Patrick Modiano ở Paris, ngày 3/10/2007
Ở tuổi 69, nhà tiểu thuyết Patrick Modiano là người Pháp thứ 15 nhận giải thưởng danh giá này.
Thông cáo của Viện Hàn lâm Thụy Điển cho biết Modiano được trao giải vì “nghệ thuật ký ức mà ông sử dụng để gợi lên những số phận người khó nắm bắt nhất và mở bức màn che phủ thế giới Chiếm đóng [của phát xít Đức trên nước Pháp hồi thế chiến II – Văn Việt]”.
“Vũ trụ của ông huyền hoặc, các cuốn sách của ông đáp lại lời nhau”, đó là lời giải thích của thư ký Viện Hàn lâm Thụy Điển với đài truyền hình Thụy Điển CVT. Tác phẩm của ông là một trò chơi tìm dấu thường trực, không có cái gì được để tình cờ. Một nhà phê bình văn học của tạp chí Express đã tìm thấy ít ra là 5 nhân vật từ 5 cuốn tiểu thuyết ở 5 địa chỉ khác nhau nhưng có chung 1 số điện thoại: Auteuil 15-28. Nhà tiểu thuyết Pháp đã cho tất cả các tác phẩm của mình xoay quanh thành phố Paris hồi Thế chiến II, vẽ lại gánh nặng của những sự biến bi thảm của một thời kỳ rối ren đè lên số mệnh những nhân vật thông thường.
Văn phong giản dị, trong sáng của ông khiến ông thành một nhà văn được đại chúng cũng như giới văn chương dễ đón nhận và đánh giá cao. “Những cuốn sách của ông nói nhiều về sự tìm kiếm, tìm kiếm người mất tích, người đi trốn… Những người mất tích, những người không có giấy tùy thân và những người mạo danh”, nhà phê bình nhấn mạnh.
Các nhân vật chính của ông, từ nơi biệt xứ trở về, mãi mãi đi tìm căn cước của mình. Họ tiến tới lưng chừng giữa hai thế giới, giữa bóng tối và ánh sáng, đời sống công khai và số mệnh trong mơ. Các văn bản của Modiano cũng vẽ nên một địa dư Paris với sự tỉ mỉ của một tư liệu.
Được sự bao bọc của Raymond Queneau, Patrick Modiano đã xuất bản cuốn tiểu thuyết đầu tiên, “Quảng trường Ngôi sao” năm 1968. Từ đó ông viết khoảng 30 tiểu thuyết, đều do Gallimard xuất bản. Năm 1974, ông cùng Louis Malle viết kịch bản phim Lacombe Lucien, câu chuyện một thiếu niên mê theo chủ nghĩa anh hùng rốt cuộc lao vào cộng tác với phát xít năm 1944. Ngoài kịch bản rất thành công trên, ông cũng là tác giả những kịch bản khác, và một cảo luận viết cùng Catherine Deneuve về cô em bị mất tích của nữ tài tử này.
Là giám khảo Liên hoan phim Cannes năm 2000, ông cũng viết lời bài hát, và xuất bản một bài trò chuyện với nhà viết cảo luận Emmanuel Berl (Interrogatoire).
Năm 1972 ông đoạt Giải Lớn Tiểu thuyết của Viện Hàn lâm Pháp cho cuốn “Các đại lộ vành đai”, giải Goncourt năm 1978 cho “Phố những cửa hiệu u tối” và Giải Lớn Văn chương cho tổng thể tác phẩm năm 1996. Patrick Modiano được dịch ra 36 thứ tiếng. Tên ông đã được nằm trong danh sách triển vọng đoạt giải Nobel từ nhiều năm trước.
Patrick Modiano sẽ nhận giải Nobel ở Stockholm ngày 10/12/2014, giải thưởng trị giá 8 triệu curon (khoảng 878.000 Euro, tức 23.706 triệu VND)
Sách của Patrick Modiano đã dịch và xuất bản ở Việt Nam:
Ở quán cà phê của tuổi trẻ lạc lối
Dịch giả: Trần Bạch Lan, NXB Văn học, 2014
Những đại lộ ngoại vi
Dương Tường dịch, NXB Tác phẩm mới, năm 1989
Quảng trường Ngôi Sao
Vũ Đình Phòng dịch, NXB Văn học, năm 2000
Phố những cửa hiệu u tối
Dương Tường dịch, NXB Hội Nhà Văn, bản in thứ nhất năm 1992, tái bản 2003.
Văn Việt đã giới thiệu:
Lời giới thiệu của Dương Tường và một chương của “Phố những cửa hiệu u tối”: http://vanviet.info/van/pho-nhung-cua-hieu-u-toi-tieu-thuyet-cua-patrick-modiano/
