Tr?n Kim ?on
?Sng cu?i tu?n g?i ?i?n tho?i cho m?t ng??i b?n thn g?c Hu? nh?ng khng c ti?ng tr? l?i. ??n l??t th? ba m?i c ti?ng tr? l?i u? o?i bn kia:
– ?Khng c ai b?t my h?t. C? nh ai c?ng ???ng m?c ch?t r?i n ?i!
?Ti hi?u ngay l c? nh, m?i ng??i ??u ?ang dn m?t v b?m b?m, qu?t qu?t vo m?t knh ci smartphone c?a mnh.
?T?n m?n, ti ?i tm ch? ch?t. L? thi?t! Ti?ng Vi?t c ch? ch?t ???c chnh th?c ghi vo t? ?i?n quy ??c trong cc t? ng? kp nh? ch?y ch?t, l?t ch?t, c ch?t. Nh?ng tm trong ??i T? ?i?n Ti?ng Vi?t n?m 1999 do Trung tm Ngn ng? v V?n ha Vi?t Nam thu?c B? Gio d?c v ?o t?o pht hnh th l?i khng c ch? ch?t ??ng m?t mnh. Trong lc ? th Vi?t Nam Tn T? ?i?n c?a Thanh Ngh? ra ??i g?n 50 n?m tr??c ? v T? ?i?n Ti?ng Hu? c?a Bi Minh ??c ra ??i sau ? ??u c ch? ch?t ??ng ring v?i ??nh ngh?a l th?c hay ni ch?c t?c ? m?c ?? nh? nhng. Ph??ng ng? Hu? dng ti?ng ch?t c?ng t??ng t? nh? th?. Tr??ng h?p nh? ch?t ngn tay v n??c lo ?? n?m. Ho?c ni ch?t t?c mnh.
?T? khi c cc thi?t b? ?i?n t? nh?n nt ra ??i th ti?ng ch?t c thm m?t v? tr g?i hnh khc n?a. Xu?t pht t? ?? nh?y c?a cc nt ?i?u khi?n my ?i?n t? cng ngy cng tinh x?o v nhanh nn ch? c?n ch?m nh? ngn tay vo l ?i?u khi?n ???c. Nh?ng t? khi c ci ?i?n tho?i thng minh (smartphone) ra ??i, t?t c? ??u ?i?u khi?n b?ng ci ch?m nh? ngn tay trn m?t knh th s? c ngay hi?u ?ng ?i?u khi?n.
?Trong khi ti?ng Anh giu c h?n mnh nn trong thao tc h??ng d?n dng smartphone th ch?t c t?i 3 ??ng tc: Tap (g nh?), swipe (qu?t) v pinch (b?m). Nh?ng trong ti?ng Vi?t th cc t? ng? dng ?? ch? ??i t??ng dng smartphone ch?a c m?t t? no sng gi v n?i tr?i ???c ton th? c?ng ??ng ni ti?ng Vi?t trong c?ng nh? ngoi n??c l?y lm tiu chu?n ngn ng? c?. No l: B?m, qu?t, nh?n, ch?m, s? ch?ng c ch? no v?a g?i hnh, v?a s?ng ??ng, v?a bnh dn, v?a g?n gng d? hi?u b?ng ch?t. Ch?t l ??a ??u ngn tay ch?m nh? vo v rt lui t?c kh?c ?? ch?t ti?p ci khc.
?Smartphone ?ang bi?n thnh m?t hi?n t??ng gy nghi?n nhanh chng nh?t trong l?ch s? nhn lo?i trn ton th? gi?i x?a nay. Ngy nay ?i b?t c? n?i ?u, hnh ?nh m?t ng??i, m?t phn, m?t th? gi?i khng cn xa l? v?i b?t c? ng ngch no trn hnh tinh ny. T? s? ng??i Vi?t Nam dng ?i?n tho?i thng minh (smartphone) cao nh?t ?ng D??ng, h?n c? Thi Lan v ?n ??.
?Th? gi?i ? ??t ??nh m?t n?n V?n Ha ring cho gi?i dng smartphone ? l V?n Ha Smartphone hay V?n Ha ?i?n Tho?i Thng Minh (Smartphone Culture hay Always-On Smartphone Culture) m k? vi?t nh?ng dng ny m?o mu?i d?ch ra l V?n Ha Ch?t.
?V?n Ho Ch?t ? thay ??i b? m?t th? gi?i. Nh?ng con ng??i cch xa nhau ??u tr?i cu?i ??t nh?ng b?t c? gi? no c?ng c th? g?i nhau v th?y m?t nhau cng hnh ?nh sinh ho?t ?ang di?n ra t?c kh?c. Con ng??i khng cn c ??n nh?ng c?ng b? m?t d?n ?i s? ring t? l?ng ??ng ring m?t ph??ng tr?i.
?V?i n?n v?n ha m?i ny, tuy n ring t? v v hnh v ?nh nh?ng n ?ang ng? tr? th? gi?i v nhn lo?i trong h?t th?y khng gian v th?i gian. N m? ra m?t thch th?c m?i cho gi?i tr? m h?u qu? nghim tr?ng khng bi?t ?i v? ?u trong vng n?m ba m??i n?m tr? l?i.
?Th?c tr?ng th?i hi?n t?i l c? nhn lo?i ?ang ghi?n smartphone. N l ng??i thn thi?t ??n m?c 50 ph?n tr?m ng??i M? khng th? s?ng thi?u n v 70 ph?n tr?m ??u th nh?n cng vi?c ??u tin trong ngy v?a m? m?t th?c d?y l v? ngay ci phone lc no c?ng ?p ? bn mnh. Tr? con ?ang s?ng trn ??t M? h?n 90% m game v nh?ng tr ch?i gi?i tr trn smartphone. Tr? nh?ng gi? b?t bu?c trong l?p, ngoi ra khi v? nh hay ?i ?u ? th m?t dn vo phone v c? tnh tch r?i t?t c? ?? sinh ho?t ring v?i ci phone trn tay. N?u bu?c ph?i lm ?i?u g c?n ph?i lm nh? lm bi t?p ? nh, gip vi?c l?t v?t trong gia ?nh, sinh ho?t x h?i khng t? ch?i ???c th cc chu s? lm r?t nhanh cho xong ?? ???c tr? l?i v?i ci phone. Gi?i cha m?, ph? huynh ?ang b?t l?c v ?y l m?t phong tro t?p th? v ton di?n c?a x h?i ngy nay
Ngay c? trong gia ?nh, hi?n t??ng c? nh ?ng ??o n?m, m??i ng??i; th? m m?i ng??i tm m?t gc ?? dn m?t vo ci phone c?a mnh m… ch?t l chuy?n r?t th??ng, h?u nh? ? ?u v lc no c?ng g?p. Hy lm quen v?i nh?ng hnh ?nh b?t th??ng ?. L?y v th??ng lm th??ng l ?ang tu hnh ??c ??o ? b?n ?.
?Hm nay, ngy 12 thng 9 n?m 2018 l ngy tr?ng ??i c?a n??c M? v nhi?u n?i trn th? gi?i. Vi?c g quan tr?ng qu ?ang x?y ra v?y? Th?a, hm nay l ngy ra m?t s?n ph?m smartphone v?i cc m?u m Iphone tn k? nh?t c?a hng Apple. Bo ch ? chu?n b? bn ra tn vo v? nh?ng m?u Iphone ny hng thng tr??c ngy hm nay. T??ng nh? v? v?n th?t; nh?ng ??y l?i l s? th?t ?ang di?n ra tr??c m?t. N?m nay, hng Apple l cng ty t? nhn ??u tin trong l?ch s? kinh t? v th??ng mi c?a Hoa K? ??t t?i s? v?n 1000 t? ? la (trillion). Gi m?t IPhone m?i nh?t v lo?i ??t nh?t t?i M? ???c thng bo trong ngy hm nay l: 1.299 USD + thu? 8% .
D v?i tinh th?n b?o th? hay c?p ti?n, chng ta kh m ph? nh?n ???c vai tr cy ?n mun ?i?u c?a smartphone. N l ng??i th?y, ng??i b?n, ng??i c?ng s?, ng??i ??y t? trung thnh, ton h?o v ?p ?ng nhanh chng nh?t t?t c? nh?ng yu c?u v? nhi?u m?t c?a b?n. N l th? vi?n, l phim tr??ng, l sn kh?u ??i nh?c h?i, l phng ch?i game, l trung tm ?nh c?, ?nh b?c, l ti?m ch?p hnh, my quay phim, l ng??i ??a th?, l tr?m nh?n tin, l ?i?n tho?i truy?n hnh, l t? bo, nh xu?t b?n ring, l th? k ?nh my, l ?n pin, ??ng h?, my bo th?c, b?n ?? ??nh v?, l kho mua s?m, l th? gi?i kh?p n?m chu v hng bao nhiu d?ch v? khc. Ch? v?i m?t Iphone c?a hng Apple, b?n n?m s?n trong tay 400.000 APPS ?ng d?ng cho mun vn d?ch v? c?n thi?t ? l ?i?u l gi?i t?i sao smartphone khng l nhan s?c, l h??ng, l v? th? m v?n lm cho hai ph?n ba dn s? th? gi?i ?? m?i thnh ph?n v hon c?nh xu?t thn m t?i nh? ?i?u ??!
Tm l ??ng c?p smartphone (Smartphone Psychology) c?ng l m?t hi?n t??ng x h?i t??ng ??i m?i m? trong ngnh tm l h?c ?ng d?ng m?i ra ??i khng lu. Th? gi?i c nhi?u hng ch? t?o smartphone, nh?ng ch? c kho?ng 10 cng ty l n?i ti?ng nh?t. Trong ?, ??ng ??u v? s? l??ng s?n xu?t l Samsung v ??ng ??u v? k? thu?t tinh x?o cng ph?m ch?t di?u d?ng l hng Apple v?i s?n ph?m Iphone. B?i v?y, c m?t th? tm l ??ng c?p trong vi?c s? h?u Iphone. Ti c m?t ng??i anh em b?n thn ? 80 tu?i. Nh?ng anh ph?i mua cho ???c ci Iphone lo?i m?i v ??t ti?n nh?t. Ti h?i anh sao gi r?i m cn ?o bng ?? x?n lm chi cho thm phi?n no. Anh vu?t ru c??i ha h?, tr? l?i t?nh b?: V ta s? h?t ?i ch?i m ?i th?t v? v?i m?t th? gi?i no ? nay mai nn hm nay ta mu?n c ???c ci c?m gic r?t x?c n?i v tr? con c?a m?t ng gi tm ch?c l c ?i pht s?ng ngang hng v?i t? ph Bill Gates v N? Hong Elizabeth xem th? n ra sao! Ti h?i ng? ra nhn anh b?n gi. Anh l?i c??i ng?t ngh?o tr? l?i: C chi m m ng?c nhin. Ci smartphone c?a hai nhn v?t ? dng c?ng ch? l th? Iphone ??i m?i tpny thi, khng c lo?i phone no ??ng c?p h?n n?a!
Th ra l th?. Ti bi?t ni g khi ph v? m?t ??nh ki?n cn kh h?n l ph v? m?t nguyn t?, nn ni c r?n: Tui ch?ng c?n Ai phone, Anh phone, Ch? phone chi c? m v?n c ci ngang hng v?i hai nhn v?t ? ??n l??t anh b?n tr? m?t ng?c nhin d h?i th ti gi?i m, r?ng Tui c?ng ?ang th? cng m?t khng kh ??a c?u v ?ang s?ng trn cng hnh tinh ny nh? h? nn c?ng ngang hng v?i h? theo tinh th?n anh ni m c c?n phone phi?c g ?u!
?V, r?t nh?ng ch?a ro l: m?t ?ng d?ng c?a smartphone tuy ai c?ng bi?t nh?ng t dng ci app. r?t h?p d?n ny. ? l ??c vi?t (dictation). Thay v ch?t ?? vi?t b?ng ngn tay th b?n hy vi?t b?ng cch ??c ngay vo phone. Ny nh, b?n ch? vi?c… ch?t vo
Note ?? m? ch??ng trnh ra. Nh?ng tr??c ? nh? vo setting ?? thm cho bn phm Keyboard ph?n Ti?ng Vi?t sau ti?ng Anh. Th? r?i, b?n ??c nh?ng g m mnh mu?n vi?t. B?n ??c ch? no, ch??ng trnh vi?t c?a smartphone s? ghi ra ch? ngay trn mn ?nh. Xong m?t bi vi?t, n?u mu?n cho hon ch?nh ?? g?i ?i cc trang m?ng v bo ch, b?n copy vo email v ??a ln computer hay s?a ngay trn phone cc l?i chnh t? v ch? ?nh sai. Th? l xong. Nh?ng dng ti ?ang vi?t n?i ?y l v?n ??c nn c th? ch?y v?i t?c ?? r?t nhanh. C l?n khi chat trn phone, ??a chu la lng: Ch ?i! Con n?i ti?ng ?nh text trn phone ? nhanh r?i m sao ch ?nh nhanh th?; cn nhanh g?p m?y l?n con n?a! Ti c??i th?m trong b?ng: Con ?i, con c bi?t l ch ?ang ??c ?y khng… V gi? b m?t qun s? m?t mnh cho ??a chu ph?c l?n ch?i!
B?n c th?y V?n Ha Ch?t vui khng? Vui th xin m?m c??i v?i ?o?n v?n ??c phi?m bn ny b?n nh.
Sacramento, ngy Apple 12-9-2018
Tr?n Kim ?on
