Phạm Xuân Nguyên
Ông sinh 4/8/1932, mất 24/2/2023, thọ 92 tuổi (âm). Lễ tang ông vào ngày 1/3/2023 (10 tháng hai, Quý Mão) do gia đình và bạn bè tổ chức tại Nhà tang lễ Bộ Quốc phòng (5 Trần Thánh Tông, Hà Nội). Tôi được gia đình mời làm Trưởng ban lễ tang gồm năm người, có Đặng Xuân Hoà hoạ sĩ, Trần Hải Âu con trai, một đại diện nơi cư trú và một người của nhà tang lễ.
Tôi đến nhà tang lễ lúc 6h để 6h30 cùng gia đình dự cuộc khâm liệm. Trong lúc chờ tôi đi đặt 6 vòng hoa: một của gia đình nhà văn Bùi Ngọc Tấn, một của vợ chồng nhà thơ Hoàng Hưng, một của nhà văn Nguyên Ngọc và Ban biên tập Văn Việt, một của cháu Ly Hoàng Ly (con gái nhà thơ Hoàng Hưng), một của anh Nguyễn Chí Cư, và một của tôi cùng bạn bè.
Vào cuộc viếng (bắt đầu từ 9h15) tôi đi vòng hoa của tôi. Vòng hoa của gia đình nhà văn Bùi Ngọc Tấn, vợ chồng nhà văn Hoàng Hưng và anh Nguyễn Chí Cư do Bùi Ngọc Hiến (con trai anh Tấn từ Hải Phòng lên) đưa vào. Vòng hoa của Ly Hoàng Ly do vợ chồng Phạm Mai Hiền (con nhà văn Châu Diên – Phạm Toàn) đưa vào. Còn một vòng hoa của nhà văn Nguyên Ngọc và BBT (tôi cho ghi tắt) Văn Việt để ở ngoài. Khi đó nhà văn Trung Trung Đỉnh, NSƯT sân khấu Lê Chức đến sau, tôi bảo hai anh đứng vào cùng mấy người nữa đi theo vòng hoa này. Tôi nói với anh Lê Chức: em đã đi vòng hoa của em rồi nên nhờ anh chủ vòng hoa này của anh Nguyên Ngọc, em chỉ đi cùng thôi. Anh Chức đồng ý. Khi vòng hoa đưa đến trước cửa vào phòng viếng, tôi chạy lên nói với người giới thiệu các đoàn viếng rằng ba chữ BBT là “Ban biên tập”. Cùng lúc đó tôi đã thấy có mấy người vẻ khả nghi lởn vởn quanh vòng hoa này, một người còn chạy lên chỗ loa. Đến khi người giới thiệu đọc thì chỉ là: Xin mời đoàn của nhà văn Nguyên Ngọc và các bạn, do NSƯT Lê Chức dẫn đầu, vào viếng.
Vòng hoa được một người của nhà tang lễ cầm đi trước chúng tôi như thông lệ. Khi ngang qua chỗ người đưa hương thì anh cầm vòng hoa quay qua nói: các bác cứ đi lên trước viếng, rồi mang hoa tách ra đi về phía cửa ngang. Tôi thấy lạ liền đi theo và khi ấy tôi chợt nghĩ ra là có chuyện nên muốn giành lại vòng hoa. Thấy nhà nhiếp ảnh Nguyễn Đình Toán đứng ngay đấy tôi bảo anh chụp ngay cho tôi nhưng anh Toán không có phản xạ của người làm ảnh báo chí nên nói đã chụp lúc trước rồi. Vì thế tôi đã không có được tấm ảnh chụp kẻ đã cầm vòng hoa của nhà văn Nguyên Ngọc và Ban biên tập Văn Việt viếng nhà thơ – dịch giả Dương Tường đem ỉm đi. Đến lúc di quan, chiếc xe chở các vòng hoa chất đầy hoa viếng nhưng không có vòng hoa ấy. Tôi đã có ý đi tìm song rồi bấn việc nên thôi.
Ngoại trừ việc không đáng có với vòng hoa này, lễ tang Dương Tường đã diễn ra xúc động. Tôi đọc điếu văn xong (xin xem https://danviet.vn/duong-tuong-da-song-tron-gan-tram-nam…; https://l.facebook.com/l.php… ), một phút mặc niệm trong tiếng nhạc Bach do Hải Âu chọn thay cho bản “Hồn tử sĩ” thường quen. Sau đó tôi mời mọi người nghe lại tiếng Dương Tường đọc bài thơ của mình “Dương cầm lạnh” trong tiếng piano của ca sĩ Thuỳ Dung. Sau đó tôi đọc bài thơ của nhà thơ Hoàng Hưng từ TPHCM gửi ra.
ANH ĐI NHÉ DƯƠNG TƯỜNG
Anh đã sống
Một cuộc đời tha thiết
Với TIẾNG VIỆT thân yêu, với CÁI ĐẸP trên đời
Không ăn gian một phút của Trời
Một cuộc CHỮ, một cuộc NGƯỜI trọn vẹn
Anh là cái cây khẳng khiu kết bao nhiêu sức mạnh Đất Trời
Đứng thẳng trong gió bấc
Im lặng hút tinh, hoa trái dâng người
Cho và nhận yêu thương nghìn cành lá
Cứ trẻ thơ cứ xanh tận cuối đời
Nhớ anh là nhớ bàn tay
Dìu dắt đàn em, chân tình, ấm áp
Nhớ anh là nhớ nụ cười
Hồn hậu trong góc nhà trên hè phố
Trong gian nan và trong mọi cuộc vui
Tiễn anh đi
Em lắng nghe trong lặng lẽ
Nghe phím dương cầm se sẽ mùi hương
Nghe ngón tay mưa trên mái Dương Tường
Những ngón tay mưa Dương Tường trên mái
Anh đi nhé
Các anh Tấn, anh Khánh, anh Toàn đang đợi anh trên ấy.
Sài Gòn 28/2/2023
Em của anh
Hoàng Hưng
Rồi đến con gái Trần Phương Mai đọc lời tiễn biệt bố đẻ.
Và con dâu Đinh Thị Hạnh Mai đọc lời tiễn biệt bố chồng.
Gửi bố Dương Tường
Khi mới về làm con dâu của bố mẹ, con còn nhiều bỡ ngỡ. Một hôm anh Hải Âu nói: “Bố bảo Hạnh Mai dịu dàng nhỉ”. Con thấy vui lạ!
Trong cuộc sống, có lúc này lúc khác. Bằng cách nào đó mà bố cảm nhận được ở con có những điều không vui. Bố nói chuyện với con về mọi người trong nhà, về suy nghĩ của bố và bảo: “Biết dung kẻ dưới mới là lượng trên, con ạ”. Ôi! Bố thật tinh tế!
Bố phấn khởi chúc mừng con khi con báo tin bộ sách giáo khoa mới của nhóm con viết được Bộ Giáo dục và Đào tạo chọn để dạy cho học sinh. Con rất vui!
Tết năm ngoái mẹ bảo con: “Bố nói Hạnh Mai là người phụ nữ truyền thống. Ông ấy khen cô lắm đấy!”. Cả cô Hoa chăm bố cũng kể tương tự vậy. Qua những bài viết của bố cùng những tác phẩm bố dịch, qua nhúng điều con đuọc biết về sự trân quý và giữ gìn bản sắc, truyền thống dân tộc của bố, con cảm thấy hãnh diện vì được nhà văn hoá, nhà thơ, dịch giả Dương Tường – bố chồng minh – khen vậy. Con cảm ơn bố nhiều lắm!
Bố ơi, bố hãy yên nghỉ nhé. Con luôn nhớ và làm theo những điều bố dạy. Bố yêu quý của con!
Xuống Đài hoá thân hoàn vũ (Văn Điển) cháu ngoại Hải Tiên đã đọc lời tiễn biệt ông.
Lễ tang nhà thơ – dịch giả Dương Tường đã diễn ra ấm cúng trong tình thương mến của mọi người. Người ở lại dự lễ truy điệu và đưa ông tới đài hoá thân hoàn vũ đủ để ông thấy mình ra đi vẫn là ở lại.
