Ti?u s?:
Sinh t?i Tri?u Phong, Qu?ng Tr?. L?n ln v ?i h?c t?i Qu?ng Tr? v Hu?. Thuy?n nhn. Hi?n ??nh c? t?i Canada. Anh t?t nghi?p ??i h?c Mc Master, n?i tr ??i h?c Toronto, th??ng tr UBC. Lm vi?c trong ngnh c?p c?u t?i m?t b?nh vi?n ? B.C. Lm th?, vi?t ph bnh, ph?ng v?n, d?ch thu?t. ??ng bi trn cc trang m?ng trong v ngoi n??c.
Tc ph?m:
– Hai m??i su nh th? Vi?t Nam ???ng ??i (in chung, NXB Tn th?, 2002)
– Nh?ng cu chuy?n v? s?c kh?e (NXB Ki?n th?c v cu?c s?ng, 2003)
– V?i Du T? L, ??i s?ng tr? nn th? m?ng h?n (NXB T? l?c, 2007)
– Th? ??n t? ?u (NXB Lao ??ng, 2010)
– ??i tho?i v?n ch??ng (v?i Tr?n Nhu?n Minh, NXB Tri th?c, 2012)
– Th? c?n thi?t cho ai (NXB H?i nh v?n, Nh Nam, 2014)
– Cu?c ??i yu d?u (tuy?n t?p truy?n d?ch Alice Munro, NXB Tr?, 2015)
***
T?nh to, l?ng ??ng, tra v?n, ray r?t, th??ng c?m, l tr, mang nh?ng ch?n ??ng ng?m – th? Nguy?n ??c Tng c l? ??ng tch ra kh?i nh?ng ng??i lm th? cng th?i ? thm m?t ch? n?a: anh mang gi?ng ni ?iu ??ng m kh?e m?nh c?a mnh, ?i, v? pha m?t c?ng ??ng th?, m?t d? phng chung, m?t chn tr?i cho ta tin t??ng, m?t tin t??ng nh?t ??nh l th? ca c di?u d?ng c?a n, th? ca l c?n thi?t, th? ca l x?ng ?ng ?? chng ta ph?i lao ??u vo, b?ng ton b? tm tr, c?m xc.
Nh?ng bi th? c?a Nguy?n ??c Tng ??t v?n ??, v?i th? s? v v?i ngn t?. Chng khi?n ng??i ??c b?n kho?n, ? ch? th? ni, v ? ch?, nh? ng??i th? t? xc nh?n, b?t kh? thng tri, qua l?i. Nh?ng bi th? m?i g?i thao tc cng ?i, nh?ng c th? khng cng t?i. Chng khi?n ng??i ??c ph?i ??c l?i, t? tra v?n, t? d d?m ?i l?i ch? mnh v?a ?i qua. M?t thao tc ?i h?i nh?ng hi?u bi?t v? hnh trnh ngn ng? th? ca, ? ?nh, cn lm nh? ?i h?i nh?ng v?t b?, t?m gc. T?m gc m?t s? nh?ng ??nh ki?n, nh?ng ?inh ninh, nh?ng gi? ??nh. Th? anh, ci vi?t, nh?ng tch ly kh?i kh?i c?m xc t? s?, ? ?nh, n cn mu?n ?nh d?u h?i v?i chnh nh?ng cu c, ngn t? ?? v?, c?m xc ?? v?, s? hoang tn, vng hoang m?c.
Nguy?n ??c Tng ch?n l?a th? nh? m?t th? nghi?m, v nh? m?t tr? li?u php. Anh nhn th?y m?i bi th? nh? m?t n?i k?t h?u c?, nh?ng c?ng bi?t r?ng s? c?t bay c?a thn th? h?u c? ?y n?m ? ph?n linh ??ng t?o ra t? s? thay ??i ha tr? c?a t? ng? khi v? ??ng bn nhau. Tnh cch b?t ng?, duyn ??nh. Th? Nguy?n ??c Tng c nh?ng ch? c? tnh ?? tr?ng, nh?ng t?m ??t ?o?n, nh?ng l? h?ng khng r nng su. Ng??i ta hay g?i l ?a tuy?n, nh?ng th?c ra l ch? th? m?i g?i v tr? l?i cho ng??i ??c m?t d? ph?n.
??c th? Nguy?n ??c Tng cng v? sau ny ti cng g?n lin t??ng t?i th? Trung u th?i h?u Auschwitz. Th? h? c?a nh?ng ch?n th??ng. Nh?ng ch?n th??ng, v?t tch st l?i sau m?t ??i n?n l?ch s?. M?t di s?n chung, c?a nhi?u h?n m?t con ng??i. K? vi?t, b??c ra t? ??ng ?? v?, h?n v?a l m?t ??n v? th?c, v?a l m?t ??n v? gi?a cm-l?ng-?m-?ng; v?a mong ni m?t ci g, v?a th?c v? s? gi?i h?n, s? b?t l?c, c?a ngn t?, v c?nh ?, s? phi l, c?a l?ch s?. Ngn t?, m?t gnh n?ng, v ci vi?t, m?t c? g?ng thng tri. Thng tri v?i nh?ng ai? Nh?ng ci vi?t mang nh?ng l? h?ng, nh?ng c?t la kia, chng ? ch?ng lnh l?n, th? th chng m?u c?u ?i?u chi? Nh?ng ci vi?t nh? m?t hnh tc c?a k? s?ng st. Nh?ng b?nh nhn, nh?ng nh th??ng, nh?ng nh ga, nh?ng c?n phng, nh?ng chi?c gh?, nh?ng chi?c ??m rch, nh?ng ca ph?u thu?t khng tr? t. Nh?ng ghi ch ring t?. Nh?ng ci vi?t th?c ho?ng, xoay tr?. Qu? v?y, ti ngh? t?i th? Nguy?n ??c Tng nh? m?t ti?p n?i t? pha ?: pha h?u chi?n m chi?n tranh ch?a h?t, 1945 c?a Trung u, pha 1954 c?a chia ?i Vi?t Nam, pha c?a vn c?u tang th??ng m anh ch?ng ki?n sau 1975 v v?n cn ch?ng ki?n lc ny.
Nguy?n ??c Tng l m?t nh th? b?n kho?n v?i di s?n ?? v?, nh?ng anh c?ng l m?t d?t khot, hy ??ng d?y m lm vi?c, thay v ng?i ? k? l?, th?ng thi?t. Anh c th? ch?a pha ch? tro l?ng nh? mu?n, anh c th? cn ao ??c th? mnh c thm ch?t humour, anh c th? ngh? n cn c?n thm c t?ch hay thm ci ?a s? v?t hi?n, nh?ng m r, th? anh ?nh d?y ph?n then ch?t: m?t qun bnh t?nh to, c l tr, c ??ng lng, c ??ng li l?i, c kho?ng cch, c l?c thu ht kh gi?i thch c?a m?t ti n?ng m r?t nhi?u khi c? b? chn ph?n m??i cng l?c cho nh?ng d? phng v d? n chung, thay v ch?m cht cho ti?ng th? c?a mnh.
Nh?ng bi th? c?a anh, v th?, l?m khi c th? ??c nh? nh?ng chim nghi?m ring t? ?ng qu, sau nh?ng d? phng chung anh ? lm – ? hon t?t hay cn dang d?. Nh?ng d? phng lm m?i, lm l?n, lm ??p th? ca. ?? n ch?a lnh nh?ng ch?n th??ng tm h?n con ng??i ta, trn m?t tnh th? ch?a qua nguy k?ch.
Nh th? Th??ng Qun
M?T LOI HOA C?A LNG TI
Ti mang m?t loi hoa c?a lng ti
?i su?t n?m ny qua n?m khc
Khng cn ai bi?t
?i khi g?p ng??i lng c?
Ti th? ni tn vi l?n
Nh?ng b? hi?u l?m thnh th? khc
Ti nhn th?y n l?n cu?i cng
Cch ?y ? nhi?u n?m
Trn ?i m?t ng??i ?n b
Tr??c khi n hon ton bi?n m?t
? L CI BA C?A NGUY?N V?N TH?NG
? l ci ba khng bi?t ?ng ?inh
? l ??a tr? s? sinh b? b? vo r?ng
Ng??i ta b?o: c lc n mu?n ??ng ln
Ng??i ta b?o: c lc n mu?n t?p ni
? l khi m?t ng??i ?n b b?ng d?ng qu? g?i
Xu?ng, tr??c m?t n, ??m ??m nhn v?t mu
C?a ch?ng mnh, sau m?t t?m g??ng
NH?NG NG??I D?NG C?M
Nh?ng ng??i d?ng c?m th?t hi?m hoi
Nh?ng ng??i thng minh cn hi?m hoi h?n n?a
V nh?ng ng??i t? t? cn hi?m h?n g?p b?i
V t?t c? nh?ng th? ?y c?ng l?i
B?n ch? g?p m?t ng??i m?t l?n m?t ??i
Nh? b?n ?i d??i tr?i m?a t?m t
Khng m?, khng gi?y, s?m ch?p ? ?ng, m?t chi?c xe h?i
T?p vo l?, c?a m?
B?n khng c th gi? l?a ch?n
Nhn tr??c nhn sau, l?c ??u
N ch?y v?t ?i, b?n ti?p t?c b??c, m?a ngy m?t mau, b?n ngh? th?m
Th? r?i b?n ?i mi, m?t mnh, su?t bu?i chi?u
?i khi
B?n g?p m?t ng??i thng minh nh?ng khng d?ng c?m
M?t ng??i d?ng c?m nh?ng khng t? t?
M?t ng??i t? t? nh?ng khng thng minh
Nh? nh?ng chi?c xe h?i ch?y v qua, c khi qu nhanh
Nh? k? b?n r?n, c khi t t qu ch?m
Nh? k? l?c ???ng, l? ng? ch? b?n gip ??, ch? khng ph?i
Ng??c l?i, v b?n c? m?t mnh d??i tr?i m?a ?i mi
NH?NG K? PH HO?I
Chng ti?p t?c ph, nh?ng k? ba hoa
??u tin: m?t cnh c?a
Sau ?: m?t ngi nh
Chng mang ngi nh khng c c?a ?i qua
Tr??c m?t chng ta. Nh?ng cn nhi?u cnh c?a khc
Chng ta cn ngi nh khng c c?a
G?c cy bng mt gi?a tr?a
Nh?ng g ch?a ai tho ???c
Chng tho ???c, mang ?i
Nh?ng g khng th? ch?m tay vo
Chng ??u ch?m tay vo
Co s?ch ct trn sng, ?? b tng cc cnh ??ng
Nh?ng chng c?ng xy nh?ng ngi nh khc
To h?n, ?ng th?
Chng c?ng tr?ng nh?ng hng cy khc
Cao h?n, ?ng th?
C ?i?u g nh?ng k? ph ho?i khng lm ???c?
?o ni, l?p h?, ??n cy, ph ??n, d?i t??ng
Trong ?m t?i b?ng tr?i ln dinh th? nguy nga
Nh?ng mn nhung m i l??t qua
Nh?ng cnh c?a s?n xanh v
S?n ??, tm, h?ng le lo?t
V? ch?ng con ci chng ta, c??i ru rt, d?n vo
T?i khi nh?n ra
Th qu mu?n. Chng ? ph
Xong ngi nh c?
C ng??i ngh?: th? l m?t
S?ch. Nh?ng khng, chng ta v?n cn nhi?u
Mi tranh, b?p l?a, tnh yu
Cnh chim chi?u sa l?n
Ct mnh mng ngoi ??o v?ng
? ?u? Chng ta khng bi?t
Nh?ng chng bi?t
Nh?ng k? ph ho?i
Bi?t. S? c l?n chng tr? l?i
Chm l?a ??t ngi nh tranh cu?i cng
?? l?y ?i m?t vi ci ?inh
C PH V?A H SI GN
Mn hnh Tivi
M??i su n?m t
Tr?n Hu?nh Duy Th?c
C?n m?t c ph
?? nhn khng ch?p m?t
Tr?i s?m st
Tia ch?p lo?ng ngo?ng
M?t v?t n?t
Trn ly c ph ?
T? t? loang ra
K ?C NH?NG N?M 80
Hai phi?u tr?ng
M?t phi?u ch?ng
? New York
Hai phi?u tr?ng ? New York
Hai ng??i ng?i ?nh bi
Ba ng??i ng?i ?nh bi
Tr??c hnh lang l?p h?c
N?m ng??i ng?i ?nh bi
Trong phng h?c
M?t con b c?p
C?n v ng??i ?n b
Bn tri
Bn ph?i
Bn tri
Trong chi?u m?a r? rch
? Siem Reap
CHA
(T?ng Ch? Lan Vin)
Anh l?t tri l sen h?
Th?y ?? m?y ch?
Ln cha
V?y l anh ln cha
Th?m Ph?t
Cha v?ng ng?t
H??ng la trn mnh mng
Lng vo ma g?t
Ch ti?u c?ng ra ??ng
Ngoi sn
D?m ?a h?ng m?i n?
H?i th?m
S? c? ? v? qu l?y v?
Anh ng?n ng? nhn ra ng
Hng tre gi th?i lao xao
M?t con chim ? ?u
Bay v? gy
Cc cu cc cu cc cu cc cu.
HY C?U NGUY?N
Hy c?u nguy?n cho sng Seine ch?y mi qua c?u
Hy c?u nguy?n cho Rimbaud, Verlaine
Cho nh?ng ng??i yu nhau
Cho nh?ng ng??i ch?t d??i ??ng g?ch ?
Nh?ng ng??i b? b?n vo l?ng, vo b?ng, vo ??u
Cho ??a tr? n?m trn tay ng??i ?n ng
Cho nh?ng ng??i khng bao gi? c?u nguy?n
Ci ch?t no c?ng bu?n
Chi?n tranh no c?ng bu?n
Nh?ng hy m? t?m ch?n ??p m?t ?? nhn xem
K? no ? b?n vo anh em chng ta
V ?i theo v?t mu trn ???ng
?i mi cho ??n khi b?n g?p
M?t ch? ng?i b m?t trong b?i r?m
N?i ?m qua m?t ng??i ? ng?i
?n b?a ?n t?i sau cng
???c mang t?i b?i m?t ng??i ?n b
o chong xm, kh? ?au, ho a, t? x?ng l m? c?a anh ta
NH?NG K? TRA T?N
Nh?ng k? tra t?n c?ng khc
Khi b? b? r?i
Chng c?ng m?m c??i
V?i ng??i h?u bn mang r??u t?i
Nh?ng chng thch h?n
Ng?i trong bng t?i
??p vo ng?c chng ta
B?t ng? t? xa
D dao ?i?n vo ch? kn
C?a m?t ng??i ?n b
Khi ng?, chng th? d?u dng
Bn tay xe ra nh? tr? con
B??c vo gi?c m? c?a chng ta
Khng ai bi?t, ng?i xu?ng gi?a chng ta
N?m ln gi??ng
Gi?a v? v ch?ng
Chng th th?m kin nh?n m?i ngy
Vo tai chng ta:
S? ph?n ? g c?a
Hy m? c?a ra
Hy qu xu?ng ?i no
V chng ta qu xu?ng
Nh?ng k? tra t?n khng c?n ?n u?ng
Nhi?u ngy, khng ng?
Nhi?u ?m, ?i nhn gt nh? mo
Trn t??ng, rnh r?p n?i s? hi
Gi chng l?i, nh? th?t m?, mang ??n v? con c?a b?n
Kh? n?ng ?i xuyn t??ng l v t?n
Nh?ng k? tra t?n c?ng thch n??c hoa
N?u chng l ?n b.
SAU M?T NGY DI
Sau m?t ngy di, khi nh?ng gi? c?ng th?ng
? tri qua, nh?ng ci v ? l?ng l?i, nh?ng l?i l?m
? m?c ph?i, ci s?a ???c ci khng, sau nh?ng pht b?c ??ng
B?n mu?n v? nh, ??ng tr??c g??ng, khng ph?i, b?n mu?n
V? nh, ??ng tr??c m?t ng??i ?n b, nh? m?t t?m g??ng, v h?i
Em c g cho anh ?n t?i khng
CHA BT NH
Ti?ng c rc sn cha
Th?ng b?n ti g c?a b?ng chn ph?i
C?a m?
Ti l?p t?c xng vo
Dng g?y qu?t ti b?i
M?t nh s? tr? tu?i ch?p tay
Ni?m Ph?t tr??c bn th?
Y?t ?? y?t ?? ba la y?t ?? ba la t?ng y?t ??
?? ch ?? tn
Gi? d?i k? ph?n b?i
Ti ht ln
Cho ?? s? hi
Th?ng b?n ti ? gi li vo nh??ng chn
Lm h?n ng ng?a
Ti ko ra gi?a sn
H?n co ng??i l?i v ?au
Ti ??y l?t nho
L?n ?i m?y vng xu?ng h? su
Ci ??u tr?c l?c l?n theo
Mu r? ra
Ti tr? v? nh
Sai v? l?y kh?n n??c nng
Lau m?t, chi s?ch, t?m n??c hoa
Gate gate paragate parasamgate
R?i ngm mnh trong b?n t?m su?t ngy
Ti ng?i im ngy nhn b?n b?c t??ng
Tr?ng tot th?t lu
M?t con mu?i ??u ln t??ng
Chn cn dnh mu
Ti th?n th? su?t ?m
L?ng tai nghe pha ni
N?u ti?ng c rc thm l?n n?a
Ti s? m?c o c sa v ra ?i
? L M?T MA
? l m?t ma
? l m?t ma h trong ??t
M?t ng??i ?n b
B?ng d?ng bi?n m?t
Sau ngy c??i
Ng??i ta v?i ?? ?i tm
Ngoi sng, trn cnh ??ng
Khng ai th?y
Ti tm ra ch?
D??i hn ? ong xanh bi?c
Ch? ti mang v? ??t bn gi?ng n??c
Lm ch? r?a chn
? l m?t ma h hnh tri tim.
QU H??NG
Anh b? nh ?i n?m m??i b?y tu?i
C?m tay em gi d?n d
S?n sc m? cha
Ch?m lo v??n t??c c?a nh
??ng qun con ch nh?
Anh ?i m?t m?ch ba m??i n?m
Khi v? m? cha ? m?t
Em gi khng cn
Con ch chn ? gc v??n
C ?ang ra n?, hoa kh? r?ng ??y sn
Anh ng?c nhin
Th?y nh s?ch s?
Bn th? ngt th?m h??ng khi
Ng?i ? c?a sau
M?t con kh? lng vng
?ang ?n chu?i
??I L TH? ?
Anh nh? em giy pht m ??m
Anh nh? em ngy vui nh? ?in
Anh nh? chng ta nh?ng ng??i kh?n kh?
Anh nh? em ??ng ki?ng m?t chn
Anh nh? em h?m nh t?i t?m
Anh nh? em n?m trn th?m ?m
Anh nh? em qu?n lt v??ng gt chn
Anh nh? em trong pht m ??m
?n b?t sng.
KHI NGHE TIN M?T NG??I B?N
Khi nghe tin m?t ng??i b?n
Ch?t v tnh yu, anh khc, r?i c??i
Anh ??ng trong c?a s?, nhn tr?i, m?t ci cy
Rung ln nh? ng??i ?n ng ??u tr?n ?i trong ging bo
Khng qu?n o, ch? mang giy, ?i mi
Nh?ng anh nhn k? l?i, khng c gi, ch?ng m?a, tr?i
Xanh ng?t, vi c?m my tr?ng nn nh? hm no
M?t chi?c l trn cao b?t ??u rung kh?, r?i chi?c th? hai, r?i hng tr?m chi?c
Hng ngn chi?c l cng rung ln, trong m?t bu?i tr?a h khng c gi, vi c?m my
Tr?ng nn, bay, ch? c m?t ng??i v m?t ci cy
THNG T? R?I THNG N?M, L DO ?? T?N T?I
Bao gi? c?ng cn l?i m?t ?i?u g
Sau t?t c? nh?ng tan v?
Trong gc nh t?i, khi ti tr? v?
C m?t chi?c my may c?
B?i b?m, ti ng?i xu?ng
??t chn ln bn ??p, s?i ch? quay vng
Quay vng, r ro, r ro
Nh? ng??i ga ph?, kin nh?n, ?i ?u
C?ng mang con theo, m?t ??a b trai g?y kh?ng khiu
Hay ng?m v m?, ngay c? trong ?m c??i
C?a b, l?n th? hai.