ?? c?a �ng ??i v?i lu?t v? c? b?n gi?ng v?i th�i ?? c?a c�c th? ph?m c?a ch�ng. Andrei Vyshynskii, c�ng t? vi�n kh�t ti?ng t?i c�c phi�n x? tr�nh di?n, tin r?ng �lu?t ch�nh th?c ph?i ph? thu?c v�o lu?t c�ch m?ng.� ??y ch�nh x�c l� th�i ?? c?a Ilyin li�n quan ??n ph?n c�ch m?ng ???c l�n k? ho?ch c?a �ng.

M?c d� ban ??u Ilyin hy v?ng⁴⁵ r?ng Chi?n tranh Th? gi?i l?n th? Hai s? ph� h?y Li�n X� c?a Stalin, sau chi?n tranh �ng ?� gi?i thi?u n??c Nga r?t gi?ng Stalin gi?i thi?u. Stalin g?i Li�n bang c�c C?ng h�a Soviet (Li�n X�) l� qu� h??ng c?a ch? ngh?a x� h?i. N?u Li�n X� b? ph� h?y, l� l? ti?p t?c, ch? ngh?a c?ng s?n s? kh�ng c� t??ng lai n�o, v� hy v?ng duy nh?t c?a lo�i ng??i s? b? m?t. Nh? th? b?t k? h�nh ??ng n�o ?? b?o v? Li�n X� ???c bi?n minh. Ilyin th?y n??c Nga nh? m?t qu� h??ng c?a Ch�a ph?i ???c b?o to�n b?ng m?i gi�, v� n� l� l�nh th? duy nh?t m� t? ?� c�i to�n b? th?n th�nh c� th? ???c kh�i ph?c. Sau chi?n tranh, Stalin trao ?u ti�n cho d�n t?c Nga (ch? kh�ng ph?i Ukraine, Belarus, Trung �, Caucasus, h�ng t� d�n t?c c?a Li�n X�). N??c Nga, Stalin x�c nh?n, ?� c?u th? gi?i kh?i ch? ngh?a ph�t x�t. Quan ?i?m c?a Ilyin l� n??c Nga s? c?u th? gi?i kh�ng ph?i kh?i m� b?ng ch? ngh?a ph�t x�t. Trong c? hai tr??ng h?p c�i t?t tuy?t ??i c� th? ch?p nh?n duy nh?t l� n??c Nga, v� k? th� v?nh c?u l� ph??ng T�y suy ??i.

Ch? ngh?a c?ng s?n Soviet l� m?t ch�nh ki?n v? t�nh kh�ng th? tr�nh kh?i m� ?� mang l?i m?t ch�nh ki?n v? t�nh v?nh vi?n. Qua nhi?u th?p ni�n, � t??ng v? n??c Nga nh? m?t ng?n h?i ??ng cho th? gi?i ?� nh??ng ???ng cho h�nh ?nh v? n??c Nga nh? m?t n?n nh�n c?a s? th� ??ch thi?u suy ngh?. L�c ??u ch? ngh?a Bolshevik kh�ng ph?i l� m?t nh� n??c m� l� m?t c�ch m?ng, hy v?ng m� nh?ng ng??i kh�c tr�n th? gi?i s? noi theo t?m g??ng Nga. R?i n� ?� l� m?t nh� n??c v?i m?t nhi?m v?: ?? x�y d?ng ch? ngh?a x� h?i b?ng vi?c b?t ch??c ch? ngh?a t? b?n v� r?i th?ng n�. Ch? ngh?a Stalin l� m?t t?m nh�n v? t??ng lai m� ?� bi?n minh h�ng tri?u c�i ch?t b?ng s? b? ?�i v� m?t tri?u n?a hay kho?ng th? b?ng vi?c t? h�nh trong nh?ng n?m 1930. Chi?n tranh Th? gi?i l?n th? Hai ?� thay ??i c�u chuy?n. Stalin v� nh?ng ng??i ?ng h? v� nh?ng ng??i k? v? c?a �ng sau 1945 ??u cho r?ng s? t�n s�t t? g�y ra cho m�nh c?a nh?ng n?m 1930 ?� l� c?n thi?t ?? ?�nh b?i nh?ng ng??i ??c trong nh?ng n?m 1940. N?u c�c n?m 1930 l� v? nh?ng n?m 1940, th� ch�ng ?� kh�ng l� v? m?t t??ng lai xa c?a ch? ngh?a x� h?i. H?u qu? c?a Chi?n tranh Th? gi?i l?n th? Hai l� s? b?t ??u c?a s? ch?m d?t ch�nh ki?n Soviet v? t�nh kh�ng th? tr�nh kh?i, v� nh? th? l� c? ch? m? ??u t?i m?t ch�nh ki?n Nga v? t�nh v?nh vi?n.

Ch�nh s�ch kinh t? c?a Stalin,⁴⁶ c�ng nghi?p h�a c??ng b?c ???c c?p v?n b?i n�ng nghi?p t?p th?, ?� t?o ra t�nh di ??ng x� h?i cho 2 th? h? nh?ng kh�ng ph?i cho 3 th? h?. Trong c�c n?m 1950 v� c�c n?m 1960, c�c l�nh ??o Soviet ??ng � kh�ng gi?t l?n nhau, m� ?� lo?i b? thuy?t duy l?c kh?i ch�nh tr?. Trong c�c n?m 1970, Leonid Brezhnev ?� ?i m?t b??c logic t?i m?t ch�nh ki?n v? t�nh v?nh vi?n, mi�u t? Chi?n tranh Th? gi?i l?n th? Hai nh? ??nh ?i?m c?a l?ch s? Soviet. C�c c�ng d�n Soviet ???c d?y ?? kh�ng nh�n v? ph�a tr??c m� v? ph�a sau, ??n chi?n th?ng c?a cha m? hay �ng b� c?a h? trong Chi?n tranh Th? gi?i l?n th? Hai. Ph??ng T�y kh�ng c�n l� k? th� n?a b?i v� n� ??i di?n cho ch? ngh?a t? b?n m� s? b? v??t qua; ph??ng T�y ?� l� k? th� b?i v� Li�n X� b? x�m chi?m t? ph??ng t�y trong n?m 1941. C�c c�ng d�n Soviet sinh ra trong c�c n?m 1960 v� c�c n?m 1970 ???c nu�i d?y trong m?t s? s�ng b�i qu� kh? x�c ??nh ph??ng T�y nh? m?t m?i ?e d?a kh�ng ng?t. C�c th?p ni�n cu?i c?a ch? ngh?a c?ng s?n Soviet ?� chu?n b? c�c c�ng d�n Soviet cho th? gi?i quan c?a Ilyin.

Ch? ?? t�i phi?t n?i l�n ? Li�n bang Nga sau 1991 ?� li�n quan r?t nhi?u ??n s? t?p trung s?n xu?t d??i ch? ngh?a c?ng s?n, c�c � t??ng c?a c�c nh� kinh t? Nga sau ?�, v� s? tham lam c?a c�c nh� l�nh ??o Nga. S? kh�n ngoan th�ng th??ng M? ?� ?�ng g�p cho tai h?a b?ng vi?c g?i � r?ng c�c th? tr??ng s? t?o ra c�c ??nh ch?, h?n l� vi?c nh?n m?nh r?ng c�c ??nh ch? l� c?n cho c�c th? tr??ng.

Trong th? k? th? hai m??i m?t,⁴⁷ t? ra l� d? ?? ?? l?i cho ph??ng T�y h?n ?? ki?m ?i?m v? c�c l?a ch?n Nga. C�c nh� l�nh ??o Nga ?? l?i trong c�c n?m 2010 ?� ch�nh l� c�c c� nh�n ?n c?p t�i s?n qu?c gia. Nh?ng ng??i c�ng b? c�c � t??ng c?a Ilyin t? ??nh cao c?a nh� n??c Nga ?� l� nh?ng ng??i h??ng l?i h?n l� c�c n?n nh�n c?a ngh? nghi?p t? b?n ch? ngh?a ? Nga. Nh?ng ng??i xung quanh Putin ?� ??m b?o r?ng lu?t tr? kh�ng c� c? h?i n�o ? Nga, v� b?n th�n h? ???c t?o ra v� ???c l?i t? m?t ??c quy?n nh� n??c v? tham nh?ng. C�c � t??ng c?a Ilyin th?n th�nh h�a s? b?t b�nh ??ng c?c ?oan ? trong n??c, thay ??i ch? ?? c?a ch�nh tr? t? c?i c�ch sang s? v� t?i, trong khi x�c ??nh ph??ng T�y nh? m?t ngu?n v?nh vi?n c?a m?t m?i ?e d?a tinh th?n.

Kh�ng nh� n??c Nga n�o c� th? ???c x�y d?ng tr�n c�c kh�i ni?m c?a Ilyin. Nh?ng ch�ng ?� gi�p nh?ng k? c??p ?? t? gi?i thi?u m�nh nh? c�c ??ng c?u th?. Ch�ng ?� cho ph�p c�c l�nh ??o m?i ?? ch?n c�c k? th� v� nh? th? t?o ra c�c v?n ?? t??ng t??ng m� kh�ng th? gi?i quy?t ???c, nh? s? th� ??ch v?nh c?u c?a m?t ph??ng T�y suy ??i. Quan ni?m r?ng ch�u �u v� M? l� c�c k? th� truy?n ki?p b?i v� ch�ng nghen t? v?n h�a Nga nguy�n s? l� m?t s? h? c?u thu?n t�y ?� g�y ra ch�nh s�ch th?t: c? g?ng ?? ph� h?y c�c th�nh t?u n??c ngo�i m� c�c nh� l�nh ??o Nga ?� kh�ng th? t�m ???c c�ch ?? ??t ? trong n??c.

Ch�nh ki?n v? t�nh v?nh vi?n kh�ng th? l�m⁴⁸ cho Putin hay b?t k? ai kh�c b?t t?. Nh?ng n� c� th? l�m cho c�c � t??ng kh�c kh�ng th? t??ng t??ng ???c. V� ?� l� c�i t�nh v?nh vi?n mu?n n�i: c�ng th? h?t l?n n�y ??n l?n kh�c, m?t s? nh�m ch�n k�ch th�ch nh?ng ng??i tin b?i v� ?o t??ng r?ng n� l� ??c bi?t c?a h?. T?t nhi�n, � ngh?a n�y c?a �ch�ng ta v� ch�ng n�,� hay, nh? nh?ng k? ph�t x�t th�ch h?n, �b?n b� v� c�c k? th�,� l� tr?i nghi?m con ng??i �t c? th? nh?t trong t?t c? c�c tr?i nghi?m; ?? s?ng b�n trong n� l� ?? hy sinh t�nh c� nh�n.

Th? duy nh?t ??ng gi?a t�nh kh�ng th? tr�nh kh?i v� t�nh v?nh vi?n l� l?ch s?, nh? ???c c�c c� nh�n xem x�t v� s?ng. N?u ch�ng ta hi?u th?u t�nh v?nh vi?n v� t�nh kh�ng th? tr�nh kh?i nh? c�c � t??ng b�n trong l?ch s? c?a ch�nh ch�ng ta, ch�ng ta c� th? th?y c�i g� ?� x?y ra v?i ch�ng ta v� ch�ng ta c� th? l�m g� v?i n�. Ch�ng ta hi?u ch? ngh?a to�n tr? nh? m?t m?i ?e d?a ??i v?i c�c ??nh ch?, nh?ng c? ??i v?i b?n th�n ch�ng ta n?a.

Trong s? m�nh li?t c?a cu?c t?n c�ng c?a ch�ng, c�c � t??ng c?a Ilyin l�m r� ch? ngh?a c� nh�n nh? m?t ??c h?nh ch�nh tr?, t�nh t?t m� cho ph�p t?t c? nh?ng ng??i kh�c. Ch�ng ta l� c�c c� nh�n th?y r?ng c� nhi?u th? t?t, v� r?ng ch�nh tr? bao h�m s? xem x�t c� tr�ch nhi?m v� s? l?a ch?n h?n l� m?t t?m nh�n v? c�i to�n b?? Ch�ng ta c� th?y r?ng c� c�c c� nh�n kh�c tr�n th? gi?i m� c� th? ?ang l�m vi?c tr�n c�ng d? �n? Ch�ng ta c� hi?u r?ng l� m?t c� nh�n ?�i h?i s? xem x�t t�nh th?c v� t?n, m?t s? ch?n li�n t?c gi?a nhi?u ?am m� t?i gi?n?

??c h?nh c?a ch? ngh?a c� nh�n tr? n�n h?u h�nh trong s? ?au ??n d? d?i c?a th?i kh?c c?a ch�ng ta, nh?ng n� s? k�o d�i ch? n?u ch�ng ta th?y l?ch s? v� b?n th�n ch�ng ta b�n trong n�, v� ch?p nh?n ph?n tr�ch nhi?m c?a ch�ng ta.

———-

Ch� th�ch:

1. T�nh v?nh vi?n n?y sinh C�c kh�i ni?m n�y v? t�nh kh�ng th? tr�nh kh?i v� t�nh v?nh vi?n l� m?i, nh?ng quan ni?m v? c�c ?ng-th?i gian (timescapes) th� kh�ng. T�i ?� h?t s?c ???c gi�p ?? b?i Hans Ulrich Gumbrecht, Nach 1945, trans. Frank Born (Berlin: Suhrkampf, 2012); Johann Chapoutot, �L�historicit� nazie,� Vingti�me Si�cle, No. 117, 2013, 43�55; Reinhart Koselleck, Futures Past, trans. Keith Tribe (Cambridge, Mass.: MIT Press, 1985); Mary Gluck, Georg Luk�cs and His Generation, 1900�1918 (Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 1991).

2. Nga ?� ?i ??n ch�nh ki?n Czes?aw Mi?osz, Zniewolony umys? (Paris: Kultura, 1953), 15.

3. Ch? ngh?a ph�t x�t c?a nh?ng n?m 1920 C?a c?i (wealth) v� b?t b�nh ??ng ? n??c Nga ???c th?o lu?n trong ch??ng 6, n?i c�c ngu?n s? ???c tr�ch d?n.

4. Ivan Ilyin, sinh ra trong m?t gia ?�nh qu� t?c V? c�c ngu?n g?c tr� tu? c?a ch? ngh?a ph�t x�t, xem Zeev Sternhell, Les anti-Lumi�res (Paris: Gallimard, 2010). Nh? t�i s? g?i �, Ilyin ?� g?n nh?t v?i nh?ng k? ph�t x�t Rumani, nh?ng ng??i c?ng l� c�c Kit� h?u Ch�nh th?ng gi�o. V?n ?? c?a ??o Kit� v� ch? ngh?a ph�t x�t l� m?t v?n ?? r?ng. V? ph?n b?i c?nh n?n c?a c�c tr??ng h?p T�y ph??ng, xem Susannah Heschel, The Aryan Jesus (Princeton: Princeton UP, 2010); John Connelly, From Enemy to Brother (Cambridge, Mass.: Harvard UP, 2012); Brian Porter-Sz?cs, Faith and Fatherland (New York: Oxford UP, 2011).

5. Sau khi m?t Li�n bang Nga m?i Cu?n s�ch m� ?� d?n ??n s? h?i sinh l� I. Ilyin, Nashi zadachi: Stat�i 1948�1954 gg. (Paris: Izdanie Russkago obshche-voinskago soiuza, 1956). S? quay l?i c?a n� nh?ng n?m 1990: Oleg Kripkov, �To Serve God and Russia: Life and Thought of Russian Philosopher Ivan Il�in,� lu?n v?n ti?n s?, Department of History, University of Kansas, 1998, 205. C�c b�i ph�t bi?u s?m c?a Putin: B�i Ph�t bi?u v?i Qu?c h?i Li�n bang, 25 th�ng T? 2005; B�i Ph�t bi?u v?i Qu?c h?i Li�n bang, 10 th�ng N?m 2006. Mai t�ng l?i: �V Moskve sostoialas� tseremoniia perezakhoroneniia prakha generala A. I. Denikina i filosofa I. A. Il�ina,� Russkaia Liniia, Oct. 3, 2005. V? c�c b�i b�o c?a Ilyin: �MSU will digitize archives of Ilyin,� newsru.com. V? vi?c vi?t di?n v?n c?a Putin: Maxim Kalinnikov, �Putin i russkie filosofy: kogo tsitiruet prezident,� news.rambler.ru/?other/?28242910-putin-i-russkie-filosofy-kogo-i-pochemu-tsitiruet-prezident/, Dec. 5, 2014. Putin v? ??i ngo?i v� s? x�m l?n Ukraine, v?i s? d?n chi?u tr?c ti?p hay gi�n ti?p ??n Ilyin: �Vladimir Putin called the annexation of Crimea the most important event of the past year,� PK, Dec. 4, 2014; �Blok NATO razoshelsia na blokpakety,� Kommersant, 7 th�ng 2008; Vladimir Putin, �Rossiia: natsional�nyi vopros,� Nezavisimaia Gazeta, Jan. 23, 2012; Vladimir Putin, B�i Ph�t bi?u v?i Qu?c h?i Li�n bang, 12 th�ng M??i Hai 2012; Vladimir Putin, G?p c�c ??i di?n c?a c?a c�c Gi�o tr??ng v� Gi�o h?i Ch�nh th?ng gi�o Kh�c nhau, 25 th�ng B?y 2013; Vladimir Putin, Nh?n x�t v? c�c Gi� tr? Slavic-Ch�nh th?ng gi�o: H?i ngh? N?n t?ng c?a s? L?a ch?n V?n minh c?a Ukraine, 27 th�ng B?y 2013; Vladimir Putin, �C�c tr�ch ?o?n t? b?n ghi ch�p c?a cu?c g?p c?a C�u l?c B? Th?o lu?n Qu?c t? Valdai,� 19 th�ng Ch�n 2013; Vladimir Putin, ph?ng v?n v?i c�c nh� b�o ? Novo-Ogarevo, 4 th�ng Ba 2014. Putin v? quy?n uy c?a Ilyin: �G?p c�c nh� khoa h?c tr? v� c�c gi�o vi�n l?ch s?,� Moscow, 2014, Kremlin, 46951.

6. Giai c?p ch�nh tr? Nga Surkov n�i v? Ilyin: Vladislav Surkov, �B�i ph�t bi?u t?i Trung T�m Nghi�n c?u ??ng v� Hu?n luy?n Nh�n vi�n t?i ??ng n??c Nga Th?ng nh?t,� 7 th�ng Hai 2006, ???c c�ng b? trong Rosbalt, 9 th�ng Ba 2006; Iurii Kofner, �Ivan Il�in�Evraziiskii filosof Putina,� Evraziia-Blog, Oct. 3, 2015; Aleksei Semenov, Surkov i ego propaganda (Moscow: Knizhnyi Mir, 2014). Medvedev v? Ilyin: D. A. Medvedev, �K Chitateliam,� trong I. A. Ilyin, Puti Rossii (Moscow: Vagrius, 2007), 5�6. Ilyin trong ch�nh tr? Nga: Tatiana Saenko, �Parlamentarii o priniatii v sostav Rossiiskoi Federatsii novykh sub�ektov,� Kabardino-Balkarskaya Pravda, no. 49, March 18, 2014, 1; Z. F. Dragunkina, �Dnevnik trista sorok deviatogo (vneocherednogo) zasedaniia soveta federatsii,� Biulleten� Soveta Federatsii, vol. 254 (453); V. V. Zhirinovskii, V. A. Degtiarev, N. A. Vasetskii, �Novaia gosudarstvennost,� Izdanie LDPR, 2016, 14. Vladimir Zhirinovskii, l�nh t? c?a c?a ??ng D�n ch? T? do ??t t�n sai, ch?c ch?n ?� ??c Ilyin tr??c khi Putin ??c. Andreas Umland, �Vladimir Zhirinovskii in Russian Politics,� lu?n v?n ti?n s?, Free University of Berlin, 1997. C�c quan ch?c nh?n ???c m?t b?n: Michael Eltchaninoff, Dans la tete de Vladimir Poutine (Arles: Actes Sud, 2015). Cho c�c v� d? v? nh?ng s? nh?c ??n b?i c�c th?ng ??c v�ng v� c�c quan ch?c c?p t??ng t?, xem kurganobl.ru/?10005.html, etnokonf.astrobl.ru/?document/621; old.sakha.gov.ru/?node/?1349#, special.kremlin.ru/?events/?president/?news/?17536; gov.spb.ru/?law?d&nd=537918692&nh=1.

7. Ilyin l� m?t ch�nh tr? gia C�c ??nh ?? n�y s? ???c ch?ng minh trong c�c ch??ng 3 v� 6.

8. Ch�nh ki?n c?a ch�ng ta v? t�nh kh�ng th? tr�nh kh?i V? ??nh h??ng ch�nh tr? c?a Ilyin: Kripkov, �To Serve God and Russia,� 13�35 cho ch? ngh?a c�nh t? tr?; Philip T. Grier, �The Complex Legacy of Ivan Il�in,� trong James P. Scanlan, ed., Russian Thought after Communism (Armonk: M. E. Sharpe, 1994), 165�86; Daniel Tsygankov, �Beruf, Verbannung, Schicksal: Iwan Iljin und Deutschland,� Archiv f�r Rechts- und Sozialphilosophie, vol. 87, no. 1, 2001, 44�60. Stanley Payne tr�ch: Fasism (Madison: University of Wisconsin Press, 1980), 42. C�c b�i b�o c?a Ilyin v? Mussolini v� ch? ngh?a ph�t x�t Italia: �Pis�ma o fashizmie: Mussolini sotsialist,� VO, March 16, 1926, 2; �Pis�ma o fashizmie: Biografiia Mussolini,� VO, Jan. 10, 1926, 3; xem c? �Natsional-sotsializm� (1933), trong D. K. Burlaka, ed., I.A. Ilin�pro et contra (Saint Petersburg: Izd-vo Russkogo khristianskogo gumanitarnogo in-ta, 2004), 477�84.

9. Ilyin ?� xem ch? ngh?a ph�t x�t Ilyin n�i v? ch? ngh?a ph�t x�t: �Natsional-sotsializm.� Ilyin n�i v? ph�n t�ch B?ch (v?) Nga: �O russkom� fashizmie,� RK no. 3, 1927, 56, 64; xem c? Grier, �Complex Legacy,� 166�67. M?t d?n nh?p h?u �ch ??n N?i chi?n Nga l� Donald J. Raleigh, �The Russian Civil War, 1917�1922,� trong Ronald Grigor Suny, ed., Cambridge History of Russia (Cambridge, UK: Cambridge UP, 2006), vol. 3, 140�67.

10. Ilyin ?� b? Adolf Hitler g�y ?n t??ng t??ng t? Ilyin n�i v? Hitler: �Natsional-sotsializm,� 477�84. V? chuy?n c�c � t??ng c?a nh?ng ng??i B?ch (v?) l?u vong, xem Michael Kellogg, The Russian Roots of Nazism (Cambridge, UK: Cambridge UP, 2005), 12, 65, 72�73; xem c? Alexander Stein, Adolf Hitler: Sch�ler der �Weisen von Zion� (Karlov� Vary: Graphia, 1936) v� V. A. Zolotarev, et al., eds., Russkaia voennaia emigratsiia (Moscow: Geiia, 1998). Ti?u s?: Tsygankov, �Iwan Iljin�; Tsygankov, �Beruf, Verbannung, Schicksal,� 44�60; Kripkov, �To Serve God and Russia,� 2, 10, 304; I. I. Evlampiev, ed., Ivan Aleksandrovich Ilin (Moscow: Rosspen, 2014), 14; Grier, �Complex Legacy.�

11. Trong 1938, Ilyin r?i Ti?u s?: Kripkov, �To Serve God and Russia,� 72�73, 240, 304; Grier, �Complex Legacy�; Tsygankov, �Iwan Iljin.� C�c ph?n ?ng Th?y s?: J�rg Schoch, � �Ich m�chte mit allem dem geliebten Schweizervolk dienen�,� Tages-Anzeiger, Dec. 29, 2014.

12. Quan ?i?m ch�nh tr? c?a Ilyin �Sud�ba Bol�shevizma� (Sept. 19, 1941), trong I. A. Il�in, Sobranie sochinenii, ed. Iu. T. Lisitsy (Moscow: Russkaia kniga, 1993�2008), 22 volumes, ? ?�y vol. 8. C�c ??ng nghi?p: Schoch, � �Ich m�chte mit allem dem geliebten Schweizervolk dienen.� � S? h? tr? t�i ch�nh: Kripkov, �To Serve God and Russia,� 245.

13. Khi Li�n X� Felix Philipp Ingold, �Von Moskau nach Zellikon,� Neuer Z�rcher Zeitung, Nov. 14, 2000.

14. Ilyin ?� nh?t qu�n T? ??u ??n cu?i t�i ?ang tr�ch l?n xu?t b?n ti?ng ??c (I. A. Iljin, Philosophie Hegels als kontemplative Gotteslehre [Bern: A. Francke Verlag, 1946]), v� c�c kh�i ni?m tri?t h?c l� c�c kh�i ni?m ??c. Cho m?c ?�ch c?a cu?n s�ch n�y t�i t?p trung v�o Ilyin trong s? c� l?p kh?i c�c th?o lu?n Nga: cho b?i c?nh, xem Laura Engelstein, �Holy Russia in Modern Times: An Essay on Orthodoxy and Cultural Change,� Past & Present, 173, 2001, 129�56, v� Andrzej Walicki, A History of Russian Thought from the Enlightenment to Marxism (Stanford: Stanford UP, 1979).

15. C�i t?t duy nh?t Iljin, Philosophie Hegels, 9, 351�52, 374. Cioran n�i v? c�i to�n b?: E. M. Cioran, Le Mauvais D�miurge (Paris: Gallimard, 1969), 14. V? Hegel, c�c Hegelian, v� truy?n th?ng v? c�i to�n b?: xem Leszek Ko?akowski, Main Currents of Marxism. Vol. 1: The Founders (Oxford: Oxford UP, 1978), 17�26.

16. ??i v?i Ilyin, th? gi?i con ng??i c?a ch�ng ta Iljin, Philosophie Hegels, 310, 337, 371, 372. Cf Roman Ingarden, Sp�r o istnienie ?wiata (Cracow: Nak?ad Polskiej Akademii Umiej?tno?ci), 1947.

17. B?ng vi?c l�n �n Ch�a Iljin, Philosophie Hegels, 307, 335.

18. T?m nh�n n�y l� V? c�i �c: I. Ilyin, O soprotivlenii zlu siloiu (1925), trong Sobranie sochinenii, vol. 5, 43. S? t?n t?i, t�nh th?c, t?ng l?p trung l?u: Iljin, Philosophie Hegels, 312, 345. C?ng l� c� th? ?? b?t ??u m?t s? b?o v? ch? ngh?a c� nh�n t?i ch�nh ?i?m n�y: J�zef Tischner, Spowied? rewolucjonisty. Czytaj?c Fenomenologi? Ducha Hegla (Cracow: Znak, 1993), 42�43.

19. Gi?ng t?t c? s? tr�i ??o ??c, � t??ng r?ng ??o ??c b?t ??u b?ng vi?c kh�ng ??a ra m?t ngo?i l? cho ch�nh m�nh li�n h? v?i Immanuel Kant, ng??i ?� ?nh h??ng nhi?u ??n Ilyin tr?.

20. Ilyin t?o ra m?t ngo?i l? Ilyin n�i v? s? chi�m nghi?m, suy ng?m: Iljin, Philosophie Hegels, 8; n� c?ng l� m?t ch? ?? c?a c�c b�i gi?ng c?a �ng ? Th?y S?, m� �ng ?� c�ng b?. T?m nh�n c?a Codreanu: Constantin Iordachi, Charisma, Politics, and Violence (Trondheim: Norwegian University of Science and Technology, 2004), 45. Ilyin n�i v? qu?c gia: �Put� dukhovnogo obnovleniia,� (1932�1935), Sobranie sochinenii, vol. 1, 196.

21. S? v� t?i l?y m?t h�nh th?c sinh h?c ??c th� C? th? v� s? li�n k?t anh em: V. A. Tomsinov, Myslitel� s poiushchim serdtsem (Moscow: Zertsalo, 2012), 166, 168; Tsygankov, �Iwan Iljin.� National minorities: Ilyin, Nashi zadachi, 250.

22. Ilyin ngh? C�c m?i ?e d?a n??c ngo�i: Ilyin, �Put� dukhovnogo obnovleniia,� trong Sobranie sochinenii, vol. 1, 210 (v� v? Ch�a v� qu?c gia t?i 328); Iljin, Philosophie Hegels, 306 (v� v? tinh th?n Nga t?i 345); Kripkov, �To Serve God and Russia,� 273.

23. Khi Ch�a s�ng t?o ra th? gi?i s? x�y d?ng m?i ?e d?a c?a Ilyin v� �s? bao v�y l?c ??a�: Iljin, ed., Welt vor dem Abgrund (Berlin: Eckart-Verlag, 1931), 152, 155; Kripkov, �To Serve God and Russia,� 273.

24. Tr??c C�ch m?ng Bolshevik Th�ng tin ti?u s?: Grier, �Complex Legacy,� 165. Tr�ch d?n Ilyin: �O russkom� fashizmie,� 60: �Dielo v� tom�, chto fashizm� est spasitelnyi eksstess patrioticheskago proizvola.�

25. Vi?c Ilyin d�ng t? nga Ilyin n�i v? s? c?u r?i: �O russkom� fashizmie,� RK, no. 3, 1927, 60�61. Tr�ch d?n Hitler: Mein Kampf (Munich: Zentralverlag der NSDAP, 1939), 73.

26. Nh?ng ng??i ?� c?u Ilyin n�i v? Ch�a: Tsygankov, �Iwan Iljin.� C�i to�n b? th?n th�nh v� chi?n tranh Kit�: O soprotivlenii zlu siloiu, 33, 142. Cu?c chi?n ??u h�o hi?p: �O russkom� fashizmie,� 54. Trong m?t b�i th? trong s? ??u ti�n c?a t?p ch� Russki Kolokol c?a �ng Ilyin c?ng ?� vi?t: �L?i c?u nguy?n c?a t�i gi?ng m?t thanh ki?m. V� thanh ki?m c?a t�i gi?ng m?t l?i c?u nguy?n,� RK, no. 1, 80. Kh�ng gi?ng Nietzsche, ng??i ?� t�m c�ch ?? v??t qu� ??o Kit�, Ilyin ?� ch? ??o ng??c n�. Ilyin n�i r?ng l� c?n thi?t ?? y�u Ch�a b?ng vi?c c?m gh�t k? th�. Nietzsche (trong Ecce Homo) n�i r?ng ai t�m ki?m s? hi?u bi?t ph?i y�u k? th� c?a m�nh v� c?m gh�t b?n c?a m�nh, m� l� m?t th�ch th?c b?c cao h?n. Ilyin l� ng??i theo Hegelian, nh?ng ? ?�y Nietzsche ch?c ch?n l� nh� bi?n ch?ng gi?i h?n.

27. B?i v� th? gi?i ??y t?i l?i Quy?n l?c: Ilyin, �Pis�ma o fashizmie: Lichnost� Mussolini,� VO, Jan. 17, 1926, 3. V??t xa h?n l?ch s?: �Pis�ma o fashizmie: Biografiia Mussolini,� VO, Jan. 10, 1926, 3. Nh?c d?c: Iljin, Philosophie Hegels, 320. T�nh ?�n �ng: Ryszard Paradowski, Ko?ci�? i w?adza. Ideologiczne dylematy Iwana Iljina (Pozna?: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2003), 91, 114. ??ng c?u th? v� c? quan: I. A. Il�in, �Belaia ideia,� Sobranie sochinenii, vols. 9�10, 312.

28. ??ng c?u th? ch?n Xem Jean-Pierre Faye, �Carl Schmitt, G�ring, et l��tat total,� trong Yves Charles Zarka, ed., Carl Schmitt ou le mythe du politique (Paris: Presses Universitaires de France, 2009), 161�82; Yves-Charles Zarka, Un detail dans la pens�r de Carl Schmitt (Paris: Presses Universitaires de France, 2005); Raphael Gross, Carl Schmitt and the Jews, trans. Joel Golb (Madison: University of Wisconsin Press), 2007. V? ?nh h??ng c?a Schmitt xem Dirk van Laak, Gespr�che in der Sicherheit des Schweigens (Berlin: Akademie Verlag, 1993); Jan-Werner M�ller, A Dangerous Mind (New Haven: Yale UP, 2003). S? kh�i ph?c l?i Nga c?a Ilyin n�n ???c hi?u nh? ph?n c?a s? ph?c h?i qu?c t? c?a Schmitt, m?t ch? ?? qu� r?ng ?? xem x�t ? ?�y. Qu?c ch? (sovereign) c?a Schmitt: Carl Schmitt, Politische Theologie (Berlin: Duncker & Humblot, 2004, 1922), 13. Ilyin n�i v? ch? ngh?a d�n t?c: �O russkom natsionalizmie,� 47. Ngh? thu?t ch�nh tr?: Nashi zadachi, 56: �Politika est� iskusstvo uznavat� i obezvrezhyvat� vraga.�

29. ??ng c?u th? c� ngh?a v? Ilyin n�i v? chi?n tranh: Paradowski, Ko?ci�? i w?adza, 194. B�i h�t Rumani: �March by Radu Gyr� t? �Hymn of the Legionary Youth� (1936), ???c tr�ch trong Roland Clark, Holy Legionary Youth: Fascist Activism in Interwar Romania (Ithaca: Cornell UP, 2015), 152. M?t c�ch li�n quan xem Moshe Hazani, �Red Carpet, White Lilies,� Psychoanalytic Review, vol. 89, no. 1, 2002, 1�47. Ilyin n�i v? s? th�i qu� v� s? ?am m�: Philosophie Hegels, 306; �Pis�ma o fashizmie,� 3. C�c ti?u thuy?t c?a Witold Gombrowicz, ??c bi?t Ferdydurke, l� nh?ng d?n nh?p t?t cho v?n ?? v? s? v� t?i.

30. �M?i th? b?t ??u� P�guey tr�ch trong Eugen Weber, �Romania,� trong Hans Rogger and Eugen Weber, eds., The European Right: A Historical Profile (Berkeley: University of California Press, 1965), 516.

31. Ilyin ?� th? thi?t k? Ilyin n�i v? c�c l�nh t? v� c�c cu?c b?u c?: Nashi zadachi, 33, 340�42; Ilyin, Osnovy gosudarstevnnogo ustroistva (Moscow: Rarog�, 1996), 80; Paradowski, Ko?ci�? i w?adza, 114, 191. Xem c? Iordachi, Charisma, Politics, and Violence, 7, 48.

32. Vi?c cho ph�p nh?ng ng??i Nga C�c cu?c b?u c?: I. A. Il�in, �Kakie zhe vybory nuzhny Rossii� (1951), Sobranie sochinenii, vol. 2, part 2, 1993, 18�23. Nguy�n t?c c?a n?n d�n ch?: Paradowski, Ko?ci�? i w?adza, 91.

33. Ilyin h�nh dung x� h?i Tr�ch d?n: Ilyin, �Kakie zhe vybory nuzhny Rossii,� 25. C�c t?ng l?p trung l?u: Philosophie Hegels, 312�16; Osnovy gosudarstevnnogo ustroistva, 45�46. Kh�i ni?m cho c�c t?ng l?p trung l?u ?� l� ?i?n h�nh v? c?c H?u v� c?c T? trong th?i Ilyin. Cho m?t m� t? ??c tr?ng kh�o xem Mi?osz, Zniewolony umys?, 20. N� c?ng l� ?i?n h�nh c?a ch? ngh?a ph�t x�t Nga b�y gi?: xem ch?ng h?n Alexander Dugin, �The War on Russia in its Ideological Dimension,� Open Revolt, March 11, 2014.

34. Ilyin d�ng t? �lu?t� Quan ?i?m th?i tr? c?a Ilyin v? lu?t: I. A. Ilyin, �The Concepts of Law and Power,� trans. Philip. T. Grier, Journal of Comparative Law, vol. 7, no. 1, 63�87. Tr�i tim Nga: Ilyin, Nashi zadachi, 54; Tomsinov, Myslitel�s poiushchim serdtsem, 174. S? ??ng nh?t si�u h�nh: Philosophie Hegels, 306. Ilyin nh?c t?i nh?ng ng??i Roman 2:15, m?t c�u th? m� l� quan tr?ng trong th?n h?c Ch�nh th?ng gi�o. Cho m?t s? hi?u thay th? v? � t??ng tr�i tim trong ??o ??c h?c hi?n t??ng, xem Tischner, Spowied? rewolucjonisty, 92�93.

35. D�n t?c Nga Cf Cioran, Le Mauvais D�miurge, 24; Payne, Fasism, 116.

36. Ilyin ??t m?t con ng??i Tr?ng th�i n?n nh�n Nga: Paradowski, Ko?ci�? i w?adza, 188, 194.

37. Trong c�c n?m 2010 Ch? ?? t�i phi?t ? n??c Nga l� m?t ch? ?? c?a ch??ng 6, v� c�c ngu?n ???c tr�ch ? ?�.

38. ??i v?i ?�n �ng ???c nu�i d??ng Masha Gessen ??a ra m?t l� l? kh�c cho s? s?p ?? c?a th?i gian ph�a tr??c trong The Future Is History (New York: Riverhead Books, 2017).

39. Tham v?ng c?a G. W. F. Hegel G. W. F. Hegel, Vorlesungen �ber die Philosophie der Geschichte, part 3, section 2, chapter 24.

40. Karl Marx ph� ph�n Marx nh? m?t Hegelian c�nh T?: Karl Marx, The Economic and Philosophic Manuscripts of 1844, ed. Dirk J. Struik, New York: International Publishers, 1964, cho nh?ng ?i?m ? ?�y nh?t l� 34, 145, 172. V? ch? ngh?a Hegel c�nh T?: Ko?akowski, Main Currents, vol. 1, 94�100.

41. Ilyin l� m?t nh� Hegelian c�nh H?u Ch�nh tr? tri?t h?c c?a Ilyin: Philip T. Grier, �The Speculative Concrete,� trong Shaun Gallagher, ed., Hegel, History, and Interpretation (State University of New York Press, 1997), 169�93. Ilyin n�i v? Marx: Philosophie Hegels, 11. Hegel n�i v? Ch�a: Marx, The Economic and Philosophic Manuscripts of 1844, 40. Ilyin n�i v? Ch�a: Philosophie Hegels, 12; Kripkov, �To Serve God and Russia,� 164; Ilyin, �O russkom� fashizmie,� 60�64.

42. Vladimir Lenin Lenin n�i v? Ilyin: Kirill Martynov, �Filosof kadila i nagaiki,� NG, Dec. 9, 2014; Philip T. Grier, �Three Philosophical Projects,� trong G. M. Hamburg and Randall A. Poole, eds., A History of Russian Philosophy 1830�1930 (Cambridge, UK: Cambridge UP, 2013), 329.

43. Ilyin khinh mi?t c�ch m?ng c?a Lenin Ilyin n�i v? Lenin: Kripkov, �To Serve God and Russia.� Ilyin n�i v? c�ch m?ng: �O russkom� fashizmie,� 60�61; Nashi zadachi, 70. Berdyaev n�i v? Ilyin: Martynov, �Filosof kadila i nagaiki�; Eltchaninoff, Dans la t�te de Vladimir Poutine, 50. Xem c? Tischner, Spowied? rewolucjonisty, 211.

44. Khi Ilyin gi� ?i Ilyin n�i v? nh?c jazz: Ilyin, �Iskusstvo,� trong D. K. Burlaka, ed., I.A. Ilin�pro et contra (St. Petersburg: Izd-vo Russkogo khristianskogo gumanitarnogo in-ta, 2004), 485�86. Pravda n�i v? nh?c jazz: Maxim Gorky, �O muzyke tolstykh,� Pravda, 18 th�ng T? 1928. Nh?ng k? ph�t x�t Ba Lan ?� c� m?t th�i ?? t??ng t?: Jan J�zef Lipski, Idea Katolickiego Pa?stwa Narodu Polskiego (Warsaw: Krytyka Polityczna, 2015), 47. V? nh?c jazz nh? ch?ng-ch? ngh?a Stalin, xem Leopold Tyrmand, Dziennik 1954 (London: Polonia Book Fund, 1980). Vyshynskii n�i v? lu?t: Martin Krygier, �Marxism and the Rule of Law,� Law & Social Inquiry, vol. 15, no. 4, 1990, 16. V? c�c tr?ng th�i ngo?i l? Stalinist: Stephen G. Wheatcroft, �Agency and Terror,� Australian Journal of Politics and History, vol. 53, no. 1, 2007, 20�43; ibid., �Towards Explaining the Changing Levels of Stalinist Repression in the 1930s,� trong Stephen G. Wheatcroft, ed., Challenging Traditional Views of Russian History (Houndmills: Palgrave, 2002), 112�38.

45. M?c d� Ilyin ban ??u hy v?ng Ilyin n�i v? Li�n X�: Ilyin, Nashi zadachi; Kripkov, �To Serve God and Russia,� 273. Ilyin n�i v? n??c Nga v� ch? ngh?a ph�t x�t: xem c�c ngu?n su?t ch??ng n�y, c?ng nh? s? th?o lu?n c?a I. I. Evlampiev, �Ivan Il�in kak uchastnik sovremennykh diskussii,� trong Evlampiev, ed., Ivan Aleksandrovich Ilin (Moscow: Rosspen, 2014), 8�34. Stalin v� n??c Nga: David Brandenberger, National Bolshevism (Cambridge, Mass.: Harvard UP, 2002); Serhy Yekelchyk, Stalin�s Empire of Memory (Toronto: University of Toronto Press, 2004). Xem c? Yoram Gorlizki v� Oleg Khlevniuk, Cold Peace (Oxford: Oxford UP, 2004); Hiroaki Kuromiya, Stalin (Harlow: Pearson Longman, 2005); Vladislav M. Zubok, A Failed Empire (Chapel Hill: University of North Carolina Press, 2007).

46. Ch�nh s�ch kinh t? c?a Stalin Xem c�c ngu?n ???c tr�ch ? tr�n c?ng nh? Nashi zadachi, 152�55. V? ch? ?? n�y t? m?t vi?n c?nh kh�c, xem Shaun Walker, The Long Hangover (Oxford: Oxford UP, 2018), �ch�n kh�ng (vacuum)� t?i 1 v� ?�ng nguy�n v?n ?�y ?�.

47. Trong th? k? th? hai m??i m?t M?t s? v� d? v? Putin tr�ch d?n Ilyin ???c tr�ch d?n s?m h?n trong ch??ng n�y; nh?ng v� d? kh�c s? ???c tr�ch trong c�c ch??ng 2 v� 3. Cho m?t c?m gi�c v? s? th?o lu?n Nga v? ?nh h??ng, xem Yuri Zarakhovich, �Putin Pays Homage to Ilyin,� EDM, 3 th�ng S�u 2009; Maxim Kalinnikov, �Putin i russkie filosofy: kogo tsitiruet prezident,� news.rambler.ru/?other/?28242910-putin-i-russkie-filosofy-kogo-i-pochemu-tsitiruet-prezident/, Dec. 5, 2014; Martynov, �Filosof kadila i nagaiki�; Izrail� Zaidman, �Russkii filosof Ivan Il�in i ego poklonnik Vladimir Putin,� Rebuzhie, Nov. 25, 2015; Eltchaninoff, Dans la t�te de Vladimir Poutine.

48. Ch�nh ki?n v? t�nh v?nh vi?n kh�ng th? l�m Nh? m?t nh� hi?n t??ng h?c Kit� kh�c l� l?, �ch�ng ta v� ch�ng n� c?ng chia c�i t?t v� c�i x?u m?t c�ch ho�n h?o, m� l� kh�ng th? c� tr�n tr�i ??t. Xem Tischner, Spowied? rewolucjonisty, 164.

(C�n ti?p�)