Nam Dao Nguyễn Mạnh Hùng
Leonard Cohen sinh ngày 21-09-1934 ở Westmount (Québec) và mất ngày 7-11- 2016 ở Los Angeles (Californie), là nhà thơ, nhạc sĩ, ca sĩ, có viết văn và vẽ.
Tập thơ đầu của ông in ở Montréal en 1956, và quyển tiểu thuyết đầu tay in năm 1963.
Những ca khúc của ông xuất hiện năm 1967 với Songs of Leonard Cohen, trở nên thịnh hành từ những năm 1970. Leonard Cohen đào sâu sự cô quạnh, tính dục, tình yêu, tôn giáo và những quan hệ người-với- người trong một bầu không khí nặng tâm lý trầm cảm. Ca khúc Cohen ảnh hưởng lên rất nhiểu những sáng tác ở Bắc Mỹ, đặc biệt là ở Canada (Panthéon de la musique canadienne en 1991, au Panthéon des Auteurs et Compositeurs canadiens en 2006, au Rock and Roll Hall of Fame en 2008).
Ông được vinh danh là thành viên l’Ordre du Canada (CC) năm 2003 và Grand Officier de l’Ordre national du Québec (GOQ) năm 2008. Công trình về thi ca của ông được giải thưởng Prix Prince des Asturies des Lettres 2011.
Theo di chúc, Cohen được chôn ở Montreal, nơi ông sinh ra. Trước căn nhà ông trên phố Valiere ở Plateau Montreal, người ngưỡng mộ hàng đoàn đến mang hoa viếng và thắp nến tiễn ông sang cõi vĩnh hằng, cảnh thật là cảm động. Nghệ sĩ nước Việt Nam hình như ít có người được như vậy, và ngoại lệ có lẽ chỉ có Nguyễn Tuân và Trịnh Công Sơn! Thật tủi, lại nhớ lời Nguyễn Vĩ oán thán về thân phận những người cống hiến cho nghệ thuật ở nước ta. Khi sống, khổ như chó, lúc chết, cũng thế, thậm chí tệ hơn. Nhớ đến Nguyễn Bính, Nguyên Hồng, Khái Hưng, Vũ Hoàng Chương…
Chính phủ Quebec đã quyết định làm lễ quốc táng cho Leonard Cohen. Để vinh danh ông, tôi xin giới thiệu ca khúc Hallelouja, bài thơ ông khiến Bob Dylan, người được giải thưởng Nobel 2016, đã thốt rằng có muốn ông ta cũng chẳng làm nổi!
Ca khúc này được trình bày nhiều lần, với nhiều ca sĩ khác nhau. Họ hát những đoạn họ chọn lựa, và có lẽ hát toàn bài chỉ có chính Leonard Cohen. Tôi cũng mạn phép chuyển nghĩa ca từ, theo tôi, là một bài thơ có tố chất tâm linh sâu sắc. Chuyển nghĩa mà bạn đọc ra thơ là điều mong muốn, nhưng xin thú thực , nhiều khi lực bất tòng tâm. Những con chữ có hồn của chữ. Nhưng dịch thơ với ước muốn chuyển được hồn thơ phải chăng là một trong những không tưởng lớn nhất trong ngôn ngữ trần gian?
Hallelujah
Leonard Cohen
Nay tôi nghe tiếng đàn huyền nhiệm
David[i] khẩy đàn khiến Thượng Đế vui lòng
nhưng bạn đâu quan tâm đến âm nhạc, phải không?
Này, thế này
Nốt thứ năm, thứ sáu
Thứ xuống thấp, Trưởng lên cao
ông Hoàng lạc lối đang soạn bài ca A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
Niềm tin dẫu mạnh nhưng bạn cứ cần thêm chứng cớ
dẫu trần truồng trên mái nhà
nhan sắc dưới ánh trăng xô ngã
nàng trói bạn
vào chiếc ghế trong bếp
đập vỡ ngai vàng,
cắt tóc bạn
và qua môi bạn nàng hát A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
Bạn bảo tôi hoài công kiếm tìm
tôi chẳng biết gì ngay về cái tên
Nhưng nếu tôi biết, thật thế, thì bạn tính sao?
Bùng bùng ánh sáng
trong mọi chữ
và có hề chi khi bạn nghe
tiếng tinh nguyên hay tiếng vụn vỡ A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
Tôi hết sức mình dù chẳng bao nhiêu
không thể cảm, nên tôi cố chạm vào
tôi xin nói thật, tôi chẳng lừa dối bạn
và ngay như vậy
khi mọi sự chệch đường
tôi thẳng người trước Chúa tể của Thi ca
và không chi lưỡi tôi uốn giọng ca A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
Nghe Cohen hát, xin nhấp vào http://www.vevo.com/watch/leonard-cohen/Hallelujah/CAC230900049
Now I’ve heard there was a secret chord
That David played, and it pleased the Lord
But you don’t really care for music, do you?
It goes like this
The fourth, the fifth
The minor fall, the major lift
The baffled king composing Hallelujah[ii]
Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
Your faith was strong but you needed proof
You saw her bathing on the roof
Her beauty and the moonlight overthrew her
She tied you
To a kitchen chair
She broke your throne, and she cut your hair
And from your lips she drew the Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
You say I took the name in vain
I don’t even know the name
But if I did, well really, what’s it to you?
There’s a blaze of light
In every word
It doesn’t matter which you heard
The holy or the broken Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
I did my best, it wasn’t much
I couldn’t feel, so I tried to touch
I’ve told the truth, I didn’t come to fool you
And even though
It all went wrong
I’ll stand before the Lord of Song
With nothing on my tongue but Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
Sau đây, xin giới thiệu một giọng ca khác, với một đoạn ca từ khác :
Jeff Buckley
Nghe hát, xin nhấp vào http://www.metrolyrics.com/hallelujah-lyrics-jeff-buckley.html
Nay tôi nghe tiếng đàn huyền nhiệm
David khẩy đàn khiến Thượng Đế vui lòng
nhưng bạn đâu quan tâm đến âm nhạc, phải không?
Này, thế này
Nốt thứ năm, thứ sáu
Thứ xuống thấp, Trưởng lên cao
ông Hoàng lạc lối đang soạn bài ca A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
Niềm tin dẫu mạnh nhưng bạn cứ cần thêm chứng cớ
dẫu trần truồng trên mái nhà
nhan sắc dưới ánh trăng xô ngã
nàng trói bạn
vào chiếc ghế trong bếp
đập vỡ ngai vàng,
cắt tóc bạn
và qua môi bạn nàng hát A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
Khi còn thơ tôi đã từng ở đây
Tôi đã thấy căn phòng này, tôi đã bước trên sàn nhà này
Bạn biết,
tôi quen sống cô đơn trước khi tôi gặp bạn
và đã từng thấy lá cờ trên vòm cẩm thạch
biết tình yêu không là cuộc diễu hành của những kẻ thắng trận
mà là tiếng lạnh buốt và vỡ vụn A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
Đã từng có lần khi Người nói cho tôi biết
những gì đang xảy ra ở chốn dưới kia
nhưng nay Người lại không chỉ cho tôi rõ
và xin đừng quên khi tôi luân chuyển trong Người
thì con chim bồ câu thánh thiện cũng cất cánh bay
và trong từng hơi thở cất nhịp A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
Rất có thề có một Thượng Đế trên cao
bảo những gì học được từ tình yêu
là làm sao bắn hạ những kẻ tính kéo ta xa ra
Không phải là tiếng la nghe một đêm qua
và càng không phải là người nhìn dưới ánh sáng
trong tiếng lạnh buốt và vỡ vụn A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
A-lê-lui-ia
Well I’ve heard there was a secret chord
That David played and it pleased the Lord
But you don’t really care for music, do you?
Well it goes like this:
The fourth, the fifth, the minor fall and the major lift
The baffled king composing Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
Well your faith was strong but you needed proof
You saw her bathing on the roof
Her beauty and the moonlight overthrew ya
She tied you to her kitchen chair
And she broke your throne and she cut your hair
And from your lips she drew the Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
But baby I’ve been here before
I’ve seen this room and I’ve walked this floor
You know, I used to live alone before I knew ya
And I’ve seen your flag on the marble arch
And love is not a victory march
It’s a cold and it’s a broken Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
Well there was a time when you let me know
What’s really going on below
But now you never show that to me do ya
But remember when I moved in you
And the holy dove was moving too
And every breath we drew was Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
Maybe there’s a God above
But all I’ve ever learned from love
Was how to shoot somebody who outdrew ya
And it’s not a cry that you hear at night
It’s not somebody who’s seen the light
It’s a cold and it’s a broken Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
Hallelujah
