?? Tr??ng
Khi ??c, nghi?n ng?m V?n h?c Vi?t Nam ? h?i ngo?i t? sau 1975 ??n nay, ti th??ng (t?m) chia ra thnh ba giai ?o?n ?? ti?n theo di, ?nh gi. C th? ni, giai ?o?n ??u t? n?m 1975 ??n cu?i 1979 nh? m?t s? chuy?n ti?p c?a V?n h?c mi?n Nam ra vng ??t m?i, v?i nh?ng nh v?n, nh th? tn tu?i: V Phi?n, M?c ??, Du T? L, Vin Linh, Thanh Nam, Ty H?ng
Giai ?o?n hai, t? ??u n?m 1980 ??n 1990 s? kh?i s?c V?n h?c h?i ngo?i. B?i, c thm s? gp m?t c?a cc nh v?n, nh th? thuy?n nhn, hay ?on t? nh?: Mai Th?o, Duyn Anh, Tr?n Hoi Th?, Lun Hon, Nguy?n M?ng GicV ??c bi?t s? xu?t hi?n c?a cc nh v?n tr?: L Th? Hu?, Hong Mai ??t, ?? K (Khim) hay Tr?n V?, H? ?nh Nghim v?i gi?ng v?n m?i l?, ??a sinh kh m?i ??n v?n th? Vi?t h?i ngo?i. Tuy nhin, ? giai ?o?n ny, V?n h?c h?i ngo?i v?n m? nh?t d?u ?n c?a ph bnh, ho?c ch?a xu?t hi?n nh?ng cy vi?t ph bnh th?c s?, ??a cc tc gi?, tc ph?m ??n g?n h?n v?i ng??i ??c, cng kh?i ngu?n ch?y cho V?n h?c h?i ngo?i.
T? 1990 ??n nay v?i s? xu?t hi?n cc nh v?n H.O nh?: Phan Nh?t Nam, T Thy Yn, Th?o Tr??ngcng nh?ng ng??i lnh, t nhn c?ng l ch?ng nhn c?a l?ch s? bu?c ph?i c?m bt: Ph?m Tn An Ninh, Song V?, Tr?ch G?m, Lm Ch??ng, Khnh Tr??ng, T??ng N?ng Ti?n, Cao Xun Huy hay V??ng M?ng Long Do ? c th? ni, V?n h?c h?i ngo?i ? b??c sang trang m?i, v?i nhi?u ?? ti, ?a s?c (mu). Song m?ng ph bnh v?n ?m ?ch, ch?a th? song hnh cng s? pht tri?n ?a d?ng c?a th?, v?n. Th?t v?y, ? h?i ngo?i c nhi?u nh l lu?n, ph bnh, bin kh?o ti n?ng hng ??u, v?i nhi?u bi vi?t gi tr? v tm huy?t. Tuy nhin, (c ?i?u ?ng ti?c, th?t kh hi?u) ?i khi cc bc v?n gi? l?i vi?t chung chung, l?ng kh?ng, ch?a ?i th?ng vo t?ng tc ph?m, tc gi? m?t cch r?ch ri, n trnh nh?ng v?n ?? mang tnh th?i s?, ho?c tc ph?m gai gc, va ch?m. Nh?t l ??i v?i nh?ng nh v?n m?i v cc tc ph?m g?n ?y. M ph?n ?ng tc gi? l nh?ng ng??i lnh th?t tr?n, tr?i qua n?m thng di t t?i.
Tuy nhin, cng b?ng m ni, ?i khi chng ta (??c gi?) v?n c th? tm ??c, v nh?n ra nh?ng bi vi?t cng phu, nh?n ??nh su s?c ? ?u ? c?a Nguy?n Vy Khanh, Bi V?nh Phc hay Nguy?n M?nh Trinh
Trong b?i c?nh ph bnh g g?t nh? v?y, th th?t may m?n T?p ch Ngn Ng? ra ??i, v?i s? chung tay c?a cc nh v?n, nh th? tn tu?i, ??y tm huy?t: Lun Hon, Song Thao, Nguy?n Vy Khanh, L Hn, H? ?nh Nghim. 26 s? ? pht hnh t? h?i ngo?i v? ??n qu?c n?i, ni ln gi tr? c?ng nh? s? c?n thi?t c?a T?p ch Ngn Ng? ??i v?i V?n h?c h?i ngo?i ni ring, c?ng nh? V?n h?c Vi?t Nam ni chung. V T?p ch Ngn Ng? s? 27 s? pht hnh vo thng 9/ 2023 t?i, v?i ph?n 1 ??c bi?t gi?i thi?u nh v?n H? ?nh Nghim. Do v?y, m?y ngy nay, ti nh?n ???c th? ?i?n t? c?a cc bc khng ch? trong n??c, m c? ? Hoa K?, c chu h?i v? H? ?nh Nghim. C m?t s? ch?a ???c ??c, ch?a t?ng nghe tn tu?i nh v?n ny. Vng, u c?ng m?t ph?n l?i thu?c v? gi?i thi?u, ph bnh, d?n ??n thi?t thi cho ng??i ??c ch?ng?
C th? ni, l m?t ng??i ch?u kh my m tm ??c, song qu? th?c ti c?ng ch? tnh c? ??c ???c vi ba truy?n ng?n ? ?u ? c?a H? ?nh Nghim, khi nghi?n ng?m v? cc tc gi? khc. Do v?y, ti bu?c ph?i tm ??c, v vi?t v? ng. Hy v?ng s? gip ???c ph?n no cho cc bc hi?u h?n v? tc gi? H? ?nh Nghim, c?ng nh? V?n ch??ng Vi?t h?i ngo?i.
Vng! H? ?nh Nghim sinh n?m 1957 t?i Hu?, v hi?n nay ?ang s?ng v lm vi?c t?i Montreal, Canada. Sau khi t?t nghi?p Cao ??ng M? thu?t Hu? (n?m 1978) ng v??t bi?n. Ngay nh?ng ngy ??u ? tr?i t?m dung, cu?c s?ng ??o l?n, d?n ??n bi?n ??i tm l cng c?m h?ng b?t ch?t cho H? ?nh Nghim c?m bt vi?t v? nh?ng ??c v?ng, n?i ?au c?a con ng??i tr??c th?c tr?ng x h?i. V v? ch?ng nh v?n Thanh Nam, Ty H?ng chnh l b ?? cho truy?n ng?n ??u tay ny c?a H? ?nh Nghim (trn bo ??t M?i – Hoa K?), c?ng nh? th? ?? cho m?t nh v?n ra ??i v?y. V c th? ni, h?i h?a l s? l?a ch?n, song v?n th? ? v?n vo c? cu?c ??i H? ?nh Nghim. V v?y, ng hon ton khng c s? chu?n b? ?? tr? thnh nh v?n. Ngoi su t?p truy?n ng?n ? in: Nguy?t Th?c (1988), T? M?ng Rch R?i (1991), V?ng Tr?ng N?i Thnh (1997), Mi H??ng Trn ??i (2005), K? m L?ch (2017), Ngo?i v?c (2018), ta cn th?y, H? ?nh Nghim lm th?, ty bt, vi?t chn dung, c?ng nh? ph?ng v?n ph bnh. Lnh v?c no H? ?nh Nghim c?ng cho ng??i ??c s? rung c?m su s?c. ?i?u ? ni ln ti n?ng, v?n ki?n th?c, c?ng nh? bt l?c c?a ng. ?i su vo ??c, ta c th? th?y, hi h??c, gi?u nh?i, cng v?i s? lin t??ng, ?an xen tnh ti?t c? m?i l m?t trong nh?ng th? php ngh? thu?t lm nn h?n va trang vi?t H? ?nh Nghim. Do v?y, ? khun kh? bi vi?t ny, ti ?i su vo truy?n ng?n, ty bt v?i tnh chn th?c qua gi?ng ?i?u gi?u nh?i, d d?m H? ?nh Nghim.
*T? t??ng-tnh chn th?c qua gi?ng ?i?u hi h??c
Thnh th?c m ni, ti ch? m?i tm v ??c ???c vi ba ch?c truy?n n?m r?i rc trong su t?p truy?n ng?n c?a H? ?nh Nghim. M?t cch ??c khng c h? th?ng, do v?y th?t s? kh kh?n cho ti khi vi?t ty bt, c?m nh?n ny. Tuy nhin, th?t may m?n truy?n ng?n no c?ng v?y, ??u cho ti th?y ci t? t??ng t? do th?m ??m trang vi?t H? ?nh Nghim: M? m?ng cho M? ? thot ra ???c ci cng vi?c n?. Hy lm m?t ng??i t? do, m?t ngh? mnh t? l?a ch?n. Ch? dnh dng t?i ci gu?ng my kia, hy ??ng bn l?, c v?y con ng??i mnh m?i thi b? nhi?m ??c, thi b?o l?c, thi v c?m, thi s? d?ng ngn ng? c?a loi chim kt. (Sng khng tri ra bi?n).
V?i t? t??ng nh? v?y, m?i ?o?n v?n, truy?n ng?n H? ?nh Nghim ??u ?i su vo l?t t? ci hi?n th?c x h?i m?t cch tr?n tr?i. Th? php ??a nh?ng cu ng?n ng?, kh?u ng? hi h??c ngoi x h?i vo trang vi?t, cho ng??i ??c ti?ng c??i ?au ??n, xt xa, hay m?a mai, chm bi?m, tuy khng m?i, song su s?c, sinh ??ng nh? H? ?nh Nghim, khng ph?i nh v?n no c?ng lm ???c: S?n ph? ph?i v? n??c ?i thai nhi m?i ???c tr?i ??u, mu?n v??t c?n m ??p ta ph?i ch?u kh bi tr?n, b?i d??ng t? y cng, y t cho t?i cc ng b bc s? s?n khoa. Theo trnh t? t?ng cng ?o?n: ??m ti?n, ?t ti qu?n, l chn ?i r?a tay, ?eo g?ng cao su, u? o?i by bi?n dao ko bng b?ng lu h?. V n?t n?. V b?t b?: Khc ? V?y th khi lm tnh m?y ng??i c khc khng? ? ?n ch?i th ch? s? m?a r?i! D?ng chn ra. (Sng khng tri ra bi?n).
Khi ??c Khnh Tr??ng, ti ngh? ??n nh v?n T??ng N?ng Ti?n. V vi?t v? H? ?nh Nghim ti lin t??ng ??n Khnh Tr??ng. Th?t v?y, n?u ? truy?n ng?n ?m m?a, Khnh Tr??ng m??n thn ph?n ng??i lnh th?t tr?n ? Si Gn vo 30.4.1975 cng nh th?, ?? ?i?m ?? ph?i by b?n ch?t ??n hn c?a gi?i c?m quy?n, th ? M Ph?t, H? ?nh Nghim miu t? thn ph?n gi?i sinh vin tr th?c, v?i nh?ng c gi bn thn, trong gi? pht h?p h?i c?a ? N?ng. C th? ni, ?m m?a c?a Khnh Tr??ng v M Ph?t c?a H? ?nh Nghim, tuy hon c?nh, tm l, ngn ng? di?n ra hon ton khc nhau, nh?ng l hai truy?n ng?n ??u cho ti chung m?t c?m xc. V v?i ti ?y l nh?ng truy?n ng?n hay nh?t m ti ? ???c ??c trong th?i gian g?n ?y. Trch ?o?n trong truy?n ng?n M Ph?t d??i ?y, khng ch? cho ta th?y thn ph?n c?a con ng??i, m cn th?y ??ng sau ? l ci ung nh?t, d?n ??n mi?n Nam ?ang tan r v s?p ??, thng qua ti n?ng s? d?ng bi?n php tu t?, v?i nh?ng hnh ?nh ?n d? miu t? c?a H? ?nh Nghim:
Gi??ng tr?i chi?u, in lem lu?c ch? Phc n?m ch?t ch?i trong vng trn. Ch? Phc b?c mi, khng l mi c?a ?m m?c thi?u n?ng m?c meo Hoa trt b? o qu?n. Ti quen thu?c v?i c? th? ?y, nh?ng vng kn ?o c?a Hoa l n?i ch?a m?t th?ng sinh vin m? thu?t no ???c ng?m nhn, ngo?i tr? ti, hm nay Hoa m c?ng l?y ti. Hoa b?o: Hy yu Hoa ?i. N?ng bu?i chi?u chi?u r?i xuyn qua b?n v? lm rch nt t?ng ???ng trn c? th? Hoa. Ti n?m dt ng??i trn chi?u, nghe ti?ng sng n? v hi?u ?-n?ng ?ang c?n h?p h?i.
N?u ta ? ??c truy?n H? Kh?u ? Ngo?i Thnh c?a Th?o Tr??ng, th khi ??c truy?n ng?n M?t Tay th?y r nt h?n ci tnh ??c ?o, tiu bi?u h?n v? t? t??ng, bt php c?a H? ?nh Nghim. V ci t? t??ng: Th?t b?i ch?a h?n ? l thua ??u ???c l?t t? qua hnh ?nh, di?n bi?n tm l c?a nh?ng ng??i lnh pha b?c (b? ??i) sau cu?c chi?n. Khng ch? truy?n ng?n M?t Tay, m trang v?n no c?ng v?y, d??ng nh? H? ?nh Nghim vi?t b?ng c?m xc b?t ch?t, ch? t khi b? chi ph?i b?i l tr. Do v?y, c nh?ng cu th?, thnh ng?, ?o?n v?n min man b?t ch?t, c? ng? ngi bt nh v?n ? ?i l?c ci t?, hay t??ng ban ??u. Nh?ng khng, r?i ngi bt ?y c?ng ngo?t v? ?ng ???ng ry thin truy?n. Th?t v?y, s? gi?u nh?i, v?i ngn ng? sn kh?u, k?ch tr??ng gy ti?ng c??i chm bi?m nh? nhng, nh?ng c?ng th?t thm thy d??i ?y, H? ?nh Nghim ch?ng minh cho ta th?y r nh?ng ?i?u ?:
Ch B c??i tt m?t: Gi m nh n??c n?y c m?y lm ch? t?ch h?i th??ng ph? binh th nh?ng g chng n t?ng hy sinh ngh? khng u?ng ph, nh?? Nh?t Vi?t ki?u nh bia m ba ti?n ? b?n gi lng ch?i. T? khoi n?y e ? c c?i bin, nhu?n s?c?(…) Ch ra H N?i, ti vo Si Gn, tnh ngh?a ?i ta c th? thi. C ai ng? ?u, m?t ng c?u b? ??i t?ng c?m sng vo sanh ra t? ?nh ?u?i b?n ?? qu?c nh? ch ti l?i pht ngn: M?y v? r?i m?y ?i xi tao ?m nh? mi M? bm thn ? ng??i m?y. C? ??i c?m sng oanh li?t ?i qua cu?c chi?n th?t ch? c g ?n t??ng cho b?ng nh?ng giy pht th? gin bn m?y khi m?y cho php ???c voi ?i tin. (M?t Tay)
C l?, n?i nh? qu, s? m ?nh th??ng tr?c trong cu?c s?ng, tm h?n H? ?nh Nghim: ngy n?i ??t khch, h?n ?m qu nh. Do v?y, d s? vi?c nh? nh?t x?y ra, ng c?ng tr?n tm tr?ng vo ?, r?i ??a vo trang vi?t c?a mnh. V ?i h?t chuy?n tu T?t l m?t truy?n ng?n, hay m?t thin phng s?, v?i l?i v?n nh? nhng, trau chu?t, ?i?n hnh nh? v?y c?a H? ?nh Nghim. V?n bi?n php tu t?, v?i hnh ?nh ?n d?, nh v?n m??n thin nhin c?nh v?t, ni v? n?i ?au (ci ch?t) con ng??i trong m?t x h?i tr?t t?, c?ng nh? lun l ??o ??c b? ??o l?n tng pho. Vng, v?i m?t x h?i, m?t thin ???ng ?o ?nh, th ???ng cng ng c?t ch?c ch?n con ng??i ph?i ?i t?i:
Thin nhin bn ngoi ?ng khung, m?t t? do nh?ng ?m my d?t d? b? khi tu nhu?m ch?t ??c mu da ?en. Chim ? ni bay v?, ??u trn giy gi?ng chng gi?a nh?ng c?t ?i?n trng nh? n?t nh?c ph?i th?m l?ng trn n?m dng k?. Thnh ph? gi? ny r?t nhi?u dy ?i?n. Ng??i ?n b k?, m?c c?i, t?a ?m mn nh?n ch?c tri m?i s? ph?n con ng??i. C c gi d?u hi?n xa nh tr? h?c chi?u v? l?i n??c ch?t v?t ngh? t?i m?t chn c?m l?ng ch? ??i trong c?n h? t?p th?. V c? lm sao chuy?n th?t hoang ???ng dy ?i?n ??t s xu?ng ng??i em, con r?n ???ng ??i qu?n c? c?n vo gi?c m? bnh d? ??t t?. T? ??i th??ng x h?i ch? ngh?a em nh?m m?t b??c vo v??n ??a ?ng m mu?i mun ??i khng c th?t. (?i h?t chuy?n tu T?t)
*Th? s?, x h?i – cng nh?ng truy?n k, ty bt mang tnh tri?t l sinh ??ng
Truy?n ng?n, v?n xui H? ?nh Nghim ?i vo m?i ?? ti, m?i ngc ngch c?a cu?c s?ng. Song c l?, th? s? x h?i l nh?ng trang vi?t gy cho ti (ng??i ??c) nhi?u c?m xc nh?t. C ???c nh? v?y, ngoi s? can ??m ??ng v? l? ph?i, c?n l?m lng nhn ??o, c?m thng c?a nh v?n. Th?t v?y, t? nh?ng hnh ?nh trong m?t x h?i (Vi?t Nam) ??y nhi?u nh??ng, b? ?i b?t g?p ? ?u ?, ???c H? ?nh Nghim thu nh? vo thin truy?n ?i h?t chuy?n tu T?t c?a mnh. V ch? l nh?ng ?o?n v?n miu t?, tr?n thu?t, song thn ph?n con ng??i d??i ngi bt H? ?nh Nghim hi?n ln khng b?ng loi sc v?t:
B?t n. ??t m?, chng ng theo my lu r?i. Ch? ?? n thot l?n ny. Cy ?n guitar n? khi b? ??p v? nghe nh? ti?ng pho chu?t ??t l? loi. Th?ng c?t chn b? ? l?ng b?ng b?n n?m bn chn mang giy dp ???ng b?. ?m ?ng bu l?i thnh m?t vng trn khp kn, hi?u k?. Chuy?n g v?y? Sao khng d?ng l?i ?c hi?p k? tn t?t? B con c bc khng bi?t ? thi. Th?ng ny cha ph?n ??ng, n bin t?p m?t bi ht ton v?n H nh?m bi x?u hnh ?nh bc H? thn th??ng() M?u mo, gi?ng run, n??c m?t ch?y, th?ng c?t chn b? li ?i. Ch?ng ???c c?n tr?ng cho l?m, t? h?n ng??i ta li con ch ?i tr?n n??c, v? lm th?t ? qun H??ng ??ng Qu. Ngay tnh, con ch c gi h?n th?ng ng??i tn t?t ?y. ng b?c tc bnh ph?m. (?i h?t chuy?n tu T?t)
Ti khng r, H? ?nh Nghim vi?t truy?n ng?n n M?ng vo th?i gian no. Nh?ng ??c n, ta c th? th?y tnh th?i s? ??m nt trn trang v?n c?a ng m?t cch chn th?c. V ci s? mng mu?i ?y, lm cho ng??i ??c kinh s?, song c?ng ph?i b?t ra ti?ng c??i chua cht, b?i gi?ng v?n, l?i tho?i dn d hi h??c c?a H? ?nh Nghim. V?i ??c ?i?m ny, v?n th? H? ?nh Nghim khng gy c?m gic n?ng n? cho ng??i ??c, d ?i su vo miu t?, hay phn tch nh?ng tnh ti?t bi ?t nh?t:
Ho ra Trung t ch?ng n?m b?t th?i s?? Theo Vietnam net ??a tin bc s? Nguy?n Minh ??c, tr??ng khoa s?n b?nh vi?n ??c Th? ? H T?nh ? ko ??t c? tr? s? sinh r?i t? tay khu l?i. S?n ph? chnh l em gi c?a ??ng ch cng an khu v?c ?ang v?ng m?t ??t xu?t. M?c h?i: Ci g? Ko ??t c? l sao? D?, l ch? li ???c ci ??u c?a em b ra thi ?. Thi th? v?n k?t c?ng ??ng sau c?a mnh. Th? m?i sinh chuy?n ch? ?. V? Trung t c?n nh?n: M? n ch?. Ch? dng tay thi ? Lm ci ?o g m m?nh tay th? (n M?ng).
V?i truy?n ng?n n M?ng, H? ?nh Nghim khng d?ng ? m?c ?? gi?t ng??i, th tnh hay b?n c??ng quy?n c?u k?t v?i x h?i ?en, m d??ng nh? ng mu?n khai thc, v g?i ??n ng??i ??c ci ??ng sau c?a s? l?a l?c, tranh ginh, chm gi?t l?n nhau ?y. V ?? ti th? s? x h?i (bc tr?n s? th?i nt, m?c ru?ng ?n su t? th??ng t?ng cho xu?ng h? t?ng c? s? ny) ???c kh nhi?u nh v?n h?i ngo?i c?ng nh? trong n??c khai thc. B?i, n lun nh?n ???c ??ng c?m n?i b?n ??c. Ti c?ng ? ??c nhi?u ? truy?n ng?n c?a Tr?n K? Trung (H?i An), hay c?a c? nh v?n Ph?m V?n Bi?n (Qu?ng Ngi). M?i nh v?n ??u cho ti c?m xc khc nhau. Nh?ng gi? nguyn tn tu?i nhn v?t, tnh ti?t, s? ki?n v ??a th?ng vo trang v?n nh? H? ?nh Nghim, qu? th?c n?u ng??i vi?t khng c ti, truy?n d? tr? thnh t? nh?t l?m. Th?t v?y, ta hy ??c l?i trch ?o?n d??i ?y ?? th?y ci m?u m, tn b?o c?a con ng??i v s? th?i nt c?a x h?i, c?ng nh? t? ng?, l?i v?n sinh ??ng c?a H? ?nh Nghim:
T?m m??i gi? t?i mai ti cng con m?i, h?n c?ng l cng an, ?i vo b?ng l?i ny. Sau ? tu? cch ??ng binh c?a ??i ca. Tm Tng nh? bi ??m xu?ng ??t: Cng an ? Ni anh hai ??ng ng?y ng ch? kh? ???c ng no t?t ng ?. M?c ?? tn ph?? Ch?t ni, l?i g?n, nhai ch? m?t ch?: Ch?t. Tm Tng quay l?ng () Hai th? c?n l?u tm, th? nh?t n?n nhn l cng an, th? hai bu?c n ph?i ch?t. Do v?y anh hai nn hi?u gi c? c h?i khc th??ng, ??t cht ??nh. Khng thnh v?n ??. Ti ch?ng c s?n ngn l??ng x? mnh, ??i ca ch?p nh?n thu nh?n 700 ? M? nghen. Sao l?i ?? ra con s? trng ch? v? ?y? Nh?m gi?i quy?t m ??p, tnh lun c? vi?c khng gy ra h?u ho?n, Tm ny ?ng ch?t 1000. (n M?ng)
Ti ? ??c kh nhi?u k s?, ty bt c?a nhi?u nh v?n trong n??c c?ng nh? h?i ngo?i, nh?ng c th? ni, H? ?nh Nghim l m?t trong s? khng nhi?u nh v?n vi?t hay ? th? lo?i ny. C bc cho r?ng: vi?t hay, c ci nhn t? m? nh? v?y, b?i H? ?nh Nghim xu?t thn t? h?a s?. V?i ti, khng h?n l th?. B?i, c?ng c nhi?u h?a s? tn tu?i ph?u thu?t b?c tranh thin nhin r?t d?, khi ??a vo trang vi?t c?a mnh.
R?t may m?n, ti ? tm ???c v ??c m?t s? bi ty bt, tm bt c?a H? ?nh Nghim trn Internet. Ty bt c?a ng nh? nh?ng l?i t? s?, mang tnh tri?t l su s?c v?i l?i v?n r?t ??p. Qua ??i, m?t ty bt, (hay m?t cu chuy?n) H? ?nh Nghim ? c tm tr?ng, n?i bu?n ?au vo ?, khi ng sang Anh Qu?c ti?n ??a ng??i b?n v? ci v?nh h?ng. V ?oan v?n s?m mai ??y tm tr?ng, r?t ??p d??i ?y s? cho ta th?y ti n?ng miu t?, d??i ci quan st t? m? c?a H? ?nh Nghim:
Sng s?m ti ra ??ng ngoi gc v??n. ?m qua m?a nh? l cy ??t tr?n mu l?c t?i. Tr?i ch?a k?p xanh, n?t r?n v?t b?n t?ng c?m my run, t?n ng?n. Bnh minh ? xa ?ang l?ng l? t?i, ti ch? ti?ng n??c si ?? xu?ng phin l?c ??u ngy. Gi ?i bn trn cy to c ??c c?m gi?a sn, ti?ng chuy?n ??ng ng?t qung c?a underground h?c t?c v?a r?i kh?i tr?m Canons Park, lun l?u m?t dng ch?y ro g?i, mang ng??i ta t? gi??ng ng? g?t g t?i m?t cnh c?a nh?t ??i vo v?i cng vi?c lao lung. Nhn c? vi b?t thi?n nh?ng lao ??ng e mi hoi ch?ng h? l vinh quang. N??c m?t bao gi? c?ng l tr?m cht khi anh ?i h?t nh?ng tr?m d?ng c?a phi?n mu?n, c?a h? hao, c?a ng? nh?n, c?a th? n?i ni?m kh th?t l?i minh gi?i. (Qua ??i).
C th? ni, v?i ti Dng L?a l truy?n k hay nh?t (trong t?t c? nh?ng trang v?n m ti ? ??c) c?a H? ?nh Nghim. Thin truy?n nh? m?t bi th? trong b?c tranh thu nh? v? tnh b?n, tnh yu c?a tc gi? (t?m g?i) v c sinh vin Tr??ng m? thu?t Hu? (tri theo ph?n n??c) d??i gc nhn, v ngi bt miu t? ??y c?m xc (thay cho nt v?) th?t ti n?ng, sinh ??ng c?a H? ?nh Nghim:
Ti ch?ng ng?c nhin v con ng??i ch? l t?ng th? nh?ng ???ng nt d?u m?m, mong manh, d? th?m th?u, d? hoen ??t. T o di, mi tc ?? xu?ng ngang l?ng, da tr?ng, n?m ngn bp m?ng v mi mi r?t r khi nhc trng ra ti. Khp np, m?c c? nh? th? su?t ??i ch?a l?n no ph?i ng?i ?n tr?a tr??c k? l? m?t. () H??ng v? ? khng th? d?n ln th? mi d?u ng?t m m?i ti ?ang ht l?y ?? phn ch?t. N pht ra t? chn tc ch?? T? c? ch?? T? ng?c ch?? T? th? hnh ch?? T? thn ch? l m?t b?c tranh l?a m d l danh h?a, b?n ch?ng th? thm th?t m?t nt d? th?a no c?. (Dng L?a).
V ? ?, ta khng ch? th?y ti n?ng phn tch n?i tm, m cn th?y s? lin t??ng th?t phong ph v ??c ?o c?a H? ?nh Nghim n?a: M?a r?i ngoi tr?i lm bng t?i co l?i, mu ?m m?m ra, ??y s?ng l?nh Hai ??a ??u m?c o ?i m?a v ? l m?a Hu? th ch?ng c v?t th? g c th? can ng?n s? xm th?c th?t l l?m c?a n. M?a ngoi tr?i v m?a c? trong lng. ??t g th ??t nh?ng ph?i gi? cho cu?n sch M? Thu?t th?t kh ro, ?ng khng? S?u ?ng ni. ?m nay chong ?n xem ng??i n? vi?t c ??ng khng. (Dng L?a).
C th? ni, H? ?nh Nghim l m?t ngh? s? ?a ti. Lnh v?c no ng c?ng ?? l?i d?u ?n th?t r rng. Tuy nhin, v?n xui, truy?n ng?n ? lm nn chn dung th?t v?m v? v ti hoa H? ?nh Nghim.
Nhn l?i v?n h?c s?, ta c th? th?y, H? ?nh Nghim xu?t hi?n ?ng lc, v th?i lu?ng gi m?i V?n th? h?i ngo?i ?ang g g?t ? th?i ?i?m ?. V ng tr?i qua g?n n?a th? k? c?m bt, bu?n vui cng V?n h?c h?i ngo?i ni ring, v V?n h?c Vi?t Nam ni chung. Do v?y, v?i bi vi?t ny, ti ch? ?? kh? n?ng ?i vo m?t vi kha c?nh ??c ?i?m, c?ng nh? ti n?ng c?a nh v?n H? ?nh Nghim. V ch?a h?n nh?ng ?i?u ti vi?t v? ng ? ?ng v chnh xc. Cho nn, c?n l?m nh?ng nghin c?u th?t su, v r?ng ri h?n v? nh v?n ti n?ng ny.
Leipzig ngy 11-7-2023
