Dòng nh?c k? ni?m v?i nh?c c? mi?n Nam (k? 60): V? Thành: Nh?t cánh sao r?i

T.V?n & B?n H?u th?c hi?n (2019)

Nh?t c�nh sao r?i � S�ng t�c: V? Th�nh

Tr�nh b�y: Mai H??ng

Nghe th�m: Ho�i Nam -70 N?m T�nh Ca (20 )- V? Th�nh, ?an Th?…

??c th�m:

Nh?c tr??ng V? Th�nh v� t�i � L� V?n Khoa � San Diego, 25-11-1987

(Ngu?n: cothommagazine.com)

Nh� so?n nh?c L� V?n Khoa

T�i th?n th? ??t ?i?n tho?i xu?ng. Tai c�n nghe r� gi?ng ngh?n ng�o c?a Qu?nh Giao b�o tin: �Ch� V? Th�nh v?a m?t ?�m qua (15-10-1987) l�c 10 gi? t?i b?nh vi?n Maryland.� Tin d? n�y ?�nh tan h?t nh?ng l?i n�i kh�c trong cu?c ?i?n ?�m.

M?y tu?n l? tr??c ?�, khi hay tin nh?c s? V? Th�nh l�m b?nh n?ng, ch?c ch?n kh�ng qua kh?i, ch? c�n l� v?n ?? th?i gian th�i, t�i v� c�ng b?i r?i, th�c Qu?nh Giao tham kh?o � ki?n c?a c�c v? l�m v?n h?c ngh? thu?t ? Washington D.C. v� Virginia, ?? ngh? l�m m?t ch??ng tr�nh g� ?� ?? t�n vinh �ng khi �ng c�n th?y ???c s? bi?t ?n c?a ng??i ??i, h?n l� l�m l? long tr?ng khi �ng kh�ng c�n n?a. T�i ngh? ph?i m?t th?i gian sau � �t ra l� 5, 7 th�ng n?a �ng m?i m?t � t�i s? bay qua th?m �ng l?n cu?i v� bi?t �ng kh�ng th? sang ch?i (California) v?i t�i cu?i n?m nay nh? �ng ?� h?a. Th? m� �ng ?� ra ?i m?t c�ch v?i v�ng.

T�i ng?i y�n. T? l?. Tr??c m?t t�i hi?n ra m?t m�n ?nh nh?, h�nh ?nh ch? ?en tr?ng th�i. �m thanh t?a ra t? m?t d�n nh?c tr?i r?ng tr�n khung ?nh, c� g?n ?? c�c lo?i nh?c kh� c?a m?t ban nh?c h�a t?u t�n th?i. C?n ?nh nh? l??t qua t?ng nh?c s? ?ang say s?a ?�n ph?n nh?c c?a m�nh, r?i ng?ng l?i kh� l�u n?i ng??i nh?c tr??ng. �ng c� v�c ng??i t?m th??c, m�i t�c b?ng l?m ch?m mu?i ti�u, g??ng m?t b�nh th?n, ph�c h?u, m?t s�ng, h�ng ria m�p l�m cho �ng �oai� h?n l�n. C�ch ?i?u khi?n ban nh?c c?a �ng r?t m?c th??c, �n h�a v� v?a ??. Nh?ng c� m?t c�i g� ?� h?i l? m?t, h?i ngh?ch v?i c?m nh?n c?a t�i. M?t l�c sau t�i m?i nh?n ra: �ng c?m ??a nh?c tr??ng b?ng tay tr�i. H�nh ?nh ngh?ch m?t l�c ??u r?i quen ?i. N� kh�ng ?nh h??ng ch�t n�o ??n ngh? thu?t c?a �ng. Ng??i nh?c tr??ng ?� l� V? Th�nh.

M?t h�nh ?nh kh�c t? t? hi?n l�n che m? h�nh ?nh ng??i nh?c tr??ng kh? k�nh. M?t con ???ng nh?, kh�ng d�i l?m, c� nhi?u xe qua l?i. Nhi?u c�y to hai b�n ???ng r? l� xu?ng t?o m?t c�i v�m n?i gi?a ???ng. Nh?ng ng�y m?a hay l�c tuy?t tan, con ???ng Garland ? Takoma Park, ngo?i � Washington D.C. n�y qu? th?t l� d?. Tr�n chi?c gh? d�i n?i m�i hi�n tr??c ng�i nh� ? kho?ng gi?a chi?u d�i c?a con ???ng, hai ng??i ng?i n�i chuy?n v?i nhau. M?t ng??i t�c tr?ng h?i nhi?u, t�c, r�u v� ria chi?m g?n h?t khu�n m?t. Ng??i ?� l� nh?c tr??ng V? Th�nh. B�n c?nh �ng l� ng??i vi?t b�i n�y.

Trong th?i gian ?�, m�a H� 1976 ??n cu?i Xu�n 1977, h?u nh? tu?n n�o t�i c?ng gh� th?m �ng v�i l?n. �ng bu?n nhi?u. �t b?n. �ng c� v? mu?n ?n d?t. Ch�ng t�i nh?c l?i chuy?n c? v� th?o lu?n v? nh?c. C� m?t l?n �ng k? l?i b�i Ti?n Qu�n Ca ???c ch?n l�m b�i qu?c ca mi?n B?c. S? d? b�i ?y ???c ch?n v� ??ng ??a ra v� �p ban tuy?n ch?n ph?i ch?p nh?n. Nh?c s? V? Th�nh l� m?t th�nh vi�n trong ban tuy?n ch?n. M?i ng??i th?y b�i Ti?n Qu�n Ca c?a V?n Cao kh�ng ???c ch?nh b?ng b�i Vi?t Nam Minh Ch�u Tr?i ��ng c?a H�ng L�n, nh?ng kh�ng l�m sao h?n, ?�nh ph?i s?a l?i nh?c c?a b�i Ti?n Qu�n Ca cho h?p c�ch ?? s? d?ng.

Khi ???c h?i th?m v? vi?c s�ng t�c hi?n t?i, nh?c s? V? Th�nh cho bi?t �ng kh�ng c�n tinh th?n ?? s�ng t�c n?a. Tuy nhi�n �ng th? l? ?ang ho�n t?t m?t c?m kh�c (sonata) cho T�y ban c?m.

Th?t ra tr??c n?m 1975 v� sau n?m 1977 t�i �t g?p nh?c s? V? Th�nh, nh?ng kh�ng v� th? m� l�ng k�nh m?n c?a t�i ??i v?i �ng k�m tr�n tr?ng. N?u c� ng??i h?i t�i ai l� nh?c s? Vi?t Nam t�i k�nh tr?ng nh?t, t�i kh�ng ng?n ng?i tr? l?i: Nh?c s? V? Th�nh. Theo t�i, �ng l� ng??i t�i, ??c v?n to�n. Quanh ta kh�ng thi?u g� ng??i c� t�i nh?ng k�m ??c, ho?c ng??c l?i.

V? t�c phong ??o ??c t�i ch?a h? nghe n�i �ng V? Th�nh c� lem nhem t�nh �i v?i ai, ?i?u m� �t ngh? s? n�o tho�t kh?i. T�nh gia ?�nh c?a �ng ch?c ch?n r?t m?n n?ng, v� d� tu?i ?� kh� cao �ng c�n d�ng t�n ng??i b?n ??i c?a m�nh ?? l�m t?a ?? ca kh�c cu?i c�ng c?a �ng. �� l� b�i Th?y Kh�c (xem th? 1), c� t�n c?a ng??i v? y�u l� Th?y H??ng.

C� ng??i tho�t kh?i t�nh �i, nh?ng kh�ng th? tho�t n?i b?y ti?n. T�i tin nh?c s? V? Th�nh kh�ng b? ti?n b?c chi ph?i, qua hai kinh nghi?m c� nh�n nh? sau:

N?m 1973 nh?c s? V? Th�nh c� m?i t�i ch?i piano trong ch??ng tr�nh Nh?c Th�nh Ph�ng c?a �ng tr�n ?�i truy?n h�nh Vi?t Nam. T�i cho �ng bi?t t�i s?n s�ng c?ng t�c nh?ng kh�ng nh?n th� lao. �t ng�y sau khi thu h�nh, �ng nh? m?t s? quan c?m bao th? ti?n ??n t?n v?n ph�ng t�i ? ng� t? Ph� Nhu?n ?? trao cho t�i. T�i t? ch?i, nh?ng v? s? quan kh�ng d�m c?m v?. T�i g?i ?i?n tho?i n�i chuy?n v?i �ng, �ng �n t?n b?o: �Anh vui l�ng nh?n gi�m cho. N?u t�i nh?n ti?n l?i, t�i ph?i ?n n�i l�m sao v?i ?�i truy?n h�nh v� v?i c�c anh em kh�c�� Qu� v? n�o c� tham d? c�c ch??ng tr�nh v?i Truy?n H�nh Vi?t Nam ch?c c�n nh? vi?c k� t�n v�o b?n ph�n chia th� lao.

Tr??ng h?p th? hai, v�o n?m 1983, khi t�i th?c hi?n b?ng nh?c Ti?ng Chi?u R?i. T�i g?i th� lao cho t?t c? t�c gi? c� b�i ???c d�ng trong cu?n b?ng, trong s? ?y c� hai nh?c s? c�n ? l?i Vi?t Nam l� V? Th�nh An v� Ph?m Tr?ng C?u. H? ??u nh?n ???c ti?n v� gia ?�nh g?i th? tr?c ti?p t? Vi?t Nam ??n t�i v?i l?i c�m ?n. Ri�ng nh?c s? V? Th�nh c??ng quy?t kh�ng nh?n, d� �ng kh�ng c� ngu?n l?i t?c n�o. �ng bi?t ph� t?n cu?n b?ng r?t cao v� ch?a ch?c t�i hu? v?n.

�ng l� m?t ng??i r?t th?ng t�nh trong khi ph� b�nh �m nh?c hay gi?ng ca. M?t gi?ng ca d� ???c c? n??c khen hay nh?ng �ng th?y k�m, �ng n�i th?ng l� k�m. T�i c�n nh? khi b�i ca Tu?i �� Bu?n c?a Tr?nh C�ng S?n ???c ?n h�nh, b�n ch?y nh? t�m t??i, nh?c s? V? Th�nh v?i b�t hi?u kh�c, v?ch c�i d?t c?a Tr?nh C�ng S?n ra. ?n b?n sau, nh?c s? h? Tr?nh ch?nh l?i l?i l?m c?a m�nh.

�ng th??ng nh?n x�t ng?n, g?n. V� d?: �T�i kh�ng th�ch gi?ng ca�� ho?c khen th� �h�t t?t� ch? kh�ng d�ng t? ng? th?t k�u m� tr?ng r?ng. Do ?� l?i gi?i thi?u �m nh?c cu?i ??i c?a �ng m� ng??i ta c� th? nghe ???c trong b?ng nh?c Qu?nh Giao h�t cho k? ni?m II (1987) l� l?i n�i ?�ng gi� ngh�n v�ng c?a �ng: �T�i c� th? kh?ng ??nh r?ng tr�n th? gian n�y kh�ng ai h�t B�ng Khu�ng tr? t�nh b?ng Qu?nh Giao.� B�ng Khu�ng l� b�i ca Qu?nh Giao s�ng t�c l�c c�n ? l?a tu?i ?�i t�m.

Khi m?t ng??i c� l?i ph� b�nh ch?c n?ch nh? tr�n, ta c?n x�t c?n b?n v� th�nh t�ch c?a ng??i ?? xem l?i ph� b�nh ?y c� gi� tr? hay kh�ng.

Theo Ph?m Duy th� V? Th�nh l� m?t trong hai nh?c s? Vi?t Nam ??u ti�n trong ban nh?c h�a t?u (1938 � 39). L�c ?y ph?n l?n ng??i ch?i nh?c h�m nay v?n c�n l� con n�t, ho?c ch?a ra ??i. �m nh?c ?� ? v?i �ng ??n ph�t cu?i c�ng. Nh?ng ch?i nh?c l�u n?m kh�ng n�i l�n ???c tr�nh ?? v� th�nh t�ch c?a ng??i ch?i nh?c. Tr??ng h?p V? Th�nh th� kh�c. �ng c� t�c ph?m v� c� th?a th�nh t�ch ?? b?o ??m l?i n�i c?a �ng. �ng l� t�c gi? nh?ng ca kh�c c� gi� tr? cao, gi� tr? th??ng ngo?n h?n l� gi?i tr�, nh? Gi?c M? H?i H??ng, Nh?t C�nh Sao R?i, G?i �ng M�y H�ng, Th?m ??c M?t Chi?u, ��m Tr?ng, Nh? B?n, v� c�c t�c ph?m h�a t?u nh? Phi?m Kh�c, Th?nh Nh?p V? �i?u v� Arp�ges. C?n M?t H? Tr??ng l� t�c ph?m �ng vi?t cho v? c?m ??c t?u v?i d�n nh?c giao h??ng v� c?m kh�c cho T�y ban c?m. Ngo�i ra �ng c�n so?n r?t nhi?u nh?c kh�c ph? th�ng Vi?t Nam cho d�n nh?c h�a t?u v� ban Kim M?c qu�n ??i tr�nh di?n. Nh�n v�o th�nh t�ch n�y ta th?y ngay �ng kh�ng ph?i ch? l� ng??i vi?t ca kh�c. Ng�i v? c?a �ng cao tr?ng h?n nhi?u. �ng v?n l� nh?c tr??ng ban Kim M?c c?a qu�n ??i Vi?t Nam C?ng H�a, nh?c tr??ng ch??ng tr�nh nh?c th�nh ph�ng c?a ?�i ph�t thanh Qu?c Gia, ?�i Ti?ng N�i T? Do v� Truy?n H�nh Vi?t Nam.

�ng kh�ng ph?i vi?t nh?c r?i t? m�nh khen hay, t? ng?i tr�n th�p ng� ?? ph� ph�n m?i ng??i. �ng ?� t?ng ??a t�c ph?m c?a m�nh ra cho ng??i kh�c th?m ??nh gi� tr?. M?t ng??i ???c m?t l?n chi?m gi?i V?n H?c Ngh? Thu?t To�n Qu?c ph?i k? l� vinh d? l?m. Nh?c s? V? Th�nh chi?m gi?i kh�ng ph?i m?t m� l� ba n?m li�n ti?p (xem th? s? 1). �i?u ?y ph?i k? l� th�nh t�ch v� ??ch. �?u n?m 1984 trong l�c �ng l�i xe ??a t�i ?i quanh Washington D. C. gi?a tr?i m?a v� tuy?t r?i, t�i c� nh?c l?i vi?c n�y. �ng V? Th�nh n�i: �K? ra c?ng th� v?, v� h?i h?p n?a. Nghi�m Ph� Phi ch?i piano trong ban nh?c m�nh th� y�n tr� l?m. Nh?ng thi nh?c chung v?i h?n l� chuy?n kh�c. Nghi�m Ph� Phi l� m?t tay ?�ng n?� M�nh n?p b�i thi m� trong ban ch?m thi c� th?y c?a m�nh (L� Nh? Kh�i) th� h?i h?p v� c�ng. Nh�n v�o b�i thi l� �ng ?y bi?t th?c l?c c?a m�nh h?t.�

T�i xin ?? c?p ??n ba trong s? r?t nhi?u t�c ph?m c?a nh?c s? V? Th�nh, v� t�i c� li�n h? �t nhi?u v?i ch�ng. �� l� Th?y Kh�c, Nh?t C�nh Sao R?i v� C?n M?t H? Tr??ng.

Trong chuy?n ?i v�ng quanh n??c M? n?m 1976 ?? v?n ??ng th�nh l?p H?i V?n H�a Vi?t Nam t?i B?c M?, t�i c� gh� nh� nh?c s? Ph?m Ngh? ? Sheverport, Louisiana. Trong hai ng�y ch�ng t�i th?o lu?n r?t nhi?u ?i?u, nh?t l� v? �m nh?c. Ch�ng t�i nh?c ??n nh?c s? V? Th�nh.

(N?m 1974 c�c nh?c s? Ph?m Ngh?, V? Th�nh v� L� V?n Khoa c� m?t d? �n l?n m� t�i s? ?? c?p ??n ? ph?n sau). Ch�ng t�i ??c bi?t n�i ??n t�c ph?m C?n M?t H? Tr??ng c?a nh?c s? V? Th�nh. Ph?m Ngh? l�c b?y gi? ?ang ch?i v? c?m cho d�n nh?c giao h??ng Sheverport. �ng l�nh l??ng n?m v� ???c to�n d�n nh?c qu� m?n. Ph?m Ngh? y�u c?u V? Th�nh g?i b�i C?n M?t H? Tr??ng qua ?? �ng nh? ban nh?c ch?i. V? Th�nh kh�ng ch?u g?i. C? hai ??u c� l� do ri�ng. Nh?c s? V? Th�nh e d�. Nh?c s? Ph?m Ngh? th� ?� t?ng ??c t?u b�i nh?c n�y r?i v� �ng mu?n khoe t�i nh?c s? Vi?t Nam. N?u d�n nh?c giao h??ng ch?u tr�nh di?n, l� m?t vinh d? cho nh?c Vi?t Nam n�i chung. L�c ?y t�i c�n ? Silver Spring, Maryland, n�n l�nh ph?n thuy?t ph?c nh?c s? V? Th�nh khi tr? v? mi?n ��ng. T�i ?� l�m ph?n s? nh?ng kh�ng thuy?t ph?c ???c nh?c s? V? Th�nh.

M�a h� 1977 t�i d?n v? mi?n T�y v� ? l?i lu�n California.

Sau nhi?u ch??ng tr�nh di?n nh?c v?i d�n nh?c giao h??ng Hoa K? ? ?�y, t�i vi?t th? cho nh?c s? V? Th�nh, ng? � mu?n tr�nh di?n t�c ph?m C?n M?t H? Tr??ng c?a �ng. L?n n�y �ng ??ng � v� ?? ngh? t�i n�n nh? concert master ch?i (xem th? 3). T�i hi?u � �ng nh?ng trong th�m t�m t�i mu?n m?i nh?c s? Ph?m Ngh? qua ??c t?u ho?c nh? th?n ??ng L?u Danh B�nh tr�nh di?n ?? n�ng cao ni?m h�nh di?n cho ng??i Vi?t Nam n�i chung. Trong l?n g?p nh?c s? V? Th�nh ??u n?m 1984 t�i nh?c l?i v? C?n M?t H? Tr??ng, nh?c s? V? Th�nh cho t�i bi?t �ng c� g?i t�c ph?m ?y cho nh?c tr??ng c?a National Symphony Orchestra ? Washington D.C. �t l�u sau nh?c tr??ng Mstislaw Rostropovich m?i nh?c s? V? Th�nh ??n nh� d�ng b?a ?n t?i v� n�i chuy?n. �ng khen nh?c s? V? Th�nh nh?ng t? � ti?c ph?n French Horns h?i y?u, ?? ngh? V? Th�nh vi?t l?i. Nh?c s? V? Th�nh h�o h?ng n�i v?i t�i: �Ch?c b�i ?� ph?i c� gi� tr? ph?n n�o, n?u kh�ng �ng ?y ?�u ch?u m?t th� gi? ?? m?i m�nh l?i n�i chuy?n.� Nh?c s? V? Th�nh ?� nh?n x�t ?�ng. �ng n�i th�m: �T�i b�y gi? kh�ng th? vi?t m?t n?t nh?c n�o n?a!�

Ph?n French Horns y?u kh�ng h?n v� nh?c s? vi?t y?u. ? Vi?t Nam �t c� French Horn. Ng??i ch?i gi?i t�m kh�ng ra. Ng??i vi?t nh?c ph?i �th�ch ?ng� v?i tr�nh ?? c?a ng??i ch?i nh?c. T�i c?ng g?p ph?i tr??ng h?p n�y nh? V? Th�nh. T�i ?? ngh? l�nh ph?n vi?t l?i French Horns n?u �ng kh�ng th?y ?� l� m?t x�c ph?m, v� s? tr�nh di?n t�c ph?m n�y ? California n?m 1985 ho?c 1986. Nh?c s? V? Th�nh ??ng � v� h?a s? qua d? bu?i tr�nh di?n ?y. R?t ti?c t�i kh�ng v?n ??ng ???c ngu?n t�i tr? ?? th?c hi?n bu?i tr�nh di?n. �i?u ?y l�m t�i �y n�y m�i.

N?m 1983 khi chu?n b? th?c hi?n cu?n b?ng Ti?ng Chi?u R?i t�i xin ph�p nh?c s? V? Th�nh cho t�i d�ng b�i ca Gi?c M? H?i H??ng. �ng g?i cho t�i b�i Ti?ng Chi?u R?i v� b?c t�m th? k�m theo. �?c th? �ng, t�i v� c�ng x�c ??ng.

Takoma Park, ng�y 8-8-1983

B?n Khoa th�n m?n,

Xin g?i anh b?n �Th?y Kh�c� s�ng t�c sau c�ng c?a t�i, tr??c khi m?t n??c; c� l? c?ng l� sau c�ng lu�n v� �anh h�ng th?m m?t� r?i. C�i n�y k�u b?ng �le chant du cygne�. T�i mu?n gi? c�i ?? �Th?y Kh�c� h?n l� �Ti?ng Chi?u R?i�. Th?y l� ng? v� ?�y l� m?t b�i Berceuse t? m�nh ru m�nh, ???c g?i h?ng t? m?y c�u th? c?a Beaudelaire:

�Sois sage oh ma douleur! et tiens-toi plus tranquille,

�Tu r�clames le soir et vient le voici��

v�

�Courte tache! la tomb attend, elle est vide

�Oh! Laissez -moi, mon front pos� sur vos genoux.

�Gouter, en regrettant l� �t� blanc et torride,

�De l� arri�re saison le rayon jaune et doux.�

t?m d?ch:

��?i ph� du k�a c?a m? s�u th?m!

�H�y ?? anh ng?i l?ng b�n m�nh ai,

�T?a v?ng tr�n, ti?c nh? H� xa v?ng,

�Ru h?n ?au ch�m trong n?ng v�ng phai.�

B�i n�y t�i tr�ng gi?i V?n H?c Ngh? Thu?t v� cho ??i t�n con trai V? Tri?u Trung (v� m�nh tr�ng lu�n ba n?m c� v? tham ti?n l�-x� qu�), nay xin cho v?t ho�n c? ch?, tr? l?i cho m�nh quy?n t�c gi?: Nh?c v� L?i: V? Th�nh. Anh h?i � ki?n Kim T??c xem, n?u m�nh xu?ng 1/2 ton ngh?a l� en Sol Majeur c?ng kh�ng h?i g�. B�i n�y n?u arranger cho orchestra th� c?n nh?t quartuor cordes v� piano hay harpe, v?y l� ??. D?o t�i vi?t cho ?�i VOF ? S�i G�n cho formation symphonique, th?y h?i th?a v� ?�i khi m?t hay. V? interpr�tation Kim T??c ch?c c�n nh?. Tuy nhi�n xin v?n t?t b?ng danh t? Rubato (co gi�n), v� v?i m?t nh?c tr??ng nh? anh n�i v?y l� qu� ?? v� c?ng ?� h?i l� th?t l? r?i. T�i ch? mu?n nh?n m?nh Rubato ch?c ch?n kh�ng c� ngh?a l� Senza Tempo nh? ph?n l?n c�c ??i-danh-ca ?� h�t b?n �Gi?c M? H?i H??ng� c?a t�i. S? d? t�i ph?i n�i l�ng th�ng v� b? c�c ??i-danh-ca h�t t�c ph?m c?a t�i ad lib. (t? do) n?ng qu� c� l�c t�i kh�ng nh?n ra t�c ph?m. Th?t l� ?au!

Th�i n�i chuy?n l�o l?u cho vui v?y th�i. Th?t ra ??i v?i t�i, nh?t l� l�c n�y, ch?ng c� g� quan tr?ng n?a. �??c nh?ng b?n v�ng nh? L� V?n Khoa, Kim T??c, Mai H??ng, Ph?m Duy c�n nh? ??n l� m?t ni?m vui r?t l?n r?i.

Ch�c anh th�nh c�ng trong vi?c ho�n th�nh cu?n b?ng, v? ngh? thu?t tr??c h?t, v? t�i ch�nh c�ng t?t. Xin g?i l?i th?m Kim T??c v� c�c b?n h?u.

Ch�c anh ch? v� b?o quy?n lu�n lu�n h?nh ph�c.

Th�n �i

V? Th�nh

T�i x�c ??ng v� l?i l? trong th? nh? ng?m b�o ?i?u kh�ng l�nh. M?t kh�c �ng l? r� s? ch� tr?ng trong vi?c tr�nh b�y t�c ph?m c?a �ng. �i?u n�y ???c nh?c l?i b?ng l?i n�i c?a ch�nh �ng, trong b?ng nh?c Qu?nh Giao H�t Cho K? Ni?m I. T�i ghi nh?n l?i d?n d� c?a nh?c s? V? Th�nh nh?ng gi? y cung La gi�ng, v� vi?t cho ban nh?c l?n h?n �ng ?? ngh?, ?? di?n t? theo c?m x�c c?a t�i. �ng r?t th?a l�ng v?i ph?n h�a �m v� vi?t cho d�n nh?c c?a t�i, ??c bi?t ?o?n di?n t? c?n l?c l�a qua. V� �ng gi? t�n �Th?y Kh�c� cho b�i ca n�n t�i xin ph�p d�ng t�n �Ti?ng Chi?u R?i� ?? k? ni?m cu?n b?ng nh?c.

Sau n�y t�i kh�m ph� ra nh?c c?a Th?y Kh�c t?c l� nh?c ?? c?a h�nh �m th? nh� c?a t�c ph?m Phi?m Kh�c c?a �ng. �?nh b?ng g?p �ng ?? h?i th?i gian t�nh c?a (hai) nh?c ?? n�y, nh?ng nay kh�ng c�n c? h?i n?a.

Nh?c s? V? Th�nh r?t k? v?i t�c ph?m c?a m�nh nh?ng c?i m? h?n nh?c s? H�ng L�n. Nhi?u ng??i bi?t r� �ng V? Th�nh r?t tr?ng �m nh?c v� kh?t khe ??i v?i ch�nh b?n th�n m�nh nh? th? n�o. �i?u ?� l�m cho Qu?nh Giao th?n tr?ng khi tr�nh b�y b�i Nh?t C�nh Sao R?i c?a �ng. N�i c�ch kh�c Qu?nh Giao k�nh tr?ng nh?c s? V? Th�nh n�n kh�ng mu?n ?�n ??m qua loa. C� y�u c?u t�i vi?t ph?n piano cho t�c ph?m n�y. Nh? bi?t t�i c?a t�c gi? c?ng nh? ng??i tr�nh di?n, t�i ph�ng b�t vi?t tho?i m�i. D� v?y t�i v?n c� � mu?n c�ng duy?t l?i v?i nh?c s? V? Th�nh. G?p �ng trong ch??ng tr�nh Xu�n H?p M?t c?a Kim T??c ? Santa Ana h?i ??u n?m nay, �ng h?a trong v�i h�m s? xu?ng San Diego ch?i v?i t�i, nh?ng v� b?nh th�nh l�nh �ng kh�ng xu?ng ???c. T�i g?i b�i qua �ng. �ng vi?t th? ?�p l?i nh? sau:

Takoma Park, ng�y 8-6-1987

Th�n g?i anh Khoa,

T�i v?a nh?n ???c b?n Piano �Nh?t C�nh Sao R?i�.

R?t c?m ??ng th?y anh ?� vi?t ph?n ??m c�ng phu v� r?t hay. Gi� t�i c� t? vi?t ch?a ch?c ?� k? ???c nh? th?. �? th?y anh qu� t�i r?t nhi?u. Xin th�m t? t?m th?nh t�nh ?�.

H�m t�i qua California, c� g?i D??ng (c? ��o H?u D??ng, anh h? c?a nh?c s? V? Th�nh) m?y l?n m� kh�ng ???c. �?nh b?ng g?i ???c �ng D??ng r?i s? g?i anh. R?i b?t ch?t b? ?m qu� kh�ng k?p ch�o ai c? x�ch kh?n g�i v? Washington ngay. T�i v?n kh�ng ph?i l� pianist n�n kh�ng hi?u b?n anh vi?t c� kh� l?m kh�ng nh?ng tr�ng b? ch?c Qu?nh Giao t?p c?ng kh??c m?i ?�nh ???c. Ch?a ???c Qu?nh Giao cho nghe, kh? n?ng th?m ??nh b?ng m?t kh�ng ???c b�n nh?y l?m n�n kh�ng d�m ph� b�nh s�t. Ch? bi?t accord hay v� ph?n basse r?t c?n th?n ?i mouvement contraire r?t t�i. Ch?c v�i h�m n?a th� s? ???c Qu?nh Giao cho nghe. �? th�ng Novembre hay ?�ng h?n cu?i D�cembre t�i l?i sang California, s? g?p anh h�n huy�n nhi?u.

Xin th�n nhi?t ch�c anh ch? v� c�c ch�u m?nh. H?n s? g?p l?i.

Th�n m?n,

V? Th�nh

��y l� b?c th? ng?n nh?t c?a nh?c s? V? Th�nh g?i cho t�i. � t? kh�ng ???c m?ch l?c, n�t ch? c�ng g?n cu?i th? c�ng th�u, kh� ??c, ch?ng t? �ng kh�ng ???c kh?e tuy �ng kh�ng ?? c?p ??n.

B�i Nh?t C�nh Sao R?i Qu?nh Giao ?� thu b?ng. Qu?nh Giao ?�n xu?t s?c v� h�t th?t hay. �ng V? Th�nh r?t h�i l�ng. G?n ng�y l�m chung, Qu?nh Giao ??n th?m, �ng c�n th?u th�o h�t l�n nh?ng ch? Qu?nh Giao h�t m� �ng th�ch nh?t. �i?u ?� ch?ng t? �ng s?ng tr?n v?n trong �m thanh v� g?t b? m?i s? kh�c ra ngo�i cu?c ??i.

V? Th�nh l� m?t tay ch?i s�o h?ng nh?t. �ng k? l?i m?t giai tho?i th� v? nh? sau. �ng ch?i s�o nh� trong ban nh?c h�a t?u, Batholemy (c� t�n Vi?t l� Tr?n L� M?, ng??i hay ch?i trombone trong h?u h?t ban nh?c h�a t?u ? S�i G�n v� l� gi�o s? tr??ng Qu?c Gia Nh?c Vi?n S�i G�n) ch?i s�o nh?t. Khi tr�nh di?n Batholemy b?i r?i trong m?t ?o?n nh?c, ?�nh bu�ng s�o. Nh?c s? V? Th�nh ? s�o nh� li?n th?i thay Batholemy ? s�o nh?t. Sau ch??ng tr�nh, Batholemy s?ng s? v?i �ng, b?o: Khi n�o s�o nh?t kh�ng ch?i ph?n c?a m�nh th� b?, s�o nh� kh�ng ???c quy?n ch?i thay.

S? ?�ng g�p c?a nh?c s? V? Th�nh kh�ng ph?i ch? c� thu?n s�ng t�c, ph� b�nh v� tr�nh di?n. �ng ?� tranh ??u ?? S�i G�n c� ???c ban nh?c ??i h�a t?u, t? th?i T?ng Th?ng Ng� ��nh Di?m. Nh?ng qu?c gia ngh�o, ng�n s�ch ?? d?n v? qu?c ph�ng h?n lo cho v?n h�a n�n ch??ng tr�nh ??i h�a t?u kh�ng th? m?y. D� v?y �ng kh�ng n?n ch�, t? m�nh xoay x? ?? d?ng l�n ch??ng tr�nh nh?c th�nh ph�ng. L�ng tha thi?t c?a �ng ?? n�ng cao nh?c Vi?t ???c nh?c ??n trong th? ?? ng�y 29-12-1983. Trong th? n�y ta c?ng th?y r� kh� kh�i v� b?n l�nh th??ng th?a c?a m?t ch�n ngh? s?.

Takoma Park, ng�y 29-12-1983

Anh Khoa th�n m?n,

V?a nh?n ???c b?ng, th? v� thi?p ch�c T?t c?a anh h�m qua. C�m ?n anh nhi?u v� r?t m?ng th?y anh kh�ng gi?n t�i v? nh?ng nh?n x�t. T�i s? ti?p t?c li�n l?c v?i anh v� xin h?t s?c ch�n th�nh v� v� t? m?i khi nh?n x�t ph� b�nh. Ch? xin anh m?t ?i?u: Xin anh tha cho ch? �ch? d?y�. Qu? t�nh t�i kh�ng d�m nh?n v� c?ng kh�ng bao gi? d�m c� � ngh? ?�. �� l� l?i ch�n th�nh nh?t c?a t�i, trong ?� kh�ng c� kh�o l�o, l?y l�ng hay nh�n nh??ng. Xin minh x�c l?i m?t l?n n?a l�: r?t nhi?u khuy?t ?i?m t�i n�u l�n, anh kh�ng ph?m ph?i ho?c ch?a ph?m, m� ch? l� nh?ng ?i?u t�i ph?m ph?i (1).

Anh Khoa ?i! Anh v?i t�i ??u c�ng m?t ho�n c?nh, m?t ch� h??ng; c� th? n�i ch�ng ta �c�ng m?t l?a b�n tr?i l?n ??n�. Ch�ng ta ??u d? d?m h?c l?y �h?c nh?c ? Vi?t Nam� nh? anh n�i. Th?t t�nh m� n�i t�i kh�ng hi?u c�i h?c c?a t�i ??n ?�u? C� ?�ng kh�ng? S�ng t�c c?a t�i c� gi� tr? n�o kh�ng? Do ?�, d�m ph� b�nh anh ch? v� qu� anh. Ch�ng t�i d�n B?c K? th??ng kh�o n�i. T�i l� m?t th?ng B?c K? kh�o n�i h?n c�c th?ng B?c kh�c, nh?ng v?i anh, qu? t�nh t�i kh�ng mu?n kh�o v� c?m c�i ch�n th�nh c?a anh, ph?c c�i hy sinh cao c? c?a anh cho ch� h??ng, ?i?u m� t�i ?� kh�ng l�m n?i.

Su?t ??i t�i, c?ng nh? anh, ch? ngh? c�ch ph? bi?n lo?i nh?c ch�n ch�nh cho ??i ch�ng, n�i c�ch kh�c: n�ng cao m?c th?m �m c?a ??ng b�o l�n. T�i ?� tranh ??u kh�ng ng?ng cho m?t ban �?i H�a T?u Qu?c Gia v� ?� c� m?t th?i xin ???c qu? c?a c? Di?m cho ��i Ph�t Thanh, nu�i ???c m?t ban �?i H�a T?u b? t�i 40 ng??i ho?t ??ng t?p d??t ???c g?n m?t n?m. T�i v?n ch? tr??ng kh�ng tr�nh b�y nh?c kh� m� ch? tr�nh b�y ca kh�c ph? th�ng c� gi� tr? c?a nh?c Vi?t d??i h�nh th?c ??i h�a t?u ?? ??i ch�ng l�m quen v?i ban nh?c l?n. V� anh ?� l�m ?�ng nh? t�i ngh? v� ?� l�m. T? d?o sang ?�y t�i ?n lu�n v� t? ngh?: sang ?�y t�i n?ng vi?t h�a �m v� ?i?u khi?n d�n nh?c c?a m�nh ch?a ch?c ?� b?ng m?t nh?c tr??ng h?ng th?p c?a Hoa K?. Tuy nhi�n t�i qu�n m?t m?t ?i?u l� n?u m�nh kh�ng l�m th� kh�ng ai l�m. V� nh?c Vi?t (m?t n?n nh?c phong ph� v� tr? t�nh nh?t) s? kh�ng bao gi? ???c qu?c t? bi?t t?i v� ??ng th?i tr�nh ?? th?m �m c?a t?p th? di t?n s? m�i quanh qu?n ? m?c ?? ph�ng tr�, khi�u v? r? ti?n. T�i ca ng?i s? s�ng su?t c?a anh v� c?m ph?c l�ng can ??m v� hy sinh l?n lao c?a anh.

A, xin nh?n x�t qua v? �Vietnamese Overture� v� �H�n V?ng Phu�. Anh vi?t nh?c c� ?i?u h?n t�i l�: Anh c� �style symphonique�. Effets d�Orchestre c?a anh h?u hi?u l?m; tuy nhi�n trong b?n Vietnamese Ouverture anh x�i h?i nhi?u Effets d�Orchestre qu�, n�i v� d? trong b?n ?� anh x�i 10 ?o?n cresc. ??n fortissimo (2); gi? d? anh x�i ?? 5 l?n th� ng??i nghe s? c�n c?m gi�c m?nh h?n. Xin n�i ngay l� t�i nghe ch?a k? (m?i c� hai l?n) v?i l? tai b?nh ho?n, v?i s? th�u thanh c?u th? (nh? anh n�i), l?i ph� b�nh ch? r?t phi?n di?n. B�i �H�n V?ng Phu� h�a �m hay l?m, ch? ti?c choeur (3) h?i y?u so v?i orchestre, nghe nh? choeur ch? l� vai ph?. C� th? t?i ban h?p ca c?a anh qu� nh?, c?ng c� th? t?i thu thanh t?i, kh�ng ? t?i ch?, n�n t�i kh�ng r�. S? nghe k? l?i v� g?p anh s? n�i chuy?n nhi?u.

N?u qu? c� d?p tr�nh b�y �C?n M?t H? Tr??ng� c?a t�i, theo t�i ngh?, anh c� th? ??a cho concert master c?a orchestre c?a anh ch?i l� ?? v� t??ng ??i b�i ?� ch? c?n interpr�tation, c�n k? thu?t th� r?t d?. N?u anh ??nh ng�y tr�nh di?n anh n�n cho t�i bi?t s?m ?? ki?m so�t l?i v� ch�p ra partition r?i cho t?ng b�, c�ng vi?c n�y c?ng ?�i h?i c? th�ng hay nhi?u h?n.

Th�i th? c?ng d�i r?i. N�i chuy?n �m nh?c th� kh�ng bao gi? h?t. G?n ?�y t�i m?i t�m ???c danh t? �p d?ng cho ri�ng t�i r?t hay tuy h?i t?c. T�i v?n h?ng l? tai kh�ng c�n th??ng th?c ???c �m nh?c b?ng c�ch th�ng th??ng (l� nghe), n�n ch? xem partition �criture, v� t??ng t??ng ra effet. C�ch h??ng th? �m nh?c ?� t�i g?i l� �masturbation musicale�. Xin l?i anh nh�! Nghe th� t?c nh?ng m� r?t ?�ng. K? c?ng h?i bu?n. V� bu?n n�n ph?i n�i gi?n, ?em c�i ?au c?a m�nh ra m� ng?o ch?i.

Ch�c anh th�nh c�ng v� mong ???c ti?p anh ? Washington ng�y g?n ?�y.

Th�n �i,

V? Th�nh

�ng V? Th�nh tr?ng nh?c nh? th? n�o, c�c b?c th? tr�n n�i l�n ???c m?t ph?n. Trong l?i gi?i thi?u b�i Gi?c M? H?i H??ng c?a �ng trong b?ng nh?c c?a Qu?nh Giao, �ng n�i r� h?n. �ng kh�ng ph?i l� ng??i n�i m� kh�ng l�m. C�u chuy?n nh? sau ?�y minh ch?ng �ng r?t k? v?i nh?c.

N?m 1970 nh?c s? V? Th�nh, Nghi�m Ph� Phi v� t�i ??u c� t�c ph?m �m nh?c tr�ng gi?i V?n H?c Ngh? Thu?t To�n Qu?c. Ban t? ch?c ?y th�c nh?c s? Nghi�m Ph� Phi lo ph?n tr�nh di?n v� �ng Phi l� Gi�m ??c Qu?c Gia Nh?c Vi?n. Nh?c s? Nghi�m Ph� Phi chuy?n nh?c qua cho nh?c s? V? Th�nh vi?t cho ban ??i h�a t?u. V? Th�nh giao l?i b�i c?a t�i cho t�i v� n�i: �Anh vui l�ng vi?t cho ban nh?c b�i c?a anh ?i. Ng??i kh�c th� t�i l�m, v?i anh t�i kh�ng d�m. Nghi�m Ph� Phi ??a qua t�i b?o t�i l�m, nh?ng t�i ngh? ch? c� anh l�m m?i l?t ???c h?t � c?a anh.� T�i c??i, nh?n l?i b�i. Ph?n vi?t cho ban nh?c t�i ?� c�. Khi g?i d? thi t�i ch? g?i b?n r�t g?n cho d??ng c?m th�i. Bu?i tr�nh di?n kh�ng th?c hi?n ???c v� thi?u… ng�n qu?. Th?t t?i thay cho m?t qu?c gia ngh�o.

V?i m?c ?�ch ph�t tri?n �m nh?c t?i Vi?t Nam �ng V? Th�nh nhi?t li?t t�n th??ng ch??ng tr�nh d?y nh?c cho tr? em c?a t�i tr�n ?�i truy?n h�nh. Sau n�y �ng v� t�i s?n s�ng c?ng t�c v?i nh?c s? Ph?m Ngh? ?? l?p tr??ng �m nh?c S�i G�n. Ba ng??i ch�ng t�i h?p l?i l� ?? th?c hi?n s? ?o�n k?t B?c-Trung-Nam. Nh?c s? V? Th�nh l� ng??i B?c, Ph?m Ngh? l� ng??i Trung, c�n t�i l� ng??i Nam. Sau nh?ng bu?i th?o lu?n ri�ng r?, m?t chi?u th? B?y n?m 1974, ba ch�ng t�i h?p nhau ? nh� nh?c s? Ph?m Ngh? v?a ?n ?c nh?i l� g?ng v?a ?�c k?t ch??ng tr�nh h�nh ??ng. H�m ?� tr?i m?a to, gi� l?nh nh?ng l�ng ba ch�ng t�i th?t ?m �p. S�i G�n l�c ?y ch? c� tr??ng Qu?c Gia �m Nh?c v� K?ch Ngh? l� n?i quan tr?ng h?n h?t ?? ?�o t?o nh�n t�i �m nh?c, nh?ng g?p ph?i tr? ng?i l?n. C�c gi�o s? kh�ng thu?n th?o v?i nhau, g�y ?nh h??ng tai h?i cho nh?c sinh.

K? ho?ch c?a ch�ng t�i l� giao d?ch r?ng v?i c�c tr??ng nh?c ngo?i qu?c, xin h?c b?ng, g?i nh?c sinh c� tri?n v?ng ?i du h?c, ?? h?p th? c�i tinh hoa c?a th? gi?i v? b? sung ch? k�m khuy?t c?a qu?c gia. C� v?y ng�nh nh?c qu?c gia m?i v??n m�nh l�n v� ph�t tri?n sang lo?i nh?c ?a �m, s�ng t�c nh?ng t?u kh�c l?n ngang h�ng v?i th? gi?i. Ch�ng t�i bi?t ?�ch kh�ng d? ??t v� r?t nhi?u y?u t? kh�ng n?m trong s? ki?m so�t c?a m�nh. M?t v� d? ??n gi?n nh?t l� vi?c xin th�ng h�nh xu?t ngo?i. Tuy nhi�n, �t n?a ch�ng t�i ngh? c?ng t?o ???c s? c?nh tranh ?? ti?n b? chung v� th�m ph??ng ti?n ?? th?a ?�p nhu c?u ham h?c c?a s? ?�ng thanh thi?u ni�n m� v� ??a th? qu� h?p, tr??ng Qu?c Gia �m Nh?c v� K?ch Ngh? kh�ng th? thu nh?n h?t. �ng V? Th�nh r?t l?c quan v?i ch??ng tr�nh n�y. M?i th? t?c gi?y ph�p v?i B? Gi�o D?c v� B? N?i V? ?� xong, khi ???c ph�p ho?t ??ng th� bi?n c? 30-4-1975 x?y ra, m?i d? �n ?�nh b? d?. C? ba ch�ng t�i sau ?� ??u ??n t? n?n t?i Hoa K?, l?n l?n t�m l?i ???c nhau, nh?ng ba ng??i ? ba ph??ng tr?i: nh?c s? V? Th�nh ? mi?n ��ng B?c, Maryland, nh?c s? Ph?m Ngh? ? mi?n Trung Nam, Louisiana, v� t�i t? mi?n ��ng (Maryland) d?n v? T�y Nam (San Diego), California. T? ?� ??n nay ch?a c� l?n n�o ba ch�ng t�i c�ng g?p nhau m?t l�c nh? l�ng mong mu?n.

�ng V? Th�nh kh�ng bao gi? t? cao t? ??i, kh�ng ph�t ng�n l?n l?i. �ng quan t�m ??n tr�nh ?? chung c?a ??i ch�ng h?n. M?t ng??i b?n r?t th�n, ? c�ng tr?i t?m tr� v?i nh?c s? V? Th�nh k? l?i r?ng: Trong th?i gian ? trong tr?i, m?t ban nh?c c?a tr??ng Trung h?c ??n tr�nh di?n gi�p vui ng??i t? n?n. V? Th�nh ra xem. �?n n?a ch??ng tr�nh �ng quay v? tr?i, than �H?c sinh Trung h?c c?a h? ch?i nh? th?, m�nh l�m sao theo k?p?� L?i than c?a �ng ?�ng n?u nh�n v? qu� kh?. Nh�n v�o t??ng lai �ng s? th?y kh�c h?n. R?t ti?c �ng kh�ng ???c nh�n t?n m?t nh?ng th�nh qu? m� thanh thi?u ni�n ta th�u g?t ???c trong l�nh v?c �m nh?c t?i n??c n�y. V� cu?n b?ng Ti?ng Chi?u R?i ?� t?o m?t ng� r? quan tr?ng trong ng�nh b?ng nh?c Vi?t Nam.

Nh?c s? V? Th�nh c� ba n?i �n h?n l?n lu�n �m ?nh �ng. N?i �n h?n th? nh?t c� li�n h? ??n ca kh�c Gi?c M? H?i H??ng, ca kh�c ph? th�ng h?n h?t c?a �ng. �n h?n k�m theo th?t v?ng, b?t m�n h?u nh? m?i l?n �ng ???c nghe ca kh�c ?y tr�nh b�y. ��b? c�c ??i-danh-ca h�t t�c ph?m c?a t�i ad lib n?ng qu� c� l�c t�i kh�ng nh?n ra t�c ph?m!� (Th? ?? ng�y 8-8-83). Ad lib. l� t? do, t�y �. Ng??i tr�nh di?n mu?n l�m sao th� l�m mi?n l� c� nh?ng n?t nh?c trong b�i ca. N�i c�ch kh�c, kh�ng c?n gi? nh?p n?a. H�t t? do qu� c� th? l�m ng??i nghe t??ng l?m m?t ca kh�c kh�c, ho?c kh�ng nh?n ra ???c b�i ca quen thu?c. Ta th? nh? l?i c�c ??i ca s? da ?en h�t qu?c ca Hoa K? trong nh?ng d?p th? thao quan tr?ng th� hi?u � nh?c s? V? Th�nh. S? b?t m�n n�y ???c ch�nh mi?ng nh?c s? V? Th�nh th?t ra, c�n nghe ???c trong b?ng nh?c Qu?nh Giao H�t Cho K? Ni?m I.

�Khi m?t ng??i nh?n ???c m?t l� th?, v� l� do n�o ?� kh�ng t? ??c ???c l� th? ?�, ph?i nh? m?t ng??i kh�c ??c cho m�nh nghe, th� tr??ng h?p ?� gi?ng nh? m?t b?n nh?c ???c tr�nh b�y do m?t ca s? cho m?t s? th�nh gi? ho?c l� m?t th�nh gi? nghe. Th�nh gi? ch�nh l� ng??i nh?n ???c c�i th?. Ng??i vi?t c�i th? l� nh?c s? s�ng t�c. C�n ng??i ??c h? c�i th? th� l� ca s? v?y… (ho). Tr�n nguy�n t?c, th� kh�ng c� l� do g� khi ng??i ta nh? m�nh ??c m?t c�i th? m� m�nh l?i ??c kh�c nh?ng ?i?u ???c vi?t trong th?, ho?c l� ??i m?t s? � trong th? ?� ?i. Th? nh?ng khi tr�nh b�y b?n nh?c th� c� m?t s? danh ca… m?t s? ??i-danh-ca… hay c� c�i th�i quen l� t? � ??i m?t s? n?t trong b?n nh?c ?i, ho?c l� k�o d�i m?t n?t ra ho?c r�t ng?n m?t n?t l?i. �i?u ?� theo t�i ngh? th�… kh�ng ?�ng. B?i l? d� r?ng nh? m�nh ??i m?t v�i n?t m� b?n nh?c c� hay l�n ch?ng n?a th� tr�n th?c t? m�nh kh�ng l�m trung th?c c�i vi?c ng??i ta giao cho m�nh, t?c l� tr�nh b�y nh?ng ?i?u m� ng??i… t�c gi? mu?n n�i l�n. �?c bi?t ??i v?i nh?ng t�c ph?m c?a t�i, m� ??c bi?t nh?t l� t�c ph?m Gi?c M? H?i H??ng, m?t s? l?n danh ca Vi?t Nam… khi h�t ??i h?t c? nh?ng n?t ? trong b�i ?i, v� ?�i khi b�p m�o t�c ph?m ??n ?? m�… n�i ra th� khi qu�, nh?ng c� khi m�nh kh�ng c�n nh?n ra ???c t�c ph?m c?a m�nh n?a… d? nhi�n v? ph?n nh?c, c�n ph?n l?i ca th� bao gi? c?ng gi? ?�ng… (ho). C� m?t s? �t danh ca ?� tr�nh b�y trung th?c t�c ph?m c?a t�i… v? ph?n l?i ca c?ng nh? v? ph?n nh?c… trong ?� c� Kim T??c, Anh Ng?c, Qu?nh Giao v� ?�i khi M?c Lan… C� ?i?u t�i c?ng kh�ng l?y g� l�m v? vang l?m d� l� t�i ???c n?i ti?ng ph?n n�o l� nh? t�c ph?m Gi?c M? H?i H??ng m� t�i v?n t? ngh? r?ng t�c ph?m c?a t�i ch? ???c bi?t qua l?i tr�nh b�y m�o m� c?a m?t s? danh ca… V?y th� c� l? n?u ng??i ta th??ng th?c t�c ph?m ?� m� ng??i ta th�ch, v� t�c ph?m ?� th�nh c�ng c� l? v� nh? l?i ca h?n l� nh? nh?c…�

�ng V? Th�nh kh�c h?n nh?ng ng??i khi ???c ca s? tr�nh b�y t�c ph?m m�nh, hay d? kh�ng c?n bi?t, c? khen r?i r�t, ??a ca s? ?y l�n t?n m�y xanh. Ng??i kh�c th� tuy�n b? ai l�m g� m?c k?, mi?n b�i ca ???c nhi?u ng??i bi?t ??n.

Ta th?y r� nh?c s? V? Th�nh theo tr??ng ph�i c? ?i?n T�y ph??ng thu?n t�y. V� ng??i tr�nh di?n nh?c c?a Beethoven hay Mozart ch?ng h?n, c?n theo l?i t?u nh?c, k? thu?t, c?m x�c v� c� t�nh c?a c�c nh?c s? ?� l�c ???ng th?i. Nh? th? m?i ???c g?i l� trung th?c.

Ngo�i s? trung th?c c?a tr??ng ph�i c? ?i?n T�y Ph??ng, nh?c s? V? Th�nh c�n th?m nhu?n ??o ??c � ��ng. V� th? �ng mang ni?m �n h?n su?t m?y m??i n?m, cho ??n l�c l�a tr?n v?n ch?a gi?i t?a xong. N?i �n h?n n�y ???c �ng th? l? ti?p theo ph?n tr�ch d?n tr�n.

�N?u qu? t�c ph?m ?� n?i ti?ng nh? l?i ca th� t�i c� m?t ?i?u �n h?n l� t?t c? l?i ca c?a b?n Gi?c M? H?i H??ng, t�i ?� ???c g?i � b?i m?t b�i th? t�i ??c trong m?t t?p ch� v?n ngh?. S? d? t�i n�i �n h?n l� v� t�i ?� qu�n t�c gi?… qu�n t�n t�c gi? c?a b�i th? ?�… (ho)… V?y ?? t? l?i c�i vi?c qu�n t�n t�c gi? ?�, t�i xin ??c l?i c? b�i th? ?� m� t�i c�n nh? m�i cho ??n b�y gi?, sau hai m??i m?y n?m:

��au ??n nh�n H� N?i

Khu?t d?n sau s??ng r?i

S�ng Nh? H� s�i n?i

C?u Long Bi�n xa r?i

M?t nh�n h�nh ?nh cu?i

L�ng th?y nh? kh�n ngu�i

Ngh?n ng�o t�m s? c?

Th�i r?i H� N?i ?i…�

Tinh th?n ??o ??c ?y ta ch? c� th? th?y duy nh?t n?i nh?c s? V? Th�nh, v� c� kh�ng bi?t bao nhi�u nh?c s? kh�c l?y tr?n b�i th? c?a ng??i kh�c ph? nh?c m� �qu�n� c? vi?c ?? t�n t�c gi?, v� d? nhi�n kh�ng h? xin ph�p tr??c. Thi s? Nguy?n ��nh To�n v� nhi?u th�n h?u ?� t?ng than th? v?i t�i v? vi?c ?y.

N?i �n h?n n�y tuy ?n s�u nhi?u n?m nh?ng ch?c ch?n kh�ng ?au ??n b?ng ni?m �n h?n th? hai. Khi di t?n n?m 1975, gia ?�nh �ng V? Th�nh ?� l�n m�y bay, nh?ng ng??i con g�i v� m?t tr??ng h?p b?t kh? kh�ng, ph?i cho xu?ng, ??a v�o b?nh vi?n c?p c?u, n�n gia ?�nh kh�ng sum h?p ???c khi ??nh c? t?i Hoa K?. �ng nhi?u l?n than th? v?i t�i m?i khi gh� th?m. �ng v� c�ng lo l?ng cho s? an to�n c?a c�. Ni?m �n h?n t?t c�ng l?ng trong lo s? chi?m tr?n t�m h?n �ng, ?� ?�nh b?t m?i � nh?c ra kh?i ?o?n ??i c�n l?i c?a �ng.

Khi ni?m �n h?n n�y theo th?i gian h?i l?ng xu?ng, nh?c s? V? Th�nh ph�t hi?n m?t bi?n chuy?n kh�c x?y ra. N� s? ?nh h??ng su?t ??i, l�m �ng quan t�m v� ?au ??n h?n nh?ng c?n ho h�ng h?ng ?� ng?m b�o hi?u m?t c?n b?nh ng?t ngh�o ch?m ph�t. �� l� th�nh gi�c �ng kh�ng trung th?c nh? tr??c. ��y l� ni?m �n h?n th? ba. M?t nh?c s? kh�ng c�n nghe ???c l� m?t ni?m ?au ??n v� b?. X?a kia khi Beethoven c?m th?y th�nh gi�c suy tho�i, �ng ?� h?t ho?ng ch?y ch?a trong m?y m??i n?m, d�ng ?? th? d?ng c? tr? th�nh v� than th? v?i b?n b� th�n qu�.

�T�i v?n h?ng l? tai kh�ng c�n th??ng th?c �m nh?c b?ng c�ch th�ng th??ng (l� nghe)…� (Th? ?? ng�y 29-12-1983). M?t c�u n�i c� v? b�nh th??ng nh?ng th?t ra mang n?i ?au ??n th�m s�u. T�i c� � ??nh t? ch?c bu?i tr�nh di?n nh?c qui m� r?i m?i nh?c s? V? Th�nh qua l�m nh?c tr??ng danh d?, ?i?u khi?n ban nh?c… c� th? l� l?n cu?i trong ??i. �ng c�m ?n v� t? ch?i, �Kh�ng th? ?i?u khi?n v� kh�ng nghe ?? �m thanh.� Qua nh?ng l?n t�m s?, �ng cho bi?t ngo�i t?t l�ng tai, �ng kh�ng th? nh?n ra �m thanh ? v�o �m v?c n�o ?�, nh?t l� ti?ng k�n g? oboe v� clarinet. �ng c?m th?y ???c an ?i ph?n n�o khi �ng nh?c tr??ng c?a National Symphony Orchestra c?a Hoa k? cho bi?t ph?n l?n nh?c tr??ng b? �?i?c�. �ng �n c?n khuy�n t�i n�n c?n th?n, k?o r?i s? b? ?i?c.

�?i v?i h?u h?t m?i ng??i th� n?t nh?c ch? l� nh?ng d?u ?en tr?ng v� ngh?a, cho ??n khi ch�ng ???c ng??i cho ph�t ra �m thanh. M?t b?n nh?c h�a t?u xem c�ng r?i m?t v� h?n lo?n h?n c? b?c tranh tr?u t??ng. Nh?ng ng??i c� b?n l�nh th� kh�c. H? kh�ng nghe nh?ng th?y. C�i th?y chuy?n cho h? nghe b?ng t�m �c ch? kh�ng ph?i b?ng l? tai. Beethoven ?� vi?t nh?ng t�c ph?m quan trong nh?t ??i khi �ng kh�ng c�n nghe ???c b?ng l? tai. �… ch? xem partition, �criture, v� t??ng t??ng ra effet. C�ch h??ng th? �m nh?c ?� t�i g?i l� masturbation musicale.�

Nh?ng ng??i kh�ng th�ch n�i t?c, nhi?u khi v� b?i r?i, b?c t?c, gi?n d?… t? nhi�n v?ng ra ti?ng t?c. Trong ca ?o�n c?a t�i ng�y tr??c th?nh tho?ng trong l�c t?p d??t, ca vi�n nghe ph�t l�n ti?ng �hi?p d�m �m nh?c.� �� l� l�c ca ?o�n h�t l�n h?n lo?n, v� tr?t t? trong khi c?n t?o �m thanh hay, ??p. ? ?�y nh?c s? V? Th�nh d�ng ch? �masturbation musicale� th?t ?�ng, tuy h?i t?c nh? �ng n�i. Ta th?y r� s? b?i r?i, b?t m�n, ?au ??n, h?n ??i khi �ng ph�t ra ti?ng n�y, kh�ng ph?i v?i ai kh�c, m� ch? l� v?i m�nh th�i. �V� bu?n ph?i n�i gi?n, ?em c�i ?au c?a m�nh ra m� ng?o ch?i.� Qu? nhi�n th?t l� ?au!

Ng??c l?i c�i ?au l� �s??ng�. T�i c�n nh? r� n? c??i m?m c?a nh?c s? V? Th�nh, d� r�u ria che g?n h?t g??ng m?t, khi �ng n�i: �K? ra th� m�nh c?ng ???c ba l?n s??ng.� M�a ��ng �ng ?? r�u t�c d�i. �ng b?o l� ?? cho ?m m?t. C?o ng?n ?i da m?t s? b? ng?a ng�y kh� ch?u. �ng gi?i th�ch: �� nh?c tr�n ng?p trong ??u ?� s??ng r?i, trang tr?i ra ??y tr�n m?t gi?y xong l� s??ng l?n th? hai, ?i?u khi?n d�n nh?c tr?i l�n �m thanh s?ng l� s??ng l?n th? ba.� C� l? c�i s??ng c?a nh?c s? V? Th�nh ch?a tuy?t v?i l?m, v� ban nh?c ? Vi?t Nam k�m qu�n b�nh b?i d�n d�y th??ng qu� k�m so v?i d�n ??ng.

�C� m?t lo?i ngh? s? c� kh? n?ng th?c hi?n ???c h?u h?t c�c gi?c m?. �� l� nh?c s?. H? ch? ghi l?i m?t lo?i gi?c m? ??c bi?t: m? b?ng �m thanh. V� s? tr�nh t?u ph?i ch?ng ch�nh l� c�ch th?c hi?n trung th?c v� tuy?t v?i nh?t c?a gi?c m? �m thanh kia.� (Tr�ch l?i n�i c?a V? Th�nh trong b?ng nh?c Qu?nh Giao H�t Cho K? Ni?m II). L?i n�i tr�n c� th? l� l?i ph�t bi?u cu?i c�ng c?a �ng V? Th�nh v? �m nh?c. Ch? �t l�u sau, �ng ?� ph?i s?ch b?i tr?n, v?nh vi?n ra ?i.

T�i c?ng c� ?i?u �n h?n. Nh?c tr??ng V? Th�nh h?a v?i t�i l� s? g?p l?i nhau cu?i n?m m� �ng kh�ng th? gi? l?i h?a. C�n t�i t? h?a l� s? vi?t cho d�n nh?c h�a t?u theo c?m quan c?a t�i, hay �t ra l� ph?n ??m d??ng c?m, c�c ca kh�c c?a �ng. T�i ch?a l�m tr?n th� �ng kh�ng c�n ???c nghe ch�ng n?a.

Nh?ng c?n g�! T�i bi?t c� �m nh?c bao quanh gi??ng b?nh c?a �ng, ti?ng nh?c si�u vi?t m� kh�ng m?t ai kh�c nghe th?y. Nh?ng �ng nghe r�. Kh�ng b?ng l? tai. �m thanh tr�n ng?p v� nh? nh�ng n�ng h?n �ng bay b?ng t?ng kh�ng. �� l� ti?ng nh?c thi�n th?n ti?p ?�n �ng.

Nh?c s? V? Th�nh ra ?i. M?t thi�n t�i khu?t b�ng. Kho?ng tr?ng v?ng ?y, ch? c?a �ng, bi?t ??n bao gi? m?i t�m ???c ng??i th? thay. Bao nhi�u th??ng nh?. N?i ni?m kh�n ngu�i. �… Anh v?i t�i ??u c�ng m?t ho�n c?nh, m?t ch� h??ng… c�ng m?t l?a b�n tr?i l?n ??n… su?t ??i ch? ngh? c�ch ph? bi?n lo?i nh?c ch�n ch�nh cho ??i ch�ng…� Gi? ?�y tr�n b??c ???ng cam go c�n l?i, t�i ?� m?t m?t ng??i th�n qu�, m?t ??ng ch�, m?t b?n ??ng h�nh. Nh?ng quanh qu?n b�n t�i, th?p tho�ng ?�y ?� v?n c�n b�ng d�ng c?a nh?c tr??ng V? Th�nh, con ng??i g??ng m?u kh? k�nh n�y.

Ch� th�ch:

(1) Ch�ng t�i trao ??i nhau v? k? thu?t vi?t cho d�n nh?c.

(2) �m thanh to l?n ??n th?t to.

(3) Ban t? ca Th�y D??ng ch? kh�ng ph?i ban h?p ca l?n.