Đinh Cường, Thơ giữa croquis và nhật ký
Độc giả tờ VĂN vào những năm 60 ở Sài gòn hay Huế đôi lúc thích thú bắt gặp một bài thơ của ĐINH CƯỜNG. Nhà họa sĩ vẽ nhiều tranh biểu hiện-tượng trưng này có tâm hồn lãng mạn của rừng thu và dòng máu trữ tình của loài chim biển. Với sức làm việc và óc sáng tạo ngoại hạng, ông đã cống hiến cho đời hàng trăm họa phẩm giá trị vừa làm giàu cho tâm linh và mỹ thuật VN. Bên cạnh cuộc tình của nhà tạo hình còn song hành mối duyên ngôn ngữ, Đinh Cường quay về với thơ một cách đam mê trong mấy năm gần đây. Có lần trò chuyện, tôi nói cho ông biết cảm tưởng khi đọc các bài thơ không dụng công nhưng chân tình hồn nhiên của Đinh Cường: “Ông làm thơ thoải mái khoan thai như phác họa croquis trên giấy!” Rõ ràng với sự từng trải trong sáng tác cùng độ chín của tư tưởng thẩm mỹ, ông đã vượt ra ngoài sự câu thúc của ý đồ hay thói cầu kỳ làm dáng. Ông đến với tờ giấy như ngồi xuống cạnh người bạn cũ, tâm sự một cách tự nhiên các chuyện buồn vui, đôi lúc tán gẫu dăm ba việc vặt thường ngày…
Ngày đầu năm khi tôi phone hỏi thăm sức khoẻ và bình phẩm về thi pháp của bạn, Đinh Cường đã nói thật lòng: “Tôi làm thơ như viết nhật ký…” Còn tiếng nói nào bằng tiếng lòng thì thầm cùng trang nhật ký, khi quá khứ với kỷ niệm bay về trên cặp cánh của thời tiết mùa màng, khi tuổi tác và năm tháng một bước không rời trong ý thức người nghệ sĩ trước vô thường và biến dịch.
Nam mô a di đà… Alleluia…
Chân Phương
Mười bài thơ của Đinh Cường
(tác giả tự chọn)
vẫn rừng cao su của ta
tặng TCS
hãy chảy nhựa lại đi
những cây cao su đã từ lâu tội nghiệp
mùa mưa tới rồi lá hãy thêm xanh
những chiều ta qua rừng Bình Long
buồn không biết mấy
ôi những rừng cao su nuôi tuổi nhỏ ta
mang đầy vết thương tàn nhẫn
làm sao ta lấy nhựa làm trái banh
những người phu không còn đi lấy mủ
bây giờ những xác người làm rừng cao su sợ hãi
bom đạn tha hồ rơi như mưa
những chiếc lá úa phủ đầy trên hố thẳm
ta bước đi buồn quá đỗi chiều nay
những chiều rừng cao su lá phủ
những chiều mặt trời không thấy ta nhỏ nhoi
ngày xưa chạy chơi trong rừng cao su đầy mộng mị
ta ôm trái banh còn thơm mùi nhựa mới
nay ta về sau bao nhiêu năm
bao nhiêu năm rồi rừng cao su ơi
những cây cao su già đã chết
như người u già của ta
hãy chảy nhựa lại đi
những cây cao su vừa đến tuổi
chiều nay ta ngồi nghe chim hót một mình
thứ chim hoàng hôn kêu gào thảm thiết
nhớ bạn bè ta nổi trôi lênh đênh
những giọt rượu nồng đã cạn
những đêm sương mù phủ đầy ta trên Dran
hay bờ biển nào hoang vu nhất
cho ta gởi lời thăm chiều nay
chiều một mình ta nhớ một chiếc hôn
hãy đem cho ta trái banh bằng nhựa mới
ta đá một mình, tuổi nhỏ tàn phai…
hãy chảy nhựa lại đi
rừng cao su ơi
một ngày bình yên nào trở lại
một ngày mưa nào thơ mộng quá đi thôi
29.4.1969
thăm những nhà ga sắp hồi sinh
sao lòng ta bỗng rộn ràng
như những toa tàu sắp chạy
thăm những nhà ga sắp hồi sinh
những nhà ga sắp thở.
những nhà ga không nhớ hết
ta sẽ ghi lại từng tên
dù tàu qua mau không dừng lại
hay những nhà ga mang nhiều kỷ niệm
đêm nào dừng lại Sông Pha
uống ly cà phê đen ghé ga Mường Mán
tiếng còi kêu buồn qua ga Ninh Hòa…
chiều ai đứng đợi
chiều tàu đi trên đường răng cưa
đến ga Đà Lạt
những nhà ga bên rừng núi sẫm
cho ta vẽ lại màu xám xanh
tàu băng qua, băng qua hầm cho anh hôn em
gió sớm mai bên bờ Đại Lãnh
mơn trớn bàn tay ai
ngoài bao lơn buốt lạnh
hơi thở sương mù…
những giọt long lanh trên hàng dây điện
bầy chim sẻ rũ lông
(mặt trời mọc rưng rưng mùa hoa gạo)*
tàu băng qua cánh đồng lúa mạ
gió chạy trên màu xanh non
hay ven theo bờ biển biếc
bao nhiêu hàng thùy dương…
hãy thắp lại ngọn đèn bấc cũ
mảnh khăn đỏ cho người phu già
phất lên khi tàu đổi kíp
và tặng người ly rượu
uống buồn trong đêm âm u
uống buồn bên triền núi đá
chim tô hố ở đâu kêu
vang vọng rừng núi lạ
tàu cứ qua cứ qua than hồng bay trở lại
sao như đời ta phù du…
1969
____________________
* thơ Quách Thoại
nối một dòng sông trắng
những ngày chưa tới mùa xuân
sao thấy lòng buồn vô hạn
có ai hát bài tình buồn
dòng sông chảy hoài không cạn
ta một mình giữa bờ thành cũ
bứt ngọn cỏ tranh lòng thấy bơ vơ
tháng chạp rồi em, hãy dậy
sao ngủ hoài dưới mộ sâu
đêm thắp nhang ngoài trời mù sương
thắp một đời phiêu lãng
nhớ không Sơn rượu chiều Đơn Dương
bạn cùng ta uống cạn
những ngày mưa Huế mù tăm
thấy hồn mình lãng đãng
bạn bè sao không về thăm
nối một dòng sông trắng
1973
cào lá ngoài sân đêm
tặng Bửu Ý
chiều mù cây nhánh trơ
tôi mù sương mất hút
giữa muôn trùng lạnh tăm
cuối năm rào lá đổ
suốt ngày nghe tiếng quạ
kêu ngoài hiên xanh rêu
đôi khi vờ ngủ muộn
giấc mộng đầy quạnh hiu
chiều ra sông bến lạ
bên kia phố lên đèn
mới biết mùa đông gọi
một mặt trời không tên
như người xưa nhớ bạn
cánh nhạn nhờ đưa tin
tôi một mình đứng lặng
cào lá ngoài sân đêm
Virginia, November 1997
bài Reston
tặng Nguyễn Xuân Hoàng
tôi vẫn một mình
với chiều mù. hàng cây bên đường
không ánh đèn
em ở đâu xa
bên kia đầu ngọn sóng
núi cũng khuất chìm
không dấu vết
mây bỏ tôi mà bay đi…
làm sao níu nổi
và gió rất buồn
qua hai bàn tay không
buốt lạnh.
những tảng màu đớn đau
réo gọi
réo gọi
em hãy về
giữa thinh không
cho chiều Reston mặt hồ
nghe tiếng mưa reo
tiếng nước trong như giọng nói
Cybèle, Cybèle
hãy vuốt mái tóc ướt sũng
bên kia cửa kính
cho đóa hồng khô thức dậy
mùa đông, ôi mùa đông thứ mấy
một người đàn ông buồn
một chiếc contrebasse ám bụi
không còn tiếng đàn trầm
tôi vẫn một mình
ngồi uống ly rượu cuối năm
không hết
Virginia, December 1999
có khuôn mặt ai như
tôi vẽ tảng đá rồi mỗi ngày
cứ ngồi nhìn trên những đường nứt
có đường nào là lời sám hối
không phải bên tảng đá năm xưa
Đức Giáo Hoàng đã đến sám hối
tôi bỏ quên lớp rong rêu ngoài
Thành Nội có con chim mùa hè
cứ kêu hoài bắt cô trói cột
như tiếng quê hương ngày lửa đạn
tràn về thành phố chúng tôi chạy
theo đoàn người trên quốc lộ một
có mây bay trên đèo Hải Vân
đưa tôi đến phương nào khỏi Huế
để bây giờ mùa thu trở lại
mùa thu Virginia người ta
đi xem lá vàng trên Skyline
mà sao tôi vẽ tảng đá đứng
sừng sững có khuôn mặt ai như
em nhìn xuống ký ức chìm lỉm
vực sâu tôi hú tiếng vang dài
Virginia, May 2000
bâng quơ
tặng Đặng Tiến
chiều ra sông Loiret
vịn vai cầu bâng quơ
người bạn nhiều năm cũ
từ thời xanh trầm mi
mây trời xanh mênh mông
hàng platanes lá reo
sóng gợn buồn xa bến
đá cũng buồn, đá tảng
rêu phong mấy độ thì …
chiều ven sông Loiret
đàn chim động cánh bay
đàn ngỗng trời xuôi theo
con nước trầm mi lặng
đôi mắt buồn xanh tro
mắt ai xanh màu khói
nhớ không người bạn cũ
vịn vai cầu bâng quơ …
Orléans, November. 2010
gió
Je criais, j’affrontais de ma face le vent…
(Yves Bonnefoy)
mùa đông đã trở lại trên cánh rừng sau nhà
đôi khi rừng gọi gió về làm bạn, nhưng sáng nay
trận gió lớn quá làm bay các chậu cây
nhớ mùa gió của Nguyễn Ngọc Tư vừa đọc lại:
… “Tôi vẫn thường hình dung, một mai mình đi xa,
xa lắm, xa cả những mùa gió, hoặc đọc, hoặc ai đó nhắc
chỉ gọn lỏn hai từ “gió chướng“, ngay lập tức tôi sẽ chết giấc
trong nỗi nhớ quê nhà …” *
tôi như có ngọn lửa trong đầu, muốn gào thét, muốn gọi lớn
nhưng vô ích. không có tiếng vọng từ ngọn núi xa kia,
có phải mây mù nhiều quá
phủ dày một mùa đông ẩm đục
tôi mặc nhiều lớp áo che kín gió
ra đứng giữa trời
gió quất tôi rát mặt, quất tôi nghiêng ngả
tôi cúi xuống nhặt một cành cây khô, hai cành cây khô
nhặt một xác chim, hai xác chim sẻ yếu đuối
dưới lớp tuyết vừa tan
hai con quạ đen thay nhau mổ xác con sóc chết
giữa đường vắng
con suối nhỏ đã đóng băng
rừng cây trơ xương màu xám tro
như màu ruốc sậm quê nhà…
cuối năm em đâu còn sắm đôi guốc mộc
đâu còn mặc áo lụa vàng đi bên hàng sầu đông
mùa này dòng sông có sương mù dày thêm mỗi sớm mai
bên kia thành phố ngái ngủ
những nụ hải đường đã nở trong vườn xưa?
đôi khi mùi khói nhang cứ vàng thêm
trên tấm giấy ánh bạc, che một khoảng trần nhà
vết tích những lời cầu nguyện…
mà gió cuối năm vẫn thổi buốt
muôn vàn nỗi nhớ
chiếc nœud hồng ai trôi mù tăm ngoài biển đêm
sao không có tiếng vọng từ ngọn núi xa khuất, xa khuất…
chỉ là tiếng gió lồng lộng băng qua cánh rừng
tôi che kín mặt
đứng giữa trời cuối năm.
Virginia, ngày gió lớn, December 5, 2010
___________________________
* Trở gió – tạp văn Nguyễn Ngọc Tư – nhà xb. Trẻ 2006
nhớ Sơn Núi
hiên nhà gió lộng ban trưa
mùi măng tươi trộn có thừa vị chay
gặp nhau đâu có gì say
uống trà búp ngọn thơm đầy nguyệt kinh
Virginia, May 17, 2011
Chuông gió đứng
Mùa này không nghe tiếng
phong linh reo
mùa này gió đứng
chiều mù sương đi bộ về
ngồi trước thềm cửa
ước gì có gió chuông sẽ reo
như trong truyện dễ thương
của ý nhi mới đọc hôm nào
cái chuông gió nữu mua
từ new mexico về tặng
tượng trưng thần mặt trời
tặng cho phạm cao hoàng
thần mặt trăng…
hình như ý nhi cũng đã qua
new mexico và cũng đã mua
cái chuông gió
tôi còn nhớ đã đọc bài thơ
người đàn bà ngồi đan
của chị... cuộn len
như quả cầu xanh…
ôi một thời hà nội
một thời hải phòng
hai nơi tôi đã đi qua
chuyến tàu nửa khuya buồn
trên ga hàng cỏ
lang thang hoài trên phố cổ
vì nhớ thạch lam
đọc hồi xưa. một tâm hồn hiền hậu
nay tôi hay rong chơi cùng
nguyễn tường giang con thạch lam
trên phố georgetown
ghé vào quán nhạc blues jazz
cùng nguyễn mạnh hùng
để nghe người nhạc sĩ
chỉ lắc leng keng như chuông gió
người thổi kèn đồng
người đệm đàn contrabass
nhưng sao quá đủ
để uống cùng nhau vài ngụm rượu
như đọc thơ đọc truyện ý nhi
sao như nhìn lại một mảng màu trầm
một dòng sông sóng ngầm. xúc động…
Virginia, October 4, 2014