M?t ngôn ng? th? hai, l?ng im: ??i tho?i v?i Jon Fosse

Remo Verdickt v� Emiel Roothooft

Chuy?n ng?: ?inh T? B�ch Th�y

Jon Fosse, kh�i nguy�n Gi?i Nobel V?n h?c 2023

LTS: Nh� v?n, k?ch gia, nh� th? Na Uy Jon Fosse ???c trao t?ng gi?i Nobel V?n h?c v�o ng�y 5 th�ng 10 n?m 2023. Trong bu?i h?p b�o c�ng b? gi?i th??ng, Anders Olsson, ch? t?a ban gi�m kh?o tuy?n ch?n, ?� ca ng?i �v?n phong nh?y c?m c?a Jon Fosse, lu�n tra v?n nh?ng gi?i h?n c?a ng�n ng?.�

C�c t�c ph?m c?a Jon Fosse hi?n ???c d?ch sang kho?ng 50 th? ti?ng v� �ng l� m?t trong nh?ng k?ch gia v?i nh?ng v? k?ch ???c tr�nh di?n nhi?u nh?t tr�n th? gi?i. Nh?ng ch? m?i g?n ?�y �ng m?i ???c c�c ??c gi? ? c�c qu?c gia Anh ng? bi?t ??n, qua t�c ph?m Septology (Th?t T?p) ?? s? v?i b?y t?p g?m l?i th�nh m?t. N?m ngo�i, hai t?p cu?i c?a Th?t T?p, A New Name: Septology VI-VII (Danh H? M?i: Th?t T?p Ph?n VI-VII) ???c v�o chung k?t gi?i National Book Award c?a Hoa k?, v� hai t�c ph?m trong s? nh?ng ti?u thuy?t c?a �ng c?ng ???c ?? c? gi?i International Booker Prize.

Nguy�n b?n Anh ng? b�i ph?ng v?n d??i ?�y ???c xu?t hi?n v?i t?a �A Second, Silent Language: A Conversation with Jon Fosse,� tr�n trang m?ng Los Angeles Review of Books, v�o ng�y 31 th�ng 12, 2022, qua s? th?c hi?n c?a Remo Verdickt v� Emiel Roothooft, hai nghi�n c?u vi�n c?a University of Leuven, B?. B�i ph?ng v?n ti�n ?o�n l� Jon Fosse c� nhi?u tri?n v?ng ???c gi?i Nobel V?n h?c v�o n?m 2023. T? n?m 2013, t�n nh� v?n ?� ? tr�n danh s�ch c?a c�c nh� v?n ???c ?? c? trao gi?i Nobel V?n h?c, nh?ng �ng ph?i ??i ??n m??i n?m sau m?i ch�nh th?c ???c vinh d? n�y.

L?i Gi?i Thi?u c?a Remo Verdickt v� Emiel Roothooft: N?u �chu?i ph�t t�i� c?a Nh� xu?t b?n Fitzcarraldo Editions ???c k�o d�i ??n m�a thu n?m 2023 (v? vi?c li�n t?c nh?n di?n c�c kh�i nguy�n Gi?i Nobel V?n h?c tr??c khi h? ???c c�ng b?), th� ng??i ???c ch�ng t�i ph?ng v?n [v�o th�ng 12 n?m 2022] bi?t ?�u s? l� ng??i k? ti?p ???c trao gi?i. Jon Fosse, sinh ra ? Na Uy v�o n?m 1959, v?a cho xu?t b?n b? ti?u thuy?t Th?t T?p c?a m�nh � t?ng h?p c�c ti?u thuy?t The Other Name (Danh H? Kh�c) (2019), I Is Another (T�i L� Ng??i Kh�c) (2020) v� A New Name (Danh H? M?i) (2021) � th�nh m?t b? s�ch s? ???c nh� xu?t b?n Fitzcarraldo ? Anh qu?c v� Transit Books ? M? xu?t b?n. B? truy?n k? v? Asle, m?t h?a s? li�n t?c khai ph� t? ni?m h?ng kh?i n�y sang ni?m h?ng kh?i kh�c trong cu?c ??i m�nh. H�nh th?c ngh? thu?t c?a b? ti?u thuy?t ?� g�y nhi?u tranh c�i � m?t c�u v?n trong s�ch k�o d�i g?n 700 trang!

Nh� v?n Jon Fosse tr? l?i c�c c�u h?i c?a ch�ng t�i v?i gi?ng n�i b?n ch?n nh?ng vui v?, th??ng nghi�ng ng??i v? ph�a tr??c ?? tho�t kh?i b�ng t?i c?a ng�i nh� Oslo. B? V?n h�a cho �ng m??n ng�i nh� n�y nh? m?t ghi nh?n ?u �i v? nh?ng ?�ng g�p c?a �ng cho v?n h?c Na Uy, m?t vinh d? m� t�c gi? ph?t t?nh nh?n ??nh: �M�nh ???c t?ng c?n nh� l�c 50 tu?i, nh?ng sau ?� m?i ng??i mu?n m�nh ch?t tr??c 80 tu?i.�

***

REMO VERDICKT (RV) & EMIEL ROOTHOOFT (ER): Ba b? s�ch c?a Th?t T?p v?a ???c xu?t b?n th�nh m?t b? duy nh?t. �ng c� ngh? r?ng ?i?u n�y s? d?n ??n kinh nghi?m ??c kh�c v?i l�c tr??c [khi c�c b? s�ch ???c xu?t b?n t?ng k?] hay kh�ng?

JON FOSSE (JF): Khi t�i vi?t Th?t T?p, t�i coi n� l� m?t v?n b?n, m?t t?ng th? to�n v?n. L�c ??u t�i ??ng � v?i nh� xu?t b?n n�n chia n� th�nh c�c b? s�ch ri�ng bi?t, nh?ng n� l�c n�o v?n l� m?t kh?i th?ng nh?t. Nh?ng g� x?y ra ? ??u ph?n th? nh?t ???c gi?i ?�p ? ph?n th? b?y [ba b? s�ch ???c chia th�nh b?y ph?n]. C� nh?ng ph?n nh? gh�p n?i v?i nhau gi?a c�c ph?n kh�c nhau. V� d?, c� th? ch? ??c ph?n I v� II, ho?c th?m ch� ch? hai ph?n cu?i c�ng, v� ng??i ??c v?n c� th? hi?u ???c ?i?u g� ?�. Nh?ng ??i v?i t�i, c? t�c ph?m l� m?t kh?i th?ng nh?t v� n� c?n ???c xu?t b?n d??i d?ng m?t t?p duy nh?t, bao g?m m?i ph?n.

RV & ER: Nh? v?i nhi?u nh�n v?t ch�nh c?a �ng, ng??i k? chuy?n trong Th?t T?p, Asle, l� m?t ng??i th�ch du l?ch. Du l?ch ?�i khi l� m?t ?n d? cho qu� tr�nh t? khai ph� nh?ng c?ng c� th? l� m?t ?n d? cho ?i?u ng??c l?i, l� s? v� ??nh. N� c� � ngh?a g� ??i v?i �ng?

JF: Khi t�i ng?i xu?ng v� b?t ??u vi?t, t�i kh�ng bao gi? c� � ??nh ?? b?t k? ?i?u g� x?y ra. T�i l?ng nghe nh?ng g� t�i ?ang vi?t v� nh?ng g� x?y ra s? x?y ra. T?t nhi�n, c� th? gi?i th�ch qu� tr�nh n�y theo nhi?u c�ch kh�c nhau. ?� kh�ng ph?i l� c�ng vi?c c?a t�i ?? gi?i th�ch n� � t�i ch? l� m?t nh� v?n. Gi?i th�ch c?a t�i s? �t c� gi� tr? h?n gi?i th�ch c?a c�c �ng. [C??i.] Nh?ng t�i c?m th?y r?ng n?u t�i vi?t kh�, s? c� r?t nhi?u th? m� t�i c� th? coi l� c� � ngh?a, th?m ch� c�n l� m?t lo?i th�ng ?i?p. Nh?ng t�i kh�ng th? di?n ??t n� b?ng ng�n t? ??n gi?n. T�i ch? c� th? ?o�n m� nh? b?t c? ai kh�c.

RV & ER: �ng ?� t?ng vi?t trong m?t b�i ti?u lu?n r?ng �ng ph?i c? g?ng chi?n th?ng ng�n ng?, v??t ra ngo�i n�, ?? kh�ng c�n s? kh�c bi?t v� t? ?� ng??i ta m?i ??n ???c v?i Ch�a. C� ph?i ?�ng l� khi kh�ng c�n ng�n ng?, ch�ng ta m?i c� th? ??n g?n h?n v?i th?n linh?

JF: T�i r?t s? s? d?ng t? �Ch�a�. T�i hi?m khi l�m ?i?u ?� v� kh�ng bao gi? khi n�i v? v?n ch??ng c?a m�nh. Ch�a qu� v? ??i ?? t�i c� th? n�i v? Ng??i. [C??i.] Khi t�i vi?t th�nh c�ng, s? c� m?t ng�n ng? th? hai hi?n di?n, ?� l� s? im l?ng. Ng�n ng? im l?ng n�y c� kh? n?ng n�i l�n t?t c? v? n�. N� kh�ng k? chuy?n, nh?ng ng??i ta c� th? nghe th?y m?t ?i?u g� ? ??ng sau n� � m?t gi?ng im l?ng ?ang n�i. ?�y ch�nh l� ?i?u ?� gi�p cho n?ng l?c s�ng t�c c?a t�i.

RV & ER: B?y ph?n c?a Th?t T?p t?o th�nh m?t c�u duy nh?t. Qu� tr�nh s�ng t�c ?� ra sao?

M?i th? t�i vi?t ra ??u ph?i l� m?t v? tr? c?a ch�nh n�, ???c cai tr? b?i nh?ng quy lu?t ri�ng c?a n�. Khi vi?t ra m?t v? tr? nh? v?y, t�i ph?i ho�n to�n ??m ch�m trong ?�. T?t nhi�n, t�i c� th? ngh? gi?i lao, nh?ng t�i ph?i tu�n theo v? tr? c?a nh?ng g� t�i ?ang vi?t. C� l? ?i?u quan tr?ng nh?t l� nh?p ?i?u c?a n�. T�i th?c s? kh�ng th? gi?i th�ch nh?ng g� t�i mu?n n�i v?i ?i?u ?�, nh?ng n� l� m?t d�ng ch?y m� t�i ph?i tu�n theo.

V? k?ch n?i ti?ng nh?t c?a t�i l� Somebody Is Going to Come (R?i Ai ?� S? T?i). T�i tin r?ng t�i ?� vi?t v? n�y trong b?n ho?c n?m ng�y, v� t�i kh�ng thay ??i g� sau ?�. ?i?u n�y th??ng x?y ra v?i vi?c vi?t l�ch c?a t�i.

V?i Th?t T?p, ?� l� m?t c�u chuy?n ho�n to�n kh�c. T�i ?� vi?t h?u h?t b? s�ch n�y khi s?ng ngay b�n ngo�i th�nh ph? Vienna, n?i v? t�i v� t�i c� m?t c?n nh� thu� ? m?t th? tr?n nh? c� t�n l� Hainburg an der Donau. T�i ?� vi?t t? ?�m mu?n ??n s�ng, t? 5 ??n 9 gi? s�ng. Sau ?�, t�i ng? kho?ng m?t ti?ng ??ng h?. Th�ng th??ng, t�i kh�ng vi?t v�o bu?i chi?u.

RV & ER: T�c ph?m c?a �ng ???c g?i l� �v?n ch?m,� nh?ng ??i v?i ch�ng t�i, r?t nhi?u t�c ph?m c?a �ng kh�ng g�y cho c?m gi�c ch?m ch�t n�o. �ng s? m� t? n� ra sao?

JF: M?c d� t�i b?t ??u s? nghi?p v?i t? c�ch l� m?t nh� th? v� ti?u thuy?t gia, nh?ng b??c ??t ph� c?a t�i ?� ??n khi t�i b?t ??u vi?t k?ch. Trong 15 n?m, h?u h?t t�i ch? vi?t cho nh� h�t. ?� l� m?t b?t ng? l?n ??i v?i t�i, v� l�c ??u, kinh nghi?m l� m?t ch�t phi�u l?u. T�i vi?t k?ch ch? y?u v�o m�a h�. Ph?n c�n l?i trong n?m, t�i d�nh nhi?u th?i gian ?? ?i du l?ch ??n c�c nh� h�t ? n??c ngo�i, tr? l?i ph?ng v?n, v.v.

R?i ??t nhi�n, t�i c?m th?y ?? r?i. T�i ng?ng ?i du l?ch, ng?ng u?ng r??u, ng?ng l�m nhi?u vi?c kh�c. T�i quy?t ??nh tr? l?i ?i?m kh?i ??u, tr? l?i v?i vi?c vi?t l�ch �th? lo?i c� bi?t� cho v?n xu�i v� thi ca c?a t�i. Sau khi ho�n th�nh t�c ph?m v?n xu�i ??u ti�n, Wakefulness (Thao Th?c) [2007], t�i ?� kh�ng vi?t g� trong m?t v�i n?m. T�i c?m th?y nh�t nh�t v� kh�ng d�m ?i du l?ch v� vi?t l�ch l� m?t h�nh tr�nh v�o nh?ng ?i?u ch?a bi?t. T�i ph?i s?ng ngay ? ranh gi?i, v� ?i?u ?� ho�n to�n kh�ng c� v?n ?? khi n�o tinh th?n t�i m?nh m? v� t�i c?ng kh?e m?nh, nh?ng n?u t�i y?u v�a, th� tr?ng th�i n�y s? khi?n t�i s? h�i.

Nh�n ti?n, t�i ph?i ch?u tr�ch nhi?m cho thu?t ng? �v?n ch?m� n�y. [C??i.] T�i mu?n ??i l?p n� v?i c�c v? k?ch. C�c v? k?ch c?a t�i kh� ng?n v� t�i lu�n c?n m?t c??ng ?? ?? l�m vi?c. Ng??i ta kh�ng th? ray r?t suy ngh? trong m?t th?i gian d�i � nh� h�t kh�ng nh? v?y. Nh?ng v?i v?n xu�i c?a m�nh, t�i mu?n d�nh cho m?i kho?nh kh?c kho?ng th?i gian m� t�i c?m th?y c?n thi?t cho n�. T�i mu?n ng�n ng? ch?y m?t c�ch y�n b�nh. T�i ngh? t�i ?� l�m ???c ?i?u ?� trong Th?t T?p.

RV & ER: C� m?t c?nh m� t? quan h? t�nh d?c m� ng??i k? chuy?n c?a Th?t T?p ch?ng ki?n � hay n�i ?�ng h?n l� ?ang t??ng t??ng. �ng c� bao gi? c?m th?y m�nh gi?ng nh? m?t k? ?ang r�nh m� ch�nh t�m tr� c?a m�nh hay kh�ng? �ng ?� bao gi? nh�n th?y nh?ng th? trong t�m tr� m�nh m� �ng ngh? ?�ng l? ra l� kh�ng th? nh�n th?y?

JF: ?, c� ch?. Kh�ng ph?i l�c n�o c?ng v?y, nh?ng t�i c?ng c� kh? n?ng n�y. Th?t tuy?t khi t? b?i c?nh n�y ? s�n ch?i. T�i ?� v� v?n r?t h�nh di?n v? ?o?n n�y. Asle nh�n th?y c? th? tr? h?n c?a m�nh v� v? m�nh ?ang l�m t�nh trong nhi?u n?m tr??c ?�, nh?ng th?c ra anh ta c?ng ?ang ??i di?n s? hi?n h?u b?ng x??ng b?ng th?t c?a m�nh v� v? m�nh. Sau ?�, anh th?m ch� c�n g?p g? v� n�i chuy?n v?i �h?.� Th?t T?p tr?n l?n c�c d�ng th?i gian n�y th�nh m?t � ?� l� s? to�n v?n r?t quan tr?ng.

Trong Ph?n V ho?c Ph?n VI, Asle tr? h?n ?ang nh�n ra c?a s? v� th?y m?t xe �-t� ?ang l�i qua. ?� ch�nh l� chi?c xe m� Asle l?n tu?i ?ang l�i, khi anh ?ang ?i ??n Bj�rgvin v?i nh?ng b?c tranh c?a m�nh. ??i v?i t�i, ?� l� m?t kho?nh kh?c � t?ng th? b? ti?u thuy?t l� m?t kho?nh kh?c.

RV & ER: �ng lu�n vi?t b?ng ng�n ng? Nynorsk, kh�ng bao gi? b?ng Bokm�l, m?t ng�n ng? Na Uy kh�c. Vi?t b?ng ti?ng Nynorsk c� ph?i l� m?t h�nh ??ng ch�nh tr? ??i v?i �ng?

JF: Kh�ng, n� ch? ??n gi?n l� ng�n ng? c?a t�i. ?� l� th? ti?ng t�i h?c ???c t? ng�y ??u ti�n ?i h?c cho ??n khi ra tr??ng, t?c l� kho?ng 12 ho?c 13 n?m. ?� l� m?t ng�n ng? thi?u s?, v� ?i?u n�y ch? l� m?t l?i th? cho t�i qua ph??ng di?n m?t nh� v?n. N� h?u nh? kh�ng bao gi? ???c s? d?ng trong l?nh v?c qu?ng c�o ho?c kinh doanh nh? c�ch n� ???c s? d?ng trong h?c thu?t, v?n h?c, v� t�n gi�o. V� n� kh�ng ???c s? d?ng qu� nhi?u n�n n� c� n�t t??i m?i m� Bokm�l kh�ng c�. Gilles Deleuze v� F�lix Guattari ?� vi?t m?t cu?n s�ch c� t�n l� Kafka: H??ng t?i m?t n?n v?n h?c thi?u s? [1975]. Khi t�i ??c quy?n s�ch n�y, t�i c?m th?y chuy?n t�i vi?t b?ng ng�n ng? Nynorsk r?t gi?ng v?i t�nh c?nh c?a Kafka.

RV & ER: Trong Th?t T?p, ng??i k? chuy?n ?? c?p r?t nhi?u v? nh� th?n b� Meister Eckhart. Eckhart th??ng ???c coi nh? m?t ?nh h??ng l?n ??i v?i c�c nh� v?n ???ng ??i nh? Fleur Jaeggy v� b?n th�n �ng. T?i sao Eckhart l?i cu?n h�t �ng?

JF: T�i b?t ??u ??c Meister Eckhart v�o gi?a nh?ng n?m 1980. ?� l� m?t tr?i nghi?m tuy?t v?i. Sau khi t?t nghi?p ??i h?c, t�i ?� ??c �ng ?y r?t nhi?u, c�ng v?i Martin Heidegger. T�i th?y Eckhart c?ng kh� gi?ng Heidegger, nh?ng s�u s?c h?n nhi?u. Eckhart l� t�c gi? ?nh h??ng ??n t�i nhi?u nh?t. �ng ta c� m?t t?m nh�n ho�n to�n c� bi?t. Tu?i thi?u ni�n c?a t�i, t�i l� m?t t�n M�c-x�t v� th?n v� ngu ng?c � ?� l� chuy?n th�ng th??ng cho m?i tr� th?c tr? tu?i, ??y tham v?ng v�o th?i ?�. Nh?ng trong qu� tr�nh vi?t l�ch, c� m?t ?i?u m� t�i kh�ng th? hi?u ???c, ?� l� s? huy?n b�: n� ??n t? ?�u? N� kh�ng ??n t? ?�y [ch? v�o tim m�nh]. Kh�ng, n� ??n t? b�n ngo�i t�i.

T�i b?t ??u tin v�o Ch�a theo c�ch c?a t�i. T�i t? g?i m�nh l� ng??i tin v�o Ch�a, nh? tin v�o m?t s? hi?n di?n c�ng l�c ? ngo�i kia v� ngay t?i ?�y. Nh?ng gi?ng nh? Eckhart, t�i kh�ng c� gi�o ?i?u n�o c?.

T�i c?m th?y c?n chia s? ni?m tin c?a m�nh v?i ng??i kh�c, v� v?y t�i ?� ??n v?i ??o Quaker. M?i ng??i ng?i trong m?t v�ng tr�n im l?ng, v� n?u ai th?y c� ?i?u g� quan tr?ng ?? n�i, th� c? n�i ra. N?u kh�ng, ch? c?n gi? im l?ng. ??n m?t l�c n�o ?�, t�i c?m th?y h�nh th?c n�y kh�ng c?n thi?t n?a. T�i c?m th?y vi?c vi?t l�ch ch�nh l� �cu?c h?p th?m l?ng� c?a ri�ng t�i ho?c c?ng l� c�ch t�i tr? th�nh m?t t�n ?? Quaker � ?�y l� c�ch t�i c?u nguy?n.

Sau ?�, t�i ch? ??n gi?n l� m?t nh� v?n trong nhi?u n?m, v� t�i kh�ng c� ai ?? chia s? ni?m tin c?a m�nh. V�o gi?a nh?ng n?m 1980, t�i ?� ?i l? t?i m?t nh� th? C�ng gi�o ? Bj�rgvin, v� t�i th�ch n�, ??n m?c t�i th?m ch� c�n b?t ??u tham gia m?t kh�a h?c ?? tr? th�nh ng??i C�ng gi�o � v�ng, �t nhi?u th� kinh nghi?m c?a t�i c?ng gi?ng nh? c?a nh�n v?t Asle. Ch? nhi?u n?m sau, t�i m?i quy?t ??nh c?i ??o sang C�ng gi�o. T�i kh�ng th? l�m ?i?u ?� n?u kh�ng c� Meister Eckhart v� c�ch �ng ?y v?a l� t�n ?? C�ng gi�o v?a l� m?t nh� th?n b�.

RV & ER: �ng c� coi m�nh v?a l� m?t nh� v?n C�ng gi�o v� th?n b� kh�ng?

JF: Kh�a c?nh th?n b� li�n quan t?i h?i t�i b?y tu?i v� su�t ch?t. ?� l� m?t tai n?n. T�i nh�n th?y m�nh t? b�n ngo�i b?n th�n, qua m?t lu?ng �nh s�ng l?p l�nh, y�n b�nh, m?t tr?ng th�i r?t h?nh ph�c, v� t�i d�m qu? quy?t r?ng tai n?n ?�, kho?nh kh?c ?�, tr?i nghi?m c?n t? ?� ?� gi�p t�i tr? th�nh m?t nh� v?n. N?u kh�ng c� n�, t�i kh�ng ngh? m�nh s? c� c? nghi?p ?�. N� r?t c? b?n ??i v?i t�i. Tr?i nghi?m n�y ?� m? m?t t�i v? kh�a c?nh t�m linh c?a cu?c s?ng, nh?ng v� l� m?t th�nh vi�n M�c-x�t, t�i ?� h?t s?c ph? nh?n ?i?u n�y.

?i?u ?� thay ??i chi?u h??ng suy ngh? ch�nh l� qu� tr�nh s�ng t�c c?a t�i. C�ng l?n tu?i, t�i c�ng c?m th?y c?n chia s? ni?m tin c?a m�nh v?i ng??i kh�c. T�i c?m nh?n ni?m tin n�y qua s?c th�i t?t ??p v� b�nh y�n trong Th�nh l? C�ng gi�o. T�i th�ch Th�nh L? Ch�nh th?ng h?n, nh?ng ??i v?i m?t ng??i ph??ng T�y, r?t kh� ?? ?i v�o t? duy Ch�nh th?ng � c�c nghi l? t�n gi�o qu� kh�c bi?t. T�i bi?t qu� nhi?u v? Gi�o h?i C�ng gi�o n�n t�i kh�ng th? nh?y sang Gi�o h?i Ch�nh th?ng ???c.

RV & ER: M?t s? t�c gi? m� nhi?u ng??i so s�nh v?i �ng ???c g?i l� nh?ng nh� s�ng t�c �v?n ch??ng si�u h�nh.� �ng c� coi m�nh l� m?t trong s? nh?ng nh� v?n n�y hay kh�ng?

T�i ?� ???c d�n r?t nhi?u nh�n hi?u � nh� v?n h?u hi?n ??i, nh� v?n t?i gi?n (minimalist) � v� t�i t? d�n nh�n m�nh l� ng??i vi?t l?i �v?n ch?m.� T�i kh�ng mu?n g?i m�nh l� g� c?. T�i t? g?i m�nh l� m?t C? ??c nh�n, nh?ng ?i?u ?� c?ng r?t kh� ??i v?i t�i. N� qu� gi?m thi?u. M?t ??ng, t�i l� m?t nh� v?n t?i gi?n, t?t nhi�n, v� ??ng kh�c, t�i l� m?t nh� v?n h?u hi?n ??i � t�i ???c ?nh h??ng b?i Jacques Derrida. V� v?y, ?i?u n�y kh�ng nh?t thi?t l� sai, nh?ng t�i kh�ng bao gi? c� th? d�ng m?t kh�i ni?m nh? v?y ?? ??nh ngh?a v?n ch??ng c?a m�nh, nh? th? mu?n n�i, �N� ch? l� nh? v?y.�

RV & ER: Vi?c c?i ??o c?a �ng c� gi?ng v?i tr??ng h?p Asle kh�ng?

JF: Hi?n gi?, vi?c mang nh?ng ?i?u ch�ng ta ?� tr?i nghi?m v�o v?n b?n c?a m�nh v� vi?t n� c�ng s�t v?i th?c t? c�ng t?t l� ?i?u r?t ph? bi?n, nh? Annie Ernaux ?� l�m. V?a r?i, t�i ?� ??c cu?n ti?u thuy?t ng?n c?a b� c� t�n l� Passion Simple (?am M� Th� Tr?n) (1991), v� t�i th�ch cu?n n�y � n� c?ng kh�. Nh?ng ??i v?i t�i, ho�n to�n kh�ng th? s? d?ng nh?ng tr?i nghi?m c?a b?n th�n m�nh theo c�ch ?�, do s�ng t�c tr�n h?t l� s? chuy?n ??i. T�i mu?n l?ng nghe m?t v? tr? kh�c v?i v? tr? c?a m�nh, v� s�ng t�c l� m?t c�ch ?? tho�t v�o v? tr? kh�c bi?t n�y. ?� l� ?i?u tuy?t v?i c?a n�. T�i mu?n tho�t kh?i b?n th�n m�nh, thay v� th? hi?n ch�nh m�nh.

T?t nhi�n, t�i ?ang s? d?ng cu?c s?ng c� nh�n c?a t�i. T�i bi?t r� nh?ng g� t�i ?ang vi?t. Tuy nhi�n, Th?t T?p ch? l� m?t qu� tr�nh s�ng t?o � t�i kh�ng bao gi? l� m?t h?a s?. T�i ?ang s? d?ng cu?c s?ng c?a m�nh v� nh?ng g� t�i ?� ??c l�m t�i li?u, kh�ng ph?i l� nh?ng ?i?u t�i mu?n vi?t tr? tr?i, th?ng th?ng. M?i th? ??u ???c bi?n ??i. Khi t�i vi?t, kinh nghi?m c?a t�i tr? th�nh con s? kh�ng, ph?ng l�. Nh?ng tr?i nghi?m c?a t�i kh�ng c� c�nh, nh?ng khi t�i th�nh c�ng, t�i c� th? gi�p ch�ng c?t c�nh. T�i ? v? th? ??i ch?i v?i �autofiction� � t�i ??n gi?n l� ng??i s�ng t�c fiction.

RV & ER: �ng ngh? g� khi m?i ng??i g?i nh?ng t�c ph?m c?a �ng l� autofiction?

JF: M?t s? ng??i ??c v?n ch??ng t�i theo c�ch ?�, nh?ng n?u ai bi?t m?t ch�t v? ??i t? c?a t�i, h? s? th?y l� n� kh�ng h?n nh? v?y. N?u t�i vi?t v? m?t ng??i m?, nhi?u ng??i s? ngh? r?ng t�i ?ang vi?t v? m? t�i, nh?ng t�i ch?a bao gi? l�m ?i?u ?� v� s? kh�ng bao gi? l�m ?i?u ?�. T�i kh�ng ???c ph�p l�m ?i?u ?�. T�i kh�ng th? s? d?ng cu?c s?ng c?a m?t ng??i kh�c trong ti?u thuy?t c?a m�nh. T�i c� th? s? d?ng m?t s? ??c ?i?m, nh?ng t�i ph?i bi?n ??i ch�ng. C� ?i?u g� ?� r?t thi?u ??o ??c v? th? lo?i autofiction.

RV & ER: T?i sao �ng tr? l?i v?i chuy?n vi?t k?ch?

JF: Sau khi vi?t xong Th?t T?p, t�i c?m th?y c� nhu c?u m?nh m? ph?i vi?t m?t v? k?ch. Th??ng ai c?ng c?m th?y tr?ng r?ng khi ho�n th�nh m?t t�c ph?m tr??ng thi�n, v� t�i ngh?, t?i sao kh�ng vi?t m?t v? k?ch? Kh�ng h?n l� m?t v? k?ch nhi?u tham v?ng, ch? l� m?t ?o?n k?ch, v� v?y t�i ?� vi?t m?t v? k?ch c� t�n l� Strong Wind (Gi� M?nh). Sau khi vi?t xong v? ?�, n� d?n t?i v? kh�c. Th?m ch� t�i ?� vi?t t?i v? th? t? m� v?n ch?a xu?t b?n. N� v?n n?m tr�n b�n gi?y c?a t�i ngay ?�y. Trong t??ng lai, t�i s? kh�ng bao gi? quay l?i chuy?n vi?t k?ch nh? c�ch t�i ?� l�m tr??c ?�y � ch? th?nh tho?ng th�i.

RV & ER: �ng vi?t trong Th?t T?p, �N�t ??p c?a cu?c s?ng th�nh ra x?u x� trong h?i h?a v� c� l? n�t ??p ?� tr? n�n qu� m?c.� C� th? c� qu� nhi?u n�t ??p trong v?n h?c hay kh�ng?

JF: C�, t�i c?ng ngh? v?y. M?t nh� th? c� th? vi?t m?t b�i th? ho�n h?o v? m?i m?t, v� khi ??c n� l�n, ai c?ng th?y r?t hay nh?ng c� th? b�i th? ch? ??n gi?n l� tinh x?o, m� kh�ng c� linh h?n. M?t khu�n m?t tuy?t ??p c� ?i?u g� kh�ng ?n. Nh?ng khu�n m?t ??i x?ng trong c�c h�nh qu?ng c�o l� x?u ??i v?i t�i. V? ??p ti?m ?n trong nh?ng khi?m khuy?t, ngay c? trong v?n h?c v� ngh? thu?t.

RV & ER: Ch�ng t�i ch�n th�nh c?m ?n �ng v? cu?c tr� chuy?n n�y.

Ngu?n: https://damau.org/97895/mot-ngn-ngu-thu-hai-lang-im-doi-thoai-voi-jon-fosse