Nguyễn Duy
|
4.6.2018.
Kính thưa…
Có một số bạn hữu gọi điện hoặc nhắn tin cật vấn tôi, đại ý: “Đang sôi sục việc kí tên tuyên bố phản đối “Dự luật Đặc Khu Kinh Tế cho nước ngoài thuê đất 99 năm”, sao tìm không thấy tên Nguyễn Duy?…”. Thưa rằng, về cái vụ “thuê đất, bán nước” kiểu ấy, tôi đã ra tuyên bố và kí tên từ năm… 1990 rồi. Xin xác nhận với mọi người bằng văn bản… Thơ!
KIM MỘC THUỶ HOẢ THỔ *
(Trích)
…
Nóng quá trằn trọc quá
tầng ôzôn có vấn đề gì đó
quạ cũ kêu sương ươn ướt dĩ vãng
tiếng cú rạch trời rơi từng giọt bầm đêm
giấc mê mệt thiêm thiếp chiêm bao trắng
loạng quạng ma nhảy nhót trước thềm
thử nhập đồng khúc bát âm quỉ
chợt thấy xác mình thối rữa từ từ
kèn trống bỗng mọc móng mọc vuốt
gầm gừ đèn lân tinh nhờ nhợt
ú ớ mồ hôi
chân lỡ nhảy phải nhảy cứ nhảy
Bước nhảy nảy tư duy thị trường
kinh doanh xác mình dù giá thậm rẻ mạt
quạ có mua ta bán xác trọn gói
hoặc bán từng phần trước khi thối rữa hết
cú có mua ta chấp nhận hóa giá
chấp nhận cho trả góp từng phần
như kiểu bán từng phần rừng bể núi sông
từng miếng địa ốc từng mẩu mặt bằng từng khúc ruột đất
thời buổi thị trường mọi việc đều có thể
có thể nước này mua trọn gói nước kia
có thể lập những liên doanh ma quỉ
những công ty bán nước từng phần
có thể kể những tập đoàn siêu quốc
những quốc gia mất nước từng phần
cái xác ta thì có nghĩa lý gì
ta tự tháo khớp và tự bán
chuyện xưa ông lão kiết dặn con
khi cha chết xẻ xác cha mà bán
ta thì phải tự tay làm lấy
sợ các con chia chác không đều.
…
(1990-1991-
Tạp chí Cửa Việt, 1992- Tuyển thơ ND, NXB Hội Nhà Văn, 2010)
* Kim Mộc Thuỷ Hoả Thổ (KMTHT) được sáng tác năm 1990-1991, đăng lần đầu trên tạp chí Cửa Việt số 16 (tháng 8.92) với lời giới thiệu của (Tổng Biên tập) Hoàng Phủ Ngọc Tường: “Thơ xưa, Quỉ Cốc Tử nói rằng: “Quản Trọng đạt thời sớm. Khương Tử Nha thời muộn. Thạch Sùng giàu, Mông Chính thì bần cùng. Bành Tổ sống lâu, Nhan Uyên chết yểu. Cả sáu người đó đều nằm trong Ngũ Hành”. Nay cuộc sống nhìn từ gần, hoá ra mọi sự lố lăng nhếch nhác, mắc cười, vỡ mộng… tất thảy cũng đều là trò cười của Kim Mộc Thuỷ Hoả Thổ. Bài thơ này đọc thì cười ngất, nhưng cười xong thấy lạnh buốt tuỷ sống, như rơi vào cõi thái âm. Thơ Nguyễn Duy vẫn bông đùa như vậy”. Sau khi được đăng, bài thơ này bị phê phán nặng nề, như “một giọt nước tràn li”, góp phần khiến cho tạp chí Cửa Việt lúc đó vốn đang có nhiều “vấn đề” phải đình bản, chỉnh đốn tổ chức và thay Tổng Biên tập. Đến 2007, KMTHT mới được tái bản trong tuyển tập Tinh Hoa Thơ Việt, NXB Hội Nhà Văn và sau đó, trong tuyển tập Thơ Nguyễn Duy, NXB Hội Nhà Văn, 2010.
NGUYỄN DUY.
*********
Tham khảo:
(Toàn văn)
KIM MỘC THỦY HỎA THỔ *
1
Quả đất nóng dần lên
tầng ôzôn có vấn đề gì đó
sọ dừa gặp vấn đề trì trệ
tri thức nhồi vào tri thức cứ phòi ra
mắt vấn đề toét tai vấn đề ù
bất an vấn đề giấc ngủ
sâu rầy đang vấn đề cánh đồng
rừng cây vấn đề cháy và trụi
nón hành khất ngả vấn đề xó chợ
trẻ lang thang vấn đề bụi đời
lổn nhổn hành tinh vấn đề đẻ và đói
chiến trận tuôn vấn đề đỏ lòm
2
Chó cứ sủa người cứ đi
những con đường đầy vấn đề ổ gà
những nhịp cầu chông chênh quá tải
vấn đề nay mai sập bất cứ lúc nào
những giống người tham gặm nhấm cả trời đất
vấn đề ngày kia thiên nhiên ăn thịt tuốt
vấn đề nước cầm đầu lũ lụt
vấn đề lửa thủ phạm hỏa họan
khủng hỏang thiếu thần linh
khủng hỏang thừa yêu quái
đại loạn thay cái thiên hạ rắc rối
vấn đề tầng ôzôn cả thôi
3
Lục bục bụng dạ sôi
ruột gan đang vấn đề gì đó
nghe chừng lục phủ ngũ tạng đều cọt kẹt
sida giác quan ung thư toàn thân
không thể nói rằng ta bất cần
ta cần sống và cần đủ thứ
cần dinh dưỡng cần khí thở
cần giấc mơ nõn ngọn rau xanh
cần phút lặng thinh mặc niệm những mối tình quan họ
những người tình không giao phối bao giờ
4
Thất xà ngóc cổ trong hũ rượu
nọc rắn tuần hoàn bổ âm bổ dương
độc trị độc nhộn nhạo huyết quản
lúc nhúc hổ mang khè hang hốc xương
gần đây ta ngài ngại đi ra đường
dù chả để làm gì ta muốn ngồi một mình
ta vu vơ mình trống rỗng mình
ta sờ sợ nơi nào nhiều khôn vặt ít thông minh
ta nhờn nhợn cái há mồm vĩ nhân tôm cá
khạc đủ đồ nghề thằng nọ con kia
ta mặc cảm cái bóng đèn điện không có điện
lủng lẳng trần nhà thường làm ta giật mình
ta ngan ngán đám quan hoạn giả thiến giả đạo
vừa ăn hoa hồng vừa xơi hoa đào
những phường buôn cứt bán cho chó
nợ khó đòi thì làm gì nào?
những bất ổn đầy rẫy
thì đãsao thì làm sao?
có người thách ta đánh nhau
ta bảo ta yếu rồi ta lại không có võ
có kẻ thách ta chửi nhau
ta bảo ta vừa bị mất trộm cả sọt từ ngữ
có đứa thách ta nhổ vào mặt nó
ta bảo hết đờm rồi
ta chúi mũi hà hơi lên trang bản thảo
hô hấp nhân tạo những con chữ khó thở
không có việc gì khó
chỉ sợ không có việc
ta khao khát tiếng hát giun dế
không biên tập không kiểm duyệt
ta ao ước cái bay chim chóc
không hộ chiếu không biên giới
chó già giữ xương mèo già hóa cáo
ta già ta hóa trẻ con
thiêng liêng thay khoảng lặng cô đơn
người hóa thánh chỉ khoảnh khắc ấy
5
Nóng quá trằn trọc quá
tầng ôzôn có vấn đề gì đó
quạ cũ kêu sương ươn ướt dĩ vãng
tiếng cú rạch trời rơi từng giọt bầm đêm
giấc mê mệt thiêm thiếp chiêm bao trắng
loạng quạng ma nhảy nhót trước thềm
thử nhập đồng khúc bát âm quỉ
chợt thấy xác mình thối rữa từ từ
kèn trống bỗng mọc móng mọc vuốt
gầm gừ đèn lân tinh nhờ nhợt
ú ớ mồ hôi
chân lỡ nhảy phải nhảy cứ nhảy
6
Bước nhảy nảy tư duy thị trường
kinh doanh xác mình dù giá thậm rẻ mạt
quạ có mua ta bán xác trọn gói
hoặc bán từng phần trước khi thối rữa hết
cú có mua ta chấp nhận hóa giá
chấp nhận cho trả góp từng phần
như kiểu bán từng phần rừng bể núi sông
từng miếng địa ốc từng mẩu mặt bằng từng khúc ruột đất
thời buổi thị trường mọi việc đều có thể
có thể nước này mua trọn gói nước kia
có thể lập những liên doanh ma quỉ
những công ty bán nước từng phần
có thể kể những tập đoàn siêu quốc
những quốc gia mất nước từng phần
cái xác ta thì có nghĩa lý gì
ta tự tháo khớp và tự bán
chuyện xưa ông lão kiết dặn con
khi cha chết xẻ xác cha mà bán
ta thì phải tự tay làm lấy
sợ các con chia chác không đều
tự đọc điếu văn soạn sẵn vĩnh biệt mình
tự giải thoát một thời mộng mị
cuốn gói hồn đi kinh tế mới vầng trăng
cấy lúa trồng khoai Kim Mộc Thủy Hỏa Thổ
ta đi đây kinh tế mới vũ trụ
vượt tầng ôzôn đang có vấn đề
7
Ngôi sao xa xôi bất ngờ đổi ngôi
ánh sao băng chợt đọng đẫm hố mắt
ngọn gió thông thường lay ta tỉnh giấc
khí thở thông thường thoi thóp lại ta rồi
ta bịch về mặt đất bất ổn
nhố nhăng đến chết nết không chừa
lại lục bục bụng sôi
lại ruột gan vấn đề gì đó
lại đi đưa những đám ma từ ngữ
xác chữ chôn đầy nghĩa địa giấy vô hình
lại thừ nhớ những mối tình quan họ
những người tình không giao phối bao giờ
lại thắc mắc sọ dừa trì trệ
tri thức nhồi vào tri thức cứ phòi ra
lại càu nhàu quả đất nóng dần lên
nghi tầng ôzôn co vấn đề gì đó
8
Ta lững thững xách sọ dừa đi chợ
tìm chú vịt Tàu lai thím vịt Xiêm
ẩn sĩ lêguym tọa thiền giữa chợ
gia vị ê hề những chua chát đắng cay
những quàng quạc đành đạch âm nhạc
những cua ốc nghêu sò nguồn thi hứng tràn đầy
những cuống muống non ròng ròng tứa nhựa
oai oái khoái cái roi rói chợ
ngà ngà say men chợ thường ngày
cứ thế bình tâm cân bằng dần các thứ
phảng phất thơm chùa những hồng hào má
những thắm cười tươi như hoa nhà ai
chiêm ngưỡng bàn tay bậc thầy mổ cá
bái phục giáo sư vặt lông vịt thiên tài
tiết vịt sống hài hòa lòng vịt chín
món tiết canh thần tiên lấp lỗ hổng sọ dừa
vào cuộc nhậu nhiều bợm rất sợ tiết
dù ở đời họ máu tiết canh nhau
thì làm sao?
thì làm gì nào?
9
Thì ta thi tài với con nít lối xóm
cờ tướng cờ vua cờ ngựa cờ ô
và chơi lại trò xưa đơn giản như là không có gì
ván âm dương Kim Mộc Thủy Hỏa Thổ
năm ô cờ sắp xếp lại thiên hạ
ngồi xổm chơi hay ngồi bệt thì tùy
và nghêu ngao lõng thõng hò vè
giun dế du dương ễnh ương đắm đuối
và ngạo nghễ khúc đồng dao nhăng cuội
lời trẻ con phấp phới Ngũ Hành Kỳ
(1990 – 1991 / Tạp chí Cửa Việt – 1992 / Tuyển thơ Nguyễn Duy, NXB Hội Nhà Văn -2010)
* Kim Mộc Thuỷ Hoả Thổ (KMTHT) được sáng tác năm 1990-1991, đăng lần đầu trên tạp chí Cửa Việt số 16 (tháng 8.92) với lời giới thiệu của (Tổng Biên tập) Hoàng Phủ Ngọc Tường: “Thơ xưa, Quỉ Cốc Tử nói rằng: “Quản Trọng đạt thời sớm. Khương Tử Nha thời muộn. Thạch Sùng giàu, Mông Chính thì bần cùng. Bành Tổ sống lâu, Nhan Uyên chết yểu. Cả sáu người đó đều nằm trong Ngũ Hành”. Nay cuộc sống nhìn từ gần, hoá ra mọi sự lố lăng nhếch nhác, mắc cười, vỡ mộng… tất thảy cũng đều là trò cười của Kim Mộc Thuỷ Hoả Thổ. Bài thơ này đọc thì cười ngất, nhưng cười xong thấy lạnh buốt tuỷ sống, như rơi vào cõi thái âm. Thơ Nguyễn Duy vẫn bông đùa như vậy”. Sau khi được đăng, bài thơ này bị phê phán nặng nề, như “một giọt nước tràn li”, góp phần khiến cho tạp chí Cửa Việt lúc đó vốn đang có nhiều “vấn đề” phải đình bản, chỉnh đốn tổ chức và thay Tổng Biên tập. Đến 2007, KMTHT mới được tái bản trong tuyển tập Tinh Hoa Thơ Việt, NXB Hội Nhà Văn và sau đó, trong tuyển tập Thơ Nguyễn Duy, NXB Hội Nhà Văn, 2010.
NGUYỄN DUY.
